flit
QUEM0Y
Strijd voor hervorming
in
Chili
SHSs =££--ï=£=-r~-
DBI T .TOPSE COURANT
AT IS ER momenteel aan de hand In
Chili? Dit land, overrijk aan kostbare
mineralen, heeft een straatarme bevol
king. Buitenlanders, vooral Amerikanen
maar ook binnenlandse bezitters van
het gros der aandelen in de Chileense
mijnen en plantages weten de levens
standaard laag te houden, ten voordele
van de dividenden. Sociaal-economisch
verkeert het land nog in het feodale tijd
perk: grootgrondbezitters en mijneige
naren hebben de macht en het geld.. De
massa van het volk leeft op een onvoor
stelbaar laag peil, en staat open voor
communistische propaganda. Het recht
van eigendom is in Chili identiek met
het recht op uitbuiting van hen die geen
eigendom bezitten. De mijnwerkers en
landarbeiders zijn in Chili proletariërs,
omdat elke kans op bezit voor hen on
mogelijk is.
De party van Frel, de christen-demo
craten, verreweg de grootste van "Zijn land,
heeft revolutionaire plannen, die waar-
iyk evenredig zön aan de grote sociaal-
economische kwaal van het land. Frel wil
de ellendige sociale tegenstellingen ophef
fen door het misbruik van het monopolie
van de groep van de mynelgenaren en
grootgrondbezitters te breken.
De kleine feodaal en egocentrisch den
kende groep van economische alleenheer
sers wordt door de christen-democraten
even goed bedreigd, als door de socialisten
en communisten. Maar met dit verschil,
dat Frels partijgenoten strijden onder de
leus van „revolutie in vrede". Die leuze
bracht Frel tijdens de verkiezing van 1964
de overwinning Wil men Frel links ge
oriënteerd noemen, dan bedenke men, dat
Frei een maatschappij wil waar de begin
selen van het christendom speciaal van
de naastenliefde tot gelding komen.
Chili is een langgerekt land. Op de kaart
van Europa gelegd, reikt het van de
Noordkaap tot voorbij Zwitserland,, of
van Londen tot achter Moskou. Maar het
ls niet breder dan een goede tweehonderd
kilometer. Links ligt het aan de Stille
Oceaan, rechts aan de hoge Andes berg
keten, die het van Argentinië scheldt.
Door zyn lengte heeft het alle vier kli
maatzones, van tropisch tot ruig en koud.
Het telt ruim 9 miljoen inwoners, waar
van tweederde in de steden woont. 35 a
50 procent zyn van Spaanse afkomst, de
rest zyn Mestiezen (blanken met neger-
bloed) en een 150.000 Indianen. Na de
Verenigde Staten is Chili de grootste ko
perproducent ter wereld. Het land bezit
nog tal van andere delfstoffen, onder
meer Jodium. De kopermijnen, die 70 pro
cent der deviezen opleveren voor Chili,
zyn voor 80 procent Noordamerikaans be
zit.
Sinds de verkiezing van 1965 ls de poli
tieke constellatie in het Huis van Afge
vaardigden (de Tweede Kamer), aldus:
christen-democraten 82 zetels, radicalen
20. communisten 18, socialisten 15, libera
len 6, conservatieven 3 en nationaal-de-
mocraten 4. Deze laatsten werken met de
socialisten en communisten samen in het
volksfront. De liberalen en conservatie
ven gaan samen in de partido nacional.
sinds 1966.
Vanaf 1945 zün de tegenstellingen tussen
links en rechts zeer scherp. Toch kon een
president steeds zyn hele ambtsperiode
aanbiyven.
Het onder te ijs,
tegenstandera. Frel weet zich ge-
de
°p .r*. mmmm «mïï sm
men in Zuid-Amerika ln de poll- Peru, Venezuelu t
het platteland
veelal buiten de
primitieve
woningen plaats.
Hier twee
kinderen beeig
met hun
„huiswerk".
redeiykheld vatbaar
onder meer succes gehad by Frels poging
om de kopermynen wat meer onder Chi- tlek sterk kan staan,
leense invloed te brengen.
