GOUDEN
600
ttè
20 NEDES!
(Van «en onzer verslaggevers)
DEN ®A*G OostonrUk was In 1883 het eerste Europese land, dat
een girodienst Introduceerde. Het duurde nog 35 Jaar vóór ons land
dat voorbeeld volgde. Verscheidene andere landen waren ons In-
voorgegaan, zoals Hongarije, België en Luxemburg. Maar
WU zo ver: de heer M. G. de Bloeme, admlnlstra-
de P.T.T„ werd belast met de organisatie en de voorbe
de girodienst. Het aantal rekeninghouders was heel
vierduizend. Nu, precies een halve eeuw later,
ar-t uitgegroeid tot de meest geauto-
leldlng van Nederland pleegt thans
têurMbU de
bescheiden
Is de postcheque- en gli
In oudheid
werd
al met koren
„gegireerd"
Wie meent, dal
gireren een snufje
van de laatste hon
derd jaar is, zit er
helemaal naast. Reeds
de oude E gyp ten aren
hadden een min of
gouden jubilaris.
De gouden girodienst (de vijftigste ver
jaardag valt op 16 januari) biedt mo
menteel service aan anderhalf miljoen
rekeninghouders, welk aantal nog jaar.
lljks met tweehonderdduizend wordt
uitgebreid. Het ligt in de l(jn der ver
wachtingen, da* ons land nog dit jaar
Frankrijk zal /oorbijstreven wat be
treft de grootste girodichtheid. En dat,
terwijl in het larws van De Gaulle giraal
betalen verplicht is gesteld voor de
genen, die een zeker inkomen genie
ten. Dit gaullistisch besluit maakt de
belastingcontrole voor de Franse fis
cus aanmerkelijk gemakkelijker.
De vooral de laatste jaren pijlsnelle
ontwikkeling van het girale verkeer
lijkt nog slechts het begin van een
nog niet overzienbare evolutie. Dat
wordt scherp onderkend door de heer
H. Reinoud, hoofddirecteur financiële
en econcr.nlsche zaken van de P.T.T.
In zijn inleiding op de dezer dagen
door de girodienst uitgegeven jubi
leumpocket spreekt de heer Reinoud
over de afgelopen jaren als „de incu
batieperiode van nu nog onwaarschijn
lijk lijkende vormen van betalingsver
keer en daarmee samenhangende
dienstverlening".
Groeistuipen
De huidige periode van girale hoog
conjunctuur is voorafgegaan door vijf
decennia vol organisaties en reorgani
saties, centralisaties en decentralisa
ties, invoering en afschaffing van
maatregelen, Indiening en verwerping
van nieuwe plannen enz. Het waren,
kortom, de gewone groeistuipen van
een bedrijf in opkomst.
Over deze belangrijke en minder be
langrijke schommelingen in de giro-
geschiedenis heeft mr. VV. Molenaar
in de al eerder genoemde jubileum-
pocket een fors hoofdstuk geschreven.
Het levert bij lezing een pregnant
beeld op van de problemen, die moes
ten worden overwonnen voor de hui
dige stand van zaken kon worden be
reikt.
De aanvankelijke organisatie van de
dienst was door haar ver doorgevoer-
de decentralisatie zo ingewikkeld als
het skelet van een zevenkoppige draak.
Ieder postkantoor deed dienst als giro
kantoor. Deze werkwijze, gevoegd bij
de kwaliteit en kwantiteit van het per
soneel, bracht zoveel moeilijkheden
met zich mee, dat al ras plannen tot
centralisatie werden opgeworpen.
In 1923 werd de centralisatie een feit:
op 24 augustus werden alle postreke
ningen naar Den Haag overgebracht.
Het resultaat ervan was een afschuwe
lijke chaos. Er werden zoveel vergis
singen gemaakt en de achterstand in
de dienstuitvoering werd zo groot, dat
de dienst al op 4 oktober moest wor
den gesloten.
POSTCHEQUE- EN GIRODIENST
018-1968
meer girale betalings
vorm. Als betaal
middel deed toen
voornamelijk koren
dienst. Om het steeds
transporteren te voor
komen, werd het
koren bewaard in
staatsentrepóts.
Er ontwikkelde zich
in Egypte toen zelfs
al een geldgiro,
maar de betekenis
daarvan was uiter
mate gering. In
tegenstelling tot zo
veel andere Egypti
sche verworvenhe
den, is het systeem
van giraal betalen
niet door Romeinen
en Grieken overge
nomen. Pas in de tjjd
van de geldwisse
laars, de renaissance,
duikt deze
betalingsmethode
weer op. Er ontston
den lokale glronet-
ten, waar kooplieden
hun geld bij de wis
selhandelaren depo
neerden. Over dat
geld hielden zjj de be
schikking vla cheques,
de zgn. chirographa.
