m&ÊÈËÈ
IN
„KIT KAT'
BRANDDE EEN
VIJF PONDS
BILJET
CONTINULENS ZOEKT STAD
EN LAND NAAR U AF
spion
DE LEIDSE COURANT
„Toen ik Eppler voor de eerste keer
zag, was hij bezig een sigaret aan tc
steken met een bankbiljet van vijf
pond. Ik wist toen nog niet, dat ik naar
de gevaarlijkste spion in Egypte zat tc
kijken, maar besloot hem in elk geval
in het oog te houden. Mensen, die geld
te verbranden hadden terwijl niemand
kon zeggen hoe ze eraan kwamen,
waren voor mij altijd uitermate
interessant". Zo begint majoor Sansom.
hoofd van de Britse veiligheidsdienst
in Egypte van de start van Wereld
oorlog I tot de dag, dat kolonel Nasser
geen Engelsman in zijn land meer
wilde zien, zijn ontmoeting met de
Duitser Hans Eppler en diens naaste
medewerker Peter Monkaster. In een
verrassend snelle doorstoot had de
befaamde Duitse maarschalk Edwin
Rommel zijn legers tot vlak voor de
muren van Cairo gebracht. De Britse
troepen, samengedrongen op Egyp
tisch gebied, stonden op wankelen, de
Egyptenaren zelf gokten op beide par
tijen. Op dat voor de Duitse oorlogs
voering zo belangrijke moment, kreeg
Eppler zijn opdracht. Rommel moest
een absoluut betrouwbare agent in
Cairo hebben. In de „Operatie Kondor",
zoals de Duitsers deze opdracht betitel
den, vervulde Hans Eppler, die bijna
altijd in Egypte had gewoond, Cairo
van binnen en van buiten kende, en de
taal volkomen beheerste, de hoofdrol.
Maar zeker niet minder majoor
Sansom, eveneens geboren en getogen
in het land van de farao's, klein en
wat pafferig van postuur, maar een
spionnenjager als geen tweede. De op
dracht voor de energieke majoor luid
de: Eppler en zijn handlangers te pak
ken, dood of levend.
Duitse meesterspion had er zijn ontmaskering aan te danken
Majoor Sansom was eigenlijk bij toe
val in het spionagevak terecht geko
men. Vóór de oorlog was dat voor En
geland een soort liefhebberij en toen
de grote bom barstte had het Britse
koninkrijk niets officieels om vijande
lijke spionnen op te vangen en te ont
maskeren. Een stelletje amateurs be
gonnen met iets wat op een veiligheids
dienst, een soort contraspionage moest
lijken. De Duitse Abwehr onder leiding
van de legendarische admiraal Canaris
zal met bijzonder veel vermaak naar
het geknoei van de tegenpartij op dat
aparte terrein hebben gekeken. Geluk
kig voor Engeland werden in korte tijd
mannen gevonden, die van nature ge
knipt waren voor het nogal duistere
spionagebedrijf. Een van hen was de
inspecteur bij een levensverzekering
maatschappij in Egypte, een zekere
Sansom.
„Eigenlijk kwam ik bij de spionage
dienst terecht door in te gaan op een
advertentie. Er waren vacatures bij
de afdeling veiligheidsdienst van de
«nilitaire politie, werd erin vermeld".
Nuchter staat het op papier, van de
ene op de andere dag van eerzaam
burger naar de spionage. Het
juni 1940, de dag waarop Italië ook
ging meedoen aan de oorlog. Met deze
parmantige Britse majoor deed Enge-
spreker
uitstekende greep. Vloeiend
an Italiaans. Duits, Grieks,
Arabisch (twaalf dialecten),
o Egypte en wat nog belang-
i, van de Egyptenaren, die
begrijpelijk niet zo verzot waren op de
constante Engelse gast in hun land.
