Paul Steenbergen OPNIEUW IN EEN GROTE ROL 57 Komedie over de dood „De Meteoor van Dürrenmatt bij de Haagse Comedie Revolutionaire universiteitsbouw in Duitsland Vanavond in de ether Meer dan 2000 tieners bij „The Pretty Things DE LEIDSE COURANT MAANDAG 10 OKTOBER 1966 In het tiende stuk van Dürrenmatt, „De Meteoor", probeert de hoofdpersoon, Nobelprijs winnaar Wolfgang Schwitter, een zeer beroemd schrijver, tevergeefs te sterven. Als het stuk begint had hij volgens menselijke berekening reeds dood'moeten zijn. Maar hij leeft weer en zo blijft het: tijdens de loop van de gebeurte nissen wordt meerdere malen zijn dood gecon stateerd, maar steeds keren de levensgeesten De twee bedrijven van het stuk, waar in de hoofdpersoon van begin tot eind op het toneel is, spelen zich af in het atelier, waar Schwitter vroeger gewoond heeft Hij komt er terug op het ogenblik dat iedereen in de veronderstelling ver beert, dat hij ligt te sterven in het zie kenhuis. Maar hij is daar weggevlucht, omdat hij hier wil sterven, in dit atelier. Hij verbrandt er zijn laatste manuscrip ten, al zijn geld en gaat in bed liggen. Allerlei personen komen naar hem toe, al wa'tSchwitter nog kan is dood en ver nietiging onder hen zaaien. Zelf sterven lukt niet, het enige wat hij bewerkt is het feit dat een aantal personen in zijn onmiddellijke omgeving sterven of de zekerheden in hun leven zien wegvallen, hetgeen ook een soort dood is. Dood en vernietiging De eerste die sterft, misschien nog aan een geheel natuurlijke oorzaak, is een dominee, die de schrijver heeft gevolgd naar het atelier. Zijn dood zet een soort kettingreactie in. Later zal Schwitters vrouw zelfmoord plegen; zijn zoon zal merken dat van het vermogen van zijn vader, waarop hij geaasd heeft, niets over is; Schwitter komt tussen de man en de vrouw die het atelier bewonen: het schildersmodel vervreemdt daardoor van haar man, di<j later zelf de dood vindt; Schwitters herinneringen vernietigen alle zekerheden in het leven van zijn oude huisbaas; de chirurg die de schrijver be handelt kan geen verklaring vinden voor de wonderlijke genezing, hetgeen een eind maakt aan zijn carrière. Aan het slot verschijnt een oude vrouw met wie Schwitter een gesprek heeft over het wezenlijke van dood en leven. Zij sterft en laat de schrijver achter te midden van een koortje Leger des Heilssoldaten, die een hymne zingen. Nog kan hij niet ster- Gematigde opvatting Het stuk is zonder twijfel met veel gevoel voor theater en effecten geschre ven. Er zijn bijzonder boeiende zaken op het toneel te zien. De steeds mopperende en geërgerde hoofdpersoon, die alleen maar wenst te sterven en verder- alles volmaakt onbelangrijk vindt, is zeer gaaf uitgewerkt door Dürrenmatt. Het thema van leven en dood, zeker zoals het hier gesteld wordt in de vergrotende trap, rond een schrijver, wiens dood grote in druk zal maken op zijn omgeving, wekt de indruk, dat Dürrenmatt bezig is, diep in te gaan op essentiële levensvragen van de mens. Dürrenmatt laat .bovendien in zijn stuk geen gelegenheid voorbijgaan, die indruk te versterken: steeds vallen diepzinnigheden uit de monden van de hoofdpersonen. De aforismen zijn niet van de lucht. Maar ze zijn vreemd ge noeg niet heel erg interessant, iets wat Dürrenmatt zelf goed beseft heeft, ge tuigde zijn steeds herhaalde pogingen om met bizarre en groteske effecten de be langstelling