Deze en andere bij
zonderheden over
de ontwikkeling van
de giro vindt men
eveneens in de ju
bileumpocket, in het
hoofdstuk van mr. dr.
L. O. van den Berge.
In welke richting ont
wikkelt zich de automa
tisering bjj de giro? Zo
als gezegd, de heer Rei
noud ziet vooralsnog
geen einde aan de mo
gelijkheden. Met name
het gebruikmaken van
automatische kassiers
schijnt slechts een kwes
tie van tijd te zijn.
Nog dit jaar zullen proe
ven worden genomen,
net Zweedse robot-auto-
maten, terwijl ook on
derhandelingen met een
Engelse leverancier gaan
de zijn.
Op langere termijn, mo
gelijk rond de eeuwwis
seling, zal het gebruik
van girofoons de ge
woonste zaak van de we
reld zijn.
De robotkassiers moeten
in staat zijn geld van 'n
postrekening uit te beta
len op een identificatie-
BETALING DOOR
AUTOMATISCHE KASSIER EN VIA TELEFOON
kaart. Deze kaart moet
in de gleuf van de auto
maat worden gestoken,
die vervolgens de geldig
heid van de kaart con
troleert. Als dat is ge
beurd, opent sesam de
poorten van de kluis,
waarna de rekeninghou
der op een toetsenbord
aangeeft over hoeveel
geld hij wenst te beschik-
Via geheime i
lichtsignalen vindt dan
de uitbetaling plaats.
De automatische kassier
zal naar alle waarschijn
lijkheid binnen tien jaar
gemeengoed kunnen zijn.
Als bezwaar wordt op
geworpen dat de per
soonlijke benadering bij
een dergelijke wijze van
dienstbetoon wel volle
dig verdwenen is. Maar
daar staat tegenover, dat
rijvorming voor de lo
ketten wordt tegenge
gaan. En tijd is geld.
Het gebruikmaken van
de telefoon voor gire-
ringsopdrachten en in
formatieverwerking zal
vermoedelijk ook niet
lang op zich laten wach
ten. Daarmee kan het in
stant-giraal betalen in
warenhuizen, winkels en
supermarkten een aan
vang nemen. Het zal
zelfs zo ver komen, dat
aan het telefoontoestel
van een groep gebrui
kers apparatuur is ver
bonden, die de afreke
ningen direct laat af
drukken
De voornaamste schuldige was de te
zelfdertijd in gebruik genomen pons-
kaartenapparatuur. Onvoldoende scho
ling van het personeel veroorzaakte
reeksen fouten. Het hierdoor ontstane
extra-werk kon, als gevolg van de
toenmalige situatie op de arbeidsmarkt,
slechts worden verricht door onge
schoolde krachten, met als gevolg nóg
meer fouten. Deze vicieuze cirkel kon
slechts worden doorbroken door de
girodienst tijdelijk uit de roulatie te
AUTOMATEN
VERVANGEN
DE HELFT VAN
HET
PERSONEEL
AFSCHUWELIJKE
CHAOS
NA VERHUIZING
NAAR
DEN HAAG
Verlies
Ook op financieel gebied waren de
beginjaren niet zo denderend geweest.
Met uitzondering van 1919 werden er
steeds behoorlijke verliezen geleden.
Zonder de moed te hebben verloren en
na de vooruitstrevende ponskaarten-
apparatuur buiten werking te hebben
gesteld, kon de P.T.T. op 1 oktober
1924 (dus nagenoeg een jaar na slui
ting) de girodienst weer inschakelen.
Het aantal postrekeningen bleef regel
matig toenemen: van 113.000 in 1925,
tot 266.000 ln 1935 en 495.000 in 1945.
Na de Tweede Wereldoorlog ontstond
er door allerlei oorzaken opnieuw een
forse achterstand. Om deze weg te
kunnen werken werd een rekeningstop
ingevoerd, zodat het tot maart 1948
duurde voordat de halfmiljoenste re
keninghouder werd geaccepteerd.
Door allerlei omstandigheden (vooral
personeelstekort was hieraan debet)
ging de gecentraliseerde organisatie
van de girodienst steeds meer belem
merend werken op een vlotte afwik
keling van de taken. Den Haag en
omgeving bleken niet in staat het. per
soneelsbestand op voldoende peil te
houden, zodat de P.T.T. haar toevlucht
moest nemen tot wervingscampagnes
in het noorden, oosten en zuiden des
lands. Het bleek geen oplossing op
lange termijn te kunnen bewerkstelli
gen.
