DICK
TOL
■Aid*
SOFTBALLBOND OP ZOEK NAAR
VIJFDUIZEND GULDEN
TWAALF JAAR BETAALD VOETBAL BRACHTEN
NOG GEEN NIEUWE AUTO OP
zegt
op historisch
moment
Volendam
vaarwel
ZATERDAG 8 MEI 1967
Behalve zijn schot had Dlck Tol nog een machtig wapen; zijn kopballen.
De schrik van alle doelmannen, dat was Dlck Tol. Op verrassende wijze vuurde
hij, uit onmogelijke hoeken scoorde hij. Zon „onmogelijk" doelpunt maakte Dlck
Tol zondag tegen RBC, het vijfde.
(Van onze sportredactie)
VOLENDAM Dick Tol twijfelde
vorig jaar nog en breide een ver
lengstuk aan zijn toch al lange car-
cière als voetballer. Na dit seizoen
heeft de blonde aanvaller van Vo
lendam nu tot een definitief ver
trek besloten. „Voor het volgend
seizoen begint, ben ik 33 jaar. Ik
heb zo'n jaar of vijftien, precies
weet ik het niet meer, in het eerste
elftal gevoetbald. Dat is me lang
genoeg". Dick Tol zegt ook waarom
het genoeg is. „Ik vertrek als top
scorer van de eerste divisie en op
een moment dat Volendam de ere
divisie voor de derde keer binnen
stapt. Ik vind dat het juiste moment
om te stoppen". Dick Tol, de snelle
middenvoor, de genadeloze killer,
schudt het hoofd, waarmee hij zo
vele keren de bal langs zovele doel
mannen joeg. „Nee ik geloof niet
dat het onverstandig is. Toen we
afgelopen zondag voor de derde
keer in de botter „Heen en Weer"
door het dorp voeren om te worden
gehuldigd, wist ik dat er voor mij
geen „weer" zou komen. En aan het
„heen" heb ik een groot aandeel
geleverd."
Daarover kan geen twijfel bestaan,
want niet alleen als schutter, ook als
aanvoerder heeft Dick Tol, die alleen
voor zijn dorpsgenoten „de knoest"
wil heten, aan de successen van Volen
dam bijgedragen.
En toch gaat Dick Tol weg. Hij blijft
niet bij Volendam, ook niet als hulp-
Dick Tol kijkt met tevredenheid terug
op zijn carrière. Een paar dagen vóór
de promotie een feit was, had hij het
echter niet meer. Er werd gebeld. Door
de telefoon klonk alleen de medede
ling: ..CambuurVelox 11". Toen
deed Dick Tol zijn jasje uit, de strop
das werd losgerukt, het overhemd werd
open gezet. Hij drentelde door de
kamer. „Heb je het gehoord vrouw.
1—1. Als we van RBC winnen, zijn we
er. Dan moet je komen kijken." Want
Dicks vrouw had dit seizoen maar een
paar wedstrijden gezien. Carola (vijf
jaar) en Wilfried (elf maanden) eisten
haar volledig op en weigerden er re
kening mee te houden, dat papa al eni
ge weken achtereen onrustiger dan
ooit door het huis schuifelde, zoekend
naar de rust, die alleen de promotie
kon brengen. De koele doelpuntenma
ker was een onrustige twijfelaar. Nu
kan hij zeggen: Het is voor ons altijd
moeilijk tegen RBC. Het is een tegen
stander. waarvan we in het verleden
nooit konden winnen. „Dick Tol is een
voetballer die met het „koppie" werkt
Als het Volendam eens wat minder
goed ging en de kans was er om in een
uitwedstrijd een goed resultaat te boe
ken, dan was Dick Tol de man, die
zijn makkers aanmoedigde. „Een hoge
score bracht wat meer publiek bij
de volgende thuiswedstrijd".
Voor club en publiek
Zo redeneert Dick, zo voetbalde hij ook.