was majoor Sansom geknipt voor de
functie van veiligheidsofficier, verbon
den aan de Britse ambassade. Hij had
vrijwel altijd carte blanche, van zijn
escapades, speurtochten en vangsten
had slechts een enkeling weet. Zo ook
van 't succes van majoor Sansom in het
geval Hans Eppler. Noch de majoor
noch zijn tegenspeler hadden ook maar
iets van een James Bond. Het waren
zo op het oog twee heel normale men
sen, die elkaar aan de bar in de
luxueuze nachtclub Kit Kat voor *t eerst
zagen. Kort tevoren had Eppler af
scheid genomen van maarschalk Rom
mel. Deze had hem de hand gedrukt:
„Gegroet en succes, tot ziens in Cairo,
hoop ik
Tweeduizend kilometer reisde hij in
een legerauto door de woes
een punt benoorden Cairo. Daar stap
ten Eppler en zijn helper de radio-ex
pert, Peter Monkaster brutaalweg door
een Engels legerkamp en namen plaats
in een trein naar Cairo. Ze arriveer
den er precies een week nadat Rom
mel op 27 mei 1942 zijn grote offensief
was begonnen. Eppler huurde een
woonschuit op de Nijl, expres, om niet
in het oog te lopen, vlak naast het drij
vende home van een functionaris van
de Britse inlichtingendienst. Die hielp
het duo notabene nog met het zoeken
naar en het construeren van een radio-
mast. De Duiters hadden echter een
kapitale fout gemaakt, de twee spion
nen waren volgestopt met Engelse pon
den en die waren er bijna niet meer
in Egypte. De „woestijnratten" be
taalden tijdens hun verlof met Egyp
tische munt.
Er kwam een telefoontje voor majoor
Sansom uit de Turf-Club. „Er zit hier
een snuiter nogal verdacht te doen, 't
is een luitenant van de Jagers, hij
geeft aan de lopende band rondjes
weg en betaalt altijd met Engelse
pondenDe man, die belde, was
een bevriende Britse officier. Het
jachtinstinct van majoor Sansom was
meteen op scherp gesteld. De vijf-
pondsbiljetten van de gulle officier
werden minutieus onderzocht en ble
ken knappe vervalsingen. Het bank-
rapport luidde: „Vrijwel zeker ver
valst op last van de Duitse regering".
In Londen was al bekend, dat Duits
land Engels geld had laten aanmun-
ten en wel speciaal biljetten van vijf
pond. Het doel was deze in de neutra
le landen in omloop te brengen om
de waarde van het pond sterling te on
dermijnen.
Codesleutel
Intussen kreeg majoor Sansom tel
kens rapporten van de radiocontrole
dienst over geheimzinnige middernach
telijke uitzendingen. Men kon de zen
der niet lokaliseren, noch de code
achterhalen. Het toeval hielp de En
gelsen. Op twee Duitse krijgsgevange
nen werd de roman van Daphne du
Maurier „Rebecca" gevonden, in het
Engels, terwijl de twee Duitsers geen
woord daarvan begrepen. Het boek
kwam uit Lissabon en daar vernam
men, dat de vrouw van een employé
van de Duitse ambassade een half
jaar geleden er zes tegelijk had ge
kocht. Majoor Sansom had de truc
door; de Duitsers gebruikten „Rebec
ca" als codeboek om hun berichten
door te geven. Het geluk bleef op de
hand van de Brit. want dezelfde avond
zag hij in de Kit Kat een man. die zijn
sigaret met een vijfpondsbiljet aan
stak. Er zat een andere man naast hem
en om hen heen hingen een paar
meisjes van licht allooi. Er werd gul
whisky gedronken en majoor Sansom
kreeg ook een glas aangeboden. Zo
kwam hij met de vrijgevige vreemde
ling in contact. Het werd nu een slim
spel, een brokje schaak tussen twee
•/.eer uitgekookte mannen. Hans Epp
ler inviteerde de majoor op een bor
rel thuis, ook zou hij hem daar in ken
nis brengen met een zeer appetijtelij
ke buikdanseres. Hekmat Fahmy. Het
is een van de heel weinige keren ge
weest, dat er een tikje zwoele James
Bondsfeer in het leven van spionnen-
jager Sansom is gekomen. Hij werd
alleen met haar gelaten en moest
proberen lief tegen haar te zijn. van
wege het spel, want ook de Egypti
sche schoonheid was betrokken bij de
hele zaak. Als een waarachtige Britse
puritein schrijft majoor Sansom dan
„Ik hoopte in stilte dat
Hans Eppler werd tenslotte ontmas
kerd, maar kwam niet, zoals werd ver
vacht, voor het vuurpeleton. Met
Lord Moync. toen hjj in Egypte werd
gestationeerd. De vriendelijke Lord
Moyne had een gruwelijke hekel aan
die eeuwige cipiers en beval ze menig
maal weg te gaan. Het kostte hem het
de leven. Hij werd door twee leden van
de joodse Stemgroep op klaarlichte
ag vermoord. De twee jonge daders
erden gegrepen en opgehangen.
