t HEEMPARKj
Een park vol inheemse planten
aan de rand van Leiden
Fabriekje van leuke plaatjes
CHRIS PAUL STAPELS
Kunstenaar-fotograaf bouwde
krot om tot atelier woning
ÜATERDAG 12 NOVEMBER 1966
DE LEIDSE COURANT
PAGINA
i 9
IDEAAL PARK VOOR SCHOLIEREN OM
BIO- en TEKENLESSEN TE PRACTISEREN
Een van de weinige Heemparken In
Nederland kan men in Leiden vin
den. Een welland, dat meer dan twee
honderd jaar in slechte toestand ver
keerde, is herschapen in een afwisse
lend landschap, waar u het ene mo
ment nog te midden van de flora uit
Limburg loopt en het andere moment
te midden van de duinflora. Drieëntwin
tighonderd meter pad voert u over
tweeënhalf hectare park, waar u bijna
alle In Nederland voorkomende plan
tensoorten kunt vinden.
Een heerlyk stukje natuur, enerzijds
tussen de Haarlemmervaart en ander
zijds de nieuwe weg die eerdaags van
de Maredijk naar Oegstgeest voert,
waar de kenner allerlei Inheemse plan
tensoorten zal herkennen en waar voor
de leek een rustieke stilte, lig-t te
wachten. Een stilte, die alleen verstoord
wordt als een trein In de verte onzicht
baar voorbijdendert of een vliegtuig
zwaar brommend overvliegt.
Sociale werkvoorziening
De aanleg van 't Heempark d<
naam duidt al aan dat er alleen inheem
se plantensoorten te vinden zijn is
in 1959 als een project voor de Sociale
Werkvoorziening begonnen. Toen ech-
ter het grove werk gedaan was, ver
dwenen de mensen van de GSW en
nu wijden 1 opzichter en 1 tuinman, die
nog wel geholpen worden door de men
sen van GSW, al hun krachten aan het
Het is een ideaal park voor de scho
lieren uit de omgeving om er hun
biologie- en tekenlessen te praktiseren.
week of maand alle scholieren uit heel
Leiden naar 't Heempark om hun bio-
lessen onderwezen te krijgen.
Het park is 's zomers open en wel
tijdens de, weekeinden van 14 tot 17
uur en verder gedurende de werktijd.
Dat al veel natuurliefhebbers het park
scholen u.t de omgeving er gebruik van. ontdek, hebben wtJzen de cljfers wef ult
Afgelopen zomer bezochten elke zon-
Nu maken hoofdzakelijk de middelbare
Om het park aan te kleden heeft
de bomen en struiken i
kopen bij de handel, de kruiden ver
kreeg men uit eigen dienst of door uit
wisseling met andere Heemparken, de
zaden kreeg men weer van de Hortus.
Ook de imkers komen aan hun trek
ken, want de Vereniging Bijenteelt heeft
hier enige bijenkorven neergezet, waar
bij in de zomer weieens lezingen wor
den gehouden.
Langs de paden staan eenvoudige
bankjes waarop men al rustende van
de schoonheid kan genieten.
deels doorspillen waarbij zand en
een uit diepere lagen naar boven zijn
ebracht, verbeterd, waardoor de plan-
en uit het veen en van de zandgrond
hun eigen voedingsbodem kunnen vin-
den. Op sommige plekjes werd de klei
gelaten en daar groeien nu ongerept
o.a. de gele margrieten en wilde or-
i chideeën samen met de ridderspoor.
Ook de nu prachtig uitziende kaarde-
bol, waarvan de bloeikop vroeger werd
gebruikt om de wol te kaarden is in al
zijn pracht te bewonderen. Het Balken-
gat, tot voor kort een drijvende houtop
slagplaats is nu afgedamd en in het
poeltje dat nu ontstaan is groeien o.a.
de kleine rietsigaren (lisdodder) en de
mattenbies.
Om de veenmossen af te schermen
tegen de voedselzoekende eenden is er
gaas overheen gespannen.