El Salvador ln atcr-
ke mate veld winnen. Maar er zal nog
Toen de conservatieve senaat Frei heel wat strijd gevoerd moeten worden.
pre- _De „feodale" tegenstanders zyn nog
houden alle sociaal
geen toestemming wilde geven
Alles hangt voor Frel natuurlijk af sident Johnson te bezoeken ter bespre- zeer machtig,
Washington
noodzakelijke vernieuwingen tegen. En
van de politieke positie der christen- king - -
democraten. Dezen vormen een hechte het Chileense hervormingsprogram, bood zij weten zich tegen I- rel vaak gesteund
groep en zH hebben degelijke adviseurs: heel het kabinet zijn ontslag aan. maar door hun felste tegenstanders, de leden
f,ultge Frel weigerde dit te aanvaarden. Ge- van het volksfront, de combinatie van
Datblijkt onder meer wel uit hun volg was een heftige strijd op straat socialisten, communisten en national
strijdkreet: „Revolucion en llbertad", tussen jeugdige aanhangers van Frel democraten.
voorpost van Formosa
TOT DE TANDEN BEWAPEND
ONDER CHINEES GRANAATVUUR
Links gericht
Frei is bepaald links gericht. Een paar
Jaar geleden heeft hy tijdens een reis
in Europa op de vraag, waar hy politiek
nu precies stond, geantwoord, dat hy pre
cies links van de Duitse socialisten lag
op de politieke kleurenkaart. Frei is inder
daad linkser dan de naam van zyn party
nu precies ten uitdrukking brengt. Maar
Frel is ln Chili niet de pionier van linkse
politiek. In dc twintiger jaren heeft de
stedeiyke middenstand, die politiek onder
de naam van „radicale partij" opereerde,
de grondbezitters politiek verdrongen.
Voor die operatie hadden de stedelin-
jSSXSi H«1 dese «gelin,. die momemee, oog .i,
hun regeringspraktijk weliswaar uitgespro-
zelfs een volksfront met de communis- ring de steden te dwingen
ten. In wezen speelden zij een dubbel spel bezit af te stoten.,
wat ook blijkt uit het feit, dat zij het Er zyn veel methoden
i medewerker)
i ln andere delen
Frel volgt nog andere wegen, verhoging belastinghervorming bijvoorbeeld
van de laagste lonen, verbetering van de reeds een feit onder de vorige regering,
sociale diensten, versterking van de macht onder president Alessandri. evenals de
van de vakbonden. Helaas heeft dit alles agrarische hervorming enz
tot gevolg, dat dc inflatie ook versterkt Frei heeft merkwaardige technisch -
wordt. Frel vecht nl twee jaar verbeten politieke problemen in zijn land op te
tegen deze Inflatie liy heeft de stryd lossen, voordat hij onbelemmerd op volle
tegen deze nationale kwaal zelfs prioriteit kracht kan werken: hij wordt enorm ge
moeten geven Maar men kan momenteel hlnderd bij de uitvoering van zijn voor- Tragische gebeurtenissen ln andere delen van Azië hebben de
niet ontkennen, dat voor de regering dc uitstrevend program door de vreemde poli- laatste jaren de aandacht afgetrokken van het kleine eilandje
verleiding steeds groter wordt om omwille tieke situatie in de volksvertegenwoordi- Quemoy (108 vierkante kilometer), het nationalistisch Chinese
van politieke redenen de koopkracht meer ging. In Chili bestaat een soort „Tweede bolwerk, dat amper twee kilometer bulten de kust van oom-
te stimuleren dan dc produktiestyging toe- Kamer", het Huis van Afgevaardigden, en ulUnistisch China nog steeds onder het vuur van Mao's kanon-
laateen eerste, de senaat. Nu bevat de grond- ncn ngt, „Moederland" Formosa ligt 190 km verder, maar
wet (anno 1833. en nog steeds onveran- Quemoy toont zich door die afstand niet gehandicapt. In by na
Nationalisme derd) de heP61*11®- dat bli elke verkiezing teVentlen jaar heeft het zich gemaakt tot een onneembaar
het hele Huls van Afgevaardigden gekozen bastion, bewoond door mensen, die hun vryheld liefhebben en
In Chili ls. zoals overal elders in wordt, maar.van de senaat wordt vecj ongerief voor nemen, een tot de tanden bewapend
Latijns-Amerika, het nationalisme een siechts een derde deel gekozen, de rest stukje grond,
even sterke politieke kracht als de armoe- blijft aan. Frel behaalde bij de laatste
de. Het communisme ontleent grote pro- verkiezingen, in 1965. een grote overwin-
pagandistische steun aan het feit, dat het nlng Hij kreeg «2 van de 147 zetels in Quemoy begon zijn geschiedenis als nationaal Chlneesbolwerk
leeuwedeel van de kopermijnen in han- de ..Tweede Kamer", maar dank zij de tegenover rood-China in de herfst van 1949. Toen wisten de