Voor zijn club en voor het publiek. Dat
zal nu afgelopen zijn. Zal Volendam
zich zonder Tol kunnen handhaven in
de eredivisie? „Het moet wel kunnen,
dacht ik. Hoewel, de achterhoede zal
het zwaar krijgen. En Volendam heeft
nu eenmaal geen geld om spelers van
buiten aan te trekken".
Dat is een kardinaal punt. Is er vol
doende aanvulling voor het eerste elf
tal? „Voor mezelf is er een opvolger in
't tweede „Ally" Bond, die jongen kan
het. Ik hoop dat hij doorbreekt. Maar
bij de jeugd lopen er niet zo veel van
wie je kunt zeggen, dat ze goed genoeg
zijn voor het eerste. Misschien dat de
middagtrainingen, waarvan we het af
gelopen jaar veel voordeel hebben ge
had, toch nog voldoende resultaat op-
Dick Tol, in het seizoen 1961-'62 top
scorer van de eredivisie, dit seizoen
van de eerste divisie, enige keren uit
genodigd voor centrale trainingen, is
van voetballen niet rijk geworden.
„Twaalf Jaar betaald voetbal heeft me
ongeveer 35 mille opgeleverd".
Dlck Tol weet dat er verscheidene
spelers ln Nederland zijn, die een
jaarsalaris hebben, dat hoger ligt dan
zijn totale verdiensten als voetballer.
Toch bleef hij in Volendam, ondanks
vele aanbiedingen, waarvan hij er
zelf overigens slechts een in 1958
van Blauw Wit wilde accepteren.
„Volendam vroeg veel", zegt Dick.
„Twee ton", fluistert zijn vrouw. En
Dick bleef.
Zullen de Jongere spelers dit ook
doen?" Dick is vertrokken en hij heeft
er voordeel van gehad. Nu we gepro
moveerd zijn, zullen ze allemaal wel
willen blijven. Maar het aalarts zat
dan wel ten minste zo hoog moeten
zijn als in dit seizoen, waarin we,
dank zij de goede resultaten, het con
tractuele bedrag van 1500 gulden
ruimschoots hebben overschreden. Ge
beurt dit niet. dan vrees ik voor de
toekomst het ergste".
Dick Tol heeft rijles om met de auto
naar OSV te kunnen, waar hij trainer
is geworden. „BIJ de promotie konden
we met z'n allen 20 mille verdelen.
Als de benefietwedstrijd voor mij dan
nog wat oplevert, kan ik misschien
een tweedehands autootje kopen". Mot
voetballen heeft hij dit autootje niet
kunnen verdienen.
Geen sprake van
Maar Dick Tol tilt daar niet zwaar
aan. Hij vindt dut het bestuur zijn
werk goed doet („al is dat in zo'n
succesvol seizoen niet zo moeilijk")
en in groter verband «prekend meent
Dick Tol dat er van een sterk toene
mende spelverruwlng, althans ln de
eerste devisie, geen sprake is. En dat
zegt dan een man, die geopereerd ia
aan zijn lies. wiens meniscus opera
tief is verwijderd en die in de laatste
twaalf voetbaljaren ln totaal onge
veer een Jaar geblesseerd is geweest.
Dick Tol praat daar niet over. Hij is
er alleen trots op, dat hij ln de laat
ste twee seizoenen op een na alle wed
strijden heeft kunnen meespelen. En
dat is zijn argument dat 't spel niet
verruwd is. Maar dan heeft Dlck Tol
wel vergeten, dat hij zelf voorzichti
ger is geworden. De topscorer van de
eerste divisie, de koningsschutter van
Volendam ging er ook niet meer zo
bar fel tegenaan.
