„Coronation een
Britse „familie Doorsnee
50 miljoen voot
vluchtelingen
®e£cidjesoil#cwltvara-t.v. start nieuwe engelse serie
NEDERLAND
GULSTE OP
DRIE NA
Tata Mirando
begraven
RADIO VANAVOND
In Etigeland
enorm populair
„Wilde ganzen'
In 1966 ruim
negen ton
Chaplins „Gravin van
Hongkong in première
SrDampo
PAGINA 2
DE LEIDSE COURANT
VRIJDAG 6 JANUARI 1967
Op de bres voor
werkgelegenheid
OOK de socialisten betreuren het na
tuurlek dat bedrijven moeten sluiten
of inkrimpen, zodat werkeloosheid weer
een echt probleem aan het worden is.
Maar voor de verkiezingscampagne dei-
Partij van de Arbeid is de bedreigde
werkgelegenheid toch een dankbaar ob
ject om te proberen winst te maken,
dankbaarder dan vele andere argumen
ten waarmee sedert het fiasco van de
„doorbraak"-ideologie geprobeerd is het
verloren terrein te herwinnen en het
socialisme in Nederland nieuwe levens
kansen te bezorgen.
Natuurlijk is het algemeen belang er
bij gebaat, manneer een sterke partij
als de P.v.d.A. op de bres klimt voor de
werkgelegenheid. Maar dr. Tans en drs.
Nederhorst met hun braintrust moeten
dit dan wel doen met zuivere en over
tuigende argumenten.
Wijselijk laten de meeste socialistische
propagandisten het wel uit hun hoofd
om te beweren, dat de kleine werke
loosheidsepidemie welke Nederland thans
beleeft, een gevolg is van de nieuwe
politieke constellatie. Immers binnen
een paar minuten is aan te tonen, dat
de moeilijkheden voor ons bedrijfsleven
voortvloeien deels uit buitenlandse in
vloed (verminderde export), deels door
te snel gestegen kosten in de laatste
vier jaar, waarvoor drie kabinetten en
alle grotere partijen mede-aansprakelijk
te stellen zijn.
De Partij van de Arbeid richt haar
actie vooral op maatregelen waardoor
het getij voor de werkgelegenheid in
gunstige zin gekeerd zou kunnen wor
den.
HET kritieke punt daarbij *s het me
ningsverschil over de prijs die voor
de inflatiebestrijding betaald mag wor
den. De socialisten ontkennen niet, dat
door de politiek-Zijlstra de betalings
balans weer gesaneerd zal worden, maar
vinden dat die betalingsbalans nu al
weer aan de beterende hand ls. In
plaats van meer bestedingsbeperkende
maatregelen zou de overheid nu moeten
mikken op een bestedingsverruimende
politiek, zodat de produktie voor bin
nenlands gebruik gestimuleerd gaat
worden en de vraag naar werkkrachten
weer toeneemt, al was het maar door
het slinken van voorraden.
Nu kan de Partij van de Arbeid veel
reisgenoten voor haar route krijgen,
wanneer ze binnen het kader van een
werkgelegenheid stimulerende politiek
aandringt op bevordering van bouw
activiteiten, op verdere industrialisering
van achtergebleven gebieden ln het
noorden en zuidwesten of nieuwe ini
tiatieven voor tot omschakeling ge
dwongen kernen in Limburg en het
oosten van het land. Ook uitbreiding
van de herscholingsmogelijkheden en
een voorzichtiger beleid ten aanzien van
buitenlandse arbeidskrachten zullen op
weinig weerstand stuiten.
Maar veel minder vertrouwenwek
kend wordt de Partij van de Arbeid,
wanneer ze haar meningen verkondigt
over de loonpolitiek en de gevaren van
de inflatie in het algemeen.
IN bepaalde socialistische' commentaren
wordt de indruk aangepraat, dat wat
meer vrijheid tot loonafspraken in eco
nomisch gunstige bedrijfstakken de
werkgelegenheid ten goede zou komen.
Logisch dat als repliek hierop nu voor
een systeem van algemene loonronden
gepleit wordt door lieden die vroeger
daarvan weinig wilden weten. Want het
solidariteitsbegrip onder de Nederland
se werknemers is na 1945 wel zo ge
groeid, dat men voor zich zelf geen
genoegen meer neemt met een vinger
als anderen met succes naar een hele
hand dingen.