van het publiek gaande te houden. Ondanks alle orakelspreuken, die Dür renmatt over dit stuk heeft losgelaten (over de dood en verrijzenis, geloof en leven, óhistendom en ongeloof, het eeuwige leven en het eeuwige ster ven), raakt men hier weer de zwakke plek van het hele toneelwerk van deze .Dit laatste is overigens iets, wat zich pas na afloop van de voorstelling laat bedenken. De regisseur Paul Steen bergen en Eric van Ingen hebben im- terug en steeds blijkt dat hij nog niet heeft kunnen sterven. Daarmee is het sterven geredu ceerd tot het niet in slaap kunnen vallen, tot een nachtelijke slapeloosheid, een helse kwelling voor de betrokkene. Met dit op zich boeiende thema heeft Dürrenmatt een stuk geconstrueerd, waarin men een hele avond lang Paul Steen bergen kan zien in 'n werkelijk adembenemende rol. voorzichtige, ge matigde kant gehouden. Het bijtende is wat verzacht; de figuur van de in lijk wade door het atelier klossende figuur, die zijn bed versleept, kaarsen aan en uit maakt, sigaren paft op zijn doodsbed, de kussens geërgerd opschudt, is op zich wel heel grotesk, maar hergens werke lijk beangstigend, hetgeen zijn belang natuurlijk vermindert. Juist het spel dat Dürrenmatt speelt met de attributen van de dood (de lijkwade en andere onder delen van de aankleding van het lijk) moeten het stuk een grote gruwelijkheid geven, die hier ten dele wordt wegge moffeld. Er was overigens gezorgd voor een uitstekend toneelbeeld, door Hep van Delft zeer goed ontworpen, waarin het gebruik van het licht een grote rol speel- ADVERTENTIE) Isfe*Tegen contante betaling g lomstandi^hedenj £ëuze uit een beperkte, buitengewoon mooie serie b rasi i keuze uil een kleine BONTKRAAG als Persianer, Nerlz, Be»er enz. 89.. eh. I dóch zeer fraaie i I BONTMANTELS MEVR. J. COLLEWIJN mannequin - benoemen'i LAAN v.MEERDERVOORT 285 DEN HAAG J LAGE. Pfl/JZEA/ j te bereiken met tram 3-7-11-14 en bus 15 t Mil l die door Ida Wasserman uit er ut*1i L. Paul Steenbergen De spelregie had zich geheel) gecon centreerd op de verhouding van Schwit ter tot zijn omgeving. De hoofdrol werd door Paul Steenbergen tamelijk geïso leerd gespeeld, betrokken op zichzelf, wat een fraaie doorlichting vim Schwit ters plaats ifi zijn omgeving mogelijk maakte, en dus ook van de wezenlijke dramatic van het stuk. Het schijnt dat Dürrenmatt de Haagse Comedie het op- voeringsrecht wilde geven, op voorwaar de dat Paul Steenbergen de hoofdrol zou spelen. Het is een juiste eis geweest, omdat Paul van Steenbergen van Wolf gang Schwitte een zeer doorwerkt por tret geeft; omdat hij in zijn rol de hele zin van het stuk legt. Dat is niet gering. Men kan hoogstens het bezwaar vóelen, dat de figuur te sympathiek blijft, maar dat is het logische gevolg van de Haagse- gematigde opvatting van het stuk. In de vele bijrollen ziet men veel goed, In de vele bijrollen ziet met veel goed, maar ook minder werk geleverd. Men kan veel waardering hebben voor de rol van Ingeborg Elzevier, die het dociele en wat lijzige schildersvrouwtje bijzonder mooi speelde. Dolf de Vries was als haar man iets vlakker. Leo de Hartogh was beangstigend als oude huisbaas en Carl van der Plas had de rol van de chirurg zeer fijnzinnig opgezet. Bij bei den werd de ontreddering door het con tact met Schwitter heel goed zichtbaar gemaakt. In kleine rollen zag men o.a. Eric van Ingen en Frans van der Lingen, die