Het afscheid van Dlck Tol zal offi
cieel plaatsvinden voor de bekerwed
strijd VolendamTelstar op zondag 7
mei. Voorts zal een benefietwedstrijd
worden gespeeld voor Tol en voor de
32-jarige Klaas Karregat. Als tegen
stander van Volendam zal worden ge
zocht naar een formatie van bekende
spelers, tegen wie Tol en Karregat ln
de afgelopen twaalf jaar hebben ge
speeld. En dan worden namen van
Pieters Graafland, Nuninga, Moulijn
en Swart genoemd. Dat zal dan een
zeer verdiend hoogtepunt zijn ter af
sluiting van de carrière van Dick Tol,
zonder wie men zich Volendam nau
welijks kan voorstellen.
Sinds oktober staat topwerper Herman Beldschat softbalt te
doceren. Hij heeft de selectiegroep van de Nederlandse Ama
teur Softball Bond onder handen. Gé Hoogenbos draagt zijn
steentje bij om de tactische zijde van de sport te belichten.
En dat allemaal omdat het bestuur van de NASB een uitno
diging heeft ontvangen om van 16 tot 28 augustus deel te
nemen aan het toernooi om het wereldkampioenschap, dat in
de Verenigde Staten wordt gehouden. „Hé", zullen velen zeg
gen, „een wereldkampioenschap softbalt. Ik wist niet eens
dat er softball wordt gespeeld." Om hen dan maar meteen uit
de droom te helpen; sinds 1948 wordt georganiseerd softball
gespeeld en Nederland is tot nu toe het enige land ln Europa
waar deze sport wordt beoefend. Onlangs is men er ln Tsje-
oho-SIowakije ook mee begonnen maar daar zijn teams voor
heren gevormd. Nederland speelt softball met damesteams
in de competitie. En voor het Nederlands negental heeft de
NASB die uitnodiging uit Amerika ontvangen. Op vijf
duizend gulden na is de zaak rond. De Nederlandse Sport
Federatie had voor dit toernooi vierduizend gulden over, een
particulier schonk vijf mille en de meisjes, die eventueel wor
den uitgezonden, dragen „per man" driehonderd vijftig
gulden bij. Als er uit een of andere hoek nog eens vijf mille
komt aanwaaien, gaat Nederland voor het eerst in de nog
korte softballhlstorie naar het wereldkampioenschap. En nu
ral het de leiding van de NASB, goed beschouwd, een zorg
zijn of er iemand komt, die dat bedrag wil schenken ln ruil
voor reclame op het shirt of het trainingspak. Die invitatie
is te mooi om af te slaan.
Hoe dan ook, deze zomer gaat het Ne
derlands negental naar het buitenland.
Als het wereldtoernooi afspringt op
vijf onnozele duizendjes gaat de ploeg
naar een internationaal toernooi in
Garmisch Partenkirchen. Dat zal niet
de eerste keer zijn want het contact
met het buitenland dateert al van 1960
toen de eerste interland werd gespeeld
tegen Italië. Er trad een periode in,
waarin aan het streven om zich inter
nationaal te meten minder aandacht
werd geschonken. Dat duurde 4 jaar.
Toen werd weer contact opgenomen
met Italië, en bleek dat 't softball al
daar geheel van de aardbodem was
verdwenen. De NASB, eensklaps gepro
moveerd tot de enige bond in Europa
die softball propageerde, zocht en vond
andere wegen. In Frankrijk en Duits
land werd softball gespeeld door ploe
gen van daar gelegen Amerikanen en
Canadezen. Men kon het nauwelijks
interlands noemen, maar er zat in elk
geval een internationaal tintje aan. De
grote klap en het hoogtepunt in de ge
schiedenis van de NASB viel in 1965
toen de Amerikaanse kampioensploeg
Ray.bestos Brakettes in Haarlem aan
trad en optrad want het bijna onge
trainde Nederlandse team de com
petitie pleegt op 29 april te beginnen
en duurt tot 16 augustus, waarna nog
de promotiewedstrijden volgen werd
min of meer van het veld geveegd.