den van Noordamerikaanse maatschappij- vreemde beperking van eenderde in de nationaal-Chinese troepen zich ln een tweede Duinkerken"
ls- Frel tracht deze ondernemingen ge- senaat slechts 13 van de 45 zetels. heelhuids op Quemoy terug te trekken. Een landing van 40 000
leidel ijk in Chileens bezit over te brengen. achtervolgende rood-Chinezen mislukte deerlijk. Quemoy werd
net moment van ae puuucivc «bc -r vormen zonder in conflict te komen met de Ame- Sabotage snel en sterk bewapend en kon opnieuw een krachtig antwoord
Frei aan de macht waren, waren in discus?Ie llgt' ,za d® gro n,S VOII™®" rikaanse geldschieters en zonder hen als Dat betekent, dat de senaat vuortdu- geven, toen in 1954 de rode artillerie een felle aanval opende
„„rome o oranrm na medewerkers aan de Chileense welvaart rend alle mogelüke wetsvoorstellen ter jn augustus 1958 openden de roden plotseling een vernietigend
te verliezen. verbetering van de sociaal-economische trommelvuur. Quemoy diende van repliek: de rode artillerie
marxisuscn. eij ae venviezajigcn m v«, - Frei tracht ook het nationalisme te stre- situatie van het land kan tegenhouden. ieed zware verliezen, bijna, heel haar radarapparotuur werd
dertiger en veertiger jaren vormden zy gaan toepassen. Momenteel traent ae rege- door te streven naar een leidende rol De politieke meerderheid kan dus vrU- vernietigd, 38 mlgs werden neergehaald en meer dan 40 rode
mot Ha mmmimlc- ring de steden te dwingen wat van nun voQr Chill zuid-Amerika. Maar dit plan wel nooit zijn wil doorzetten. Een her- oorlogsvaartuigen werden tot zinken gebracht. Deze vuurdoop
lijkt weinig reëel, want grotere landen, als zlenlng van de grondwet ls nodig om aan bracht Quemoy ln de publiciteit en Peking ging over tot een
een betere Argentinië, Brazilië en Mexico, zijn ook deze dwaze toestand een eind te maken.meer intensief bombardement: ln vijftig dagen 846 granaten
Maar natuuriyk zal zo"n herzieningsvoor- op een eilandje van ruim honderd vierkante kilometer,
stel stranden op de barrière van de con- De militaire resultaten waren zeer gering. Een paar honderd
servatieve senaat. Frel heeft tot dusver soldaten en 125 burgers sneuvelden, maar de defensiewerken
onderwijs en de vakbonden promoveer- verdeling van het nationaal Inkomen tot niet zonder nationaal zelfgevoel
den. maar tegelijk de uitgerangeerde te brengen. Besnoeiing van het bezit Het program van Frei ziet er gedurfd e
grootgrondbezitters in bescherming namen, op grote schaal aan grond en huizen, radicaal uit. Maar het ls bepaald niet
de grote Inkomens. Maar nieuw, al iykt het nog zo radicaal. De In belangrijke zaken
Herverdeling
De regering van Frei speelt bepaald
geen dubbel spel. Zij is wel in haar kader
een partij van de middengroep, maar zij
wil de laagste klassen, met name die van
de landarbeiders, helpen. Frel wil duide
lijk een herverdeling van het nationale
inkomen: hij wü dus de situatie van de
lagere inkomens verbeteren ten koste van
die van de hogere.
Het valt op. dat veel van de Jongere
medewerkers van Frel zich met een Mes
siaanse geestdrift wijden aan de uitvoe
ring van het sociale program van hur
party zy zien het belang in van he'
scheppen van een nieuwe mentaliteit. Toe
gegeven moet worden, dat juist de mis
sloneringsdrang dezer jongeren bij vee
Chilenen, die globaal akkoord gaan met
Freis idealen, op enige weerstand stuit
deels uit een zekere traagheid, maar ooi
omdat de wijsgerige fundernig van Frei
dogma's bepaald niet onaanvechtbaar is
De filosofische kern van Frels politiek»
doctrine wordt gevormd door het begri]
„communltarisme". Een fraai en lam
woord. Maar zelfs de officiële partyfilo
soof heeft geen duldeiyke uitleg van dez'
centrale term kunnen geven. Frei zei eens
dat op grond van dit begxip kapitaal er
arbeid in dezelfde hand behoren te zijr
Mooi. maar wat betekent dat precies? Mis
schlen komt het Joego-Slavische systeer
van zelfbestuur door de arbeiders he
dichtste by Freis stelsel.
De praktische programpunten van Fre
zyn duidelijker dan zyn theoretische dog
ma's. Zo wil hU in de grondwet de socialf
functie van het eigendomsrecht naar vorer,
brengen. (Precies zoals in het Oostenrijks
wetboek staat: „Eigentum verpflichtet")
De staat kan dan het recht krygen om
eigendom dat niet ten voordele van de
gemeenschap benut wordt, te onteigenen.
bleven hun waarde behouden.
