KLEURENTELEVISIE, grootste troef van Firato '67
LANGEZAAL
kleuren-t.v.-demonstraties
PHILIPS MEDIATOR
U betaalt ƒ698.00
Serie
bouwdozen
weer
uitgebreid
HET
SNELST
NAAR
HE RAI
Ware krachttoer voor NTS-technici
KLEUREN-
REPORTAGE-
TREIN
IN
ACTIE
WOENSDAG 20 SEPTEMBER 1967
DE LE3DSE COURANT
In grote tentoonstellingsstudio van NTS
worden vijf sliows per dag geboden, waarbij
publiek „kijkje achter het scherm" krijgt
t.v.-redactie)
Met de opening van de Firato '67, die van 21
september tot en met 1 oktober in het nieuwe
RAI-gebouw te Amsterdam wordt gehouden,
gaat Nederland kleur bekennen. Tijdens deze
internationale expositie zullen de omroepen en
de NTS vele programma's in kleur uitzenden
en daarmee plaatst ons land zich vooraan in de
rij van Europese landen. Het zal daarna niet
lang meer duren of Wilma, Corry Brokken,
Michaela en Armand Dennis kunnen waardig
over de gekleurde drempel uw huiskamer bin
nenstappen. Tenminste indien u het ervoor
over hebt om uw spaartegoed voor een nieuwe
auto te besteden aan een kleurentoestel, dat
zo om en nabij de drie mille gaat kosten. Neemt
u dit besluit, dan volgen hier terloops twee
praktische wenken. Kjjk nooit bij daglicht naar
kleurentelevisie, want dan wordt het een teleur
stelling. U dient wel degelijk de gordijnen te
sluiten, anders lijken de t.v.-sterren meer op
lieftallige schonen, die in plaats van make-up
een synthetisch wasmiddel hebben gebruikt.
Ten tweede: de vraag of u voor ontvangst
kleurentelevisie een speciale antenne nodig hebt,
kan ontkennend worden beantwoord.
Maar voor u tot deze stap overgaat is
een bezoek aan de Firato '67 aanbeve
lenswaardig. Dit geldt trouwens ook
voor hen, die van de laatste snufjes op
't gebied van stereo, HI-FI-, radiogram
mofoon-, geluidsapparatuur, opneem-
en afspeelapparaten wil kennis nemen.
Grote kleurenstudio
Zoals gezegd, is de NTS op de Firato
present met een grote kleurentelevi
siestudio, die is gesitueerd in de oost
hal en zal bestaan uit twee delen. Het
ene deel is de zogenaamde studio-
vloer, waar, in een ruimte van onge
veer 15 maal 12 meter, een groot de
cor wordt opgesteld. Speelvloer en de
cor worden verlicht door een groot
aantal lichtarmaturen, dat boven de
scene is opgehangen.
Het tweede deel van de studio bestaat
uit een oplopende zittribune, die
plaats zal bieden aan ongeveer 600 be
zoekers. Men verkrijgt toegang tot de
tribune via de Europahal, waar een
veelkleurige grote fa?ade met de
woorden „kleurentelevisiestudio" zal zijn
aangebracht.
Anders dan bij vorige gelegenheden
zullen geen speciale toegangskaarten
nodig zijn natuurlijk wel een Fira-
toticket aangezien ook tussen de
feitelijke shows en demonstraties
(vijfmaal per dag) ook de studio be
zichtigd kan worden.
Ten gerieve van het publiek zijn op de
tribune monitoren (beeldschermen) op
gesteld, die evenals dit met de ont
vangtoestellen in alle stands van de
Firato het geval is, het programma
uit de kleurenstudio zullen weergeven.
Landenprogramma's
De NTS-werkgroep heeft gekozen voor
een kleurenprogramma, dat qua opzet
dagelijks terugkeert, maar toch de'no-
lige variatie biedt. Zo komen er zoge-
aamde „landeprogramma's" om de
demonstraties elke dag een ander ka
der te geven. Er zijn een Franse, Ja
panse, Engelse, Duitse, Belgische en
een Amerikaanse dag. De program
ma's concentreren zich op mode en
muziek uit de betrokken landen. Ook
het opdienen en samenstellen van spe
ciale gerechten voor de camera en
het demonstreren van typische natio
nals produkten zal mogelijk zijn. Het
geheel speelt zich af in een vast decor
in kleur, dat als een hotelfoyer met
bar en muziekpodium is opgezet en in
neo-klassieke stijl is gehouden.
