O
Teekens
TBfeSWSES
FILM GEEN GEVAAR VOOR HET TONEEL
Hausse in Amerikaanse boekenwereld
A
Defresneprijs voor Erik Vos
Tot in de toiletten
pocketautomaten
VAROSSIEAU
LAKFABRIEKEN
akkurate JONGEDAME
VAROSSIEAU
LAKFABRIEKEN N.V.
PLAATS EENS EEN
TELEFOONTJE
totaal nieuw!! nassi goreng
tast toe 't is van
Maria de Groot religieus dichteres
Fons Sarneel op het oorlogspad
Wie geregeld de schouwburg bezoekt,
geregeld geconfronteerd wordt met
voorstellingen van verschillende aard,
In ons land niet zelden uiterst be
kwaam en zelfs met bezieling verwe
zenlijkt, begint zich de laatste tijd
wel af te vragen waar het met dat to
neel bij ons, maar ook In het buiten
land. heen moet. Het nieuwe toneel,
het toneel van Adamov, Becket, Ce-
net, en Ionesco om enkelen der voor
naamste vertegenwoordigers van het
genre te noemen begint bij de navol
gers ouderwets en vervelend te wor
den. Er zou iets nieuws moeten ko
men, maar zelfs een Peter Weiss lijkt
dat nieuwe niet geheel bevredigend te
leveren.
He* gaat bij ons altijd om de stukken
en het gebrek van stukken van eigen
bodem, maar op het ogenblik doet zich
dit verschijnsel bepaald ook elders
voor, in Engeland bijvoorbeeld en in
Frankrijk. Wie de aankondigingen
voor het nieuwe seizoen gezien heeft,
zal het opgevallen zijn hoevel oude
9tukken weer zullen worden opgevoerd,
geen klassieke stukken al zijn die er
natuurlijk ook bdj maar stukken van
een tiental of een twintigtal jaren gele
den. Het publiek zal in de komende
maanden vrij recente herinneringen
kunnen ophalen. Dat het publiek daar
toe niet altijd bereid is en dat het ook
niet getrokken wordt door ieder nieuw
stuk blijkt urit de slecht bezette
schouwburgzalen, die de geregelde be
zoeker wel kent.
Die vermindering van belangstelling
wordt wel eens aan de film verweten,
maar ook de film verkeert, als we ons
niet vergissen, op het ogenblik in een
moeilijke situatie. Bovendien is de
film zo iets anders dan toneel dat ze
dit niet kan vervangen.
SARTRE
Niemand minder dan Jean-Paul Sar
tre heeft daar onlangs nog op gewezen
in een lezing die hij in Bonn hield en
die nu verscheen in Toneel Teatraal,
het tijdschrift dat op de bres staat voor
het nieuwe.
,.De opkomst van de film", zei Jean-
Paul Sartre", heeft het toneel niet in
een crisis gestort. Sommige schouw
burgdirecteuren zijn benadeeld, omdat
zij van wat bezoekers beroofd werden:
een bepaald soort toneel is benadeeld,
en wel dat soort dat de functie van
de film had, dat wil zeggen het realis
tische bourgeoistoneel dat zich de exac
te uitdrukking van de werkelijkheid
ten doel steldeen dat soort toneel is
daarom benadeeld, omdat van een be
paald ogenblik af het filmische realis
me voor altijd het toneelrealisme leek
te onttronen (een boom is voor een
bioscoopbezoeker altijd een echte boom
en een toneelboom is altijd namaak).
Maar er is geen sprake van een na
delige uitwerking op het toneel, inte
gendeel. Want op hetzelfde ogenblik
heeft het toneel zich bezonnen op zijn
eigen grenzen en heeft het, zoals iede
re kunstvorm, van deze grenzen juist
de voorwaarden van zijn mogelijkhe
den gemaakt".
Dat lijkt nogal hoopvol en het is in zijn
omschrijving van film en toneel ook
niet onjuist, misschien is de stukken-
malaise van 't moment maar tijdelijke
In een moeilijke positie verkeert al
thans bij ons ook de dichtkunst. Ze
wordt wel gelezen en gekocht, soms
zeer veel, maar dat laatste betreft
toch uitzonderingen, de meeste en
soms bepaald goede poëzie bereikt
slechts weinigen.
