Anatevka
Troetelkind vanPaul Kijzer
met alle golderooys en girls
SCHLEMIELIGE MELKBOER HAALT
MUSICAL UIT VADERLANDSE SLOP
DE LETDSE COURANT
PAGINA 9
JENNY AREAN
LOÜ1SE RETTICH MANFRED DE GRAAF D1NY DB NEEF
De man achter de monstermusical Anatevka:
Amsterdammer Paul Kijzer, theaterdirecteur,
filmverhuurder, geldschieter en-gros, slim
manoeuvrerend producent. Zijn vierkant hoofd,
van opticienswege sober gepavoiseerd met
donker brilmontuur, gaat zonder veel vijven en
zessen over in een gulzig geboetseerde tors,
die omspannen wordt door een hagelwit over
hemd met daarop krullend geborduurd de ini
tialen P.K. Zijn lippen produceren onder het
spreken onophoudelijk kleine puffende gelui
den, waarvan de herkomst onduidelijk is. Het
kan gewoon kortademigheid zijn, maar het is
ook zeer wel mogelijk, dat Kijzer op deze wijze
zijn liefde voor de oude stoomtractie belijdt.
Anatevka, dat als Fiddler on the roof zijn 112e
week op Broadway is ingegaan, heeft al
500.000 vaderlandse guldens opgeslorpt, voor
dat het doek op 21 december in het Amster
damse Carré-theater gehaald wordt. Kijzer pro
duceert dit bedrag met smaak uit zijn ijzersterk
geheugen en laat er vervolgens geen twijfel
aan bestaan, dat hij het fenomeen musical nog
BVDB ROOYMANB TABB BAS
steeds een veilige belegging voor zijn en ander
mans spaarcenten vindt. Nadat ex-voetballer,
barkeeper en zanger Hans Boskamp hem vorig
jaar op het spoor had gezet van Sholom
Aleichems getoonzet schlemielenverhaal over
de Joodse melkboer Tevje, is hij onmiddellijk
naar New-York gezeild om de gouden theater
koe in het Imperial-theater te keuren. Hij was
gelijk kapot van de show, die door producer
Joseph Stein en meester-choreograaf Jerome
Robbins met uitgekookt vakmanschap is ver
vaardigd.
Tronend achter zijn pompeus managers-
bureau zegt hfl: „De meeste shows, die je
ziet, hebben aanwijsbare fouten. Soms is
de choreografie goed en deugen de decors
niet, een andere keer zie je een kei van
een hoofdrolspeler, die omringd is door
tweederangskneusjes. In Fiddler on the
roof klopt echter alles. Het is In z\jn
totaliteit een knap, indrukwekkend werk
stuk zonder één zwakke plek. De muziek
ligt goed ln het gehoor, de sound is uit
gekookt. De enscenering is kleurrijk en
vol fantasie. Moet je je voorstellen, dat
bijna alle spelers versleten kleren dragen.
Het verhaal speelt immers in een armelijk
dorpje in het tsaristische Rusland, maar
Patricia Zipprodt heeft niettemin kans
gezien er een feest van te maken. Sinds
Ik Fiddler on the roof gezien heb, heeft
het me niet meer losgelaten".
Paul Kijzer, Btug dromend van een
herhaling van het My Fair Ladysuccea,
waar hij indertijd ook een dikke vinger
in de ehowpap had, is nauwelijks onder
de indruk van de mislukte musicals in
de lage landen. Sussend zegt hij: „De
pers heeft die dingen veel te veel
opgeblazen en de goeie produkties
nauwelijks aan bod laten komen. Ik
geef toe: Oliver is een geweldige flop
geworden, maar dat zat erin. Dickens
zegt de gemiddelde Nederlander geen
bliksem en zijn verhalen zijn veel te
Engels. Ik heb er dan ook geen moment
over gepeinsd om er één cent in te
steken. Het was gewoon een verloren
zaak. Toen ik die grijze decors zag en
dat mistige licht, heb ik alleen gedacht:
geen mens gaat daar voor zijn lol naar
zitten kijken. Dat is geen avondje uit
meer, dat is een massaal condoléance-
bezoek.
Met Sound of Music lagen dc kaarten
weer anders. De jongens, die daar aan
begonnen zijn, hebben ook een smak geld
verloren, maar dat lag niet aan de show.
