Het nieuwe raadhuis van Bodegraven
gebaseerd op toekomstverwachtingen
Pastoor H. J. Kooyman zal
weer met z'n tijd woekeren
Ruimte waarin burgerij
zich thuis moet voelen
PAROCHIEFUSIES
BITTERE NOODZAAK
DONDERDAG 5 OKTOBER 1967 I
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 3
BEHEERSTE REPRESENTATIEMONUMENTALE SOBERHEID
ALS MORGEN, vrijdag 6 oktober, de commis
saris der koningin in de provincie Zuid-
Holland, mr. J. Klaasesz, tegen de achtergrond
van een blanke gevel zijn onthullende functie
heeft uitgeoefend, zal Bodegraven officieel een
gemeentelijke zetel bezitten die in de wijde om
trek zijn weerga niet heeft en bij vele magis
traten van middelgrote gemeenten nauw verho
len blikken van afgunst zal oproepen. Breed en
massief staat daar nu met aantrekkelijke con
touren in een wijdse omlijsting van sierbestrating
en parkeergelegenheid het nieuw opgetrokken
centrum van de gemeente. Kosten: bijna drieën
eenhalf miljoen gulden.
EEN GEBOUW van beheerste en sobere re
presentatie", zegt de bouwer, ir. K. F. G.
Spruit uit Overveen, ervan. Maar dan toch altijd
nog een voorbeeld van monumentale soberheid,
vinden wij dit produkt van efficiënte samenwer
king tussen een vooruitziend gementebestuur en
de architect. De gehele ruimte is stijlvol en
functioneel en bovendien berekend op een ge
zonde groei van Bodegraven. Als alles meezit,
zal in de toekomst van een al te royale opzet
geen sprake meer zijn. Eens hoopt men wèl te
varen bij een tijdig doorgevoerde centralisatie
van alle diensten en dan zal men het huidige
college dankbaar zijn.
dienste van de burger, niet naar monu
mentaliteit. Gezocht is naar een meer
continue ruimtevorming, vooral daar.
waar het gebouw zijn sociale funktie
zal moeten vervullen, waar de inwoner
in kontakt zal komen met de dienst
verlenende afdelingen. Ook in de inte
rieurs is gepoogd om publiek, amb
tenaar en bestuurder in een passende
sfeer te plaatsen.
Indeling gebouw
Van het nieuwe raadhuis is de voor
de burger belangrykste verdieping op
ruim een meter boven het plein gele
gen. Vla de grote trap en het achter de
hoogbouw gelegen ingangsplein wordt
de hoofdingang bereikt. Rondom de
hoofdhal (waar de burgery komt en
zich thuis moet voelen) zyn alle ruim
ten voor het publiek gegroepeerd zoals
trouwzaal enz. Deze hal is het cen
trale element van het complex zowel
funktioneel als ruimtelijk. Dit karakter
moet versterkt worden door de over
drie verdiepingen doorlopende en zicht
bare grote betonwand, welke met een
blokpatroon bekleed is. De grote plas
tiek van de hand van de Bodegraafse
kunstenaar A. B. M. Van Leeuwen
op deze wand is zorgvuldig in dit pa
troon en in de halruimte gekompo-
neerd. Vanuit de hal is het souterrain
via een open trap bereikbaar en daar
mede de hier gelegen Burgerzaal met
foyer. Ook zijn in het souterrain en
kele secretarie- en dienstvertrekken
alsmede de technische ruimten onder
gebracht. De burgerzaal heeft een af
zonderlijke buitentoegang - tevens in
gang personeel. Onder de grote trap
naar het binnenplein bevinden zich en
kele ruimten, welke in geval van nood
tot schuilkelder kunnen worden inge
richt en voorts de rijwielstalling voor
het personeel. Vanuit de hal voert de
hoofdtrap naar de representatieve
ruimten op de eerste verdieping. De
raadzaal neemt daar, zowel in het in
terieur als in de exterieur een domi
nerende plaats in. Deze zaal staat ruim
telijk ln nauwe verbinding met de
hoofdhal.
Er is niet met geld gegooid om tot
realisatie ran de raadhuisplannen te
kunnen komen. Een blik op het meubi
lair mag dan niet iedereen kunnen
overtuigen van de betrouwbaarheid van
deze bewering, tóch zyn verreweg de
meeste tafels, banken en stoelen ran een
standaardtype, uitgevoerd in „confec
tiewerk", „en dan hebben we daarvan
nog het goedkoopste uitgekozen", zo
verzekerde architect Spruit de pers
vertegenwoordigers tijdens een eerste
kennismaking met het nieuwe raad
huis. By burgemeester mr. J. J. Croles
overheerste min of meer een zekere
trots: dit alles heeft Bodegraven ge
presteerd met steeds sluitende begro
tingen en lage (in verhouding tot an
dere gemeenten) belastingen.
