HOLWONINGEN m
GUERRILLA-OORLOG
geketend
aan
koper
en
industrie
diamant
Nieuwe middelen in
UNION MINIERE STOK ACHTER DE DEUR
DINSDAG 26 JULI 1966
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Gerieflijk maar zonder voordeur SPANJE
(Van onze correspondent)
MADRID Aan beide zijden van de Pyreneeën, In Frankrijk
zowel als in Spanje, was het leven der primitieve volkeren uit
het paleclitische tijdperk bijzonder intens. Tienduizenden jaren
geleden leefden onze voorouders als troglodieten, holbewoners,
onder de grond, waar zij tijdens de gletsjertijd een soort „win
terslaap" hielden. De meest kunstzinnigen onder hen benutten
die „winterslaap" echter met het decoreren van de wanden.
In de Cantabrische bergen, .provincie i
Santandar, liggen de beroemde holen
van Altamira, die bij toeval in 1868 door
een jager werden ontdekt. In 1875 begon
de Spaanse geleerde in de prehistorie j
Santuola er verdere onderzoekingen
en uithollingen. Tot 1879 beseften de
archeologen echter niet de belangrijk
heid van deze holen. Tal van exploraties
hebben nadien ook plaatsgevonden in
recentere holwooingen. waar men ivoor
en verkalkte beenderen vond van, •sljie- j
ren, wilde paarden, wolven, berggeiten i
alsmede Groenlandse zeehonden. De
muurschilderingen stellen tientallen bi
sons, paarden, herten en everzwijnen
voor. door talentvolle kunstenaars op na
tuurlijke grootte prachtig getekend. Oker,
rood en zwart overheersen als kleuren.
Volgens de Franse geschiedkundige
Déchelette zijn de holen van Altamira
..De Sixtijnse Kapel van de prehistorie"
Hiertoe beschikten zij over geen andere kleurstoffen dan het
bloed en spekvet van de dieren waarop zij pleegden te jagen,
dat zij dan handig vermengden met verschillend getinte aarde
en zandsoorten. Zó ontstond, 12.000 jaar vóór Christus, de
muurschildering op rotsachtige oppervlakten. In Spanje zijn
ongeveer tweehonderd prehistorische verblijfplaatsen bewaard
gebleven, voorzien van muurschilderingen van dieren en
Nog bewoond
Andere streken, die in prehistorische
tijden dicht bewoond waren, zijn de
oevers van de Middellandse Zee. Het
bijzondere hiervan is, dat tal van hol-
woningen uit die tijd nu nóg bewoond
zijn. Arme landarbeider? of schaap
herders zochten er van oudsher hun heil,
bij gebrek aan een menswaardiger wo
ning. Het zoeken van een holwoning,
een „cueva", is in Spanje onder de zi
geuners en armen dan ook een normaal
sociaal verschijnsel. Zo'n in een rots
uitgehouwen hol echter is niet zo „bar
baars" als men zou denken. Tijdens de
drukkende zomerhitte met temperaturen
van 50 gr. Celsius, blijven zij heerlijk
koel. terwijl 's winters, als het af en toe
vriest, er geen zuchtie tocht binnenkomt
en er een aangename warmte hangt. Tal
van holwoningen staan op precies de
zelfde plaats als de prehistorische. Zij
zijn alleen wat „gemoderniseerd" door
middel van cement, bakstenen en kalk-
witsel. Wie bang isi dat zijn hol zal in
storten, omdat er soms stukken steen
van de zoldering afvallen, stut zijn gang
of keukentje met verticale palen
Bij wijze van grote gunst mochten wij
zo'n holwoning eens van binnen bekij
ken; de eigenares was een nicht van ons
dienstmeisje. „Wij wonen hier net als
iedereen", zei de twintigste-eeuwse trog
lodiet. „Wij zijn even proper als wie in
een moderne flat woont. Wij betalen al
leen minder huur Wij kregen twee
door een katoenen gordijn afgeschutte
vertrekken te zien, die vrij regelmatig
waren, met een twee meter hoog „pla
fond", dat helder wit gekalkt was. Daar
achter was een apart „hok", dat dienst
deed als keuken. Het water moeten de
vrouwen in aarden of zinken kruiken
in de rivier gaan halen. Zij koken op
een kolenfornuis; de schoorsteen is een
gat naar buiten. De meeste holen hebben
géén ramen, maar wel een rechthoekige
voordeur. Soms is er vóór het hol een
voorgevel van bakstenen met cement
tegenaan gebouwd, dat het geheel een
„moderner" aanzien geeft. De vrouw had
haar vloer met donkere was ingewre
ven. Er stonden nette meubeltjes. Zij
bezat een donker gebeitst bed met wol
len matras; ernaast stonden twee nacht
kastjes. terwijl erboven een kruisbeeld
hing. net als in alle andere Spaanse
huizen. Twee kinderen sliepen in op-
klapbedden, die in de „woonkamer" ston
den. De temperatuur was er beslist niet
benauwd. De holen hebben uiteraard
geen w.c's, hetgeen wel het grootste
bezwaar van die „cuevas" is.