Sindsdien ls het op Quemoy rustiger, maar men weet nooit
wanneer de roden weer eens gaan sclüeten. In het begin vlucht
ten de 54733 burgers van het eilandje in de vele bunkers. Het
onderwys werd regelmatig in de ondergrondse verbiyven
voortgezet.
Maar niet alle projectielen doden: er ls een museum op
Quemoy waar men communistisch-Chinese granaten toont zon
der springlading. Soms dragen zy zelfs anti-communistische
leuzen, bijvoorbeeld „Weg met Mao Tse-toeng". Tegenwoordig
schieten de roden op oneven kalenderdagen meest 's avonds
gedurende een uur met ruim honderd granaten. Militair ls dit
natuuriyk doelloos en men meent op Quemoy dat het slechts
gebeurt omdat Peking zijn gezicht niet wil verliezen.
Quemoy is sterker dan ooit. Het bezit de meest moderne ver-
ledigingswerken en beschikt over een kilometer lang net van
mdergrondse verbindingen. Het ls een der sterkste fortificaties
er wereld. Het is achttien kilometer long en op zyn smalste
juut maar 3.5 kilometer breed. Maar een verovering zou ont-
■aglljk veel offers kosten. Een atomaire aanval zou de aan-
aller zelf ln gevaar brengen en bovendien zyn de voornaam -
te versterkingen atoomvrij gebouwd. Ook ls Quemoy momen-
eel verreweg de meerdere ln de lucht. Het 16 daarom niet ge-
nakkeiyk het eilandje van zijn „moederelland" Formosa af te
nyden. Toen destyds de grote aanval tegen Quemoy begon,
ïad de kleihe veste maar voor drie maanden voorraden, maar
egen het einde van de vyandeiykheden had men er voor zes
naanden by weten te foerageren. Deze aanvoer gebeurt met
:lelne bootjes of per vliegtuig, dat ruim dertig meter hoog
'liegt en door de radar der tegenpartij niet kan worden waar
Daarom ls Quemoy niet gauw te Imponeren. De kreten die
Peking de laatste tyd geuit heeft over een verovering van
Quemoy maken dan ook niet veel Indruk op het kleine eilaud
Prijs geven
ln het Westen gaan liier en duur stemmen op om Quemov
Twllle van de vrede pry6 te geven. Quemoy 6taat dan ook niet
t-rmeld in het Amerikaans-nationaal-Chinees defensleverdag.
■wdat Amerika tot niets gehouden ls als de roden een lnvas:<-
vlllen plegen. Daarom zijn er op Quemoy maar acht Ameri
kaanse militairen, die dienst doen als waarnemer.
krijgen handwerkles in een dorpje
nationalistische troepen op het eiland In totaal een miljoen
man Chinese troepen binden. Itovendlen verspert Quemoy de
toegnng naar de Straat van Formosa en de weg naar de Stille
Oceaan. De belde rood-Chlnese havens, die ccn basis kunnen
vormen voor een grotere Invaslevloot. iljn bijna geheel uit
gestorven.
Quemoy ls psychologisch ook belangrijk: vanouds was het
eiland een toevluchtsoord voor vluchtelingen Later werd het
de poort voor emigranten uit Zuld-Chlna en gold het als een
symbool voor de weg naar rykdom.
Bovendien vormt het. evenals West-Beriyn, een bewys voor
de betrekkeiyke macht van het communisme En tenslotte
loopt vla Quemoy voor een groot deel het draadloze spionage-
verkeer met, rood-China. Van Quemoy uit gaan heel wat. sabo
terende kik vors mannen naar het vasteland, en van daar uit
worden per luchtballon miljoenen vlugschriften verspreid
tegen het rode regime. En daar waar het eiland het dichtst
aan het vasteland grenst, schetteren twee enorme, met kogels
doorzeefde luidsprekers twintig uur per dog demoraliserende
leuzen naar de troepen van Peking aan de overkant De boeren
van Quemoy hebben, ondanks alle bombardementen, het ellund
ln een vruchtbare tuin weten te veranderen Quemoy behoeft
geen voedsel ln te voeren, het kan zelfs varkensvlees expor
teren. Van Quemoy zijn maar weinigen overgelopen naar
China, maar het clandestiene verkeer Ln omgekeerde richting
ls zeer aanzleniyk. Elke nacht zijn klkvorsm-mnen in zee om
vluchtelingen te redden. De bevolking ls strydbaur Vn-emdw-
llngen worden begroet met vier gespreide vingers van de rech
terhand en de uitroep: „Kung Fel PI Wang": de plannen der
rode bandieten zullen mislukken.