na zijn lange afwezigheid op het to neel, met ben langdurig applaus begroet werd. Ida W ndio ndt aa n het het slot sende ról van de voorstelling Nomsen, de schoonmoeder van de schrij ver, die komt vertellen, dat haar dochter zelfmoord heeft gepleegd. Een oud, zie kelijk en slordig wrak van een mens zoi-gbuldig 1 wordt 'gespeeld ceerd, zodat er in de korte tijd, waarin zij op het toneel is, een hevige spanning ontstaat. Dit laatste stuk van Dürrenmatt is bij de Haagse Comedie in goede handen te recht gekomen. Hoewel men op enkele (wezenlijke) punten kritiek kan hebben op stuk en voorstelling, bleek het bij de première, zaterdagavond, als geheel toch boeiend en amusant. En mag men meer van Dürrenmatt verwachten? Jan Verstappen TERUGBLIK ITROEGER heette het voornaamste V AVRO-t.v.-amusementspro gramma Weekendshow. Dit is herleefd in een nieuwe vormgeving van ,,'n Paar apart" rond KraaykampDe Gooyer, het pro gramma dat nogal eens te lijden had van een wat benepen entourage. Juist wat die entourage betreft dus een voor uitgang: een beetje ballet. Engelbert Humperdinck de beste man van de Britse Rnokkeploeg dit jaar en een heerlijk-ouderwets circusnummer: Mo- Het paar-zelf vonden we overigens niet zo best op dreef met een afgetrapt reper toire dat hun talent geen eer aandeed. Die sketch met de Wama's bijvoorbeeld was voor ons 'n regelrechte jeugdherin nering en ook verder kwam ons veel be kend voor. Een vergelijking met Tom Manders b.v. valt in diens voordeel uit. Hij bracht'zijn Saint-Germain des Prés kelder in dezelfde tijd als de AVRO- Weekendshow, maar zijn jongste pro gramma zat vol nieuwe vondsten.a Kosten gedrukt met 30 procent DELFT Te Delft is donderdag en vrijdag een leergang gehouden over universiteitsbouw. Deze was op uitnodi ging van de Delftse hoogleraren prof. ir. M. H. Gout en prof. ir. J. Oosterhoff georganiseerd door het Statshochbauamt für die Universitat Bochum, en had een karakter van een symposium. Deskundi gen hielden inleidingen over alles wat met universiteitsbouw heeft te maken. In verband met deze leergang was in de aula van de technische hogeschool te Delft een tentoonstelling ingericht. Zij gaf in een grote colletie foto's en maquettes een beeld van het grootste bouwobject van de Duitse Bondsrepu bliek (en misschien zelfs wel van heel West-Europal de in aanbouw zijnde uni versiteit van Bochum, ook wel de Ruhr- •universitéit van Rheinland-Westfalen ge noemd. Delft had met deze bijzondere expositie een primeur. Foto's van dit reusachtige bouwobject werden zelfs in Duitsland nog niet gepubliceerd. De grondgedachte in de bouw van de Ruhr- tie van alle studierichtingen (medisch, technische, literaire, economische en na tuurwetenschap) rond het centrum: het forum. Het woongedeelte is gebaseerd op de campusgedachte. Daarin zijn ook kerken, sporthallen, mensae, zwembaden, bibliotheken enzovoorts opgenomen. Het gehele terrein is 550 hectare groot. Men verwacht dat de bouw in 1972 zal zijn voltooid en er dan 11.000 studenten zul- lén zijn. Nu reeds zijn er 6000 studen ten en 250 leerstoelen. Met dpi. ing. F. Hallauer, ministerial dirigent, buitengewoon gevolmachtigde voor de bouw van de Ruhruniversitat van het ministerie voor Ruimtelijke Or- dening, Woningbouw en Openbare Wer ken van Noordrhein-Westfalen, had het ANP een gesprek. In antwoord op de vraag waarom deze bijzondere leergang werd