In Contour, waar men naast een nieuw
hoorspel van Henk van Kerkwijk op
merkelijke ,,aggressieve" gedichten
van Hans van de Waarsenburg 'aan
treft, blijkt dit verschijnsel uit de con
frontatie met" twee dichteressen van
Jan Willem Overeem en Jan van der
Vegt, namelijk met Neeltje Maria Min
en Maria de Groot.
Volgens Jan Willem Overeem heeft
Neeltje Maria Min haar wat betreft
aantal verkochte exemplaren groot
succes gedeeltelijk te danken aan de re
clame, maar niet alleen daaraan. Haar
verzen, eenvoudig, volgens Overeem
op de duur ritmisch vermoeiend een
voudig, spreken klaarblijkelijk vele le
zers en lezeressen aan in hun gevoels
matigheid. Het is natuurlijk een kwes
tie of dit een poëtische benadering is.
Overeem vindt de bundel te groot,
maar hij erkent het talent ln de beste
Jan van der Vegt in zijn confrontatie
met Maria de Groot merkt op, dat
haar bundel Rabboeni, die in De Wind
roos verscheen, veel minder de aan
dacht heeft getrokken, terwijl haar
poëzie beslist opmerkelijker is dan die
van Neeltje Maria Min.
RABBOENI
Rabboeni of Meester bevat een gro
ter gedicht Beatrijs, een aantal kleine
re verzen en drie gedichtenreeksen:
Brevier van een Romaanse Reis, Ker
mis en Duivelskunstenaar en Konings
kind.
.Behalve voor Beatrijs, dat uit acht
strofen van tien regels bestaat, en een
paar korte gedichten, ontwikkelde
Maria de Groot voor haar een ongele
de vorm met korte versregels... De
dichteres laat beelden zien met een
rijkdom aan detaillering.. De verzen
van Maria de Groot zijn religieus. Zij
zijn het op een uiterst persoonlijke wij
ze, in die zin dat de religie hier niet
wordt vastgenageld in seleel of dog
ma. Men kan bijvoorbeeld nauwelijks
uit haar werk opmaken of het christen
dom van Maria de Groot protestants of
katholiek gekleurd is. De zekerheden
van het geloof staan niet voorop; ze
worden door de poëzie heen bereikt....
Het uitgangspunt van voor de reis is
Beatrijs". De openingsregels refere
ren aan het Middeleeuwse epos van die
Met dichten heb Ik vlees en bloed verloren
en ieder, die mij aanziet, raadt mijn kwaal
en wenst mij toe opnieuw te zijn geboren
ver van de vissen en de woordomhaal.
De vierde van deze regels tcaarin bij
ris aan het oud-christelijk symbool
moet worden gedacht Iaat zien, hoe
ver de dichteres nog van de zekerhe
den vandaan is. Maar:
t zijn teken
Jan van de Vegt acht het debuut van
Maria de Groot ,,een van de overtui
gendste van de laatste jaren".
Al maakt men zich de laatste tijd
nogal vrolijk over de close reading, de
methode wordt nog altijd beoefend.
Men kan op de beperktheid van close
reading wijzen en vaststellen, dat het
„strikt genomen" uitleg, maar daarom
nog geen kritiek is, iedereen zal moe
ten toegeven dat men eerst enigerma
te moet weten waarover men het heeft
voor men tot kritiek kan komne. Nauw
keurig lezen ls in de gevallen waar het
op aankomt zeker nodig.
Nooit nauwkeurig genoeg, zou men
willen zeggen, het kan niet te nauw
keurig. Maar is dat zo?
