VER
Romantische
Strasse
West-
Friesland
Zuiderzee
straatweg
ZATERDAG 27 MEI 19S7
Voorlopig
geen tijd
voor
SINDS jaren is het geijkte motto
voor de vakantie: zo lang mo
gelijk en zo ver mogelijk weg
Men heeft het in de buurt wel
gezien. Men wil ..vreemde lan
den1' andere gewoonten, uit de
dagelijkse sleur Maar er zijn ook
altijd nog duizenden vakantie-
genieters. die terecht het, eigen
land of de onmiddellijke omgeving
tot favoriet verklaren. Laten we
het dan niet hebben over 't weer.
Dat kan in eigen land en daar
omheen ook best mooi zijn. En
wie dit positieve punt vooropstelt,
zal in eigen land nog zo veel
schoonheid te ontdekken hebben,
dat hij voorlopig geen tijd heeft
om ver weg te gaan.
WIE toch ..iets anders" wenst,
kan direct over de grens te
recht. Er is in deze rubriek al op
België gewezen, Duitsland is ev'en-
eens een naaste buur en langs
de Romantische Strasse vindt de
vakantieganger veel dat hem bij
zonder zal aantrekken Niet voor
niets heet het de Romantische
Strasse. Daaraan hoeft geen woord
te worden toegevoegd.
AL is het op de valreep. Neder
land heeft een menigte aan
vakantiedoelen. Enige daarvan
worden vandaag belicht. Wellicht
dat men er zich, ook op de val
reep. zijn voordeel mee kan doen
want het wordt wel de hoogste tijd
dat men zijn vakantiedoel kiest,
dat men bespreekt. Het zal weer
■vol worden, overal, zowel in eigen
land als daarbuiten. Het doel van
de toeristische schijnwerpers is u
enigszins te helpen met het zoe
ken u ideeën aan de hand te
doen. Voor de velen, die het niet
ver zoeken, zijn speciaal deze
tips bedoeld.
TOERISTISCHE SCHIJNWERPER - TOERISTISCHE SCHIJNWERPER TOERISTISCHE SCHIJNWERPER - TOERISTISCHE SCHIJNWERPER
Stadjes en dorpen aan
willen graag ontdekt
worden
>e ..Romantische Strass
slingerende waterloop, wa
gelegen, is aardig represe
stuk Duitsland. Voor de
Duitsland i
Tilman Ricmenschneidcr beheerste het hout als geen ander en
zijn kunst is in geheel Frankenland te vinden. Dit is een frag-
Creglingen.
i het altaar in de kerk r
uitgezochte streek voor foto safari
Bij Winterswijk
wandelen
op de bodem van de zee
Lieden met een beetje fantasie moe
ten eens naar de vier kilometer ten
oosten van Winterswijk gelegen steen
groeven rijden. Het gesteente dat men
daar aantreft is schelpenkalk, 'n afzet
ting uit het Mesezoïcum, een twee
honderd miljoen jaar geleden. Neder
land was toen 'n deel van 'n zee die
zich uitstrekte van Duitsland tot Enge-
In deze steengroeven bevindt men zich
dus op de bodem van een fossiele zee.
Noordwestelijk van Winterswijk ligt het
interessante Korenburger Veen. Dit is
een komveen met een flora van veen
bessen, rijsbessen, malaxis (een orchi
deetje), parnassia en vele soorten moe-
rasplanten. Men mag het Korenburger-
veen slechts betreden onder toezicht'
van een opzichter.
Wij hebben tegenwoordig allemaal de
neiging om in de vakantie zo ver mo
gelijk te reizen, liefst naar een streek
waar nog geen van onze vrienden, fa
milieleden en buren een voet gezet
heeft. Maar met de kennis van het
eigen land is het maar zo-zo gesteld.