Nu kan iemand die zoals sommige
socialisten nu in oppositletijd het in
flatiegevaar als iets relatiefs schetst,
dan de nadelen van elkaar opstuwende
lonen en pryzen op de koop toe ne
men, maar hij zal toch niet in ernst
kunnen loochenen dat op die manier
een verdubbeld risico voor morgen en
overmorgen wordt genomen.
Tegen die t$d moet de socialistische
part(j dan zeker zorgen weer in de
oppositie te zijn.
Al te simpel
TEGEN de praktische gevolgen van een
huurbelasting zoals oud-minister
Bogaers ontworpen heeft, zijn bezwaren
in te brengen. Die mogelijkheid hebben
we van meetafaan open gelaten. Met
name omdat wat billijk lijkt, in de prak
tijk toch wel eens als onbillijk zou kun
nen uitvallen.
Maar begrijpen we het standpunt van
de woningbouwcorporaties zoals
woensdag in de Tweede Kamer voor
gelegd goed, dan is hun uitgangspunt
voor een billijker regeling toch wel wat
al te simpej. Volgens de woordvoerders
van die corporaties is de relatie tussen
huursom en het inkomen van de be
woners van alle huurwoningen de enige
redelijke grondslag voor het heffen van
een huurbelasting.
Niet duidelijk is of voor „alle wonin
gen" dan toch nog wel de beperking
gelden moet dat er van overheidswege
op woningen gesubsidieerd is. Zo niet,
dan gaat men dus woningen met en zon
der bijdrage uit de algemene middelen
over één kam scheren. Met evenveel of
even weinig recht kan men de beoogde
belasting dan ook over eigen woningen
Bovendien is, zolang de huursom nog
in lang niet alle gevallen een juiste af
spiegeling van het woninggerief is, de
relatie tussen huursom en inkomen alleen
ook een onjuiste norm.
Zo beschouwd geven de woningbouw
corporaties wel een andere, maar geen
billijker oplossing. Hun alternatief is echt
tè simpel.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De Europese vluchte-
lingenactie '66 heeft ruim 50 miljoen
gld. opgebracht. In Zweden zal de cam
pagne pas half april beginnen. De ver
wachting is dat het totaalbedrag tot om
streeks 60 miljoen gulden zal stijgen.
In zijn kantoor aan de Haagse Ko
ninginnegracht vertelde mr. C. Brou
wer, de vertegenwoordiger van de
hoge commissaris der Ver. Naties voor
vluchtelingen in Nederland dat wat gul
heid betreft, Nederland per hoofd van
de bevolking op de derde plaats staat.
Nummer één is Denemarken, nummer
twee IJsland, nummer vier Noorwegen.
Nederland bracht tijdens een bliksem
actie in de herfst van het vorig jaar meer
dan 8 miljoen bijeen. Dit is twee miljoen
gulden minder dan de prognose aanvan
kelijk aangaf, maar het gaat niettemin
om een aanzienlijk bedrag. Uit de hoek
van het bedrijfsleven moeten bovendien
nog enkele forse bedragen binnenkomen.
„Het is een beetje teleurstellend", zegt
de overigens niet ondankbare heer Brou
wer", dat 25 imln gulden, die nodig zijn
om alle 30.000 Tibetaanse vluchtelingen
een menswaardig bestaan te geven niet
zijn gehaald. Aan Nederland ligt dit be
slist niet bijna alles wat hier is in
gezameld, ls voor hulp aan de Tibetanen
bestemd. De 19 andere landen, die bij de
Europese vluchtelingenactie 1966 wer
den ingeschakeld, hadden de vrijheid ei
gen projecten aan te wijzen.
Omdat van het voor de Tibetanen be
nodigde geld tweederde is binnengeko-
16 a 17 miljoen gulden dus zal
de vluchtelingen ook maar tweeder
de deel aan een minimum-bestaan gehol
pen kunnen worden. Bijna 10.000
hen zullen voorlopig buiten het lijntje
blijven staan. Mr. Brouwer blijft echter
optimistisch gestemd want zo verklaard
hij, „de bodem is gelegd".
