Pierewaaien met Tevjes vrouw Golde:
solo voor één mild komische dame
vy
,Je moet een
verdomd
solide leven
leiden
om
mijn tempo
bij te benen'
JE EMOTIES,
JE VERDRIET,
OP HET
TONEEL KAN
JE ALLES
KWIJT...
V
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1967
..Daar heb je Enny Mols-de Leeuwe. Die moet toch ook al
dik in de zeventig zijn"
Ik zat laatst bij mijn kapper onder de kap en toen kwamen er twee
vrouwen binnen, die me herkenden. Ze dachten, dat ik niks kon horen,
maar dat was een misrekening. Ik hoorde de één tegen de ander zeggen:
,,Daar heb je Enny Mols-de Leeuwe. Die moet toch ook al dik
in de zeventig zijn". Ik heb me in mijn eentje zitten begillen; Als je bij
elkaar optelt, wat ik in mijn leven heb gedaan, zou je inderdaad kun
nen denken, dat ik tegen de tachtig loop.
Bij de foto's:
[T NNY MOLS-DE LEEUWE
tussen kwart over acht
m elf uur 's avonds: de
rrouw naast massieve melk
boer Tevje in de musical
;,Anatevka". Een dribbelende
itloof, schreeuwend, sussend,
wanhopig, rotsvast gelovend
in het telkens uitgestelde
ponder van een minuscuul
menselijk geluk. Ze springt
betuttelend tussen haar vijf
kinderen door, konkelt met
iente, de koppelaarster.
idergraaft met schelle stem
9 bijbelse dijken, die haar
an onvermoeibaar om zijn
ankel bestaan opwerpt.
)ezelfde Enny Mols-de Leeuwe
ussen twee en vijf uur 's mid-
lags: poffertjes eten bij wind-
cracht vijf, likken aan een ijs-
poorn des overvloeds, gillend
rondrossen in een botsautootje,
ïirten met Fred Flintstone;
ademloos slaat ze zich door de
»randing van het Schevenings
Itrandvermaak, onvermoeibaar
:onverseert ze ondertussen in een
jjammoetsolo voor één mild ko
mische dame. (,,Ze kunnen me be
ter Enny Mols-Tailleur noemen",
Ïept ze zelf halverwege).
?n opmerkelijke vrouw, deze
Solde van 's avonds, deze Enny
van 's middags; van haar gezicht
üempt constant een levenslust, die
«ar gasten naar een permanente
emnood drijft. „Dat mens van
!olsw, zegt ze stralend, „dat is
et klein te krijgen. Als ik
avonds die bruiloftsscène heb
daan, ben ik kleddernat. Mens,
dan gutst het water van ,.jnijn lijf.
Tijdens die hittegolf van een paar
weken terug stond Ik een kwartier
te dansen en te springen en als ik
dan terugkwam in de kleedka
mer, kon je me uitwringen. Ik had
een apart washandje meegenomen
om mijn rug in te zepen en van
huis had ik ook mijn ventilator la
ten komen. Ik heb in die tijd een
stapel handdoeken gebruikt, mens,
niet mooi meer. Het leek wel, of
ik ze opvrat.
Toch is die rol van Golde niet
groot. Alles draait in die musi
cal immers om Tevje en de rest
is versiering. In het boek van Sho-
lom Aleichem komt die vrouwfi
guur zelfs helemaal niet voor. Die
hebben ze voor het toneel gewoon
uit het niets te voorschijn geto
verd. Aan tekst heb ik misschien
vijftien bladzijden, pak weg, maar
dat geeft een actrice de kans om
zelf te creëren. Je hebt weinig
houvast, je hebt zo goed als niks
in je handen en je moet dus zelf
vlees en bloed geeft.
Ik heb Anatevka voor het eerst
in Amerika gezien, op Broadway.
Maanden van tevoren besproken
uitverkocht. Mag ik u even spre
ken. Daar werd de rol van Golde
gespeeld door Maria Karnilova,
die van huis uit danseres is. Ze
deed het geweldig, maar ik heb
>etje ko.
nakén.