Toch is ons land mooi genoeg om elk
jaar honderdduizenden toeristen van
uit de hele wereld te trekken. Dan
>ch wel
Er is bijvoorbeeld in het bovenste deel
van Noord-Holland heel wat te zien qn
vooral langs de kust van de voormali
ge Zuiderzee. Urk en Volendam kent
iedereen, maar Edam en Monniken
dam? Toch is Edam een juweeltje van
een oud-Hollands stadje met een
grote kerk, een schilderachtig stad
huisje en langs het water een sfeer,
die herinneringen oproept aan de tijd
van de Oostindische Compagnie. Mon
nikendam heeft ook al een uniek stad
huis met houten slangen, die als stoep
leuning fungeren. En in restaurant De
Stuttenburgh vindt u een zeldzame
Inspiratie
Het weggetje van Graft naar West-
graftdijk is uitermate schilderachtig en
biedt inspiratie voor elke enthousiaste
amateur-fotograaf. De hele omgeving
is trouwens van een zeer bijzondere
schoonheid: Groot-Schermer, Scher-
merhorn met zijn molens, Avenhorn,
het is allemaal puur-Hollands op z'n
best. Wijde vergezichten, pittoreske
dorpen, fraaie boerderijen met bos-
partijen, veel water en wijde luchten.
Wie hier met de camera op stap gaat,
moet zeker een geelfilter bij zich heb
ben, want een Hollands landschap zon
der imposante wolkenpartijen is niet
compleet.
In Enkhuizen en Hoorn is nog zoveel
schoons uit onze Gouden Eeuw be
waard gebleven, dat men er ogen (en
film) te kort komt.
Voor weekend
Trouwens, wat is er niet interessant in
West-Friesland. In Hoorn de grote
Poort aan de haven. Aan het eind
van de Grote Oost de Bossuhuizen.
met in de gevels een reliëf van de slag
op de Zuiderzee tijdens de 80-jarige
oorlog. Op het Rode Steen staat Jan
Pieterszoon Coen de eeuwen te trotse
ren met het Westfries museum achter
zijn rug. In Medemblik wacht kasteel
Radboud, gesticht door ..der keerlen
God" Floris V. De Noordhollandse IJs-
selmeerkust is een uitgezocht gebied
voor een weekendtocht. En wie in de
ze contreien wil overnachten, vindt in
alle oude stadjes volop degelijke hotel
letjes. die geen Amerikaanse prij
zen" berekenen.
De pracht van deze streek kan met el
ke camera gefotografeerd worden,
maar wie het heeft, kan veel plezier
beleven van een groothoeklens. In de
oude stadjes zijn de straten vaak maar
smal en men kan niet altijd ver ge
noeg achteruit om een bepaald object
te kieken. Dan is een groothoeklens
natuurlijk makkelijk.
En voor uw fotosafari in West-Fries
land is een fijne film er een van 21-22
Wanneperveen heeft het
goed voor met de
WATERSPORTER
..Twente is bij ons kind aan huls".
Een opgewekte burgemeester C. van
der Wolf kijkt naar het botenhuis. Op
allerlei jachten
door Franken en dc
raan het curieuze I'appcnhcim is
laticf voor een rustig en glooiend
dc romantiek moet u wel een beetje
de kans Is zelfs groot, dat u in Neu
renberg terecht komt. hoofdstad van Franken. Want wie
wil niet eens zien wat dc Duitsers van deze oude, middel
eeuwse stad gemaakt hebben, nadat de Engelsen haar in de
oorlog goeddeels kapot hadden gesmeten? Het oude centrum
is In middeleeuwse stijl herbouwd, en men kan erover twis
ten of zulks een onding is of niet. curieus blijft het. Ook
liet huis van dc Neurenbergse schoenmaker-dichter-toneel
schrijver Hans Sachs staat al lang weer overeind, hoewel
de gouden ring zonder begin of eind. die geklonken zit aan
de bron op de Marktplaats, wel zo mysterieus Is.