In Londen liep ie al maanden, in New-
York was het een kraker, maar in Neder
land kozen ze de verkeerde hoofdrolspe
ler.
schnabbelaars
Het produceren van een musical
nu eenmaal precisiewerk, waarbij
niks aan het toeval mag overlaten,
moet ook niet denken, dat je met
musical voor een dubbeltje op de eer
rij kunt zitten. Ik heb een eigen atel
uit de grond gestampt voor de dec<
want ik wilde het risico niet lopen,
ik als één van de vele klanten bij
bestaande zaak stuk zou lopen. Ik
kleurendia's laten maken van de A
rikaanse Fiddler on the rodf en aa
hand daarvan zijn de decors van
Aronson nageschilderd. Ik wil p
dezelfde enscenering als in New£'
dezelfde kostuums, dezelfde beliP'
dezelfde regie. Ik heb Hugo de,,
een orkest laten samenstellen,
uitsluitend topmusici zitten. Sti Jk
stuk kunnen ze een solo spelen.
heb niks aan een handjevol s'ï
laars in de bak. Op dezelfde ml
ik gezocht naar acteurs en ac 'dat
heb geprobeerd om het beste
beschikbaar is, voor mijn sho j
resseren. Lex Goudsmit spe_.
van Tevje. Hij is een door™""
theaterman, die ln zijn leven
aangepakt. In de dertiger ja^„
als één van de vier „VocaL
de hele wereld. Hij heeft ge*
grote music-halls in Parijs r
Hij heeft operettewerk gec
gespeeld. Hij was Adam l
U van Shakespeare
goldeivys
Op het laatste mj
gelukt om Enny
werken van de ton p belantrrilke
speelt naast Gou<
vrouwelijke hooff"
we,, k -thrre
maar ik wist a/
tasle alle goldq ,e° 'n
de Draktiik stf keer je kop.
al ik nu de 's,1Jst beklJk' besrlip
ïtÏL h' allemaal gelukt is.
Ik heh Imnv in ""H" tr0ep' Diny
it s®", Manfred de
Heystec- Ik had ook
•cohtracteerti voor de
ff. Helaas is hij vorige
week ziek üen' Zijn plaats is nU
wees ziex fabe B A1 Boskamp
SiïSÏÏSgaat hy nu de rabbyn
iijcug nersilings neemt de dIaloog_
re^Ün 7 rekening, Emile Lopez
de Nederlandse
de Neef, Ron
Graaf
Johan Boski
dat
Als je gelooft in je pro-
r voor honderd procent
'nt, dat je met een show in
:t, mogen de kosten nooit
zijn. Ik heb de resultaten
trouwens als betrouwbare
tieken uit op. Verzaligd citeert hij dc
cijfers, stralend stelt htj vast, dat Fiddler
on the roof het succes van My Fair Lady
inmiddels in de schaduw heeft gezet.
Hij zegt: ,J)eze show loopt nou voor
het derde jaar op Broadway, in een
theater met llfSO plaatsen. Als je een
kaartje wilt hebben, moet je vijf
maanden van tevoren in de rij gaan
staan. Zelfs de staanplaatsen zijn weken
tevoren uitverkocht. Moet je de aantallen
horen; dan blijf je lachen. Tot nog toe
hebben één miljoen driehonderd zestig
duizend mensen de musical gezien en die
hebben 9,244 miljoen dollar in het laadje
gebracht. In Detroit, waar een tweede
groep Fiddler speelt, zijn tot nog toe
477,194 duizend mensen naar binnen
gekomen. Die deden er met 2,5 miljoen
dollar aan entreegelden nog eens een
extra-schep bovenop. Dat zijn toch wel
bedragen, waar je even stil van wordt."
gouden knikkers
Paul Kijzer neemt nu glimlachend één
minuut stilte in acht om z\jn kolossale
triomf bij voorbaat te herdenken. Hij
weet bliksems goed, dat de showbusiness
een keiharde jungle is, maar het is hem
ook bekend, dat de doordouwer, die het
hardts brult, ongeschonden uit het oer
woud te voorschijn komt. Hij heeft sinds
jaren een eigen kantoor in New-York en
in de wekelijkse showbijbel Variety
wordt zijn naam met eerbied genoemd:
Paul Kijzer uit Holland is een begrip in
de kleine kring van zakenkoningen, die
Heystee. Jan Teulings neemt de dialoog-
de avondvullende glim- of schaterlach
tegen de hoogste prijzen slijten. Enter
tainment is al lang geen vriendelijk
liefdewerk oud papier meer, maar een
strijd op leven en dood met als inzet de
gouden knikkers. „Showbusiness in
Amerika," zegt Kijzer, „is een kwestie
van speculatie. Zolang de bookmakers
wat in een artiest zien, is zijn plaats
op Broadway verzekerd. Zakt zijn koers,
dan moet hij opdonderen. Dat is een
harde wet.