KLOOS
Zowel in Raam als in Maatstaf wor
den gedichten van Lucebert nauwkeu
rig gelezen. Men wordt daar zeker iets
wijzer door, maar R. A. Cornets de
Groots artikel over Kloos in Montecarlo
laat zien dat deze nauwkeurigheid
zijn gevaren met zich meebrengt. Hij
wil alles verklaren, hij wil wat de dich
ter min of meer spontaan neerschreef
naar rijn oorsprongen volgen, hij
vindt voor alles een reden. Maar die
redenen hebben soms zeer sterk het
karakter van een hypothese. Ze kunnen
juist zijn, ze kunnen ook niet judst zijn,
het beslissend bewijs is niet zelden
nauwelijks te leveren, ook niet door de
dichter zelf, die dit zeker niet zo ver
standelijk heeft opgebouwd. Structuren
en meervoudige betekenissen zijn in 'n
gedacht meestal niet zo rationeel, voor
al niet als het werkelijk goed is.
In Raam gaat Fons Sarneel, onver
vaard als altijd op de vuist als
meestal met dr. Westenbroek die
DE LEIDSE COURANT
AM8TERDAM, (AJJ.P.) Aan
regisseur Erik Vos werd gister
middag in Krasnapolsky in Am
sterdam de Defesnaprijs '67 uit
gereikt voor zijn regie van het
klassieke toneelstuk „Prometeus".
De prijs bestaat uit een door de
beeldhouwer Hans Ydo
digd plastiek, alsmede uit een geld
bedrag. Het is de tweede maal, dat
de Defresneprijs door de Neder
landse Vereniging veen Toneelkun
stenaars wordt uitgereikt. Vorig
jaar werd hij voor het eerst toe
gekend aan Ton Lutz voor zijn
regie van Albees Kleine Alice"
bij de Nederlandse Comedie.
hem beschuldigd had het wetenschap
pelijk onderzoek op het gebied van de
Gezelle studie te belemmeren. Sarneel
zegt niet in de homofilie van Gezelle
te geloven, al ziet hdj wel opwellingen
die enigszins in die richting wijzen. We
kunnen ons moeilijk voorstellen dat
dit de wetenschap van de Gezelle stu
die belemmeren kan. Sarneel wijst er
ook op, dat Gezelle nooit getracht heeft
de feiten, de zeer geringe feiten, te be
mantelen. De zaak is schromelijk over
dreven en de uiterste schroomvallig
heid van sommige wetenschapsmensen
heeft daartoe geleid. Sarneel vindt ook
dat Gezelle als dichter bepaald over
schat is, maar dat men zijn betrekke
lijke grootheid meer moet zoeken in
zijn latere gedichten, die met dat al
les niets te maken hebben, in Rijm
snoer en Tijdkrans. Sarneels toon is
wat heftiger dan voor de zaak, die hij
nuchter genoeg bekijkt, nodig is. Maar
dat is evenals close reading, momen
teel in.
MAANDAG 25 SEPTEMBER 1967
Europeanen in
Kongo vermist
BRUSSEL (A.P.). Het Belgische
ministerie van Buitenlandse Zaken
heeft bevestigd, dat sinds 5 Juli vijftien
Dit was reeds gemeld door het Bel
gische dagblad La Libre Belgique. Van
de vijftien Europenanen zouden er zes
Belgen zijn. Het blad beweerde tevens,
dat de vijftien mannen op 8 juli in eed
militair kamp ln Kinajasa zijn terecht-!
gesteld. Dit kon het ministerie even-j
wel niet bevestigen. Evenmin kon heil
ministerie de volledige identiteit van d<
Europeanen verstrekken.
(Van onze Amerikaanse correspondent)
De omzet in de Amerikaanse boekenwereld stügt
met het jaar. Amerikanen lezen steeds meer. In 1954
bedroeg de waarde van het aantal verkochte boeken
rond twee miljard gulden. Vandaag de dag is dit
bedrag gestegen tot tien miljard gulden. Waar men
zich echter grote zorgen over maakt is of de „big
business"-mentaliteit de boekenindustrie zal infil
treren en de grote financiers zich meer zullen laten
leiden door overwegingen die zuivere geldelijke win
sten beogen, dan door overwegingen die de goede
smaak en de kwaliteit van het boek zelf betreffen.
Om te beginnen heeft men de laatste jaren in de
Amerikaanse boekenindustrie een groot aantal
samensmeltingen van bedrijven te zien gekregen.