Een waterput van (le volmolen die
hier vroeger gestaan heeft, is te
ruggevonden en gerestaureerd en aan
de binnenkant zijn muurleeuwenbekjes,
muurvarentje en tongvaren geplant. Om
het allemaal oud te doen lijken is een
muur gemot«~''' vu ond" «fee-* «'le al
lekker begint te scheuren door de In
geplante beg» ueLüjy.
Langs de Haarlemmervaart zijn wil
gen geplant om het gezicht op de daar-
langsliggende schuiten wat af te scher
men. Bij de vijver is een helde aange
legd. De brem is veel te vinden, want
als deze struik eenmaal door de eerste
groeitijd heen is en de hazen er niet
meer aan knagen kunnen, dan wil ze
goed groeien. Zo is er naast de stekel
brem ook de verfbrem te vinden, die
nog maar zelden in Limburg voorkomt
en zelfs een bremsoort uit de Pyreneeën
die op onbekende wijze in het park is
terecht gekomen.
Nogal veel planten, die bescheiden in
het veen zijn opgezet, beginnen zo
dra zij door de veenlaag heen en op de
klei zijn aangekomen welig te tieren.
Zo zelfs, dat moet worden ingegrepen
om overwoekering te voorkomen.
De fauna is in het park aan het ont
wikkelen. Dat komt hoofdzakelijk om
dat de aanplant nog betrekkelijk laag
is. Zodra echter het gewas meer in om-
heelt een
DE ROMANTIEK van het oude Voorschoten is nog uitstekend be
waard gebleven onder de kruinen van de knoestige lindebomen
achter de Hervormde Kerk in het dorpscentrum. In de najaarswind
worden de blaren bij tijd en wijle in cirkelgang over het kleine plaatsje
gedreven tegen een vierhonderd jaar oud huisje aan, waarop de scha
duwen van de ontbladerde takken grillige vormen toveren in het licht
van een vroeg ontstoken straatlantaarn. Zwarte slagschaduwen op een
witte wand, het zou- een foto kunnen zijn met grafische inslag. Een
verwijzing? In dat oude huisje woont de Leidse fotograaf Chris Stapels.
Hamer en verfkwast
„\7IJFTIEN JAAR is dit huisje on-
bewoond geweest, toen ik er met
hamer en verfkwast aan het werk ging
om er een woning en een werkruimte
van te maken". Chris Stapels, 24 jaar,
lang postuur en blond haar, kijkt met
geamuseerde blik rond. ,,Niet gek, vindt
u wel?" Het lijkt inderdaad een hek
sentoer geweest te zijn van een stal
zo'n gezellig home te maken, waarin
iedere hoek zijn eigen aantrekkelijk
heid heeft. Meubels van dunne stalen
constructie, een aluminium zoldertrap,
boekenkast van plaatstaal. Strakke
zakelijkheid, noodzakelijke eigenschap
van iedere fotograaf, die zijn produk-
ten op perfecte manier wil afwerken.
Maar Chris Paul is meer artiest dan
fotograaf. Twee doeken, onbestemde
abstracte composities, een metaalplas
tiek op de kast, een biezen mat op de
vloer en een zilverdistel tegen de be
timmerde wand spreken van die
andere eigenschap, die de kunstenaar
kenmerkt, de originaliteit.
Gebonden en
vrij
/^•HRIS STAPELS wil vooral vrij zijn.
Vrij in de keuze van onderwerpen,
vrij in de vaststelling van de werk
tijden en vrij in de opvatting van wat
een geslaagde foto is. Dit staat niet
in tegenstelling tot zijn lidmaatschap
van de GKF, de federatie van gebon
den kunstenaars. „Het overrompelt je
een beetje, als je een brief krijgt van
de directie van deze federatie of je
zin hebt je aan te sluiten. Vele goede
fotografen, onder wie leraren van de
drie-jarige School voor de Fotografie
in Den Haag, die ik gevolgd heb.
zouden er heel wat voor over hebben,
als ze er lid van konden worden. Mis
schien klinkt het wat blasé, maar dat
is het niet, wanneer ik zeg, dat veel
waar ik vroeger met een eerbiedwaar
dige verering tegen op zag, nu eigen
lijk niets meer betekent voor mij.