ARNHEM (ANP) Onder overwel
digende belangstelling is gisteren de op
71-jarige leeftijd in Dieren overleden
zigeunermusicus Tata Mirando begra
ven. Duizenden belangstellenden waren
op de begraafplaats „Moscowa" te Arn
hem aanwezig. Honderden kransen be
dekten het graf. De plechtige requiem
mis werd vooraf opgedragen in de Sint-
Walburgskerk, waar de leden van de
stam van Joseph Weiss, zoals Tata Mi
rando feitelijk heette, afscheid namen
van de overledene door de hand op de
kist te leggen. Zigeunermuziek, die ve
len ontroerde weerklonk daarbij in de
aloude dekenale kerk.
De rouwdienst werd geleid door de
ken J. J. H. van Rossum. Woorden van
troost werden ook gesproken door frater
Omlo uit Zeist. Tata heeft, zei hij, het
voorbeeld gegeven dat wij allen moe
ten volgen. Als een groot, een nationaal
kunstenaar heeft hij vele mensen met
zijn prachtige muziek onuitsprekelijk ge
lukkig gemaakt. Maar hij gaf nog meer
aan de mensen, zijn gezin en vooral ook
aan zijn kleinkinderen. Hij heeft de
kunst doorgegeven, daarom mag er
naast droefenis plaats zijn voor grote
dankbaarheid.
Kunstzaal Heuff, Hoflaan 7 Wassenaar,
exposeert van 14 januari tot en met 2
februari schilderijen van Nancy
Overveldt en keramiek van Gijb Zaal-
In kunstzaal M3 te Amersfoort wordt
van 7 tot en met 29 januari een ten
toonstelling gehouden van schilderijen,
beelden, tekeningen en grafiek van
Wil Heespelink, Fred Benjamins, Jos
van Amsterdam en Maarten Thiel.
NEDERLAND I
NTS
18.45 uur:
Pipo de clown.
18.50 uur:
Nieuws in het kort.
STER
18.55 uur:
Reclaraeu itzend ing
KIM)
19.00 uur:
Telixer, actualiteiten
rubriek voor de jeugd.
'9 30 uur:
Christus voor alleman,
bijbelprogramma.
STER
19.56 uur
Reel ameu itzend ing.
NTS
20.00 uur:
Reclameuitzned Ing.
KRO
20.20 uur:
Rue Brique, amuse-
mentsprgramma.
21.00 uur:
Bonanza, t.v.-serie.
21.50 uur:
Brandpunt, actualitei
tenrubriek.
NTS
22.45 uur:
Tweede journaal
KRO
22.50 uur
Brandpunt (yervolg).
23.05 uur:
Sluiting.
NEDERLAND II
NTS
20 00 uur
Nieuws in het kort.
STER
20.01 uur:
Reclameuitzending.
AVRO
20.05 uur:
Vjoew. amusements
programma.
20.30 uur:
AVRO's Danstcst '67
vanuit Haagse Dieren-
21.10 uur:
Televizier. actualitei
tenrubriek.
21.20 uur:
Dean Martin Show.
amusementsprogramma
STER
22.10 uur:
Reclameui tzend ing
NT®.
22.15 uur:
Tweed journaal.
22.30 uur:
Sluiting.
HILVERSUM I
VPRO
20.05—20.45 uur
De oude dame en het
vogeltje, hoorspel.
VARA
21.00—22.30 uur:
Kamermuziek uit de
matinee, stereofonisch HILVERSUM III: Elk
concert. heel uur vanaf 9.00.
♦if*******************************************************
HILVERSUM II
NRU
20.00—20.55 uur:
Fragmenten uit Duitse
opera's, stereofonische
uitzending.
23.00—23.55 uur:
Avondconcert.
RADIONIEUWSDIENST
HILVERSUM I 7.00.
8.00, 11.00. 1300. 16.00.
18.00. 20.00. 22.30, 23.55.
HILVERSUM II: 7.00.
Radioprogramma
Violet Carson als Ena Sharpies
roepcorresponden t
de VARA-leiding gelukt op
nieuw de hand te leggen op de rechten van een sterke
buitenlandse televisieserie. Ditmaal gaat het om een
produktie van Granada-t.v., die onder de titel „Corona
tion Street" sinds 1960 niet minder dan 600 afleveringen
heeft beleefd. „Coronation Street" is gesitueerd in een
Coronation Street".