Rothenburg o.d. Tauber is misschien
A-el de grootste middeleeuwse attrac
tie van Franken. Hoog boven het dal
van de Tauber ligt het stadje. Als men
op de weergang van de oude stads
muur loopt, openen zich de prachtig
ste vergezichten, onder meer op het
Tauberdal, dat echter méér te bieden
heeft dan panorama's. Natuurlijk een
schat aan druiven, waar de Rothen-
burgers een vermaarde wijn uit per
sen. die zij serveren in de herbergen
en wijnhuizen, die meehelpen de stad
op de been te houden. Wie uit is op
gotiek en renaissance, kan er ruim
schoots terecht, onder andere in de
omstreeks 1400 gebouwde Jakobskirche.
met bijzonder fraai hoogaltaar en wie
zich opstelt bij de ingang van de Her-
rengasse, weet zich in de rug gedekt
door prachtige patriciërshuizen en
staat tevens voor de wondermooie
bron, in 1603 gewijd aan St.-Georg. In
de Jakobskirche is zeer de moeite
waard het avondmaalaltaar (1505) van
de meesterbeeldhouwer Tilman Rie-
menschnelder. Deze beeldensnijder
(hij beheerste het hout als geen an
der) heeft zijn sporen in heel Franken
achtergelaten.
I» één teug
Voor de meer snaaks ingesteldén heft
de burgemeester uit de tijd van de
dertigjarige oorlog nog dagelijks zijn
bokaal wijn naar de mond. Dat kan
men zien op het Marktplein. Al zijn er
nog zoveel Amerikanen en andere toe
risten samengestroomd, een ieder kan
zien hoe 's middags om twaalf uur bo
ven in het stadhuis onder getingeltan-
gel een paar venstertjes openklappen
en de oude burgervader zijn verplicht
drinknummer weggeeft. Dat is als
volgt ontstaan. Van 1618 tot 1648 woed
de in Duitsland de dertigjarige oor
log, oen godsdienstoorlog, die zeer
hardnekkig gestreden werd, tussen ka
tholieken en protestanten. Op zekere
dag stond een legermacht van de ka
tholieke liga, onder aanvoering van
graaf Tilly, voor Rothenburg, op het
punt het stadje te brandschatten.
De burgemeester bezwoer de legeraan
voerder zijn stad te sparen en Tilly
wilde genade voor recht laten gelden,
mits de burgemeester een bokaal, ge
vuld met verscheidene liters wijn, in
één teug zou leegdrinken. De burge
meester deed het en spaarde aldus
stad en burgers.
Aan de ..Romantische Strasse" liggen
meer zulke parels, zij het niet alle
even spectaculair. Franken is het land
van kleine stadjes en dorpen, en soms
herbergt een overigens onaanzienlijk
dorp een bijzonder fraai exemplaar
van een ..Fachwerkhaus".
Tussen Würzburg, bisschops- en wijn
stad in Noord-Franken, en Donauwörth
aan de Donau rijgt de „Strasse" heel
wat plaatsen en dorpjes aaneen, die
graag ontdekt willen worden. Ze zijn
niet uitgekauwd door de VW's en
reisbureaus en de toerist kan er zélf
een menigte kleine verrassingen op
doen. In Dinkelsbühl zaten op een
klein terras blozende Duitsers. Vóór
de zaak hun glimmende auto's. Maar
er kwam ook langzaam een boerenwa
gen aangeschommeld, bespannen met
twee koeien. Er zijn kleine boeren, die
vinden dat het zo best nog gaat.
Op oude ets
De Altmühl ontspringt op de Frankèn-
höhe en heeft geen haast om via klei
ne stadjes als Leutershausen, Herrie-
den, Gunzenhausen, Treuchtlingen
(niet veel zaaks), in het eigenlijke
Altmühldul te komen. De bovenloop
is zeker niet het mooiste gedeelte van
het riviertje te noemen, maar omdat
het uitgestrekte weilanden doorsnijdt,
ontsluit het telkens ijle vergezichten
op de verstrooid liggende dorpjes.