Ik heb geëxposeerd in de Lakenhal,
in het Stedelijk Museum van Amster
dam, in Den Haag, Rotterdam en in
verschillende andere plaatsen. Het
gaat gewoon lekker".
Gewoon lekker
GEWOON LEKKER," die uitdruk
king hanteert de „Voorschotense"
Leidenaar tussen iedere drie,'vier zin
nen. „Kijk, dat is nou een gewoon
lekker plaatje, en die daar, dat is toch
eenvoudig fijn". Uit de te volle dozen
en dikke ordners glijden honderden
foto's te voorschijn. Een vrouwenge
laat met droeve trekken, een lijnen-
compositie, een grappig tafereeltje in
een Leidse gracht. Experimenten en
klassieke opnamen, groot en klein,
alle echter meer dan werkelijk „ge
wone" plaatjes. Getuigenissn van een
aa-tistleke visie. „Een foto moet je bij
de eerste aanblik aanspreken. Als je
het bijzondere van een foto er op
inoet praten, is het geen goede plaat".
Ondertussen is de vloer voor de helft
bedolven onder tijdschriften, mappen
en prenten. Evenzovele aanduidingen
van fotografie van een uitzonderlijke
klasse.
Internationale
prijs
GROOTSTE verrassing voor mn
was de Prix de Nièpce. die dit
jaar in Parijs werd uitgereikt. Nièpce'"
De Fransman, die als de uitvinder van
de fotografie wordt beschouwd. Ik deed
voor het eerst mee, had een vijftigtal
naar mijn smaak geslaagde foto's uit
gezocht en voor het onderdeel repor
tages koos ik een serie van Kythera in
Griekenland, waar ik voor een Chris
telijk jeugdblad opnamen maakte. De
gedeelde internationale prijs ging naai
de Fransman Mare Ga ranger en de
Zwitser Rudolf Lichtsteiner. maar de
derde was voor mij. Dat heeft me
overal weer reclame bezorgd. Kijk
dit eens, een boekomslag. Zo heb Lk
ook wel een aantal foto's in fotovak
bladen gehad".
Schommelend in een rotan hang-
stoel, die hij af en toe even verlaat
om een pilsje in te schenken, haalt de
succesvolle Chris Paul herinneringen
Alle kanten uit
IS HIJ NU in alle opzichten tevreden
en gelukkig? „Dat is een moeilijke
vraag. Ik wil alle kanten uit op het
ogenblik. En ik geloof dat het kan
ook, dat is wel fijn". Dan vertelt hij.
Uren lang. Dat hij nu als eerste foto
graaf een subsidie heeft gekregen van
het ministerie van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk, die hij wil
besteden aan een studiereis. Over zijn
periode op de School voor de Foto
grafie (Voor ik daarheen ging, had ik
nooit gefotografeerd. Af en toe maakte
ik wat prentjes met een doodeenvoudig
boxje), de groep Rupture, die overal
de aandacht trok. Zijn afkeer van de
commercie wordt ook duidelijk. „Mode
fotografie trekt me daarentegen wel".
In opdracht van de Geïllustreerde
Pers bezocht hij acht dagen Warschau
voor enkele reportages. Zijn commen
taar: „Voor de helft van het geld was
ik graag twee maanden weggebleven.
Binding? Funest. Kom ik moest maar
weer eens aan het werk. Een opdracht
van de gemeente. Moet vanavond nog
veel geglansd worden".
Nee, Chris Stapels wil zich niet bin
den. maar als hij een opdracht aan
neemt, maakt hij er werk van. Buiten
is het nacht. Alleen uit de vensters
van het witte huisje aan de Molen
straat straalt nog licht. De buren zijn
er aan gewend dat er soms nog laat
gewerkt wordt. Evenals ze er mee
vertrouwd zijn geraakt, dat achter het
draadglas van het kelderraampje geen
gordijntje hangt, maar een portretfoto
van een oude Griekse vrouw.
vang toeneemt zal het niet lang duren
of vele vogels zullen hier gaan nestelen.
