Jeruzalem
S01BANDRI0 ACHT ZICH ONSCHULDIG
een andere stad
SOEKARNO
BESLISTE
ALS ENIGE
Handelscentrum van New York: 110 verdiepingen
MAANDAG 23 ORiOBER JBgZ
DE LEIDSE COURANT
PAGINA Z
(Van onze correspondent)
JERUZALEM. Sedert
de annexatie van het oos
telijk deel van Jeruzalem
door Israël lijkt Jeruzalem
het symbool van de ver
zoening tussen joden en
Arabieren. Na twintig
jaar kunstmatige schei
ding is het ongelooflijke
gebeurd: joden en Ara
bieren bewijzen in Jeru
zalem dat zij samen kun
nen leven. Het Israëlische
leger heeft door de ver
overing van de westelijke
oever van de Jordaan de
muur van haat die de
Arabische propaganda in
twintig jaar had gebouwd,
geslecht. De Israëlische
veroveraars hebben zich
niet gedragen zoals de
Arabische propaganda het
had voorgesteld. Arabi
sche mannen zijn niet wil
lekeurig vermoord, Arabi
sche vrouwen en kinderen
niet verkracht. Dat wil
niet zeggen dat de Arabi
sche inwoners van de
westoever van de Jordaan
de Israëliërs juichend
hebben begroet. Maar de
passieve weerstand die zij
de Israëliërs bieden, is
geringer dan twintig jaar
fanatieke anti-Israëlische
I Van een bijzondere correspondent
Een dezer dagen was dr. Soeban-
drio, de ex-eerste-vice-premier in
het eertijds honderd leden tellen
de kabinet van president Soekar-
no, weer in het nieuws naar
aanleiding van de vraag of hij al
of niet terechtgesteld zal worden.
Soebandrio werd in oktober vorig
jaar ter dood veroordeeld voor
zijn aandeel in de militaire
staatsgreep van 1 oktober 1965,
die door de communisten zou zijn
geïnspireerd.
Het is onwaarschijnlijk, dat Soebandrio
de doodstraf zou krijgen, indien hy
isnog terecht kon staan. De politieke
srtstochten na president Soekarno's
leflnltleve afzetting zijn wat geluwd
en de politieke inspanning is in de
eerste plaats gericht op economische
ehabilltatie en stabilisatie, waarvoor
Soekarno met ztjn bezetenheid van een
immer aflatende revolutie het grote
•bstakel was. Met al zijn briljante
^genschappen was Soebandrio niet
Jan een instrument voor de
litvoering van Soekarno's politiek.
)ndanks zijn indrukwekkende titel
vijanden. Dit was Soekarno's politiek,
met de uitvoering waarvan Soebandrio
was belast.
In het proces tegen Soebandrio achtte
de rechtbank bewezen, dat Soebandrio
als hoofd van de C.I.D. had nagelaten
om de president over de voor
bereidingen van de P.K.I. voor een
staatsgreep in te lichten. De rechtbank
nam daarbij aan, dat Soebandrio
overtuigd was, dat een coup zou
plaatsvinden
Het is in dit verband interessant te
vermelden, dat toen president Soe-
karno van andere zijde wel over
plannen voor een P.K.I.-coup ingelicht
werd, hy de uitbrenger van het rap
port de mantel uitveegde als een ljjder
aan „communist-fobie". Soebandrio
heeft stelselmatig ontkend enig aan
deel in de staatsgreep van 1 oktober
1965 te hebben gehad. Consequent
heeft hij de enige juridische mogelijk
heid om aan executie te ontkomen
door Indiening van een verzoek om
gratie, geweigerd. Een man, die on
schuldig is, vraagt niet om gratie.