Behalve de natuurlijke, prehistorische
holen, die het stevigst en meest intelligent
uitgehouwen zijn. bestaan er tal van hol
woningen, die de Spanjaarden gedurende
de laatste eeuwen nog hebben geschapen.
Soms hieuw de grootvader één vertrek uit.
WASHINGTON (U.P.I.). - Misschien zal eens de tijd komen, dat de guerrillastrijd
in oerwouden niet meer de moeite zal lonen. Vele middelen zijn al gevonden om
de oorlog in dichtbeboste gebieden minder effectief te maken, want geen wijze
van oorlogvoering is voor een militair zo angstaanjagend als deze waarbij uit
iedere boom, vanachter iedere struik en vanuit elke kuil de vijand op de meest
vreemde momenten verwacht kan worden. De tweede wereldoorlog bracht ons
reeds de verrekijker met infrarode straal waarmee in 't donker verborgen vijanden
van onzichtbare wezens tot duidelijk waarneembare doelen getransformeerd kunnen
worden. De oorlog in Vietnam heeft het onderzoek in deze richting aanmerkelijk
versneld en de ontwikkeling tot gevolg gehad van een supermicrofoon, die zelfs
de ademhaling van een Vietkongstrijder op een open plek in de jungle kan waar
nemen.
Nu is er weer iets nieuws op de oorlogsmarkt. De Radiomaatschappij Amerika
(R.G.A.) heeft een veldradar met een gewicht van twee pond ontwikkeld, die
niet alleen de aanwezigheid van vijanden in de groene hel kan aanwijzen, maar
werkelijk als een bezetene tekeergaat op ieder verschillend geluidje, dat door
bewegende wezens wordt voortgebracht. R.C.A.-woordvoerders verklaarden, dat
de miniradar die waarschijnlijk de kleinste op de gehele wereld is reflecties
van de onzichtbare vijandelijke eenheden kan „vertalen" in de geluiden van lopende
en rennende mannen en beesten, jeeps, trucks en tanks. Al deze geluiden zijn dus
op de nieuwe veldradar te onderscheiden en maken het mogelijk, dat conventionele
wapens als machinegeweren, bazooka's en granaatwerpers „blind" afgevuurd zullen
Kunnen worden.
„De Sixtijnse Kapel van de prehistorie"
is de mooie iaam van de grotten van
Altamira. Veelkleurige dieren bevolken
de wanden.
en deed daar Jaren over; de zoons maak
ten dat hol naderhand groter, en per
fectioneerden de woning Sommige hol
woningen zijn werkelijk te verkiezen bóven
stinkende krotwoningen in de achterbuur
ten van de grote steden!
Een stadje, bekend om zijn prehistori
sche holen, die nog bewoond zijn, is
Gu&dix (Granada), gelegen op 915 meter
hoogte tegen de Sierra Nevada aan.
Guódix staat eveneens bekend als de
eerste p'aats, wa?r in de Rmie nsc tijd
het christendom werd gepredikt op het
Iberische Schiereiland. Eén derde de--,
van de bevolking (26.000) woont daar
nog in holen. Eén tiende deel van het
aantal holen dateert uit de prehistorie.
Zelfs de kerk in de wijk Santiago ligt
onder de grond
In Bocairente (Valencia) en Salas de
los Infantes (Burgos) zijn sommige holen
verticaal in verdiepingen gebouwd. Op
die manier beschermde men zich in de
oudheid tegen de aanvallen van vijan
den. Men schat ze ongeveer 7000 jaar
oud. Ze bevinden zich in goede staat.
In Iznajar (Córdoba) alsmede Almeria
(70.000 inwoners) bestaan nog hele wij
ken van bewoonde holen. Op ruim de
helft daarvan prijkt een televisie-anten
ne In de buitenwijken van Granada
ligt El Albaicln, bestaande uit holwo
ningen, waar zich 10.000 zigeuners ge
vestigd hebben. Deze holen hebben ech
ter geen voordeur; men sluit ze af met
een linnen gestreept gordijn. Ze zijn
opgefleurd door tal van geschilderde
bloempotten met geraniums of
terwijl aan de wanden blinkend koperen
gebruiksvoorwerpen hangen.