Met de uitvoering der bouwkundige
werken rond het nieuwe hart van Bo
degraven werd begonnen op 1 novem
ber 1965. De eerste steen werd gelegd
op 22 december d.a.v.; een jaar gele
den werd het hoogste punt bereikt en
het gebouw werd, binnen de contrac
tuele termijn, opgeleverd op 28 au
gustus jl. Mocht er ooit nog behoefte
bestaan aan uitbreiding van het raad
huis, dan kan men op het dak terecht.
Op het ogenblik heeft men genoeg
ruimte achter de hand, maar de eerste
reserve is bij het ingebrulknemen van
het gebouw toch al aangesproken.
Het oude gemeentehuis, onderge
bracht in twee nu bjjna vervallen he
renhuizen, is door het secretarieper-
soneel en het gemeentebestuur met ple
zier verlaten. Ruim drie jaar geleden
bevond het zich in een zeer slechte toe
stand. Rijksgoedkeuring liet toen niet
lang op zich wachten en men kon met
een aan het werk.
Voorgeschiedenis
Reeds vóór de tweede wereldoorlog
werd, zowel bij de burgerij als in de
kring van het gemeentebestuur, de
wenselijkheid van een nieuw gemeente
huis onderkend. Tot een besluit van de
raad is het evenwel niet gekomen. On
dermeer werd verschillend gedacht
over de plaats, waar het gebouw zou
moeten verrijzen. Enkele jaren na de
oorlog - omstreeks 1950 - kwam de
Raadhuisbouw opnieuw, en thans zeer
concreet, aan de orde. Na uitvoerige
voorbereidingen en overwegingen (met
name van de plaats) werd een plan aan
vaard, dat zou worden gerealiseerd ten
noorden van de Kerkstraat. Tot de uit
voering van dit plan werd door de
raad besloten in de vergadering van 23
februari 1951. De uitvoering bleef ach
terwege als gevolg van de toenmalige
conjuncturele omstandigheden, welke
hoger gezag aanleiding gaven het ge
meentebestuur te verzoeken het pro-
Jekt aan te houden. Een zeer langdu
rig uitstel was daarvan het gevolg.
Inmiddels maakte de uitbreiding van de
bebouwing, de vaststelling van een uiti
breidlngsplannen ten-noorden van de Rjjn
nodig. By het beraad daarover kwam
uiteraard de situering en de belending
van het nieuwe raadhuis opnieuw in
overweging. Als resultaat daarvan
stelde de raad in zyn vergadering van
7 mei 1956 vast het uitbreidingsplan
Bodegraven I, waarbij het raadhuis de
finitief werd geprojecteerd dlrekt ten
oosten van de Kaasmarkt op het aldaar
nieuw te creëren Raadhuisplein.
Weer uitstel
De behoefte aan betere hulsvesting
van het bestuur en de diensten der ge
meente werd steeds sterker gevoeld,
doch voorlopig eisten andere voorzie
ningen de aandacht en financiële mid
delen volledig op. In dit verband zijn
onder meer te noemen: de verwezenlij
king van de uitbreidingsplannen Noord
III en IV en Zuid, de bouw en vernieu
wing van meerdere scholen en gymnas
tieklokalen, de aanleg van sportvelden
etc. Het duurde dan ook tot 1961 aleer
de raadhuisbouw opnieuw aan de orde
kwam. Tegeljjk met de vaststelling van
de begroting voor dat jaar stelde de
De imposante wand met blok
patroon en plastiek tussen de
trouwzaal en het secretarie
gedeelte.
raad een krediet beschikbaar voor de
voorbereiding van een nieuw plan. Ver
volgens werd besloten aan het drietal
architecten een zg. meervoudige op
dracht te verlenen, waartoe een pro
gramma van eisen voor het projekt
werd vastgesteld, dat de instemming
van de raad verkreeg op 23 november
1962.
Uitgenodigd werden de architecten:
de heer P. de Graaf te Amstelveen, de
heren ir. J. J. Hornstra en J. Boudewyns
te Den Haag en ir. K. F. G. Spruit te
Overveen. De jury ter beoordeling van
deze schetsen bestond uit de heren mr.