In Indonesië betekent dit evenwel nog
niet, dat Soebandrio's executie nu on
vermijdelijk is. Vermoedelijk zal de
wnd.-president generaal Soeharto, de
kwestie-Soebandrio op de lange baan
schuiven tot de tijd rijp is voor her
ziening van een vonnis, dat onder
grote, emotionele druk tot stand is ge-
De schok van de hernieuwde
ontmoeting tussen joden en
Arabieren, die elkaar nog
vaak kenden van de man-
daattjjd, is minder hard aan
gekomen dan men had mo
gen verwachten. Het straat
beeld in Jeruzalem is na de
Israëilsch-Arabische oorlog
volkomen veranderd. Ara-
fleren wandelen met hun
feiten door het Israëlische
deel van de stad. dat zij
vanaf hun daken in de oude
stad in twintig jaar hebben
zien groeien tot een moderne
stad. Binnen de door Turkse
muren omringde oude stad
drommen dag in dag uit
duizenden Israëliërs naar de
klaagmuur en naar de an
dere heilige plaatsen. De
Arabieren begroeten de Is
raëliërs met de Israëlische
groet „sjalom" en proberen
onmiddellijk zaken met de
nieuwe „toeristen" te doen.
In Jeruzalem hangt een
nieuwe, mystieke sfeer. In
orthodox-Joodse kringen ge
looft men dat de tijd van de
MesBlas nabij is, dat de her
eniging van Jeruzalem een
nieuw tijdperk in de wereld
geschiedenis inluidt. Voor
de Arabieren is het nog
steeds het aftasten van het
nieuwe, het onbekende en
het wennen aan het gevoel
dat zij nu „Israëli's" zijn:
Israëls minister van Buiten-
Het vluchtelingenprobleem is minder een politiek dan een menselijk vraagstuk.
Waar zal deze vader zijn kind opvoeden, dat hij over de Jordaan gedragen heelt:
ln een kamp of als vrije burger tussen andere vrfje burgers?
iandse Zaken, Abba Eban,
heeft er tijdens zijn laatste
persconferentie in Jeruza
lem geen twijfel over laten
bestaan, dat over Jeruzalem
niet te onderhandelen valt.
Geen enkele Israëlische
politicus zou de huidige mys
tieke sfeer ln Israël kunnen
onderbreken met de verkla
ring dat Israël de annexatie
van het oostelijk deel van
Jeruzalem, van de oude stad,
teniet zou doen. Het zou zijn
politieke zelfmoord in het
nog steeds wat gespannen
Israël betekenen. Jeruzalem
is onscheidbaar van Israël.
Vrv reizen
Door de annexatie van
Jeruzalem beschouwt Israël
de inwoners van de oude
stad als Israëli's met alle
daaraan trerbonden voor
rechten en plichten. De
Israëlische autoriteiten stel
len momenteel alles ln het
werk om deze categorie
Arabieren in het bezit te
stellen van Israëlische
identiteitskaarten.
In tegenstelling tot de Ara
bieren van de door Israël
bezette gebieden op de wes
telijke oever van de Jordaan,
hebben de Arabieren van
Jeruzalem het recht om vrij
door Israël te reizen. Een
recht waarvan zij met
gretigheid gebruik maken.
De trein van Jeruzalem naar
Tel-Avlv is iedere morgen
overvol met Arabieren, die
naar hun verwanten reizen
in Jaffa of Haifa. Verwan
ten die zij vaak ln twintig
jaar niet gezien hebben.
De Arabische Inwoners van
Jeruzalem konden nu weer
baden ln de Middellandse
Zee. Men moet in het Mid
den Oosten wonen om te
beseffen welk een aantrek
kingskracht de zee op alle
mensen ln dit deel van de
wereld uitoefent. Aan het
strand zoekt iedereen ver
koeling voor de lange, snik
hete en kurkdroge zomer.
Maar naast de voordelen, die
de annexatie van de oude
.stad de er wonende Arabie
ren heeft gebracht, kleven
er ook nadelen aan. De
Israëlische belastingen gel-
ook
de
van eerste vice-premier-minister van
Buitenlandse Zaken was Soebandrio
niet meer dan een „pembantoe", een
helper van Soekarno. Wanneer er
kritiek op een van de ministers werd
uitgeoefend, placht Soekarno erop te
wijzen, dat zijn ministers slechts
helpers waren en dat hij president
en premier Soekarno, mandataris van
het Volkscongres, opperbevelhebber
van de strijdkrachten, de grote leider
van de revolutie alleen en
uitsluitend verantwoordelijk was. Dit
was geen theorie, maar praktijk. Elke
minister kwam met de problemen van
zijn departement rechtstreeks bij
Soekarno. De president besliste in alle
zaken. Het was uitgesloten, dat onder
een man als Soekarno, met zijn
grenzeloze ambitie, een minister een
eigen, zelfstandige lijn in de binnen- of
buitenlandse politiek zou kunnen
volgen.