Hier en daar woont nog een oude vis
ser, meestal van het type dat men
nog wel eens afgebeeld ziet op oude
etsen, met baard en laarzen.
Wij dreven eens in een rubberbootje
op de Altmühl, kort nadat we de vis
ser met de zilveren baard gezien had
den, en vroegen ons al drijvende af:
zou hier ook paling zitten? Prompt
haalde een eenzaam hengelaar een
paling op ter dikte van een wandel
stok, alleen niet zo lang. Over vis ge
sproken. men kan in vele Frankische
herbergen de zogenaamde „Karpfen
blau" eten en als die er niet is, dan
in ieder geval altijd (zomer en winter)
„Kraut" met braadworst.
Stille avonden
In de omgeving van de rivier ploete
ren in het algemeen niet zeer welge
stelde boeren en daarom zijn zij ook
op kleinvee aangewezen. Aan de oevers
van d.- Altmühl ziet men dan ook
niet zelden een troep ganzen en je
weet nooit of ze gakkend het water in
wippen of in een overmoedige bui bla
zend en met gestrekte halzen op je af
komen. Op stille zomeravonden (die
zijn daar nog) geven de kikkers een
concert, dat slechts wordt onderbro
ken als de ooievaar in de buurt komt.
Deze steltlopers zijn in het niet al te
dicht bevolkte Franken niet zo zeld
zaam als bij ons. Ze zitten kleppe
rend op het nest. of beschrijven trage
kringen in de lucht.
Goed tafelen
Hoewel de hele streek weinig groot
steedse allures heeft, valt het op, dat
er hier en daar uiterst moderne en
smaakvolle architectuur valt waar te
nemen, zowel bij scholen als bij pri-
vé-woningen. Bij toeval kwamen bij in
contact met de ontwerper van ver
schillende bouwsels, de jonge archi
tect Eberhardt Popp, die bij een lan-
zeldzaamheid. Ze
de vakantieganger.
delijke wedstrijd een tweede prijs be
haalde. Wij ontmoetten hem in Alten-
muhr, ook al aan de Altmühl, waar
hij de bouwmeester is van een moder
ne, gezellige herberg ,,Zum Schwan",
in welke gelegenheid het zeer goed ta
felen en overnachten is voor weinig
geld. De oude stamgasten (op die
plaats stond eerst een oude herberg,
maar daar was de mot in gekomen)
hebben hun eigen bierpul, sommige
met een tinnen klepje. Het serieuze
kaartspel is skat en als u het toeval
lig kent, mag u best meespelen. De
Franken zijn nogal soepele mensen
en hoewel zij deel uitmaken van het
land Beieren, willen zij niet voor Beie
ren doorgaan, die zij „stur", stug
en eigenzinnig noemen.
Franken levert een vrij rlnztg wijntje,
dat echter voor liefhebbers Je ware
kan zijn. Het is een wijn met een uit
gesproken karakter en hij ls verkrijg
baar in de zeer originele „Bocksbeu-
tel". U zult hem wel tegenkomen op
de spijs-, resp. wijnkaart. Daar sijn
wel eens meer specialiteiten uit de
streek op vermeld geweest, ook ver
over de grens. Tijdens de vredesonder
handelingen na de eerste wereldoorlog
te Versailles prijkte daar op het menu
onder andere ..Altmühlkrab". De be
woners van de rivierstreek sijn er
nog altijd een beetje trots op.
Kleine dosis
Langs vrijwel de gehele Altmühl lo
pen wegen of spoorlijntjes, maar nie
mand verplicht u natuurlijk het hels
riviertje, dat nog altijd 165 kilometer
lang is, af te jakkeren of te sporen.