Foto's: Simon E.Smit
achteraf toch weinig van haar
overgenomen. Ik was daar een
beetje bang voor, want één van
mijn sterke kanten is nu eenmaal
de imitatie. Ken je deze actrice.
Moet je opletten".
Ze gaat er recht voor zitten, haalt
gave Mary Dresselhuys, compleet
met gorgelende keelklanken en
Haagse socletygalm.
Waar was ze gebleven? Wacht
even. Voordat ze verder gaat.
wil ze ook nog even haar Jordaan
se versie van de Wolf en de zeven
geitjes kwijt.
Geen parel
Terug naar Maria Karnilova. Ze
gelooft, dat de Amerikaanse Golde
harder is, meer sloof ook. „Ik
speel haar menselijker, misschien
ook wat sympathieker. Daardoor
is die rol ln de Nederlandse ver
sie belangrijker geworden. Ik heb
lang over die moederfiguur nage
dacht. Ik wist van te voren dat 't
geen parel aan mijn kroon zou
worden. Daarvoor is de rol te klein.
Je kunt niet voluit schitteren zo
als Lex Goudsmit. Die heeft de
creatie van zijn leven, een rol,
die hem op het lijf ls gegooid. En
hij maakt het waar. Ik vind hem
zeker zo goed als de Amerikaanse
Tevje. die ik gezien heb. Waar
schijnlijk beter zelfs. Hij is prach
tig en ik durf er best voor uit te
komen, dat hij me in het begin
heeft ontroerd.
Ik kon er alleen maar voor zor
gen, dat het publiek Golde niet
over het hoofd kon zien. Geef een
kok de ingrediënten en hij maakt
een lekkere salade. Dan mag het
ook een hand vol gras zijn en een
ei. dan zet hij nog wat smakelijks
op tafel. Dat doe je als actrice
ook. Ik was gewend aan hoofdrol
len. toen ik in Anateoka stapte, ik
had altijd op het eerste plan ge
staan. maar het hele verhaal
boeide me zo enorm, dat ik geen
ogenblik aarzelde, toen Paul Kij-
Hij liet me ook nog de keuze. Ik
kon de rol van Golde krijgen of
die van Yente, de koppelaarster
Ik had al eens een koppelaarster
gespeeld. Jet in De Jordaan van
Querido. Paul wist natuurlijk ook.
dat ik een komische aanleg heb
en dat ik van Yente een mooi ty-
Toch heb ik Golde gekozen omda.
er meer in zit. Yente is gewoon 'n
gek wijf. een dankbaar rolletje om
uil te pakken, maar de figuur van
Golde is boeiender. Die kun je uit
bouwen. Met allerlei kleine midde
len heb ik sinds de première aan
dat mens geschaafd en ik ben er
van overtuigd, dat ze steeds beter
uit de verf komt.
Neem alleen die droomseëne. Wat
daar niet allemaal bij is gekomen.
En dat liedje ..houd je van me".
Dat is langzamerhand een fijn
stukje toneel geworden. Je merkt
dat aan jezelf, je merkt het aan de
zaal. Als Lex bij me komt zitten
■•n vraagt, of ik nog van hem
houd, dan is hij voor mij net een
klein bedroefd hondje.
Als Golde kan ik ook mezelf blij
ven. Natuurlijk blijft het acteren,
maar er is verschil tussen het na-
speekl kan worden. Er moet al
bij voorbaat een authentieke sfeer
i ondom je heen hangen En die
afeer kun Je .onmogelijk imiteren.
Die moet van binnenuit komen. Al
le Tevjea over de hele wereld wor
den geapeeld door Joden. Porgy
and Bess laat Je toch ook niet door
blanken spelen?
Afreagereu
Weet je, wat het fijne van ons
vak is? DBt je alles op het toneel
kunt afreageren. Je emotie*, Je
verdriet. Je gooit het er gewoon
uit. Ik ben nu .al zes jaar alleen.
Dat Is een allemachtig lange tijd,
dat geef ik je op een briefje en tk
weet niet, hoe ik erdoor had moe
ten komen, als ik het toneel niet
ais bliksemafleider had gehad.