Maar toen werd toch het contact ge
legd dat uitmondde in de invitatie voor
het wereldtoernooi in augustus.
Groeikrampen
Er was trouwens in hetzelfde jaar van
het bezoek van het Amerikaanse top-
team ook al een uitnodiging gekomen
om in Australië aan de strijd om de
wereldtitel deel te nemen. Geldgebrek,
dat kleinere bonden nog meer treft dan
grotere, noopte de NASB die invitatie
af te wijzen. En de softballbond mag
tot de kleinere bonden worden gere
kend. Des te opmerkelijker dat de Ne
derlandse organisatie, landelijk aange
sloten bij de NSF en ook internatio
naal „opgenomen", de vleugels al zo
wijd heeft uitgeslagen. Want een klei
ne bond is het (nog) en de groei is bo
vendien niet bijster voorspoedig ge
weest. De groeikrampen zijn de bond
niet bespaard gebleven.
Het is allemaal begonnen vlak na de
oorlog toen Amerikaanse en Canadese
militairen in Nederland verbleven. Zij
zochten naar mogelijkheden om sport
te beoefenen maar vonden onder ande
re geen honkbalvelden. Wel kleinere
velden, voetbalterreinen, en daar kon
uitstekend een softballveld op worden
gelegd. Softball eist namelijk minder
ruimte dan honkbal. Dat is ook de re
den dat er met een grotere bal en een
lichter slaghout wordt gespeeld. Het
materiaal moest worden aangepast aan
het kleinere veld. En dat materiaal
lieten de Amerikanen en Canadezen
achter als zij naar huis gingen. Gym
nastiekleraren in het zuiden, dat het
eerst bevrijd was, gingen met hun
leerlingen softball spelen. Toen het
westen bevrijd was, gingen de leerlin
gen van de Haarlemse lycea Lorentz
en Kennemer softball spelen. Het werd
een rage, op scholen althans. Er wer
den onderlinge partijtjes gespeeld en
de behoefte aan een competitie ont
stond. Dat werd gerealiseerd doordat
in 1948 de softballcommlssie rayon
west werd opgericht.
Damesbond
Toen het eenmaal zover was, bleek
dat dames, die regelmatig honkbal-
wedstrijden bezochten, interesse voor
die sport hadden. Omdat honkbal een
uiterst snelle sport is en de bal te
hard voor dames was softball juist
zeer geschikt voor dames. Ijlings gin
gen diverse honkbalverenigingen ertoe
over een softballafdeling in het leven
te roepen. HCK, HHC, Gymnasium,
Schoten, EDO, Rooswijk en OVVO be
hoorden tot die werkers van het eer
ste uur. HCK was de ploeg van het
Kennemerlyceum, HHC die van het
Lorentzlyceum.
Intussen keken ook de heren met een
schuin oog naar softball, en dat be
paald niet alleen omdat de dames
zich ermee bezig hielden. Tijdens be
sprekingen bleek die heimelijke angst
van de honkbalhond, die er dan ook op
stond dat softball een sport voor da
mes zou zijn en blijven. Dat akkoord
werd bereikt en in 1951 werd de Ne
derlandse Dames Softball Bond opge
richt. Voorlopig werd alleen in het
westen softball gespeeld. Het zuiden
had de primeur gehad met de sport op
Het kleinere veld geeft softbal en
dat is zeer toepasselijk bij dames
een knusse aanblik, hoewel het er
bijzonder vinnig toe kan gaan.
„Honkbal op klein
formaat"
alleen
in Nederland
scholen maar kwam niet aan vereni
gingen toe.
Zes jaar duurde het eer softball zich
had verbreid en Den Haag en het zui
den erbij kwamen. Een buitenbeentje
was de Haagse vereniging Hygiea,
welks dames geen handschoenen droe
gen omdat het met de blote hand be
ter vangen was. De leiding van de
bond heeft er heel wat woorden tegen
aan moeten gooien om Hygiea aan de
handschoen te krijgen.