HEDENAVOND
x Informatie. 19.30 Verstaan of mi:
Opzeggen, klankbeeld. 20.00 Nw
ude dame en het vogeltje, hoorspe
stadje onder de rook van Manchester. De bewoners zijn vara: 21.00 stei
over het algemeen arbeiders, hoewel ook de midden- 2^Se^amekmu2
stand en de onvermijdelijke „pub" niet ontbreken. Hilversum ii
Gemiddeld 25 miljoen Britten in circa 10 miljoen ge- ^Vo^Rv^ Nieu
zinnen volgen tweemaal in de week op de Engelse vens inzake de aardi
beeldbuis de belevenissen van de bewoners van „Coro- ge
nation Street".
uit Duitse oper
De acteurs zijn allen afkomstig uit
het noorden van Engeland en spreken
ook met een duidelijk accent uit die
streek. Als vrijwel onbekende mede
werkers begonnen, groeiden zij in de
afgelopen zes jaar uit tot nationale
figuren, die elke Brit kent.
Vele toeschouwers menen zelfs, dat de
door de copy-writers bedachte activi
teiten van de Coronation-Street-
bewoners werkelijk gebeurd zijn en
sturen de producers en acteurs weke
lijks bergen post, waarin ze oplossingen
suggereren voor de moeilijkheden
waarin de auteur zijn spelers terecht
laat komen.
Dat hun poulariteit ongekend groot is,
blijkt wel uit het feit, dat de acteurs,
voordat ze een reis naar Australië
gingen maken waar deze reeks ook
wordt uitgezonden, ontvangen werden
in Downing Street. Minister-president
Wilson heeft in een rede ter gelegen
heid van de viering van het tweede
lustrum van de Britse commerciële t.v.
(de I.T.) verklaard, dat „Coronation
Street" ook zijn favoriete programma
was. Zelfs in het Britse parlement
de vijf beste t.v.-programma's. Of dit ^^tenL
enthousiasme gerechtvaardigd is, koningenliedei
zullen de Nederlandse kijkers woens- muziek. 20.00 i.i
dagavond 11 januari zelf kunnen be- muziek™
oordelen, als de V.A.R.A.-televisie
deze reeks start op Nederland n. Voor
lopig wil de programmaleiding ermee
gaan proefdraaien door op elke maan
dag- en donderdagavond een aflevering
uit te zenden.
;derl. 18.00 Nieuws,
.45 Sportberichten, if
ZATERDAG
trips en vakanties.
ongres P.v.d.A.. 13.30 Tijd voor teenagers.
4.15 Uitlaat, progr. voor twintigers, 14.55
tadio Jazzmagazine, 15.25 Rollenspel, klank
veld, 10.00 Nieuws, 16.02 Congres P.v.d.A.,
6.15 Gram., NRU: 16.30 Franse les: VARA:
(8.30 Nieuws),
HILVERSUM ni NCRV:
OP-TI
ANTENNE
drong de reeks door. Daar spreekt men
tegenwoordig niet meer over de ge-
over6,.The*peupleolt^rraatio^striser^ DICK, MAX, JOHNNY EN SOPHIE IN „TELIXER'
Pak slaag
Nog een voorbeeld hoe het kijkers
publiek in Groot-Brittannië reageert.
Elsie Tanner (Patricia Phoenix) een
van de hoofdfiguren, raakt bevriend
met een zeeman. Deze was gétrouwd,
hetgeen de kijkers wisten, maar Elsie
niet. Velen waarschuwden haar. Ar
beiders hielden op straat de acteur
Jack Watson, die de zeeman speelde,
aan en dreigden hem met een pak slaag
als hjj Elsie niet met rust liet.
Arthur Leslie (in de t.v.-serie Jack
Walker), eigenaar van de pub „Rover's
Return", kreeg van verschillende
brouwerijen vergunningen aangeboden.
Protestbrieven regende 't, toen Valerie
Barlow (de actrice Anne Reid) volgens
het draaiboek een' kapsalon in Coro
nation Street zou gaan openen. Ze
kwamen van eigenaars van kapsalons,
die vreesden hun klanten te verliezen.
Toen Liuda Cheveski (Anne Cunning
ham volgens de script een baby zou
krijgen, zonden de kijkers teddyberen,
poppen en ander speelgoed naar de stu
dio's, waar deze geschenken de
V.A.R.A.-speelgoedactie concurrentie
konden aandoen.