Om de vijver, waaromheen dop- en
struikheide groeit, te voeden is een
heuse beek aangelegd en daarlangs
groeit de gentiaan, de veenbes, de vos-
bes, de rijsebes ,de berendruif en de la-
vendelheide.
Niet alles wil groeien
Niet alles wil in het park groeien. De
adelaarsvaren bijvoorbeeld is een
varen die het overal wel wil doen be
halve in het Heempark. Planten zoals
b.v. de moerasandijvie, die vooral in de
begintijd van het park te vinden was,
verdwijnen nu er andere gewassen op
komen.
Het park vormt een apart poldertj*
en er is dan ook een watermolen orn
het water op peil te houden.
Een oud stukje weiland is gelaten
zoals het was en daar groeien nu de
meeste vreemde planten door elkaar.
Op het eilandje in de vijver wordt
aan de veenmossen speciale aandacht
geschonken en om het te beschermen
tegen voedsel zoekende eenden is het
met kippengaas afgedekt.
De vernielingen in het park vallen
nogal mee, ofschoon de plastic
bordjes die de planten etiketteren nog
al eens verdwijnen.
De toorts, die nu reeds prachtig ver
dord is, maar op sommige plaatsen nog
bloeit, kunt u samen met vele andere
gewassen van deze herfstnatuur gaan
bewonderen in 't Heempark.
Loopt u liever ln gezelschap en onder
deskundige leiding dan kunt u zich niet.
de afd. plantsoenendienst van 't stad
huis in verbinding stellen. Deze dienst
zal altijd bereid zijn u op de mooie
plekjes van het park te wyzen.
iu> noiiie is my C astle, mijn huis ia j dat hij mei ven iiioo.e .11 twee jaar
mijn kasteel, zo denkt Chris Stapels tijds veranderde van een stal in een
zijn gezellige woninkje op de hoek gerieflijk verblijf. (Alle foto's bij dit
Voorschoten, I artikel zijn door Chris Stapels gemaakt)
Wilt U iets weten
Lisse - Eenrum Kunt u men de
route beschrijven van Lisse naar Een
rum in Groningen.
Antwoord: Lisse, Haarlem, Alkmaar.
Afsluitdijk. Harlingen, Leeuwarden,
Buitenpost, Grijpskerk, Kommerzijl,
Oldehove. Schouwerzijl, Eenrum. Af
stand 220 km.
Auto Als je in Amerika werkt als
vertegenwoordiger en je koopt daar
een tweedehands auto, wat moet je
dan doen om die wagen naar Neder
land mee te nemen.
Antwoord: Wanneer iemand een in
de V.S. gekochte (tweedehands) auto
in Nederland wil invoeren wordt de
waarde van de auto getaxeerd. Men
moet dan 22 invoerrechten betalen
en 28 omzetbelasting.
Afrikanen Kunt u me zeggen of
Afrikaantjesplanten en begonia's in de
winter in de grond kunnen blijven?
Antwoord: Beide zijn niet vorstvrij.
dus bij vorst zullen ze bevriezen. Wilt
u ze toch bewaren en heeft u b.v. een
lichte, vorstvrije koele kamer of lichte
kelder ter beschikking, dan zou u ze
daarin vorstvrij kunnen bewaren tot
het voorjaar. Wat de Afrikaantjes be
treft heeft het niet veel zin, daar die
veelal zo lelijk worden, dat u beter
weer nieuwe kunt zaaien. Wilt u het
toch proberen zet u ze dan zo spoedig
mogelijk (mischien is het nu al te laat
met die nachtvorst) in potjes met
kluit in goede grond. Zo ook de Be
gonia's, waar u meer plezier van zult
hebben met de overwintering. Na hel
oppotten wat aangieten en verder aan
de droge kant houden, maar niet laten
verdrogen. Verwijder geregeld het gele
blad en de uitgebloeide bloemen.
Molenstraat-Treublaan