In 1955 werd de situatie opnieuw kri
tiek: er dreigde een niet meer in te
halen achterstand te ontstaan. Om het
voortbestaan van de dienst te garan
deren moest, men een principiële koers
wijziging in het beleid aanbrengen en
ov -gaan tot een beperkte decentrali-
i. jlei» werd een tweede kantoor te
openen in Arnhem. Met deze maat
regel, die in 1956 werd gerealiseerd,
waren de moeilijkheden op personeels
gebied de wereld uit. Hetgeen niet be
tekent. dat de splitsing op ieder ter
rein feilloos verliep: de vernumme
ring van de girorekeningen, die moest
worden aangebracht, gaf aanleiding tot
lichtelijk paniek. Nog jaren na dato
werden oude, onjuiste nummers- ge
bruikt bij betalingsopdrachten.
Ponskaarten
De oprukkende automatisering was
ook voor de giro niet tegen te houden.
Tien jaar geleden zette men de eer
ste stappen door de verspreiding van
ponskaarten onder het publiek. Vanaf
dat moment volgen de automatise
ringsfazen elkaar razendsnel op. Het
leidde er mede toe, dat aan het eind
van 1964 voor de eerste maal in de
geschiedenis van de dienst geen ach
terstand meer bestond ln de verkeers
afwikkeling. Voorts kon iedere beper-
De Zweedse automatische kassier.
de PTT nog dit jaar proeven zal i
king wat betreft aantallen rekening
houders worden opgeheven. Dat resul
teerde in een stormachtige toeloop
van zo'n tweehonderdduizend man per
jaar. De automaten vervingen 43 pro
cent van het personeel, hetgeen een
besparing betekende van veertig njiil-
joen gulden. Het heeft er toe bijgedra
gen, dat de giro 'n florerende Instelling
is, die jaarlijks grotere winsten boekt.
Deze ontwikkeling zal zich, naar de
mening van de heer Reinoud, in de
komende jaren voortzetten. De giro
dienst rekent op „zeer aanzienilijke
exploitatieoverschotten".
Voor welke taken en verantwoorde
lijkheden de dienst zich gesteld ziet,
moge blijken uit de volgende cijfers:
Per werkdag worden 55.000 accept
giro's verwerkt.
Per werkdag worden 22.000 kas
cheques verzilverd.
Het tegoedsaldo bedraagt 3400 mil
joen gulden.
dagelijks melden zich 800 nieuwe
cliënten.
Vorig jaar vonden 300 miljoen
transacties plaats.
dagelijks worden 14.000 girokaart
boekjes aangemaakt.
74 procent van alle girobetalingen
gaat via de postgiro.
Prijsvraag
De girodienst jubileert dus op 16 janu
ari. De directie heeft het, om dit feit
te markeren, niet gelaten bij de uit
gifte van de pocket. Er is bijvoorbeeld
een prijsvraag uitgeschreven om een
oplossing te krijgen voor de automati
sering van het „invoersysteem". De
P.T.T. hoopt op deze manier aanwij
zingen te krijgenvoor de meest
schikte machine, ter verwerking
de binnenkomende betalingsopdrach
Voorts wordt er vanaf 16 januari
jubileumzegel van 20 cent verkocht
ontworpen door de tachtigjarige kui
stenaar P. Zwart uit Wassenaar. D
frankeerzegel Is uitgevoerd in de kleu
ren rood, zwart en goud-geel.
Groeistuipen
van soms
een
vol jaar
(Van onze correspondent
Jan Bouwer)
BONN Ze kunnen het
eenvoudig allemaal niet
meer aflopen, de hoogste en
hogere ambtenaren van de
ministeries der federale
regering in Bonn, de ver
tegenwoordigers der grote
firma's (de „lobbyisten") in
de Bondshoofdstad, de leden
van de buitenlandse diplo
matieke missies en de bin
nen- en buitenlandse jour
nalisten, die voorzover zij
in de landshoofdstad en zijn
directe omgeving zijn ge
stationeerd en bij de Bundes-
regierung geaccrediteerd
óók tot de min of meer pro
fessionele party-gangers be-
Op het ogenblik ligt het aantal
uitnodigingen voor ontvangsten
waarop de regelmatig-genodig-
den moeten rekenen, rond de
600 per jaar. Wanneer men al
leen maar de zondagen niet
meerekent en dan nog 313 da
gen overhoudt, komt dit neer
op een gemiddelde van twee
uitnodigingen per dag. Daarbij
kan het zeer goed voorkomen,
dat er op een namiddag en
avond vier of zelfs zes uitnodi
gingen tegelijk vallen.