J. J. Croles, burgemeester, ir. W. Wis
sing te Barendrecht, stedebouwkundlge
en welstandsadviseur der gemeente en
(nu wjjlen) de heer A. v.d. Poll, direc
teur van gemeentewerken. Het een
stemmig oordeel van de jury, vastge
steld in Juli 1963, luidde, dat alle drie
schetsplannen van hoog gehalte waren,
doch dat het ontwerp van de heer Ir.
Spruit het meeet geslaagd was.
Centrum
Met de voltooiing van het gemeente
huls heeft Bodegraven niet alleen een
nieuwe huisvesting voor bestuur en ad
ministratie verkregen, maar ook een
centrum. De stedebouwkundig onbe
stemde ruimte rondom kaasmarkt en
huishoudschool is nu herschapen tot
een ln het zich uitbreidende Bodegra
ven centraal gelegen ruimte. Ook de
intussen gerealiseerde bebouwing van
de oostzijde van de Brugstraat draagt
ln belangrijke mate daartoe by. Afbouw
van de zuidwand van het plein met een
archltcktuur van allure is thans gebo
den, teneinde het raadhuisplein volle
dig te bepalen.
Het raadhuisplein is onder leiding
van de dienst der gemeentewerken tot
stand gekomen, in overleg met het ar-
chltektenbureau. In de sierbestrating
is het bt ra mien van het gebouw over
genomen. In architectonische zin heeft
de ontwerper naar zijn zeggen gestreefd
een levend en open gebouw ten
Het Interieur wordt bepaald door do
lichtkoepel, waaronder de ovale tafel
van de gemeenteraad staat. De tafel
van b. en w., Iets verhoogd, is een on
derdeel van de ovale vorm. De galerjj
in de hal zet zich in de zaal voort als
hoger gelegen publieke tribune, waarbij
ook zitplaatsen voor de pers zjjn.
De onvangst- en werkvertrekken
voor burgemeester, wethouders en se
cretaris en ofn commissiekamer zijn
I op deze verdieping ln de hoogbouw on-
j dergebracht en grenzen middels een
I doorlopend balkon aan het raadhuis
plein.
De tweede verdieping van de hoog
bouw kon, na een reorganisatie (als
gevolg van de opheffing van het ge
meentelijk gas- en elektriciteitsbe
drijf) voorlopig als reserve beschik
baar komen.
De derde verdieping huisvest de
Burgemeester mr. J. J. Croles
aan zijn bureau in de fraaie nieu
we burgemeesterskamer.
de dienst gemeentewerken. Een dienst
woning omsluit gedeeltelijk het ach
ter de hoogbouw gelegen Ingangs
plein en is gericht naar de kaasmarkt. Tentoonstelling en rondleiding
Dit plein vormt ruimtelijk een een
heid met de trouwzaal en de hoofdhal. Op 12 oktober a.s. wordt ln de Bur-
Het openbare karakter van de trouw- gerzaal om acht uur des avonds een
plechtigheid wordt daarmede onder- historische tentoonstelling geopend,
streept. Het binnenplein is „gestof- Alle gemeentenaren van Bodegraven
feerd" met grote bloembakken; de in ontvangen een op naam gestelde uit
nodiging om met het nieuwe raadhuis
ruimte ook in de
te komen kennismaken. Zy zullen des
kundig worden rondgeleid. Het gemeen
tebestuur, aldus burgemeester Croles,
streeft naar een hechtere binding tus
sen inwoners en de bewoners van het
raadhuis.
Oegstgeests „St. Willibrordoiuler nieuwe leiding
ZOETERWOUDE
L.T.B. CURSUS
In het komende seizoen zal er
een ontwikkelingscursus gegeven
den in het Don Bosco-huis en wel op
12 dinsdagen van 24 oktober tot en met
23 januari 1968.
De onderwerpen die het programma
vermeldt zyn stuk voor stuk de moeite
waard; we noemen er enige: Brandpunt
man Ad Langebent spreekt over wat
zich afspeelt achteT de schermen van
radio- en tv-verslaggeving; godsdienst
leraar dr. H. B. Visser bespreekt de
veranderingen in de Kerken en Theo
Koomen vertelt wat zich achter de
schermen afspeelt van de sport. Ook
worden behandeld: muziek, E.E.G., hel
derziendheid, luchtvaart, sterrenwereld
en dierenbescherming.