Majoor Sansom keerde terug na
i dergelijk ernstig vergrijp te- vaderland toen Engelands rol in Egyp
te was uitgespeeld. Zijn afscheid van
Egypte was bepaald niet vreedzaam.
Er werd ditmaal op hem gejaagd door
Egyptenaren, die een diepe haat had-
uligheid van een land hunu
ne straf kwam de Duitse spion eraf.
Jaren na de oorlog liepen Sansom
(niet meer in dienst) en zijn tegen
stander Hans Eppler elkaar tegen het den tegen alle:
de Brit:
Londen. Spionnen kunnen elkaar
waarderen. Eppler had zijn straf ge
had, de majoor had zijn taak gedaan.
En dus dronken zij een borrel met el
kaar, als oude vrienden.
Lastige Churchill
Als hoofd van de Veiligheidsdienst
kreeg de majoor ook de bewaking van
VIPS (belangrijke personages) op zijn
lijstje. Gemakkelijk had hij het niet.
Toen Romm'el gevaarlijk in de buurt
van Cairo was wilde Churchill een be
zoek brengen aan de fronttroepen. Op
zijn gemak ging hij dan gewoonlijk
een praatje maken met de soldaten.
De majoor hield zijn hart vast dat de
Duitse spionage van dergelijke uitstap
jes op de hoogte was. Een enkel goed
gericht bombardement of de kogel van
een sluipschutter zou voldoende zijn
geweest om Engeland van zijn grote
oorlogsleider te beroven. Begrijpelijk
dat de minzame maar verre van ge
ruste majoor Sansom doodsbang was
dat er iets verkeerd zou gaan.
Het ambt van de majoor mag dan wel
Opwindend zijn geweest, altijd even
prettig was het beslist niet. Z'n be
langrijkste bewakingskarwei in zijn
carrière werd de opdracht ervoor te
zorgen, dat Churchill. Roosevelt en
Tsjang Kai-sjek niets zou overkomen
bij de belangrijke conferentie tussen
de drie machtsfiguren in Cairo. Het
scheelde toen weinig of de mannen
van majoor Sansom waren op de vuist
gegaan met de FBI-mensen. die Roose
velt geen seconde alleen lieten. Zelfs
mocht de Amerikaanse president niet
zonder bewaking naar de w c...
Ook Churchill kreeg het met de FBI
aan de stok. Hij bood Roosevelt een
ontvangst aan, maar met de president
wandelde ook de tot de tanden gewa
pende lijfwacht naar binnen. Churchill,
die met zijn dochter Sarah de hoge
gast opwachtte, was meteen ziedend
Smijt die kerels mijn huis uit", com
mandeerde hij. Er moest nog heel wat
worden gesoebat voordat de zware jon
gens met de tommyguns de eetzaal
wilden verlaten.
Hoe belangrijk en noodzakelijk die be
waking wel was, ondervond in 1944
„Bezoek het oudste en nieuwste land
ter wereld" wordt thans in de Egypti
sche VVV's luidkeels verkondigd. Ma
joor Sansom besluit zijn boeiend re-
„Als
der heethoofdig en meer democratisch
zijn geworden, zal ik graag van de uit
nodiging gebruik maken". Zijn boek
verscheen in 1965 op de Britse markt.