Ook in de vooruitstrevende provincie
Navarra zijn in verscheidene dorpen
zelfs nog holbewoners te vinden, ook al
hebben de laatste jaren de gemeenten
ingegrepen en de mensen verplicht tot
aanschaffing op lange termijn van
een goedkoop huisje. Maar nauwelijks
staat er een hol leeg. of zó is het door
een ander gezin bewoond, vooral door
zigeuners. Een hol is nu eenmaal goed
koop. Langs de Ebro, in de „Ribera",
liggen Arguedas, Caparroso, Milagra,
Funes, Falces en Cervera, die elk nog
hun holbewoners kennen.
Uiteraard zijn de buitenlanders zeer
geïnteresseerd in de holwoningen. Maar
de bewoners stellen niet graag hun
schaarse hebben en houden ten toon.
Daarom heeft men onlangs in Madrigal
een „modelwoning" in een rots uitge
houwen, gebruik makend van hyper
modem materiaal. Hjj werd door be
kwame architecten ontworpen en gemeu
bileerd. Maar de toeristen vinden dat
„kitch"; zij willen alleen zien, wat „ty
pical Spanish" is en géén cueva „made in
1966".
v- v
■Tat van riviertjes doorkruisen
(Van ome speciale verslaggever)
LOEBOEMBASHI. De Union Minière, een van 's werelds
grootste mijnconcerns, heeft in Elisabethville, dat tegenwoordig
Loeboembashi heet, de financiële troeven nog vast in handen.
Sinds de Belgen uit Kongo weggetrokken zijn de 40.000, die
er nog verblijven, zijn over het algemeen nieuwelingen, die met
een technische of adviserende taak zijn belast is er alleen dit
veranderd, dat de waarde van de bezittingen van de mammoet
achtige ondernemingen in de boeken althans tot nul is gereduceerd.
Deze amortisatie is een bedenkelijke operatie geweest, temeer als
men weet, dat België twee keer zoveel kapitaal in Kongo heeft
geïnvesteerd als Nederland vroeger in Indonesië. Men kan op het
ogenblik nog niet zeggen, dat de centrale regering erop uit is het
Belgische bezit te nationaliseren of op andere wijze te onteigenen.
Zij wenst en zij krijgt dit reeds een fors winstaandeel voor
de concessies, die worden verleend, terwijl zij tevens een stuk
van het aandelenpakket in handen wil krijgen.
Wat dit laatste betreft, gaat het in
de eerste plaats om de Union Mi
nière, en in de> tweede plaats om se-
mi-overheidsorganen als de Sabena
en de Sociale Verzekeringsbank. Al
deze 'öHdëfnemingëft boeren goed in
Kongo, waardoor ze aantrekkelijke
melkkoetjes zijn. De geschilpunten,
die er op het gebied van de „hoge fi
nanciën" tussen Brussel en Kinshasa
bestaan, verstoren zonder meer de
goede betrekkingen, waarnaar aan
beide kanten toch wel wordt ge
streefd. Hoewel het breekpunt nog
niet werd bereikt, is het wel enkele
malen bijna zo ver gekomen. Meer
dan eens is de onrust in de Belgische
kolonie bijzonder groot geweest, om
dat er na mislukte onderhandelingen
een vijandige sfeer ontstond, die ge
makkelijk in nieuwe moordpartijen
zou kunnen ontaarden.
Op de 308te juni, toen Kongo zijn zes
de verjaardag als onafhankelijke
staat met enorme festiviteiten vier
de, is de lucht gelukkig weer wat op
geklaard. De 36-jarige machthebber,
generaal Moboetoe, predikte toen
de verdraagzaamheid, terwijl elke
Europeaan juist omgekeerd had ver
wacht. Tegelijkertijd kondigde het
staatshoofd aan, dat hij ten aanzien
van de economische zelfstandigheid
van Kongo een nieuwe koers zou
gaan varen. Hij zou voortaan de po
litici passeren en direct contact met
de „hoge financiën" opnemen. Dit
zou. naar hij hoopte, betere resulta
ten opleveren dan in het verleden het
geval was geweest.
Diezelfde dag deed zich overigens 'n
„vlagincident" voor. dat gemakke
lijk tot een nieuwe periode van
slechte betrekkingen had kunnen lei
den. Niet omdat zich tussen de mili
tairen en burgers, die aan de parade
deelnamen, een allegorische stoet be
vond, die de slaventijd en het Belgi
sche koloniale bestuur op provoce
rende wijze uitbeeldde, maar omdat
Brussel een psychologische blunder
maakte. België was namelijk 't eni
ge land, dat vergat het gebruikelijke,
protocolalre gelukstelegram te zen-
Hierdoor werd met de volle voet op
lange tenen getrapt, waardoor 'n uit
leg ontstond, die bepaald kwaadaar
dig was. Drie dagen later bleef de ont
hutste en nog maar pas in functie
zijnde Belgische ambassadeur Bihin
niets anders over dan de gelukwen
sen van zijn regering alsnog bij pre
sident Moboetoe te deponeren.