Het gehele programma zal vijfmaal
per tentoonstellingsdag vertoond wor
den. Via een gesloten tv-systeem
wordt het aan alle kleurenontvangers
op de Firato doorgegeven.
Voor het filmprogramma in kleur,
dat voor de duur van de Firato, op de
tijden dat de zenders niet in de lucht
zijn voor het normale programma,
vertoond wordt, zal een keuze uit
filmseries in kleur, die reeds in zwart
wit waren vertoond, worden gemaakt.
Voor zover in het middag- of avond
programma van de omroepen en de
NTS-kleurenprogramma's voorkomen,
kunnen de kijkers die niet over een
kleurentoestel beschikken deze uitzen
dingen in zwartwit zien.
Minibeeldschermen
Naast het grote aanbod van allerlei
soorten klsurentoestellen valt zeker de
verscheidenheid aan mini-tv-ontvan-
gers op. Vele kan men zelfs aanslui-
(ADVERTENTIE)
HEEFT VOOR U EEN
speciale toonkamer ingericht
VOOR DE
elke dinsdag en donderdag
WORDEN ER TESTUITZENDINGEN GEGE
VEN VAN 2—3 UUR TIJDENS DE FIRATO
U BENT HARTELIJK WELKOM
TEVENS SPECIALE AANBIEDING
59 cm model 1968 998.00
Inruil 300.00
Haarlemmerstraat 79
Telefoon 22178
LEIDEN
zwakste schakel in de keten. Het heeft
dus geen zin, 'n goedkope plck-up aan
te sluiten op 'n dure versterker en dito
luidsprekers. Op de Firato zal ruim
schoots gelegenheid zijn tot luisteren
naar en vergelijken van stereo en HI-
Fl-apparatuur. Bedenke men daarbij
dat die apparatuur des te beter is
mate men zich minder van de a
zigheid bewust is.
rl
De elektrogrammofoon SiGFUO van Philips, die zowel op het lichtnet ale op
batterijen kan werken.
Ten gerieve van de Firatobeaoekers
die met de auto naur Amsterdam ko
men, geven wij hieronder enige route-
aanwijzingen om het snelst de nieuwe
RAI-gebouwen te bereiken:
Dit de richting Den Haag komt men
in de hoofdstad via de Aalsmeerweg.
Bij het Hoofddorpplein gaat men
rechtsaf, de brug over en rechtdoor
de Zellstraat in. Bij de kruising Zell-
■traat-Amstelveenseweg slaat men
weer rechtsaf en volgt de Amatelveen-
■t-weg tot het Olympisch Stadion.
Daar slaat men linksaf, de Stadion -
weg op tot het tweede kruispunt met
verkeerslichten; via de Dlepenbrock-
straat (rechtsaf) bereikt men het
Kuropapleln. Ken tweede mogelijkheid
is bij Schiphol afslaan, de brug over
de ringvaart rechtdoor overrijden in
de richting Amstelveen, daar afslaan
naar het winkelcentrum en vervolgens
ln de richting Bultenveldert rijden.
In Bultenveldert de RAI-richtlngplj-
len.
Treinrelstgers nemen vanaf Centraal
Station tramlijn 4, eindpunt op Euro
paplein; Amstelstation buslijn 13, die
via Europaplein naar Sloterdljk rijdt;
Mulderpooristatlon buslijn 8, uitstap
pen Maasstraat-Pres. Kennedylaan;
station Sloterdljk buslijn 15, die via
het Europaplein naar het Amstelsta
tion gaat. Op ruim 140 NS-stationa zijn
epeclale TT-bil Jetten (treln-tram-toe-
gang) met driemaal reductie verkrljg-
Op de Firato aal Philips een nieuwe
serie bouwdozen Introduceren. De on
derdelen van de mechanische con-
structledozen zijn vervaardigd van
kunststof of andere hoogwaardige ma-
tertal en. De modellen die ermee kun
nen worden gefabriceerd er zijn
gedetailleerde bouwaanwijzingen voor
tientallen constructies werken echt
en worden aangedreven door een elek
tromotor, water, wind of perslucht.
ten op de accu van de auto of op bat
terijen, zodat ze zijn te gebruiken tij
dens vakantietrips of op uitgaansdag-
jes. Uiteraard zijn ze bijzonder nuttig
om als tweede toestel dienst te doen,
nu ook de Nederlandse kijker meer
dan een station kan ontvangen. Juist
in gezinnen waar de appreciatie van
bepaalde uitzendingen erg uiteen
loopt, is een tweede toestel te prefere
ren. Toch leert de praktijk al, dat
men bij aankoop van een nieuw zwart
wit- of ktv-toestel vaak het oude appa
raat niet inlevert om korting te krij
gen. Het wordt als neventoestel ge-
Dat de Nederlandse fabrikanten in dit
internationale milieu geen gek figuur
slaan, wordt al spoedig duidelijk in
dien men de prachtige stands van
Philips en Erres-Stokvis bezoekt.