OF
IDEALIST
„stille"' Informant voor
de Kuisen werkte. Eitner
was wel op dr hoogte van
Blakes verraderlijke spel,
Blake echter niet van
zijn vriend. George Blake,
die al een h<»ge post ln
Beiroet had gekregen en
lelijk
-rmnal heeft Ge
ambassade de beruchte - en lastig.' i»
-inde
kr(|k naamd ..Dr Blor
pen. Men heeft hem nooi
niepr teruggezien. Wa
George Blake foorspror
kelijk Behar. Nederland*
van origine, held In he
vod enkele wijze heeft u
Engeland*
i begon daar in opdracht
nn zijn Britse bazen zt)n
il van dubbelspion. Dut
ij een dubbelspion voor
■ingeland van deze eeuw
veid veroordeeld Onder
lebrulkmaklng van zijn
•elc tulenten zou George
lluke na zijn ontsnapping
n ern afgelegen deel van
le wereld best eens een
tereaam beroep zijn kun-
)en giuni uitoefenen
..Qeor
Blake, het
Istlschc doctrli
wordt daarop geen ar
woord gegeven Hei is o
een onmogelijkheid. Mm
gever Den Haag.
die Zijn land (hij werd
genaturaliseerd tot Fn-
gelsman* verraadde voor
een handvol roebels. In
tegendeel. de schrijver
weet met stelligheid te
beweren, dat Blake van
zijn daden materieel geen
penny beter is geworden.
In het boek wordt zijn
Rotterdamse tijd beschre
ven. gesprekken met men
sen. die hem als jongen
hebben gekend. Later zijn
taak ln het vereet. Over
al komt hij te v.orachijn
als een vriendelijke, char
mante. maar stille jonge
man. Hij was zeer be
gaafd. sprak ettelijke fa
len vloeiend en met zijn
mulodiploma werd hij in
Engeland vanwege zijn
talenten toch tot officier
nungestrld bij de marine.
Verschrikkelijk moet zijn
tijd ln Korea z(Jn gewce-t.
toen hij als vice-concul
met. de leden van de Brit-
xleh afschudde,
Hole". Zij h
steeds ma
rsdeelnenier
Elke dag. van
douaneambtei
ouden zich besl|
Haa tuit barst In gen van de Egyptische bevoDdng tegen Engeland toen de oorlog al lang en breed achter de rug i
sou niet lang meer duren of kolonel Naww zou de macht In handen nemen.
i het fotograferen van de nummer
borden, die de motorvoertuigen van dr Nederlandse
wagens sier. Zo'n twintig uitte Volkswagens 1600
staan deze ambtenaren, die in het gehele Und ope
reren. ter beschikking en zij rijden ermee op auto
snelwegen. in het drukke stadsverkrrr. op landelijk
weggetjes of door rustige stadswijken.
Overal kunt u hen tegenkomen. Steeds opnieuw ..on
derschept" de bijrijder ln een van deze wagens een
'egemoetkomend of passerend motorvoertuig Zijn ogen
ijn gericht op de weg en in zijn hand heeft hij een
drukknop. Onophoudelijk drukt hij deze in. Elke
vingerbeweging betekent dat weer een Nederlandse
.ïutomobllist. motor- of acootterrijder gecontroleerd
-al worden of hij zijn raotorrijtulgbelasting wel heet:
jctaald. Op de glanzendwitte wagens staat met fel
:odc letters te lezen: „Controle motorrijtuigenbelas
mg". Achter de voorruit van de wagen is een ln
rewikkeld fotoapparaat te vinden, dat niet genoeg
chijnt te krijgen van de Nederlandse nummerborden
De controle op de wegenbelasting ls ln volle gang
Het controlesysteem, dat men sinds 1 oktober vorig
jaar in Nederland volgt, ls uniek in de gehele wereld
Het heeft dan ook lange tijd geduurd voor men voor
het huidige systeem heeft gekozen en niet tot het
in het buitenland nogal veel gebeaigde aysteem van
vignetten op de ruit en de nummerborden Is over
gegaan. Dit laatste Is een nogal kostbare zaak en
het. systeem is niet helemaal wute'rdtcht. Ook op dr
„rijdende en fotograferende controle" van thans In
nog wel het een en ander aun te merken, maar de
echte fraudeurs grijp je toch nooit allemaal, zegt de
dtrrcteur van het Centraal Bureau vun de Motorrij
tulgen belasting ln Apeldoorn, de heer Vun der Endt