Het meest geniet u ervan, als u tel
kens een kleine dosis ervan tot
neemt en dan ter afwisseling een
stadje met kasteel of een dorp met
een koele herberg aandoet. Wnt ons
ook erg goed beviel waren de bossen,
die, niet ver van de rivier verwijderd,
bijna langs de hele loop te vinden
zijn. In de zomer kan men sr onge
stoord kleine wilde aardbeien zoeken
(en vinden) en handenvol bosbessen,
In de bossen komt men bijna nooit
iemand tegen. De boeren zien er niets
in en de stadsmensen, die in dezs
streken komen, blijven meestal Ho
ver in hun auto zitten.
Een goot
Treuchtlingen is een goede start om
netzij per auto of per trein het Alt-
nühldal af te zakken, dus richting Do
nau. Daar start de trein, die het hele,
lieve Altmühldul langs tuft. Tot voor
bij Beilngrics, over Pappenheim, waar
u zich op de hoogte kunt stellen van
het ontstaan van het bekende gezegde,
en Elchstatt niet slot en zeer fraaie
gotische kerk, kronkelt een dal vol
schoonheid voor u uit. Het wisselende
groen van de akkers en velden tegen
de glooiingen begeleidt u steeds. Na
Beilngrics Is het riviertje nog altijd
do moeite waard, maar dan vliet het
met nog een paar kronkels Franken
uit en komt direct onder invloed van
het Donaulaagland, een invloed dis
het riviertje tot een goot maakt.
Maar daar bij Keihelm, waar de Alt
mühl in dc Donau mondt, heeft de
„goot" zijn taak meer dun volbracht.
Hij heeft ons rustige dorpen getoond,
tegen rotsige oevers laten blikken, een
visje op tafel gebracht, bij hitte ver
koeling gebracht en het oog gestreeld.
En meer mag men van een zijrivier
Acht
kilometer
strand
aan de
„Almelo"
„Enschede'
ren uur liggen ze op dc Itculakker -
of Beiterwijde", zegl hij. Onze nieuw
jachthaven. „De Blauwe Hand" Is c
een voor de wijde omtrek. Dc Blauw
Hand biedt ligplaal
Op de grens van strand en
water ronkt een bulldozer. Een
brok geel staal op rupsbanden
dat keer op keer achteruit rijdt,
tot in enige decimeters diep
water om dan uil de voormalige
Zuiderzee tegen de kust op te
zich
:n en die
I Holland.
ok uit dc Kand
uit s
val.
het buitenland.
/anneperveén, dit nieuwe watersport-
entrum „Blauwe Hand", groot 10 hoc-
ïre, aanlegkosten 1,7 miljoen gulden,
oor 1000 boten in jachthaven cn op de
Het is een riant centrum geworden in
.-en heerlijk landschap. Er is een par
keerterrein, een kampeerterrein van
Ï000 vierkante meter (alleen voor wa
tersporters met een eigen boot in de
haven), een speelweide en verdere
voorzieningen.
Nieuwe camping in Haaksbergen
Er staat de kampeer lief hebbers een nieuwe, moderne cam
ping tei beschikking, in de aan natuurschoon zeer rijke ge
meente Haaksbergen 15 km zuidelijk van Hengelo en
Enschede» Deze camping, gelegen naast het prachtige
natuurbad Scholtcnhagen. heeft een oppervlakte van onge
veer 8 ha Het terrein maakt, deel uit van het recreatiecen
t:um van de Stichting Scholtenhagen en is vanaf de weg
Enschede-Haaksbergen -Eibergen gemakkelijk te bereiken
Door het aanbrengen van een behoorlijke drainage is deze.
door een prachtige natuur omgeven kampeergelegenheid,
voorzien van parkeerterrein, wandelpaden, toiletten en was-
accommodatie. nog beter voor het beoogde doel geschikt ge
maakt. Plannen voor het scheppen van een rustieke eetge
legenheid door verbouw van het nabijgelegen café-restaurant
annex boerderij zijn nagenoeg voor uitvoering gereed. Op de
camping is een winkel in een landelijke Twentse boerderij
Achter het strand begint een
polderlandschap van de ver
trouwde oer-Nederlandse tor
mule: groene weilanden, koeien
en af en toe een boerderij, half
verscholen achter wat bomen en
struiken. Maar tussen strand en
polderland ligt de scheiding van
asfalt: de Zuiderzeestraatweg.