Columbia Broadcasting System, de Radio Corporation
of America, Xerox Corporation en Raytheon
Company hebben alle grote uitgeversmaatschappijen
opgekocht. Televisie- en.radiomaatschappjjen, evenals
fabrikanten van elektronische apparaten, hebben
zich op het terrein van de uitgeverij begeven als
nieuwe vorm van belegging. Het zeer bekende
uitgevershuis Random House werd bijvoorbeeld
opgekocht door R. C. A. Hoofdredacteur van Random
House, Benett A, Cerf bleef wel de leiding geven aan
het bedrijf, maar van andere zijde vreest men toch.
dat uiteindelijk de controle over wat wel of niet zal
worden uitgegeven verlegd zal worden van de oor
spronkelijke uitgevers, die nog altijd een liefde voor
het vak zouden bezitten, naar de financiers van de uit
geversmaatschappijen, die zich meer zouden bepalen
tot het maken van winst.
Men slaat de ontwikkeling ln de Amerikaanse boeken
wereld met zorg gade. Een redacteur van het bekende
„Harpers and Row" Is pessimistisch. HU vergelUk*
de Amerikaanse nitgeverU reeds met de automobiel
industrie in Detroit. Vooral de pocket markt wordt
dermate overvoerd, dat men door de bomen het bos
niet meer zou zien. Pockets worden letterlUk overal
in de Verenigde Staten te koop aangeboden, tot via
automaten op toiletten toe.
Er zouden in de V.S. 120.000 winkels zijn, die zich
uitsluitend bepalen tot de verkoop van pockets,
tegen 3.000 winkels, die boeken met harde kaft
verspreiden, aldus meldt de New York Times. Men
heeft berekend, dat eenenvijftig procent van alle
verkochte boeken vorig jaar naar studerenden zijn
gegaan. Men spreekt van een „leerboekexplosie" in
de V.S.
Tegelijkertijd wordt scherp gewaarschuwd tegen een
over-popularisering van leerboeken, waarbij massaal
verspreide, op de massa afgestemde, flodderig
geschreven werkjes aan de studerende jeugd zouden
worden gepresenteerd. Negentig procent van de
winst in de Amerikaanse uitgeverij zou uit de
verkoop van studieboeken en naslagwerken
voortkomen. In 1966 werden in totaal 30.050 nieuwe
boeken in de V.S. uitgegeven. In 1965 bedroeg dit
cijfer 28.595.
ALPHEN AAN DEN
RIJN
van 17 tot 23 jaar.
ZU zal telefonisch kontakt onderhouden met
een bepaalde groep van onze afnemers en
eveneens nauwkeurig onze statistische ge
gevens bijhouden.
Diegenen, die bereid zUn In teamverband Jn
een prettige sfeer, met persoonlijk initiatief,
vlotheid en akkuratesse te werken, genieten
do voorkeur.
WU bieden voor deze zelfstandige fnnktie
een aantrekkelijk salaris.
Sollicitaties te richten aan de afdeling personeels
zaken van
EMMALAAN 46 TE ALPHEN AAN DEN RIJN.
RECTIFICATIE.
De N.V. Nederlandse Spoorwegen te
Utrecht, maakt bekend, dat in verband
met werkzaamheden aan de Vinkburg over
de Rijn te
LEIDEN
vanaf 12 oktober a.s. (8.00 's morgens) tot
en met 30 oktober (12.00 uur 's middags) de
doorvaart door het beweegbare deel van
deze brug volledig zal zijn gestremd.
De doorvaart van de vaste overspanning
blijft mogelijk tot een hoogte van 1.89 m.
boven Normaal Peil dit is 0.60 m. N.A.P.
De thans geldende beperking van de door-
vaartbreedte tot 5.50 m. voor het beweeg
bare deel blijft voor 12 oktober en na 30
oktober tot nadere bekendmaking van
kracht, terwijl na laatstgenoemde datum
tevens rekening moet worden gehouden
met enige vertraging bij het passeren van
de doorvaart.
De eerder in dit blad gedane mededeling
over deze scheepvaartstremming komt
hiermede te vervallen.
2.per plaatsing
toot de eerste 30 woorden
(met groter dan 12 lettere)
Contante betaling niet vereist.