„De kans. dat ze trgrn de lamp lopen, is In leder
geval in Nederland zeer groot-
Het lu Nederland gevolgde systeem Is bijzonder
effectief en op plaatsen waar vroeger bijna geen
controle mogelijk wils (ln het drukke stadsverteeei
en op aUosneluegent kan men nu zonder de minste
moeite terecht. Daarbij komt nog. dut het fototoestel
bijna de gehele dag in dienst ls. want uchter de lens
van de camera zit een film met liefst 750 oj>num<-n
Bij de huidige verkeersintensiteit ls deze film wel
snel volgescnoten. maar het Inzetten vun een nieuw,
rol vcgt slechts luttele minuten
Hoe werkt bet systeem? Het ls een heel eenvoudige
zaak, Als men de douaneambtenaar vanaf de ach te:
bank ln de auto volgt, valt feitelijk alleen maar hel
ingewikkelde Traflpaxfototoestel op. dat achter de
voorruit is geplaut- De bijrijder bedient het apparuat
- terwijl hij rustig met ons zit te praten met een
lang snoer, dat voorzien is van een drukkropsvsteem
en in verbinding staat met de sluiter van het toestel
De opnametijd bedraagt vijfhonderdste seconde en
de diafragmainstelling is afhankelijk van het weer
De lens van het toestel heeft een bijzonder breed
bereik en ls tot op een afstand van twintig meter
haarscherp Niet alleen overdug kan men de ver
keersdeelnemers fotograferen. Ook 's avonds, 's nuehts
en 's morgens vroeg In de bumper vun de wagen is
namelijk een naar beneden gericlvt flltsupparaat in
gebouwd, dat een onschuldige flits produceert met
een tijdsduur van tweeduizendste seconde.
Gelijktijdig met de foto van het nummerbord kan
op het negatief ook de datum, het tijdstip, het code
nummer van de wugen en de plaats waar de foto ia
gemuakt worden teruggevonden De plaatsnnam wordt
op heel simpele wijze aan de foto toegevoegd dom
bij het Inrijden van een nieuwe gemeente met krijt
de naam van deze plaats op een plaatje te schrijven
Bij Iedere opnume komt de plaatsnaam automatisch
ln het trefvluk van de lens Nadut de douuneiuubte
naren van hiui dagelijkse tocht op de standplaatsen
zijn teruggekomen, worden de volle films door de
fotografische afdeling van het departement, van
Financiën ontwikkeld en guiui de negatieven naar
het hoofdkantoor van het Centraal Burenu voor dr
Motorrijtuigenbelasting ln Apeldoorn De negatieven
verdwijnen hier allemaal In „viewers" en ijverige
meisjes nemen nu de gegevens van de foto's over op
speciale ponskaarten, die na enige bewerkingen In
het centrale brein van dit controlesysteem, natuurlijk
een computer, verdwijnen.
In deze computer zitten alleen de kenteken* van
auto- en motoren wuarvoor op het Juiste tijdstip d<-
belasting ls betaald en als er nu een ponskaart ln
terecht komt, waarvan de computer niet het nam
merbord in „geheugen" heeft, betekent dit dat een
wunbetaler ls gevonden. Na eerst de zaak ln Apel
doorn nog eens goed gecontroleerd te hebben, wordt
dan in de regel binnen een dag of tien de „belasting
ontduikervla het CBR ln Den Haug opgesnord en
kan worden overgegaan tot navordering. De boete
bedraagt maximum een jaar van de te weinig be
taalde belasting, verhoogd met vijftig procent tot
'n minimum van 25 en een maximum van 500.—
Alleen parkeerplaateen zijn voor de belaatlngont
duikers nog een toevluchtsoord In de wet staat name
lijk dat slechte motorrijtuigen die -zich voortbewegen
belastingschuldig zijii Daarom hebben de douane
ambtenaren ln hun nieuwe uniformen en spiksplinter
nieuwe au tos geen belangstelling voor alles wat langs
het trottoir staat of op parkeerhavens ls te vinden.
Maar verder wordt niemand ontalen De camera's
kennen namelijk geen vijf- of zeodsagse werkwagfc