Al ging het langzaam, softball kwam
aardig van de grond. Een van de oor
zaken van de trage groei was (natuur-
lijk) het gebrek aan speelgelegenheld.
Alleen 's avonds kon over sportterrei
nen worden beschikt en de wedstrijden
begonnen dan ook pas om zeven uur.
Daar is een weinig verandering in ge
komen en de vorig Jaar ingestelde
hoofdklasse speelt in het weekeinde.
Dat wil zeggen, na zaterdag vijf uur
en tot zondag twee uur. Op andere tij
den moet er gevoetbald worden of leg
gen de honkballers beslag op de terrei
nen. De dames hebben tot nu toe nog
altijd het onderspit moeten delven te
gen de heren van het honkbal. Logisch
omdat die bond veel groter er intus
sen veel invloedrijker is geworden.
Verbazing
Dat verhinderde niet dat in 1965
Utrecht softball ging spelen. Zeer be
scheiden nog want UVV uit Utecht en
SEC uit Soest waren de enige vereni
gingen die noodgedwongen tegen el
kaar speelden tot o.a. HMS (Zuilen) en
HCAW (Hilversum) erbij kwamen. In
dat jaar was softball op scholen uitge
groeid tot een geweldig evenement,
waarvan het schooltoernool in Helmond
getuigenis aflegde. Daar zetelde een
uit Haarlem afkomstige leraar op het
Carolus Boromeuslyceum, die het soft-
ballbondbestuur op dat toernooi op
merkzaam maakte. Hij stuurde tege
lijk een uitnodiging om eens te komen
kijken. Tot hun grote verbazing zagen
de bestuurders vijftig softballteams op
het prachtige sportcomplex. En tot
hun even grote verbazing constateer
den zij dat het na dat toernooi ln Hel
mond geheel en al gedaan was met
softbalt, tot het toernooi van het jaar
daarop. Uit al die schoolteams was
geen softballclub voortgekomen. Wel
een landelijk schooltoernool, dat nog
hetzelfde jaar in Bloemendaal werd ge
houden en waar de schoolkampioenen
van de diverse rayons vertegenwoor
digd waren.
Andere naam
In 1965 werd ook de naam van de bond
gewijzigd. Omdat er toch heren en jon
gens, zij het niet ln competitiever
band, softball speelden, was de naam
damesbond onjuist geworden en werd
deze gewijzigd in Nederlandse Ama
teur Softball Bond met de districten
west 1 (omgeving Amsterdam), west 2
(omgeving Den Haag en Rotterdam),
midden Nederland, zuid en noord. Hier
aan ontbreekt het oosten, dat echter
slechts twee verenigingen bezit. Uit
smijters in Almelo en EDSC ln En
schede, die deelnemen aan de noorde
lijke competitie. De gehele competitie
beataat uit een hoofdklasse (met uit
sluitend westelijke verenigingen omdat
de andere districten nog niet o|> vol
doende hoog spelpeil zijn gekomon, al
zit Utrecht er dicht tegenaan) met
daaronder een eerste klas (dis trlcts-
gewijs). een tweede, derde, Mierde
klas plus een junioren- en aspininten-
competltie. BIJ elkaar zesenvljftijver
enigingen. die met meer dan ho nderd
teams in de competitie spelen.
Dat is geen overweldigend aantal maar
toen er met honkbal en badminton en
basketball werd begonnen om maar
enige sporten „van de latere tijd" te
noemen moest er ook eerst de groei
in komen. En dat gebeurt steeds snel
ler bij softball, dst een unieke zomer
sport is voor dames, dat „honkbal op
klein formaat" is en intussen toch
maar zo ver is dat het Nederlands
team een gewaardeerde gast op het
wereldtoernooi zal zijn. Als die luttele
vijfduizend gulden ergens vandaan wil
len komen