HILVERSUM. Het IKOR heeft be-
kend gemaakt dat de totaalopbrengst Geen kamers
van de „Wilde Ganzen"-actie over het Hoe vreemd het ook moge klinken,
afgelopen jaar 963.135.20 bedraagt, maar elk jaar tegen Kerstmis pro-
ruim twee ton meer dan in 1965 beren er altijd weer Britten kamers te
749.428,44) en bijna het dubbele van huren in de t.v.-pub „Rover's Return",
de opbrengst van 1964 (ongeveer Toen de concierge Ena Sharpies (Violet
500.000 gulden). D. totoprojecten van't Carson) ontslag kreeg, ontving zij uit
afgelopen Jaar waaraan bijdrage is ver- geheel Engeland brieven waarin haar
leend waren: Het aandeel van de We- baantjes werden aangeboden. Anderen
reldraad van Kerken in de hulp aan verleenden haar „service" doorkrante-
India: 274.500,het werk van het knipsels toe te sturen waarin personeel
Oecumenisch Radiopastoraat 81.160; werd gevraagd. Kortom „Coronation
Turkije 81.450,en de watersnood in Street" is in Groot-Brittannië een
Italië 39.138,55. topper en staat al jaren op de lijst van
Praatkomedie
zonder overtuiging
LONDEN Donderdagavond heeft
de eerste film sinds tien jaar van Char
les Chaplin in Londen zijn première be
leefd. Chapiln Heeft toegegeven zeer
nerveus te z\jn geweest.
De film „A countess from Hong
Kong", die zes miljoen dollar heeft
gekost, heeft in de hoofdrollen Sophia
Loren en Mirion Brando. Maar het was
de grote avond van de 77-jarige Chaplin.
Chaplin, zyn vrouw Oona en acht van
hun kinderen kwamen in drie Rolls
Royces naar de voorstelling.
Brando was uit Hollywood overgevlo
gen en Tippl Hedren, die in de film de
rol van de vrouw van Brando speelt,
kwam aan uit Saigon waar zij had op
getreden voor Amerikaanse militai-
Sophia Loren, die in mei een baby
verwacht, kon niet komen. Haar artsen
hebben haar de vorige week aangeraden
tenminste een maand in bed te blijven.
Chaplin en zijn sterren werden voor
gesteld aan prinses Alexandra en haar
man, Angus Ogilvy ln de foyer van de
Carltonbloscoop.
Ogilvy vroeg Chaplin: „Hoe voelt u
zich, bent u WÊÊÊËHÊM
Joop Marlnus Wijnbergen exposeert van
12 januari af in Joseph's Art Gallery,
Gevers Deynootstraat te Scheveningen,
werk onder de titel „Het Hooglied".
Chaplin antwoordde: „Ik voel mij als
of ik op de guillontlne wacht". En met
reden, want de kritieken waren verre
van gunstig.
„Een droeve en bittere teleurstelling,"
schrijft Alexander Walker in de Eve
ning Standard. „Een genrestuk van ver
bazingwekkende naïveteithet werk
van een filmgenie, die het medium niet
heeft kunnen bijbenen", schrijft Felix
Barker in de Evening News.
Walker is verder van mening dat de
film een dialoog-komedie is, gemaakt
door 'n briljante pantomimespeler. „Zijn
eigen genialiteit in mime heeft geen
spoor achtergelaten bij Marlon Brando
of Sophia Loren. Geen van beiden
schijnt zich op ztfn of haar gemak te
voelen of mer raffinement te acteren."
Chaplin is als regisseur beter
met dingen bedspreien, waarin
ledematen verward raken, knopen die
afspringen, en champagneflessen die
ontploffen op een persconferentie
dan met mensen, meent Walker.
Walker zegt zich in de jaren dertig
teruggewaand te hebben. De stijl van de
film is volgens hem alleen nog te vinden
in de archieven van diverse filmmusea.
De 77 Jaar oude Chaplin was niet
kapot van de eerste kritieken op zijn
jongste werk. Toen h(J donderdagavond
voor de première bij de Carltonbioscoop
in Londen aankwam noemde hij de kri
tieken „zeer provinciaal". Hij voegde
daaraan toe: „Ik maak me er geen
zorgen over. Ik geloof nog steeds, dat
het 'n prachtfilm is en ik geloof, dat
het publiek het eerder met mij dan met
de critici eens zal zijn".