Gezien het succes van vorige jaren
en de wens van de organisatoren om
slechts 40 cursisten deel te laten nemen
is het gewenst dat men zich spoedig
opgeeft bij Jac. v. Leeuwen, Zuidbuurt-
seweg 44, tel. 216. Deelname is mogeiyk
voor leden van de L.T.B., uit Zoeter-
woude of omgeving, hun echtgenoten en
meerderjarige huisgenoten.
GEEN REPETITIE FANFARE
De wekelijkse repetitie van de Sint
Jansfanfare die hedenavond in het Don
Boscohuis zou worden gehouden gaat
niet door wegens het niet beschikbaar
in van de zaal.
RATTEN V ERDELGING
De heer C. van Velzen die zich in de
afgelopen jaren in dienst van de ge
meente heeft belast met de bestrijding
ratten in Zoeterwoude is op zijn
verzoek ontslagen van deze taak. B. en
W. hebben, gezien de nauwgezette wijze
waarop de heer Van Velzen zijn werk
heeft verricht dit ontslag op de meest
eervolle wijze verleend. Als zijn opvol
ger is aangesteld de heer N. Straathof
Stompwijkseweg 5. In voorkomende ge
vallen kan men zich rechtstreeks tot
hem wenden.
De gehele ontwikkeling wees ai lang ln een be
paalde richting. De parochiële sanering kon gewoon
niet meer uitblijven. Ieder Jaar raakte de binnenstad
door het wegtrekken van de mensen naar de nieuwe
stadswijken, waar ook weer nieuwe kerken gebouwd
moesten worden, steeds minder bevolkt. De kerken,
vaak oude gebouwen met zeer hoge onderhouds- en
restauratiekosten, bleven staan. En ondertussen
daalde het aantal priesters. De puzzel om alle posten
bemand te krijgen moest eens onoplosbaar worden.
De Rotterdamse bisschop heeft het in zjjn eigen
stad dagelijks kunnen zien en enkele maanden gele
den heeft hij zjjn besluit genomen: driemaal twee
oude parochies in de binnenstad moeten samenge
bracht worden. De H. Hildegardis-parochle aan de
Hamnierstraat en de Franciscaanse Bosjea-parochie
hjj het Hofplein zijn eon van de drie paren, die bin
nenkort door de nood gedwongen met eikaar zullen
moeten gaan fuseren.
De Franciscanen nemen de Hildegardus van de
wereldheren over, zodat mgr. Jansen de handen vr(J
kreeg om een andere post voor pastoor H. J. Kooy
man (56) te zoeken.
„Ik wist, dat het op komst was, maar tot voor
drie maanden terug had ik beslist nog niet het idee,
wat er verder met me zou gaan gebeuren", vertelt
pastoor H. J. Kooyman. Sinds gisteren heeft pastoor
Kooyman echter de officiële zekerheid gekregen,
dat zijn toekomst met ingang van 1 november ver
bonden gaat worden aan de St.-Willibrord-parochie
te Oegstgeest. „Een fijne benoeming, ik ben blij, dat
het inderdaad Oegstgeest is geworden, want ik re
kende er al drie maanden opOegstgeest is
voor de nieuwe pastoor van de Willibrord geen on
bekend gebied.
BEKEND TERREIN
„De mooie omgeving ken ik uiteraard nog goed
van mijn Warmondse tijd, maar sinds kort ik ben
er met de auto pas een kijkje gaan nemen weet
ik hoe de kerk en de pastorie eruit zien en wat er
allemaal de laatste Jaren is bijgebouwd. Ik heb zelfs
in de gauwigheid kunnen zien, dat het zangbundeltje
dat in de kerk gebruikt wordt letterlijk een kopie
is van de bundel, die een Rotterdamse
collega en lk nog niet zo lang geleden
hebben samengesteld. Geen verwijt hoor,
want wjj hebben het ook weer van aller
lei kanten bij elkaar gegapt
Wat er voor werk en arbeid in de
Willibrord-parochie verricht moet gaan
worden; of het minder tijdrovend of
lichter zal zijn dan in de echte Rotter
damse volksbuurt?
Pastoor Kooyman weet het niet. Wat
voor hem wel zeker is, dat hij wederom
met z(Jn tijd zal moeten woekeren, want
naast de zielzorgelijke arbeid in de paro
chie zal er van hem in de toekomst meer
dan voorheen geëist gaan worden als
bisschoppelijk gedelegeerde voor de mis-
siebelangen en voorzitter van de dioce
sane missieraad. Het ligt in de bedoe
ling, dat alle missie-activiteiten ln het
bisdom in de toekomst gecoördineerd
en gelijk gericht worden.