Nu speel je elk moment een an
dere rol. Je bent opeens een an
der mens. Ik heb in hondenden
stukken gestaan. Ik was Prulle
tje in Eva Bonheur, Ik was Mama
San naast de onvergetelijke Cruys
Vooibergh, ik heb in de Appel*
van Eva gespeeld, lk heb ontzet
tend veel solotoneel gedaan, Falk-
landjes van Heyermana voorge
dragen, met Wam lleskes ern
stuk gespeeld, waarin Uc veertien
rollen voor mijn rekening nam. Ik
verkleedde me de blubber. Zoaia
ik nou weer doe In Anatevka. Ik
sta tussen de coulissen in mijn
hemd en de toneelknechten kijken
keurig een andere kamt op. Weet
je. wat ik ook nog ben geweest
Juffrouw van de toiletten in het
Artiestencafé van Annie Schmidt.
„Ga Jij Je gang maar", zei Annle
Op een gegeven moment ls het
moederdag en zit Ik vol trots aan
een klant te vertellen, wat ik van
mijn kinderen heb gekregen. „Een
prachtige taart" zeg ik. ..vindt 0
dat niet geweldig. Van Je eigen
vlees en bloed?". Een giller".
Indianen kreet
Ze alaat de handen Ineen en stoot
••en schrille Indianenkreet over
het terras, die de badgasten in
een straal van honderd meter be
smuikt doet opkijken.
..We
dan
lik Ik altijd ren brok weg. I>al
ifschuwelljke optimisme van Trv-
n de grootste ellende blijft
p het geluk, Is volkomen
Ikomrn joods. Ik vind hel
nd")
hop.
elf i
zul ze. bij leven
tuurlijke spel van tegenwoordig er
't „zet hem op Jet" van vroeger
Ik heb die tijd ook meegemaakt
Het brede, theatrale gebaar, de no
bele stemverheffing. Als Thet
Mann-Bouwmeester op het tonee
stond, kon je het straten ver ho
ren. Iemand vroeg eens aan d.
brandwacht achter het toneel
..Zijn ze al begonnen meneer?'
Hij schudde zijn hoofd cn zei: ..II
krijg niet de Indruk. Ze praten ii
elk geval nog gewoon".
Bakerpraat
Dat naturel spel betekent overi
gens niet, dat Golde en Mols de
zelfde vrouw zijn. Dat is baker
praat. Als actrice ben je het ené
moment een heilige en het volgen
de moment een misdadigster en
die metamorfose moet je maar ge
loofwaardig maken. Dat is Je vak.
Je hebt niet de mentaliteit van een
heilige of van een misdadigster,
maar je kunt Je wel in hun situa-
:rplai
Het is natuurlijk duidelijk, dat el
ke acteur liever een fijne, sympa
thieke rol speelt. Maar alt ze je
maar reken erop, dat het eei
griezel wat. Ik heb zelf tten jaa
voor de KRO olie katholieke hei
figen gespeeld, die maar te vtn
den uraren. Jeanne d'Arc, Tere
ln de Tijd stonden mooi* kntie
ken. maar als ik er zelf naar luis
terde, dacht ik alleen: „Mols
hoe heb je het allemaal zo ge
lange, enerverende dag tot rust
komen. „Als ik thuis kom, neem
ik eerst een douche. Dan drink
ik een glas koude port. Mens, dat
is zo heerlijk. Een krantje erbij
of een fijn boek en om twee uur
duikt Mols dan ln haar mand. ik
ben geen ultgaanstype. Dat ls aan
mij gewoon niet besteed. Ik houd
er wel ven om op een terrasje de
mensen te observeren. Mensen
vormen een onuitputtelijke bron
van studiemateriaal voor een ac-
En -
de
et je
toch een solide leven leiden
dat tempo vol te houden, waarin
ik door A wereld draaf Ik heb
die in de oorlog lompekoppen
maakte van mensenhuid, dan
moet je dat ook kunnen. Ik kan
niet op het men* d'r naam komen,
leven te maken heeft. Ik ben er
wel zeker van. dat de rol vin
Tevje alleen maar door oen ac
teur met joods bloed goed ge-