Na de première begaf hij zich naar
een feest Ln het Savoyhotel, dat te
(ADVERTENTIE)
jj VERKOUDHEDEN
VOOR VADER. MOEDER EN KIND
zijner ere werd gegeven door Jules
Stein, hoofd van Universal pictures,
distributeur van de film.
De eerste edities van de Londense
ochtendbladen werden op 't feest rond
gedeeld, maar Chaplin keek er niet eens
naar. De meeste kranten volgden het
voorbeeld van de „Times" die zijn kri
tiek afdrukte onder de kop „Een teleur
stellende film van Chaplin.
Russen krijgen
meer snoep
MOSKOU (Reuter) De Russische
minister van Voedselvoorziening, Vastly
Zotov, heeft in een vraaggesprek inet liet
communistische partijblad Pravda be
loofd, dat er dit jaar meer chocola, sui
kergoed en allerlei gebak beschikbaar
zal zijn.
Ook zal er volgens de minister meer
variatie komen in levensmiddelen en
dranken in de eerste helft van het jaar.
waaronder nieuwe soorten brood, marga
rine en een soort „jubileumbier". Dit al
les houdt verband met de viering dit
jaar van de vijftigste verjaardag van de
bolsjewistische revolutie.
Ter gelegenheid van deze herdenking,
op 7 november, worden ook speciale sor
teringen snoep, wijnen en parfums klaar
gemaakt. Minister Zotov zei nog van
mening te zijn, dat de Russen verpakte
levensmiddelen preferen maar de levens-
middelenbedrijven werden nog niet van
al het benodigde materiaal hiervoor voor-
„Voor de ouderen ziet de toekomst er weer wat zonniger uit", aldus meester-couturier Dick Holthaus, die nu al vijftien jaar
lang met vaardige hand schaar cn naald hanteert op het „hippe" modegebied. „De mannelijke tieners gaan vooral meer
voorkeur tonen voor decente, maar toch modieuze kleding, waardoor de dikwijls te felle combinaties een doorn in het
oog van de ouderen uit den boze zullen zijn".
Deze mededeling deed Dick Holthaus „Ik ben de grootste hier in Nederland, want mijn bedrijf herbergt de meeste werk
nemers" tijdens de „Fashion Session", die de vorige week vrijdag in de „Top-Ten"-club te Scheveningen werd gehouden
en waar Dick Holthaus zijn nieuwe vondsten voor de komende herenzomermode aan het nieuwsgierige tienen-publiek
prijsgaf. „Ik vind het een verrekt aardige show", aldus Dick, „want alles gaat zo ongedwongen. Als ik mijn nieuwe collec
ties aan de pers en de grote kledingbonzen presenteer gebeurt dat altijd heel officieel. Hier dansen mijn modellen op de.
maat van tienermuziek, waardoor een veel grotere indruk achter zal blijven".
De show werd georganiseerd door de eigenaar van ,.Top-Ten", de heer Arkenbout, die stelt „Ik wilde tieners nu eens iets
anders geven dan alleen dreunende beatklanken op hun wekelijks „uitje". De meeste couturiers zijn goede bekenden van mij.
zodat de verwezenlijking van mijn plannen niet al te veel moeilijk heden opleverde". Johnny Lion kwam met zijn „Ranja-
Sophietje even om het modieuze hoekje kijken. Lang genoeg echter om het presentatrice Monica Hoogstraate mogelijk te
maken een verhelderend interviewtje voor „Telixer" af te nemen, die vanavond op de beeldbuis zal worden gebracht. Ook
couturier Dick Holthaus werd aan de tand gevoeld. Op de foto Dick te midden van zijn ontwerpen, met Johnny Lion
Sophietje, Rudi Arkenbout en Rudl Bennett (van „The Motions") als gasten.
Nederland I: 19.00 uur.
DE Amerikaanse Commissie voor
Atoomenergie sprak in 1954 een
negatief oordeel uit t.a.v. de veilig
heidsgarantie van dr. Robert Oppen-
lieimer. Hij had sindsdien geen toe
gang meer tot atoomgeheimen. Deze
toestand duurde voort tot 1963. Presi
dent Kennedy tekende èén dag vóór
zijn gewelddadige «lood het besluit dat
Oppenheimers rehabilitatie betekende.