Carrière
Soebandrio werd op 15 september 1914
te Kepandjen, bij Malang in Oost-Java.
geboren als zoon van een bestuurs
ambtenaar. In 1941 studeerde hij af
aun de medische hogeschool te
Batavia en werd assistent in een
ziekenhuis. Tijdens de Japanse be
zetting zou hij hebben deelgenomen
aan ondergrondse activiteit. Na de
eenzijdige afkondiging van de on
afhankelijkheid op 17 augustus 1945,
werd hij voorlichtingsambtenaar in
Midden-Java en reeds in 1946 werd
hij benoemd tot secretaris-generaal
van het Indonesische ministerie van
Voorlichting. In 1947 werd hij naar
Londen gezonden, van waaruit hij de
wereldopinie bewerkte ten gunste van
een onafhankelijk Indonesië.
Na de soevereiniteitsoverdracht op
27 december 1949 werd Soebandrio de
eerste ambassadeur van Indonesië in
Londen. In 1954 werd hy in de functie
van ambassadeur naar Moskou
overgeplaatst. In 1956 keerde hij naar
Indonesië terug en werd secretaris
generaal voor Buitenlandse Zaken. In
1957 werd hy tot minister van
Buitenlandse Zaken benoemd.
Toen ln 1959 president Soekarno onder
de leuze „terug naar de revolutie van
1945" de uitvoerende macht in eigen
handen nam, bleef Soebandrio minister
van Buitenlandse Zaken. In deze
hoedanigheid speelde hij 'n belangrijke
rol in het herstel van de vriendschap
met de Chinese Volksrepubliek in
1961. Deze vriendschap was door een
verbod van de Indonesische regering
aan de honderdduizenden in Indonesië
wonende Chinezen om op het platte
land, buiten de Chinezen, handel te
drijven, ernstig aangetast. Voorts had
Soebandrio een belangrijk aandeel in
de campagne voor de overdracht van
Nederlands Nleuw-Guinea aan Indo
nesië.
In het partijwezen Is Soebandrio nooit
op de voorgrond getreden. Aan
vankelijk was hij lid van de P.S.I., de
partij voor de intellectuelen, onder
leiding van Sutan Sjahir. Later ging
hij over naar de P.N.I, de partij van
nationalisten, die door president
Soekarno begunstigd werd.
Met Soekarno's steeds feller wordende
anti-neukolonalistische, anti-imperia
listische politiek raakte Indonesië
en daarmee onvermijdelijk ook Soe
bandrio verder in het vaarwater
van communistisch China.
Inlichtingendienst
Soebandrio was voorts hoofd van de
C.I.D. Centrale Inlichtingen Dienst.
Deze dienst was in de eerste plaats
bedoeld om Soekarno's idee van
NASAKOM een samenwerking van
de nationalistische, godsdienstige en
communistische groeperingen in de
maatschappij te bevorderen en. wat
hij noemde, het verschijnsel van
communist-fobie vrees voor het
communisme te bpstrljden. De
C.I.D. was in alle overheidsdiensten
diep doorgedrongen en maakte zich
door intriges en willekeur talloze
(Van onze Amerikaanse correspondent
NEW YORK Aan de Laagste punt
van het eiland Manhattan, in Wall
Street, zal een gigantisch gebouwen
complex verrijzen, waarbij twee wolken
krabbers van ieder 110 verdiepingen ver
boven alle huidige torens en banken uit
zullen steken. De bedoeling van de stad
New York Is om hier bet hart van de
Amerikaanse import en export te ves
tigen. De ganse onderneming valt onder
gezag van dr zogenaamde port autho
rity van New York. Het werk zal vijf
Jaar ln beslag nemen. Ongeveer 7.000 tot
8.000 arbeiders zullen hier te werk wor
den gesteld. De kosten zullen voorlopig
575 miljoen dollar bedragen (ruim twee
miljard gulden).