gehouden, antwoordde hij dat in Nederland, evenals in de Bondsrepu bliek, een zeer grote investering nodig is voor de huisvesting van het hoger on derwijs. is gramma wel is. loe groot dat pro- i ik met een verge- willen aanduidei er. „Als het waai 30.000.000 gulden tiek bedrijven, maar de Ru: tienmaal meer uit en dreij overvleugelen. Wij hebben rbeeld, General Motors in staat is om in 18 maanden een bedrijfsgebouw van ander half miljard Duitse Marken neer te zet ten. Dat kon omdat zij een bouwbureau tot hun beschikking hebben, waar de modernste principes worden toegepast. Dat moeten wij, die voor het hoger on derwijs bouwen, ook kunnen, hebben we gezegd, en we zijn begonnen. Eerst met van gedachten te wisselen, toen met de voorbereiding, vervolgens met de plan ning en tenslotte met de verwezenlij king. Dit is allemaal gebeurd in team verband, waarbij talrijke knappe irge- details doorgevoerd, waardoor letterlijk elk onderdeel logisch en duidelijk in 'n overzichtelijk schema van moderne symbolen zijn plaats kreeg. Berekenin gen werden zonder uitzondering aan de computer overgelaten. Toen we daarna met de uitvoering begonnen, wisten we precies wat er te doen was, hoe het ge- of dat moest gebeuren. De onderdelen van de bouw werden geprefabriceerd, maar op de bouwplaats. Daar waren de gon. Natuurlijk werken we", vervolgde d^ heer Hallaue- „met standaardma- ten. Alle ruimten hebben grondmater van 9% bij 9% meter, of veelvouden daarvan. Zo'n betonnen vloer van 9% bij 9% meter wordt in zes uur tijds ge maakt en op zijn plaats gebracht. heeft :on. Door deze' wijze de hee bouwkosten met 30 pr< cent weten te drukken. Normaal leve: een Duitse bouwvakarbeider een prest: tie van 30.000 Duitse Marken per jaa Bij de bouw van de universiteit van Bi chüm ligt de jaarproduktie per man tu; sen de 150.000 en 200.000 DM. ♦-k-k-k-k-k-k-k-K-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-K-k-k-k-k-k-k-k-kf-k-K-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-K-k-k-K-k-k-k-k-k-k-k-k-K-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-k-^ I RADIO Hedenavond HILVERSUM I (402 I Nw 19.10 Radiokrant, liederen, 19.45 Promenade-orkes klass. muz., 20.25 Hulp aan twee b jaarden, hoorspel, 21.30 Muziek dienst, 22.15 Avondoverdenking, 22. Nieuws, 22.40 Boekbespreking, 22.50 gram 23.00 licht HILVERSUM II (298 m.) VARA: 18.00 Nieuws, 18.15 Zeg het met ze gels, 18.20 Actual., 18.25 licht instr. trio, 18.50 Stereo: Meisjeskoor, 19.15 Als ik het- voor het zeggen had, 19.20 Fragmenten uit musicals; NRU: 19.50 Openbaar Kunstbezit, 22.00 Nieuws, 20.05 Omroeporkest, mod. muz., 21.30 Documentaire, 22.00 Pro menade-orkest, 22.30 Nieuws, 22.40 Actual., 22.55 Klankbeeld, 23.30 Folk loristische n 23.55 Rolling-Stonesshow, 19.15 Jcx het weten, 20.00 Binnen zonder kloppen (gram, met o.a. Indonesian Teenager - 2.30 tot 1.00 Gevar. gram. muziek. Georg Friedrich ar en Watts, alt; Wiifried Brown! Hemsley. bas: Geraint Jo- „Zo is Ria nieilwe show Dinsdag HILVERSUM 1 (402 m) KRO 7.00 Nieuws, 7.10 Meditatie. 7.15 lich te gram., 7.30 Nieuws). 7.55 Overwe ging, 8.00 Nieuws, 8.10 Stereo: gram.. 8.30 Nieuws, 8.32 Voor de huisvrouw. 10.00 Aubade. 11.00 Voor de zieken. 12.00 Muzette-orkest, 12.18 Marktbe richten voor schippers. 