Een volledige rehabilitatie betekende
kort daarop de uitreiking door presi
dent Johnson van de Enrico-Fermiprijs
voor de onschatbare verdiensten die de
„vader van de atoombom" voor Ame
rika heeft gehad.
Wij beginnen met deze feiten omdat
we van mening zijn dat die de kijkers
die gisteravond Kipphardts „De zaak
Opperfheimer" zagen, daarin geïnteres
seerd zijn en we vinden daarom dat
de VARA deze feiten na de opvoering
had moeten vermelden. Kipphardt zelf
laat het stuk wat onbestemd ophouden.
Dat is het goed recht van een toneel
schrijver. waarbij men zou kunnen
discussiëren over de vraag of „De zaak
Oppenhelmer" wel toneel is in de zin
van een creatieve prestatie van een
auteuT, die eigen' licht laat schijnen
op een bepaald probleem. Kipphardt
i deed dit laatste niet. Hij reconstrueer
de een historische zaak en gebruikte
daarvoor letterlijk gedane uitspraken.
Hij deed dat zeer bekwaam maar ging
bewust niet verder dan het uitdunnen
en hergroeperen van letterlijke aan
halingen tot er een „speelbaar" stuk
overbleef.
Eén der gevolgen daarvan in dat „De
zaak Oppenhelmer" zo weinig drama
tisch is in de eigenlijke, letterlijke zin
van het woord. Het laat zich beter
zeggen dan spelen. Het interesseert
meer om de behandelde materie en de
waarden die daarbij in het geding zijn
dan 0111 de speelbare kwaliteiten.
Theun Lammertse, die deze VARA-
opvoering regisseerde, leek daar ook
van te zijn uitgegaan. Zijn mise-en-
scène bijvoorbeeld leek op de opvoe
ring van een „leesdrama", waarbij liet
feit dat de getuigen ,<je commissie
waarvoor zij moesten verschijnen de
rug toekeerden, niet zo potsierlijk aan
deed als dit bij een écht toneelstuk
het geval zou zijn.
„De zaak Oppenheimer" kreeg in het
vorige toneelseizoen een goede opvoe
ring door toneelgroep Ensemble die,
geloven wij, van het publiek niet die
belangstellnig heeft ondervonden die
het, ondanks bovenstaande bedenkin
gen, toch eigenlijk verdiende. Die
Ensemble-opvoering had bovendien één
groot voordeel boven de VARA-opvoe-
ring van gisteren: de hoofdrol werd
vertolkt door de Belg Senne Souffaer.
Die had een sterke fysieke gelijkenis
met Oppenheimer: een gelukkig feit,
maar niet zó belangrijk, want wie
kende hier het fysiek van Oppenhei
mer? Wat wèl van belang was werd
toen door regisseur Karl Guttmann ge.
kenschetst alg diens „betrekkelijke
anonimiteit" bij 't Nederlandse toneel.
Dat nagenoeg totaal ontbreken van
anonimiteit was gisteravond bepaald
een nadeel; juist omdat er In de trant
van een „leesdrama" werd gewerkt.
Bij de bepaald schitterende bezetting
die Theun Lammertse had weten sa
men te brengen bleef dat een bezwaar.
Natuurlijk is Bentz v. <1. Berg een
grandioos acteur, die óók voor deze
rol meer inbrengt dan Souffaer kan
doen. Maar hij bleef zo duidelijk Bentz
v. d. Berg en dat gold in gelijke mate
voor Rob de Vries, Guus Oster, Lo van
Hensbergen, Ton Lensink en noem
maar op.
Zodoende werden de enigen die werke
lijk overtuigden de mensen die we
minder goed van het scherm kennen.
Paul Deen bijvoorbeeld of Frans Koks
hoorn, die een prachtig opgeblazen
luchtmachtmannetje maakte zonder
daarin te overdrijven. Merkwaardig,
dat hier een opvoering werd geboden
die aan kracht verloor doordat de rol
bezetting te sterk was. „De zaak Op
penheimer" heeft ong desondanks ten
zeerste geboeid. Het ia ons nog niet
duidelijk of dat komt doordat we ons
voor eigentijdse geschiedenis interes
seren of omdat Kipphardt toch meer
dramatische kracht in zijn stuk ver
werkte dan wij oppervlakkig ver
moedden.
Vg.