In augustus vorig Jaar werd een aan- R
vang met do constructie ervan gemaakt.
In de belde wolkenkrabbers alleen al V
gaat men 192 000 ton staal verwerken.
Minstens 250 liften en automatische rol
trappen zullen benodigd zijn. Men heeft
om ruimte te meten 2:<b winkels, 143 op
slagplaatsen en 102 flatgebouwen en
privé-woningen moeten omhalen om aan
het wereldhandelscentrum te kunnen
beginnen. Er is voorzien in snelle on
dergrondse verbindingen, treinen en bus
sen. terwijl ook ren speciale hellkop-
terdlenst naar de voornaamste vliegvel
den zal worden opgezet.
Naast particuliere kantoren en vertegen
woordigingen van overzeese handelsfir
ma's zal ook een groot aantal Ameri
kaanse overheidsbureaus in dit handels
centrum worden gevestigd om een snelle
afwikkeling van vergunningen, douane-
faciliteiten en ander papierwerk te kun
nen garanderen. Vooral verzekerings
kantoren. .scheepvaartlijnen, Internatio
nale banken en makelaars in tal van
verschillende produkten worden ver
wacht hier hun hoofdkwartier te zullen
vestigen. In New York spreekt men van
..een stroomlijnen" van alle op New
York geconcentreerde handelstransac
ties.
Het plein waar de gebouwen omheen
komen te staan zal worden beplant,
terwijl men vijvers met fonteinen zal
aanleggen. Vanuit dit nieuwe complex
zal men ook alle bestaande financiële
kantoren en instellingen In Wall Street
gemakkelijk kunnen bereiken.
D« eweellngwolkenkrsbbcr, die hoog boven
stad van Jeruzalem. Aange
zien het belastingniveau ln
Israël tot de hoogste van de
wereld gerekend kan wor
den, Is het begrijpelijk dat
dc Arabieren hiermee niet
zo gelukkig zijn. Dit was een
van de redenen die hen ertoe
gebracht heeft hun winkels
een dag te sluiten als
protest tegen de nieuwe
belastingen.
In zekere zin worden de
Arabieren van Jeruzalem
door Israël als nieuwe im
migranten beschouwd,
waardoor zty vallen onder
de belastingwetgeving voor
nieuwe Immigranten ln
Israël. Maar iedere nleuwo
Immigrant ln Israël moet In
leder geval twintig procent
belasting op zjjn nieuwe
auto betalen. Nu zullen ook
de nieuwe Arabische be
woners van Israël deze be
lasting. die voor hen nieuw
en onbegrijpelijk Is, moeten
betalen.
Ocen andere keus
De Arabieren in Jeruzalem
klagen echter niet over dc
wijze waarop zU ln het al
gemeen door de Israëlische
autoriteiten worden behan
deld. Maar diep ln hun hart
verlangen zy terug naar de
toestand zoals die voor het
uitbreken van de oorlog
bestond. Op zijn minst hopen
zij. dat Jeruzalem geïnter
nationaliseerd zal worden.
„Goed, de Israëli's zyn cor
rect, wfl werken met hen
samen, omdat wy ons brood
moeten verdienen. We heb
ben geen andere keus. Dacht
u soms dat wjj tegen ze
zouden kunnen zeggen, dat
ze moeten ophoepelen?", zei
een Arabische inwoner van
Jeruzalem. „Maar wjj alle
maal houden nog steeds van
onze dappere koning Hoes
sein. HIJ wilde geen oorlog.
Maar hij werd door Syrië,
Irak en Egypte gedwongen
met hen mee te doen. Ais hy
geweigerd zou hebben, zou
hij onmiddellijk zijn ver
moord. Wij rekenden op het
sterke Egyptische leger.
Maar Israël heeft opnieuw
bewezen dat het te sterk
voor ons is", vervolgde deze
Arabier, die niet voor de
aanstormende Israëlische
troepen ia gevlucht, zoals
150.000 van zijn land
genoten. die nu een nieuw
vluchtelingenprobleem heb
ben geschapen.