Twee brede zwarte linten (elk
goed voor twee rijstroken en een
vluchtstrook" voeren lineaal-
recht naar dc horizon. Van Nij-
kerk naar Harderwijk, links
strand en Veluwemeer, rechts
weilanden en recht vooruit
als de zon schijnt het ge
zichtsbedrog van plassen die na
een kilometer oplossen in steeds
maar weer nieuw asfalt.
Een stuk van vijftien kilometer
moet nog voor de bouwvak -
vakantie gereed zijn zodat de
nieuwe rechttoe-rechtaanver-
binding van Hoevelaken naar
Zwolle nergens meer onderbro
ken behoeft te worden.
Meer dan de helft van dit ge
deelte, acht kilometer, ls aan
gelegd op de vloedlijn van de
verdwenen Zuiderzee.
100 meter breed
En deze omstandigheid wordt
uitgebuit door de dienst Rijks
waterstaai en de Gelderse re
creatiestichting „Veluwerand-
meer" waarin de gemeenten
die langs de kust liggen zijn
vertegenwoordigd. Want om de
weg voldoende steun te geven,
moest toch een strand opgespo
ten worden. Dit heeft men wat
breder gemaakt dan strikt nood
zakelijk is, zodat er nu een re-
croatlestrook ligt van honderd
meter breed en acht kilometer
lang. Daarop kunnen in de toe
komst rond vijftigduizend men
sen ontspanning vinden. De
zandzuigers hebben niet zo
goedkoop mogelijk gewerkt. In
dat geval zouden er kort voor
de kust enkele zeer diepe gaten
zijn ontstaan die levensgevaar
lijke stromingen voor zwemmers
kunnen opwekken. In plaats
daarvan heeft men duurdere
methode gekozen om een lange
brede vaargeul te zuigen waar
van de plezlervaarders zullen
kunnen pn fitcren. De diepte
van het water voor het strand
is betrekkelijk geringeen meter
tot op een afstand van vjjftig
meter uit de kust. Bij Nuld en
Horst kunnen de jachten ech
ter afgemeerd worden.
loet de ontbrekende vijftien kilometer i
Laatste hand
Bij deze twee bovengenoemde
gehuchtjes zal de recreatie ge
concentrecrd worden. Maar pas
in 1970 zal aan dit karwei de
allerlaatste hand worden gelegd.
Dan zal bij Horst vijf ha strand
en ligweide zijn aangelegd, een
even groot kampeerterrein en
een speelweide, parkeerterrei
nen voor vele duizenden auto's
en aanlegsteigers voor water
toeristen. Nog meer voorzienin
gen worden gebouwd en aange
legd bij Nuld. een strand van
21 ha. parkeerterreinen die drie
ha beslaan, een grote jacht
haven voor 250 boten, een res
taurant dut tegelijk motel is,
strandpaviljoens cn totletgebou
Speciaal voor deze twee recrea
tiegebieden werden kostbare
viaducten in de Zulderze. auto
snelweg gebouwd, zodat de toe
risten ongelijkvloers kunnen ai-
l.ian. Op het strand is een rij
wielpad aangelegd zodat het
snelverkeer geen hinder van
fietsers of bromfietsers zal on
dervinden. Zelfs zal de auto
mobilist niet afgeleid kunnen
worden door kilometerslange
stranden vol zonnebadende men-
sen, want lungs de weg komt
behalve een flinke sloot ook nog
de nodige begroeiing. Het zul
echter nog wel tot 1970 duren
voordat er zoveel groen ls ge
groeid cn zoveel recreatievoor
zieningen zijn gebouwd dat het
kale strand een optimaal bruik
baar recreatiegebied 1» gewor-