Er zijn in Bonn en Bad Godes-
berg (en voor een deel ook nog
Ui Keulenj rond 100 buitenland
se diplomatieke missies geves
tigd. Elk der landen, die zij
in de bondshoofdstad vertegen
woordigen, heeft minstens een
nationale feest- of herdenkings
dag ter viering van de verjaar
dag van de regerende vorst of
vorstin, van het staatshoofd of
ter herdenking van de onafhan
kelijkheidsdag. Dat alleen al ga
randeert minstens honderd of
ficiële ontvangsten per jaar.
Verschillende landen hebben bo
vendien meerdere feest- of her
denkingsdagen.
Deskundigen op het gebied van
parties hebben uitgeknobbeld,
dat elke ambassade of legatie
minstens tweemaal per jaar
deze of gene hoge diplomaat
overplaatst. Ook dit betekent
vier recepties, d.w.z. twee voor
de scheidende en twee voor de
nieuw-benoemde diplomaat. En
als op de twintig ministeries
in Bonn een staatssecretaris of
een andere zeer hoge ambte
naar wordt bevorderd, gepen
sioneerd of overgeplaatst, moet
er een receptie worden gehou
den, Dan zijn er nog de ver
tegenwoordigers van de elf deel
staten in Bonn, die ook regel
matig recepties houden om in
contact te blijven met de inter
nationale wereld en de „lobby
isten" wier werk voorname
lijk uit dit soort public relations
bestaat blijven uiteraard niet
van 600 uitnodigingen per jaar
gemakkelijk bij elkaar.
Het vereist een zekere „vak
bekwaamheid" om al deze par
ties af te lopen. Het is voor
de leden van de partijkring na
melijk onmogelijk om niet te
verschijnen. Zij moeten die uit
nodigingen aannemen, als, ze
niet verschijnen zou dit kunnen
worden aangezien voor een aan
duiding van verslechterde be
trekkingen. De ervaren party
lopers hebben een methode ont
wikkeld om per avond zes re
cepties af te lopen, wat zeer
vaak voorkomt. Zij betreden de
ontvangstzaal, 'drukken de gast
vrouw en gastheer de hand
(wat betekent, dat zij op
de lijst der genodigden
kunnen worden „afgehaakt")
nemen van het presen
teerblad van de vele rondlopen
de kelners een glas whisky of
achter. Zo komt dan het aantal
orange-juice, wisselen een
proost met een stuk of twee
drie belangrijke lieden op de
receptie en verdwijnen dan
in het gewoel dat in de zaal
inmiddels is ontstaan. Niemand
merkt, dat ze zijn verdwenen en
aan de eisen der diplomatieke
hoffelijkheid is voldaan.
Intussen hebben nu ook de
ambassadeurs en gezanten die
zelf ook behoren tot de slacht
offers van de party-draaimo
len, de koppen bij elkaar ge
stoken om te kijken, of ze het
PARTIES VERMOEIEN DIPLOMATEN IN BONN
aantal van hun recepties nie
kunnen vennindeien of tenmin
ste het bezoek daaraan ver
gemaklcelijken. Er wordt ge
werkt aan een methode om di
diplomatieke parties te ratio
naliseren door meerdere ont
vangsten tegelijk in een en hel
zelfde gebouw te houden, bij
voorbeeld in verschillende za
len van de „internationale club"
in Bad Godesberg. Vier an?
bassades hebben daarmee kort'
geleden een proef genomen. Zj
nodigden uit voor ontvangstenl
die op hetzelfde uur in heli
zelfde gebouw werden gehoul
den. De gasten konden zichl
zonder veel moeite en zonde]
het tijdverlies dat wordt ver]
oorzaakt door het rijden val
de ene naar de andere recepi
tie, in de verschillende zaica
aan de verschillende ambaJ
sadeurs en hun echtgenoten prei
senteren.
Natuurlijk is een dergelijk!
rationalisering alleen mogtl
lijk voor ambassades en gei
zantschaooen van landen, dil
elkaar ook in het normal!
leven goed zijn gezind. z|
zou het op het ogenblik vol
strekt ondenkbaar zijn, da^J
de Franse en de Engels j
ambassadeur in de „inter
nationale club" van
Godesberg tegelijkertijd eet
receptie zouden houden. Or
van de Arabische landen
Israël helemaal maar r
te spreken