Naast een prachtige serie kleurenont
vangers, treft men ook de bandrecor
der aan, die het beeld van uw tv-toe-
stel registreert en later weer afspeelt.
Het enige beletsel om het tot een al
gemeen gebruiksartikel te maken
vormt ook hier de hoge aanschafprijs.
Het is niet ondenkbaar dat straks gro
te onderwijsinstituten graag gebruik
zullen maken van de video-recorders
om de lessen, instructies en prakti
sche raadgevingen aan de cursisten
vast te leggen en op een gunstig tijd
stip te herhalen. Ook het instrueren
van medewerkers, vertegenwoordigers,
sales-promotora etc. kan op deze wij
ze zeer indringend gebeuren.
Ook kleurenrecorder
Philips toont ook een adaptor die voor
kleurenweergave is ontwikkeld. Dit be
trekkelijk kleine apparaat werkt ge
heel elektronisch. Het wordt naast het
beeldbandapparaat geplaatst. De
adaptor werd voor het eerst vertoond
op de onlangs in Berlijn gehouden
Funkausstellung. Hij werkt zodanig dat
aan de video-recorder niets veranderd
behoeft te worden om kleurenregis-
tratie mogelijk te maken en het appa
raat ls bovendien geschikt voor elk type
video-recorder. Bij de radio schrijdt
de ontwikkeling van de stereotechniek
en de HI-FI steeds verder. De installa
ties zeker nu niet alleen meer voor
snobs kunnen worden opgesplitst in
losse eenheden, vaak „bouwstenen"
genoemd, die worden verenigd tot een
„keten". Het voordeel hiervan is, dat
men voor de verschillende bouwstenen
eventueel uit verschillende merken kan
kiezen. Wel moet bedacht worden, dat
het resultaat bepaald wordt door de
Alle verbindingen van de ME-dozen
worden gemaakt met plastische conus
sen of stalen klemveren. Moeren of
bouten komen er niet aan te pas. Tot
de vele bouwmogelijkheden behoren
onder meer klokken die zichzelf op
winden, vorkheftrucks, bulldozers,
draai- en zweefmolens, hijskranen,
elektrowagentje8, rupsvoertuigen en
dubbelwerkende waterpompen. In
combinatie met sommige EE-dozen
kunnen bij voorbeeld elektrowagens
die reageren op geluidssignalen wor
den gemaakt of voertuigen reagerend
op licht. Het zal weinig betoog behoe
ven dat onze kinderen met dit soort
bouwdozen spelenderwijs met de tech
niek vertrouwd raken. Daarom neemt
de vraag naar educatieve bouwdozen
dan ook hand over hand toe.
De plannen om op de Firato'67 te star
ten met kleurentelevisieprograrama's
hebben van de NTS-technici een ware
krachttoer geëist. In betrekkelijk kor
te tijd hebben dese technici niet alleen
enige ruimten van studio Concordia In
Bussum geschikt moeten maken voor
de functie van filmcabine en alle appa
ratuur daar moeten installeren maar
mot de werking van de klsurtAfUmaitas
ters, als die van de beeldregistratie
machines. de nieuwe kleurencamera's
en de daarbij behorende reportage-
trein.
Voor hen, die graag
dobbelen, zonder 't risi
co te lopen de dupe te
worden van uitge
kookte manipulator»
met dobbelstenen, heeft
de firma O.T.C. uit
Baarn een vernuftig
elektrisch apparaat ge
ïmporteerd.
de zwartwlt-t.v. maar bovendien veel
kwetsbaarder, aangezien elke tech
nische tekortkoming, hoe gering van
omvang ook, kleurenafwijkingen ver
oorzaakt.