U kunt Uw „TELEFOONTJE" nog opgeven tot
9.30 uur op de dag van plaatsing. Voor plaaiteing
op zaterdag uiterlijk tot vrijdagmiddag 8 uur.
2 Woonboot te koop met
I vaste ligplaats, voorzien van
water en electriciteit: be-
I staande uit grote woon-
I kamer, 2 slaapkamers, keu-
i ken, w.c. en douche. Te be-
vragen bij Zwetsloot, Oost
einde t/o 13, Warmond bij
camping Van Rijn.
2 MeubelinrniL Direct nit
fabriek leveren wij eerste
klas meubelen tegen lage
prijs en geven een hog<
prijs vöfcr gebruikt meubi
lair. In Den Haag 4 toon
zalen. Inl.: Rijswijkseweg
5A, Tel. 070-605664. 2-
2 Nog enige duurdere was
machines en centrifuges m.
gchoonheidsfoutjeB, dubbel
wandig, volle garantie. Was
machines vanaf 155,
ƒ210,- ƒ310-, ook in 127
volt. Be nieuwste Twinset
Combi's va. ƒ490,-. Volauto
matische trommelwasmachi-
736. Frima Dusoswa,
Turfmarkt 1-3, Leiden. Tel
24409. 2-1520
PERSONEEL
gevraagd
2 Gevraagd verkoopsters,
leerlingverkoopsters en hulp
verkoopsters. Hoog salaris.
Hoogenbosch schoenen Haar-
lemmerstr 131, Leiden. Tel.:
23604. 1-2440
Schoenhandel „De leder-
hal". Utrechtseveer 15 vraagt
verkoopster 1-2470
2 Gevraagd huishoudelijke
hulp van maandag tot en
met vrijdag van 8 tot 12 uur.
Instituut van het Nabije
Oosten, Noordeindspleln 4a.
1-18271
2* Gevraagdeerste, aan
komend en leerling kapster.
Aanmelden: Kapsalon Van
Marwijk, Dami aan 39, Leld-
schendam, tel. 01761-3797.
1-2457
TE KOOP
aangeboden
2* Fantastisch is onze col
lectie bureaus, wandsecre-
taires en wandstljlbureaus
met aanbouwmogelijkheden
Bijpassende boekenkasten
en rekken. Uitvoering teak
of mahonie. Desgewenst
naar eigen idee op elke
maat. De kastenspeciallst
Houthandel De Burcht,
Hooglandse Kerkgracht 49,
Leiden. Tel.: 33078 2-2365
2* Sleutels bUmaken, zoals
cilinder-, voordeur-, auto
contact-, Yale- en Lipssleu-
tels. Klaar terwijl u wacht.
Hartwijk, Nieuwe Beesten
markt 711, Leiden.
26R27. 2-2355
2 598,-! Voor deze uiterst
lage prijs leveren wij u,
inruil van uw oude toestel
een 59 cm T.V. Diverse top
merken. Haarlemmerstraat
63. TeL 32792, Leiden.
2-2357
2* Winterberging Zeilboten
e.d. Jachthaven De Trek
vaart, H. Geijsman, Mare-
dijk 149 a, Leiden, tel. 21144.
2-2840
2" Te koop aangeboden:
teak salonkast, lang 1,90 m
hoog 1,40 m. f 150,Peter
van Anrooystraat 14,
33614.
2" Schoorsteenklok 42,75,
leuk model met klein koperen
slingertje. U behoeft 't maar
lx per week opwinden. 1 jaar
schriftelijke garantie. Uur
werkkliniek „Gorthuis", al
léén Lage Rijndijk 8.
2-2449
LESSEN
2 Autorijles VAMOR. RU-
school Frans Goddijn, Lee
destraat 8. Les in Opel Re-
kord en Kadett Tel. 34430
bg.g. 25574. 12-1809
2 10 autorUIessen
47,50. Vervolg- en losse
lessen 6,50. Fonkelnieuwe
V.W.'s. Gedipl. instructeurs.
Theorielessen met kleuren
dia's, gratis halen er
brengen. Bondsautorijschool
„De Centrale". Aanmeldings
adressen: Leiden, Beesten
markt 1, hk. Steenstr. Tel.