12.20 Voor de landbouwers, 12.27 Voor land- en tuinbouw, 12.30 Nieuws, 12.40 Actual., 12.50 Gram., 13.30 Musiësta, 14.20 Schoolradio, 14.40 licht instrum. en semble, 15.00 Pizzicato, gevar. muz. progr., 17.00 Overheidsvoorlichting, 17:10 Móói-de jeugd'.' gram.,; VPRO: 7.55 Meditatie: AVRO: 8.00 Nieuws, 8.10 Actual., 8.15 gram., (8.30 De groenteman), 8.50 Morgenwijding, 9.00 Instrum. Ital. operafragm., 10.00 Voor de kleuters, 10.10 gram., (11.00 Nieuws), 12.00 Ste reo: Dansorkest, 12.27 Voor land- en- tuinbouw, 12.30 Overheidsvoorlich ting, 12.40 Orgel en saxofoon, 13.00 Nieuws, 13.10 Actual., 13.30 Sopraan en piano, mod. lied., 14.00 Causerie, 14.40 Schoolradio, 15.00 Voor de vr., 15.40 Instr. kwartet, mod. muz., 16.00 op jonge beoefenaars (sters) van de lichte muze kwam zij in de show-business terecht en oogstte al spoedig triomfen met haar cowboy creaties. Dé topper uit die dagen is „Rockin' Billy". Met haar blijheid wist zij zelfs de meest pessimistische kijker op haar hand te krijgen, maar zo'n creatie blijft niet ten eeuwige dagen populair. Haar ster daalde dan ook af, maar kwam prachtig terug met „Fernando, Philippo en Josez", een single, die haar een gouden plaat opleverde. Vanavond komt zij met haar eerste show op het scherm. Als gasten ontvangt zij onder anderen vier Amerikaanse jongens, die in Parijs grote populariteit genieten, doch hier nog onbekend zijn. (Nederland I, 20.20). Misdaad a la mode" met Laura Storm De TROS brengt vanavond de eerste aflevering van een nieuwe misdaad- serie, waarin de ondernemende jour naliste Laura Storm een grote rol speelt. Laura, die behept is met een isdaad te maken heeft, kampt met het in de moderedactie en derhalve slechts opdrachten voor de vrouwenpagina krijgt. In „Misdaad la mode" ontdekt zij bij toeval het lijk van een miljardaire, die er als speciale liefhebberij het stelen van haute-couturemodellen op na hield. Het lukt Laura (uiteraard) na de nodige'avonturen 'de Schuldige aan' de gerechtelijke macht óver' te leveren. (Nederland II, 21.05). ..Hulp aan twee bejaarden", hoorspel ^uddiee°! uit. Een wat sinistere titel, hulp bestaat slechts uit het ;eep helpen" van de twee goedige( oudjes, die een soort poezenpensio: er ook zijn kat ondergebracht, mi verstreken is, komt de oude man hem het beestje terugbrengen onder het mom, dat zij over enkele dagen zouden moeten verhuizen. Zover komt het echter niet, want de oudjes worden de volgende dag doe >d aangetroffen. De plaatselijke politie neemt aan, dat het een wanhoopsdaad van de bejaarden is geweest, omdat zij- er tegen opzagen hun oude huisje vaarwel te moeten zeggen. De inspecteur gelooft er echter niet helemaal in en gaat met zijn neef op onderzoek uit(Hilversum I. 20.25). ling, 17.2 FM-ka- HILVERSUM III (240 nalen) TROS: 9.00 Nieuws, 9.02 lichte muz.; VARA: 10.00 Nieuws, 10.02 Kwink (11.00 Nieuw?), 12.00 Nieuws, 12.02 Actual., 12.05 Muz. VA- RA-varia, 13.00 Nieuws, 13.02 Actual., 13.05 gram., 14.00 Nieuws, 14.02 Actu al., 14.05 Platen en tips voor de vr., 15.00 Nieuws, 15.02 Actual., 15.05 1. ens. met zangsolisten, 15.30 Gram., 16.00 Nieuws, 16.02 Actual., 16.05 Zor- ro; 17.00 Nieuws, 17.02 Actual., 17.05 Verzoekplatenprogr. vrouwenverzoekprogr. v. d. huisvrouw. 12.00 Muziek bij de lunch; 14.00 Populair klassieke muziek, 15.0" die hun beste tijd gehad 22.30 Telea( hebben, 16.00 Dinsdagmiddag-speciaal, gevar. graan, muziek, 17.45 tot 18.00 TELEVISIE Hedenavond NEDERLAND NTS: 19.00 Nieuws, 19.01 Pipo de Clown; CVK-IKOR- RKK: 19.05 Kenmerk; KRO: 19.35 Openluchtcircus; NTS: 20.00 Jour- - naai; KRO: Zo is Ria, 21.05 Silhouet, 21.35 Hafenpolizei (5), t.v.