Zowel de bediening als het onderhoud
van deze apparatuur zullen hoge eisen
stellen en op grond hiervan zal de ont
wikkeling van de kleuren-HV. In ons
ledd eeff zeer geleidelijke moeten zijn.
Ook andere sectoren van het t.v.-be-
drijf staan bij de Introductie van de
kleuren-t.v. voor grote problemen. De
opzet en uitvoering van decors stelt
niet alleen speciale eisen, maar ook an
dere technieken dan de gebruikelijke.
Verder zal er een grote zorg moeten
worden besteed aan de afstemming
van de kleuren van kleding en derge
lijke op die van de achtergronddecors.
Felgroene Japonnen, gordijnen of an
dere rekwisieten kunnen op de gezich
ten van de medewerkenden een groen
achtig zweem veroorzaken. Tegelijker
tijd mag niet over het hoofd worden
gezien, dat de kleuren uitzendingen
ook geschikt moeten zijn voor rwart-
wllontvangers. Ook he< uitlichten van
de scenes op de studlovloer vraagt een
geheel nieuwe aanpak, aangezien de
hoeveelheid licht die voor de produktle
van kleurenprogramma'a nodig la, be
langrijker hoger ligt dan bij rwart-wit.
Vandaar dat in alle betrokken secto
ren van het t.v.-bedrljf reeds geruim*
tijd geëxperimenteerd wordt om zich
vertrouwd t« maken met het nieuw*
fenomeen.
Ook de program mamaken sullen zich
met de nieuwe apparatuur zo snel mo
gelijk vertrouwd dienen te maken. Wel-
iswaa zal voorlopig het hoofdbestand
deel van de kleurenultzendinen bestaan
uit buitenlandse produktle*, of uit in
on* land vervaardigd* fHmproduktlea,
maar reeds nu werd duidelijk, dat niet
elke kleurenfilm zich leent voor een
t.v,-uitzending. Het kleurenfilm mate
riaal zal niet alleen goed van tint moe
ten zijn, maar ook geheel vrij van klei
ne beschadigingen of onvolkomenhe-
D* produktie van eigen t.v.-progran-
ma'i met behulp van de kleurenrepor-
tagetreln aal ln het begin eveneens ln
beperkte mat* mogelijk zijn. Met na
me ln het laatste kwartaal van dit Jaar
kan hoogstens ten algan produktle per
week worden gepland. Later aal het
aantal eigen kleurenproduktlea lang
zaam worden opgevoerd.
D* Eurovisie-kleuren uitzending fci
med* afhankelijk van de ontwikke
ling In de ander* Europese Landen.
Wect-Dultsland I* sinds SS augustus
gestart mat voorlopig acht uur kleuren
televisie per waak. D* BBC heeft aan
gekondigd per 1 december van dit Jaar
definitief t* sullen «tarten. Ook de
Franse en Russische televisie zullen
dit najaar kleuremiltz ending en gaan
verzorgen, maar zoals bekend la, wijkt
hun systeem dat in belde landen wordt
gebruikt (Secam TV) belangrijk af van
het sogenaamde PAL-syst*em, dat so-
wei tn Engeland, Nederland al* Duit*-
♦ck-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-kk-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k+k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k* k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k*-k+-k-k*-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-kk-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k*-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k+-k'k-k-k-k-k-k-k4f-k-k-k-k'k-kk
aftaster en twee 35 mm en twee 16 mm
kleurenfilm aft asters geïnstalleerd. De
nieuwe 18 mm fllmaftasters rijn bij
zonder interessantHet fllratransport
vindt namelijk plaats volgen* een ge
heel nieuw pneumatisch systeem,
waarbij de film ln 1.2 milliseconde ton
der risico van beschadigingen wordt
doorgetrokken.
Zowel de dia- als de filmaftasters zijn
lichtstipaftasters, waarin het licht met
behulp van dlchrolde spiegels in drie
grondkieuren wordt gesplitst en door
middel van drie fotocellen ln een rood.
groen en een blauw signaal wordt om-
Verder staan in Concordia de onderti-
telinstallatles voor televisieprogram
ma's op Nederland 1 en 2. Zoals ook
voor zwartwlttelevlsle gebruikelijk ls
worden de ondertitels met een specia
le schrijfmachine op standaardkaarten
getypt. In een zogenaamd kanrtlecs-
apparaat worden dan de ondertitels
door 'n kleine t.v.-camera opgenomen
waarna het letterbeeld van de onderti
tel langs elektrische weg als het ware
uit het filmbeeld wordt geëtst.