21532. Corellistr. 50 tel. 22287
12-2443
AUTO'S
2 Auto Heemskerk voor
goede, betrouwbare en
daarom uiteindelijke goed
kope gebruikte wagen. Roe-
lofarendsveen, tel. 01713-
Ook zaterdag en zon
dag. 9-2392
2 Fordryders opgelet!
Speciaal voor de doe-het-
zelvers ls 's zaterdagsmor
gens ons magazijn geopend
van 9.30 tot 13.00 uur voor
Fomoco-onderdelen en ac
cessoires. Automobielbedrijf
Rijnland N.V., 5-Meilaan 7,
Leiden. 9-2469
2 Au to was sen. Zelfbe
diening. Muntinworp een
gulden. Nieuw in Leiden.
Gevestigd: Aral Benzine
station Gebr. van Ulden,
Hoge Rijndijk 90, Lelden.
9-2400
Uw auto als nieuw!
Onze moderne uitdeukerij
spuiterij staan voor u
klaar. Vindt u 200,-, 300,-,
400,- ineens te veel, geen
bezwaar, bij ons betaalt
in 3, 6 of 12 termijnen. Een
r spreuken, uw auto
mooi en zonder deuken.
Komt u eens langs bij Calex
autobedrijf Leiden. Kort
Galgewater 14-16. Tel. 33335.
Dagelijks geopend van 9 tot
ur. 9-2446
A
500 GR. 99
500 GR.159
500 GR. 198
500 GR. 24 9
500 GR. 298
Hartelijk dank.
voor Uw spontane reacties bij de opening van onze
nieuwe zaken in Haarlem en Heemstede.
Wij gaan nog meer doen. Er komt nog een grotere
opengekoeide toonbank, voor snellere bediening en nog
meer keuze. En om het nu reeds feestelijk te maken
krijgt iedere jongen of meisje die een huisdier heeft en met
moeder mee komt winkelen t/m Donderdag.
250 gram hondenworst GRATIS!
Voor steeds meer mensen 'n begrip
MP Gebruikte auto's
of klein, daarvoor moet i
bU de Leidse Autohand;pjjs
d. Berg zijn. Fin. met y
eer 1 kleine aanbeta""
Lage Morsweg 67. Telefoc
2. 9-2401,
DIVERSEN
2 Trouwen? Maak
dag een 6prookje. Door epe
ciale service en modem
trouw auto's. Trouwbedrij
De Groot, Beestenmarkt 3 :an
Tel.: 23300. 5-204 w*s
pel
2 Auto, boot, caravan 'oc
snelfinanclering in een daj jv<
gereed. Vliet-Crediet. Telef
(01710)—31144. 5-171qpie t
VVy hebben konnecmj
importeren meer dan lOCy;
soorten droogbloemen ei
vruchten afkomstig uit ,j(
Afrika, Italië, Japan
Mexico. Laat nu uw vaa w
opvullen met een exclusie,
assortiment; op geïmpor
teerde matten maken w
voor u exclusieve stukjes dcc(j
Natuurlijk bij bloemenma d
gazjjn C. L. Mulder, Haar Een'
lemmerweg 21 te Leiden -
Telef. 20550. 5-226 U'H|
dat
2 Tophypotheken
125.000 gulden. Aflossing lijmen
30 Jaar. Vllet-Crediet, Bak Maa
kersteeg 6 (bfl de Kaleer
straat). TeL (01710)—3114
5-171
2 Verhuizingen. Binnen
en buitenland. Pianotrans
porten. Jan van Duuren, Te
25468. 5-206
2 Vanaf heden, dinsda
26 september, beginnen c
klaverjaeavonden in
Landzicht Zoeterwoude.. -
Wordt lid of donateur
de drumband Gios. 5-1827
2 Varkensfokkers, laat
zeug dekken door de bee
van G. Belt, die onlangs
de Vebo^ten toonstelling
Leiden de eenste prijs be
haalde. Adres: Meer-
Geerweg 9, Stompwijk.
5-286
Plaats
Telefoontje
30 woorden
2.-