UNION MINIERE
Terug naar „Les Contentieux", de
geschilpunten. Misschien heeft Brus
sel wel de fout gemankt Kongo inza
ke de „hoge financiën" te veel te be
loven. Van de Union Minière, waar
om het voornamelijk gaat, mag de
Belgische staat dan wel een aande
lenpakket bezitten, de onderneming
zelf is particulier bezit. Duidelijk is
dat de besprekingen met de Kongole
se regering niet altijd parallel met
die van het concern hebben gelopen.
Aan coördinatie ontbrak het in Brus
sel nog wel eens.
Op het punt van de staatsschuld
waarvoor indertijd een formule werd
gevonden, zijn er vreemde tekortko
mingen aan Kongolese kant. Terwijl
Brussel zijn verplichtingen honoreert
met de storting van 200 miljoen Bel
gische francs per jaar, laat Kinshasa
tot nog toe na 300 miljoen Belgische
francs per jaar opzij te leggen Wel
tracht het de Belgische regering er
toe te bewegen de poet naar Kongo
over te maken
Als president Moboetoe directe on
derhandelingen met de Union Minière
begint, zal hij het niet gemakkelijk
krijgen. Het machtige mijnconcern
zit hoog te paard. Omdat het, wat
kopererts betreft, ook in het aan Ka-
tanga grenzende Zambia (het voor
malige Noord-Rhodesië) opereert,
ontbreekt het bepaald niet aan pres
siemiddelen. Is Chili de voornaamste
koperproducent van de wereld, Zam
bia komt op de tweede plaats. Ka-
tanga Is met 25.000 ton per maand de
derde en laatste leverancier.
TRANSPORT
De verbindingen van oost naar went
zijn in Kongo en trouwenn In heel
Afrika bijzonder slecht. Van Loe-
mueinbaslil (Elisabethville) gaat de
mljnproduktie per spoorwagon naar
Port Franqul, waar ze in seliepen
wordt overgeladen. Over de rivie
ren Knsal en Kongo komt r.e vervol
gens in Kinshasa Leopoldvllle) te
recht. waar de trein weer klaar
staat. Vla de enige Kongolese haven
stad Matadl wordt ze tenslotte per
vrachtboot geëxporteerd.
Door deze veelheid van overslag zijn
de transportkosten van de zoge
naamde nationale route bijzonder
hoog. Nog afgezien daarvan is de
capaciteit totaal onvoldoende. Voor
al de laatste jaren is deze door ver
waarlozing met sproneen ach'e-ult
gegaan. Zij zou nog slechts n kwart
van die van vóór de onafhankelijk
heid bedragen.
Er is een andere weg: een directe
railverbinding van Loeboembashi
naar rlc Angolese havenstad Lobito.
Hier kleven echter politieke nadelen
aan als staat Is Kongo gebrouil
leerd met een koloniale mogendheid
als Portugal hoewel het diddelHk
is, dat er beslist geen mijnproduk-
tcn op de vindplaats blijven liggen.
Oogluikend wordt toegestaan dat Ka-
tanga van de spoorweg door Angola
gebruik maakt, terwijl Zambia dit,
via Katanga, zelfs officieel doet,
sinds het zich van Zuld-Rhodeslë
heeft afgekeerd wegens zijn politie
ke moeilijkheden met de Illegale re
gering van Ian Smith.
Ingewikkelde zaken allemaal, die
echter nog Ingewikkelder worden
door de stok, die de Union Minière
achter de deur houdt. Ook aan ge
neraal Moboetoe moet bekend zijn
dat het mijnconcern een voorraad
koper ter waarde van 12 miljard
Belgische francs in België heeft op
geslagen. Zou hij het onderste uit de
kan willen hebben, dan Is er weinig
voor nodig om de wereldkoperprljs
een voor hom ongelukkige richting
uit te sturen.
De verwachting is niet dat het Kon
golese staatshoofd veel znl willen ris
keren. Indien hij in het uiterste geval
zelf tot exploratie en exploitatie zou
willen overgaan, dan moet hij wel bij
zonder slechte adviseurs hebben. Zon
der technische Inbreng, zonder
„know-how" zijn de mijnen van Ka-
tanga waardeloos. Wat men eerst
daags wel mag verwachten, is een
persoonlijke ingreep van de presi
dent op de diamantvelden van Ka-
tangu De bakwanga, de smokkel
van de Industriediamant 90 pro
cent van de wereldbehoefte komt er
vandaan tiert er zo welig, dat het
de Kongolese schatkist dagelijks kapi
talen kost. De opererende gangs doen
er niet eens geheimzinnig over Op
eigen rekening voorzien ze edelsteen-
loze nabuurstaten van diamant,
waarvan de Inkomsten open en bloot
op "flclële exportataten staan ver-