In Amerika is het ook ondenkbaar, dat
je succes kunt hebben zonder een door
gewinterde producer achter je. In Neder
land haalt een artiest één mlniatuur-
succesje voor de televisie en dan is hij
gelijk over het paard getild. Hij heeft nie
mand nodig, hij kan het alleen wel.
Nou vergeet het
rustig, want
kardinaal
sinds mei 1965 door producer Kijzer en zijn staf koortsachtig gewerkt is.
zelfs de sterren als Sammy Davis, Bob
Hope, Danny Kaye en Mariene Dietrich
erkennen achteraf, dat ze een groot deel
van hun populariteit te danken hebben
aan het talent van Joseph Stein. Hij is
ook de man, die Fiddler on the roof van
de grond heeft getild. Htj is een geniale
vent, die van alles goud maakt. Hij is
begonnen als sociaal werker in een psy
chiatrische inrichting en sprong van
daar naar de radio. Alles, waar hij aan
begint, lukt automatisch."
don ouichotte
In de drup van Steins wereldtriomf
mikt Paul Kijzer nu op een geheid
vaderlands succes voor z\jn troetelkind
Anatevka. Hij heeft daarnaast alweer
twee nieuwe pjjlen op zijn boog ge
spannen: voor Nederland, Duitsland,
Zwitserland en Oostenrijk heeft hij de
rechten verworven van een splinter
nieuwe musical „De man van la Man-
cha", het muzikaal levensverhaal van
Don Quichotte, waarin hij de hoofdrol
voorlopig gereserveerd heeft voor Guus
Hermus. Daarnaast ligt in zijn kluis het
•ontract voor „The owl and the pussy
cat", die hij ook in Nederland wil uit
brengen.
„Het ongesubsidieerde theater," zegt
li ij bezwerend, „heeft in deze tijd ge
weldige kansen, maar je moet wel met
spectaculaire stunts komen. Het mengel
werk zien ze wel op de televisie, maar
oor een grote show, een overweldigend
ijkspel, dat stomweg niet in de
I. ri.wiekast pust, willen ze graag de
trant op. Als Anatevka slaagt, dan
lorceer ik gelijk een doorbraak. Het is
nu nog heidens moeilijk om grote acteurs
>e interesseren voor een show met een
ijokelement, maar als ze zien. dat je
'wee, drie jaar draait, hangen ze gelijk
bij me aan de bel. Dut voorspel ik je.
Ze zijn dat gesubsidieerde reizen in
groepsverband al lang ben, ze willen
nuu ook wel eens naar de sterren reiken.
Om te bewijzen, dat ik een mislukking
van Anatevka uitgesloten acht, kan ik
je vertellen, dat ik nou al het Circus
theater in Scheveningen heb afgehuurd
voor de periode van 15 juli tot 15 sep
tember 1967. Noem dat maar geen lef.
donder één spat reclame, zonder één
idvertentie, zijn er nu al 9.000 kaarten
/erkocht.
Voor de Nederlandse Anatevka wordt dezelfde enscenering gebruikt, die één van de succesvolle pijlers was en is
voor de Amerikaanse oer-produktie. De decors zijn gemaakt aan de hand van klerendia's van de oorspronkelijke to
neelaankleding, de rituele Joodse gebruiksvoorwerpen zijn speciaal voor de Nederlandse versie gemaakt in Jeruzalem.
We zullen wel eens zien, of de
musical in Nederland een doodge
boren kind is. Als dat zo is, wil ik
toch graag de vader zijn".
Jenny Arean (links) en Diana Dobbélman spelen de dochters
Tevje. Het is een geweldige show", zeggen te, „als die het
niet doet, hoeven te het ook nooit meer met een andere musioal
van melkboer
in Nederland
te proberen",