-film, 22.00 Cabaretprogramma; NTS: 22.25 Jour naal. NEDERLAND II NTS: 20.0 AVRO: 20.01 Zangsoliste met begel., 20.15 President Kenne TROS: 21.05 Laura Storm, t 2.00 Toto jKwis; NTS: 22.05 Dinsdag Thundcrbirds lijkeu. i-schil <Ut in de eerste >or marionetten spelen kijkers gunnen we het plezier dat wij e bij de AVRO en van het ge hele weekeinde was overigens de Beatlereportage van de 'Amerikaanse t.v. Een enerverend programma dat nog lang stof voor psychologen kan, opleve- het s moest het gisteren doen s ntelemcnt van de eerste a Iet liet zich daardoor bet» oordelen en bet kon die beoordeling goed doorstaan. Het is eigenlijk precies ivat op zondagmiddag nodig is, een rus tig, informatief familieprogramma dat door zijn variatie geen hoogtepunten nodig heeft, maar waarin altijd ruimte kan worden gemaakt voor hoogtepunten als die zich mochten voordoen. Gisteravond zagen we op „II" de Zweedse bijdrage aan septet, waarin Nederland met Liesbeth List vrij goed voor de dag kwam. De Zwiden bouwden een aardig programmaatje op rond een vrouwtje dat fysisch alles meehad en dat óók nog een beetje kon zingen en dansen. Per soonlijkheid? Neen dat niet, maar voor hoeft dat ook niet beslist. DEN HAAG (ANP) - De Engelse beatgroep „The Pretty Things" deden Nederlan aan. Zaterdagavond traden de vijf langharige jongens op in het beatmekka va ons land, het Casino in Scheveningen. Ettelijke honderden fans werden er een ha uur lang opgezweept, terwijl een overmaat aan geluid niet alleen de wanden va de beattcmpel deed schudden, maar ook de omliggende terrassen deed meetrillei tientallen fans raakten in vervoering, huilden en krijsten, terwijl slechts twi meisjesfans in zwijm vielen en door potige ordebewaarders moesten worden afgevoeri Casino staal nog overeind gelden. Waar toe kwamen, deed de drummer: hij rukte een spandoek naar beneden, sloeg een drum kapot en bleek na afloop licht ge wond te zijn aan het hoofd. Leider Dick (de baard) Taylor vond het een lekker publiek en een sfeertje, waarin het fijn musiceren was- Phil May, de zanger van de groep, putte zich uit in opvallende ge baren en houdingen, waarvoor minuten lange toejuichingen werden geproduceerd, die. de trommelvliezen beroerden van de nieuwsgierige en late wandelaars op de promenade, Basgitarist John Stax en rit megitarist Brian Pendleton, die de hele vertoning door rookten, lieten blijken, Vg. De naar organisator Jacques Senf mee deelde, meer dan tweeduizend fans stel den het ten zeerste op prijs de grote hit-: van „The Pretty Things" te mogen horer en zien spelen, zoals „Road Runner" „Rosalyn", „Don't bring me down" ei „House in the coutry". Zij waren ook de: middags al ten gehore gebracht in „De Korenbeurs" in Bergen op Zoom. en wer den eveneens ten beste gegeven gister middag in „De Goude Leeuw" in Eist en 's avonds in „De Oktoberhal" in Veendam. Nieuwe ambassadeur van Israël benoemd JERUZALEM (UPI) Het l van Buitenlandse Zaken vah Israël heeft gisteren de benoeming bekend gemaakt van Daniël Lewin als ambassadeur Nederland. Lewih, hoofd van het min sterie voor Aziatische Zaken, heeft In Den Haag van 1950 tot 1952 de post zaakgelastigde vervuld. Van 1957 tot was hij ambassadeur in Japan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1966 | | pagina 2