Via een controlekamer gaan de kleu-
renfilmsignalen met behulp van een
1200 meter lange videokabel verbin
ding van de PTT naar de hoofdcontrole
kamers van Nederland 1 en 2 ln stu
dio Vitus. De 200 toeUen in de beeld-
schakeitafels van deze hoofdcontrole
kamers moeeten met liefst vijfttg druk
knoppen worden uitgebreid.
(Van onze radio- en t.v.-redactie)
Voor velen ln het land zijn de enorme
grijze reportagewagens van de televi
sie al een vertrouwd beeld geworden.
De NTS heeft vijf van zulke „treinen"
die uit drie onderdelen, een regie- een
techniek- en een materiaal wagen be
staan. Zo'n reportagewagen voor
zwartwittelevisie kost gemiddeld een
anderhalf miljoen gulden. Dit elektro
nische wagenpark is sinds kort aange
vuld met een kleurentelevisletreln. die
maar uit twee „units" bestaat, name
lijk een regie- en een techniekwagen,
elk lO'/i meter lang. met een gewicht
van bijna vijftien ton.
De kleurentreln ls uitgerust met vier
kleurencamera's, die een slordig
kwart miljoen gulden per stuk kos
ten. Deze t.v.-camera's hebben een
servobediende zoomlens (telelens) en
bevatten drie Phlllpsplumbloon-op-
neembuizen, die na splitsing yan het
licht ln het kleurenpriema, de rode.
groene en blauw* sdgnaalcomponent ]*-
Dit type kleurencamera bevat du* drie
afzonderlijke opneemsystemen, die on
derling zur-vuM - "cVn worden afge
regeld. Na de voorin ;ig o k n
een of twee beeldtechmci, alhankelijk
van de aard van hot programma, de
,J)s N.T.S.-kleurentelevisiereportagetrein": links .Jtegiexcagen", rechts „Techniekwagen".
kleurencamera's verder bedienen met
de monoknoppen, waarin een aantal
functies is gecombineerd. De camera-
controleafdeling in de wagen omvat
vier zwartwit- en twee kleurenmonlto-
ren (schermen). De hoofdbeeldtechni-
cua heeft zodoende de beschikking over
een groot aantal instel- en controlemo
gelijkheden. Tijdens de buitenuitzen
dingen met kunstlicht kan in de tafel
ook nog een bedieningspaneel van een
transportabele lichtregehnstaliatie wor
den geplaatst.
Voor Iedere t.v.-camera ls 200 meter
kabel aan boord, terwijl voor elke ea-
i ook nog een statief en opvouw
bare dolly beschikbaar ia. In de regie
wagen bevindt zich voorin de plaats
voor de regisseur, zijn assistente en
de beeldteohnicuf.. Voor hen op de
wand bevinden zich zes zwartwltbeeld-
schermpjes die corresponderen met de
zes ingangen van de beeldmenger. Het
uitgaande beeld wordt op een kleuren;
scherm zichtbaar gemaakt. De beeld-
wiflseiinstallatie bevat een trucage-
menger van het nieuwste typ*, waar
bij beeldovergangen uit liefst 38 ver
wisselbar* patronen kunnen worden
T.v.-stndio op wielen
rijke 'geluidsapparatuur aangebracht,
die vrijwel dezelfde mogelijkheden
biedt als de Installatie van de nieuw
ste tv-studio's in Hilversum. Op 32 In
gangen van de geluldregeltafel kun
nen 24 microfoons en drie lijnverbin
dingen worden aangesloten, terwijl
vijf ingangen beschikbaar zijn voor d«
twee dubbelapoorm agnetofoon* en de
g rammofoonm ac hina
Ook Buüstim gereed
Ook In Buasum heeft men an«Ue vor
deringen gemaakt met de Installatie*
voor de weergave van kleurendia's en
-films, die ln studio Concordia rijn ge
plaatst. Voorlopig worden één dia-
De PTT heeft ln de afgelopen maan
den de nodige voorzieningen getroffen
aan d* zender* van beide netten, om
kleurentelevlsleultzcndlngen mogelijk
t* maken. Gedurende bet eerste jaar
aal gemiddeld zeven uur kleurentelevisie
P*r Jaar worden geboden, waarvan
uur te verzorgen door de omroepen en
twee uur door de NTS. In 1070 ver
wacht men 22 uur Meuren-t.v, per
week.