BOEIENDE ZAAK
„Men weet wel hoe het vroeger ging.
Iedere parochie had zijn eigen kleine
acties voor een of ander klein project
ergens ter wereld. De bedoeling was
vanzelfsprekend goed, maar een gevolg
was ook de versnippering van krachten.
We zijn nu van plan met het bisdom
Rotterdam het diocees Tabore ln Tan
zania te adopteren en daardoor een bun
deling van krachten, projecten van eni
ge omvang en allure te realiseren. We
denken ln dit verband niet alleen aan de
financiële kanten. In studie zijn bijvoor
beeld plannen naar het betrokken ge
bied ook een flink aantal mensen, leken
en geestelijken, te sturen. Het ligt ook
ln de bedoeling en de contacten, die w(j
daar al over hadden waren zeer positief,
dat de specifieke missiecongregaties zich
bij ons zullen aansluiten. Voor die con
gregaties heeft zich nu eindelijk het
perspectief van een goed „achterland"
geopend. Parochies, die financiële steun
konden geven hebben zij niet in de wel
varende landen.
Persoonlijk vind lk de opdracht, die
aan de Missieraad gegeven is, een
boelende en prachtige zaak, maar er zal
in de komende tijd nog heel wat werk
verzet moeten worden voor alles op po
ten staat".
Pastoor Kooyman zal de moeilijkhe
den en problemen stellig niet uit de weg
gaan.
Zijn
.riedel
dit
ok ge.
ziiiM vermoeden. Hoewel h(J
heden verwachtte aarzelde li(j In sep
tember ,1942 hy was toen zes Jaar
kapelaan niet de meisjescongrega
tie van de Haagse Martha-parochlr te
wijzen op de ware aard van de Jeugd
storm. Ken predikatie werd prompt
door een spionne over gehriefd aan de
SD en kapelaan Kooyman ging dezelf
de weg als zovele moedige priesters In
de oorlogsjaren: 10 weken In het
Oranjehotel te Schevenlngen, een half
Jaar „Amersfoort" „waar de be
handeling bar slecht was" 1 Jaar
„Vught" en tenslotte een „strafover-
plaatslng", wegens het houden van
een preek en het lezen van de Mis in
Als „Deutschfelndlich" bleef h(J daar
„bis auf weiteree". Het duurde bijna een
jaar voor de Amerikanen kapelaan
Kooyman (een van de 2000 priesters)
en 40.000 anderen bevrijdden uit de hel,
waarin duizenden o.w. pater Titus
Brandsma het leven hadden gelaten.
„Al met al kan lk zeggen, dat Ik nog
geluk gehad heb. Toen Ik in Dachau
aankwam had de Invasie in Normandlë
reeds plaats gehad en begon Duitsland
al te wankelen. De meeat SS'ers waren
na&r het front gestuurd en de bewaking
was toen nog ln handen van zgn. Poolse
postbodes. Zware mishandelingen, die
voor mijn komst aan de orde van de dag
waren, hebben wij niet meer meege
maakt, maar buiktyphus, honger en er
barmelijke hygiënische toestanden maak»
ten toch nog dagelijks slachtoffers"
MODERATOR
Sterk vermagerd, maar zonder blij
vende lichamelijke gevolgen en geeste
lijk ongebroken, werd kapelaan Kooy
man direct na z(jn terugkomst benoemd
te Rotterdam en vertrok ln 1951 naar
Delft waar hij nog twee Jaar als kape
laan werkzaam was voor h(j ln 1953 mo
derator werd van de middelbare meisjes
school. waarvan hy een der oprichters
was. Toen deze school ln 1956 naar Rys-
wyk werd overgeplaatst en uitgebreid
tot het gemengde Lodewyk Makeblijde-
college ging ook moderator Kooyman
mee en werd tenslotte in 1962 benoemd
tot pastoor van de Hildegardus-parochle.
AUTEUR
Als moderator van het Ryswykse col
lege voltooide pastoor Kooyman In 1961
het thans op vele middelbare scholen
gebruikte handhoek In vier delen ten
In-hoeve van het godsdienstonderwijs.
Dat de vier delen (het derde deel over
Kerk en Sacramenten moest na het Con
cilie herzien worden) duldriyk voorzien
In een behoefte als leidraad voor bybelso
katechrae bewijst wei het laatste cyfrr
van 100.000 verkochte exemplaren.
