antisemitisme
Oberammergau
Spel zal helemaal
moeten worden herschreven
Soekamo's vrouw is
Parijse beroemdheid
Politie verliest
terrein aan
misdaad
Commissaris Caille
zwijgt bij verhoor
Spanningen in
Kerk van Y.S.
PAGINA 6
DE LETOSE COURANT
DINSDAG 1 FEBRUARI 1968
Naar aanleiding van de discussies, die
ontstaan zijn rond de passiespelen van
Oberammergau, zijn we eens in onze
bibliotheek gaan zoeken naar de vol
ledige tekst van dit drama. Wij vonden
het jubileumtekstboek, dat in 1934 naar
aanleiding van het derde eeuwfeest der
spelen werd uitgegeven en hebben het
doorgelezen om te zien of er In dit spel
werkelijk sprake is van antisemitisme.
Nu moeten we bij
een dei-gelijk onder
zoek wel goed voor
ogen houden, dat het
hier gaat om een
toneelstuk en niet
om een wetenschap
pelijk essay of een
theologische verhan
deling. Een toneel
spel als dit wil het
publiek laten mee
leven met de held
van het stuk, zijn
drama voor ogen
stellen en zijn groot
heid doen schitteren.
Het wil religieuze
ontroering losslaan
en oproepen tot be
kering. Het wil niet
meer en niet minder
zijn dan een aan
schouwelijke lijdens
meditatie.
Wie het stuk door
leest, kan aan de op
rechtheid van deze
bedoeling niet twijfe
len. En het staat ook
wel vast, dat dit doel
in de loop der eeu-.
wen bij honderd
duizenden mensen
bereikt is. Niettemin
kan men zich af- S
vragen of er in de ge
dramatiseerde lijdensmeditatie
Oberammergau geen antisemitische ele
menten zijn binnengeslopen (zoals dat
ook by gepreekte lijdensmeditaties veel
al het geval is geweest). En dan komt
men tot de volgende conclusies.
Strikt antisemitische passages in die
zin, dat het hele joodse volk als schul
dig aan godsmoord en bijgevolg als door
God verworpen wordt ufgeschllderd,
zijn in de tekst vrij zeldzaam. Wel
staat deze gedachte op de achtergrond
en komt zij bij herhaling om de hoek ky-
ken. Byvoorbeeld in de proloog van de
vierde voorstelling, waar Jeruzalem
wordt opgevoerd als blind en doof voor
de stem van God.
„Daarom keert zich ook van hem de
Hoogste, laat het verzinken in eigen ver
derf."
Zoals Esther door Assuerus werd ge
kozen en Vasthi werd verstoten, zo ging
het ook met Kerk en Synagoge:
„De tijd der g'nade is ontvloden,
dit trotsche volk wil ik verstooten
zoowaar ik leef' zoo spreekt de Heer.
Een beter volk zal Hij zich vinden,
met hem voor eeuwig zich verbinden,
zoals met Esther Assueer."
Bij de beschryving van Christus' ter
doodveroordeling zou men het stuk an
tisemitisch kunnen noemen in die zin,
dat het zijn uiterste best doet, om te sug
gereren, dat „heel de natie" achter de
ze misdaad stond, Zo zegt een rabbi:
„Omdat Pilatus de stem van het volk
wil hooren, z&l hij haar hooren". En Kai-
phas voegt daaraan toe: „Hij zal de een
stemmige roep van de natie hooren: Ba-
rabbaa vrij, den Galileër aan het kruis."
Even verder, in de passage der kruis
draging, schreeuwt het volk: „Aan het
kruis bloede hij Heil Israël Zijn
dood is ons heil. Wy zijn bevrijd Le
ve, leve hoog de Synagoge." En na het
voltrekken van de kruisiging: „Deze
dag zal voor eeuwige tijden een feest
dag zijn. Ja plechtig en feestelijk zal
Asteroïde op weg
naar de aarde?
LISSABON (UPIi Betiencoturt
Faria, een Portugese sterrenkundige ver
bonden aan het observatorium van
Moelzma, nabij Loeanda (Angola) denkt
dat de 17.000.000.000 ton wegende asteroide
„Ikarus" waarschijnlijk op 15 juni 1968
op de aarde zal neerstorten, aldus het
dagblad „Diario Popular". Faria, die be
schikt over de enige radiotelescoop in
het gebied van Portugal, zou hebben ge
zegd dat de ramp „miljoenen" het leven
zal kosten. Volgens Faria Ls in de bijbel
voorspeld dat „zich voor het jaar 2.000
een enorme anomalie zal voordoen".
Mr. Geertsema lid
van de Kiesraad
DEN HAAG (A.N.P.). Tot lid van
de Kiesraad is by K.B. benoemd mr. W. J.
Geertsema, burgemeester van Wassenaar
en lid van de Tweede Kamer. Door deze
benoeming is voorzien in de vacature,
ontstaan door het zich niet herkiesbaar
stellen van mr. L. A. Nypels.
JODEN ALS
GEWETENLOZE
SCHURKEN
AFGESCHILDERD
Deze enkele teksten zyn representa
tief voor de hele teneur van het stuk.
Zij 'suggereren een collectieve schuld
van „de hele natie" aan de moord op
Gods Zoon en de definitieve verwerping,
welke daaruit noodzakelyk moest vol
gen. Deze teneur zal ongetwijfeld uit de
Oberammergauer passiespelen moeten
verdwynen, willen zy voor moderne
Christenen nog aanvaardbaar zijn.
Maar er zal nog heel wat meer moeten
gebeuren.
Gewetenloze schurken
Want ln dit drama is niet alleen spra
ke van een „theologisch" antisemitis
me, het zit ook vol en dat is waar
schijnlijk nog veel erger met een „po
pulair" antisemitisme van sociaal-psy
chologische aard. De joden, die in het
stuk optreden, worden afgeschilderd als
de meest gewetenloze misdadigers, die
men zioh denken kan. Afgezien van
degenen, die zich by Christus hebben
aangesloten, zyn het stuk voor stuk
weerzinwekkende figuren. Wanneer het
erop aankomt, Christus veroordeeld te
Een scene uit de passiespelen te
Tegelen van 1950. De Hoge Raad
van de joden stelt Jesus in staat
van beschuldiging. Ook in Tegelen
vraagt men zich af of de tekst van
de speten niet herzien dient te
worden.
krijgen, laat de auteur een rabbi zeg
gen: „Of iets meer of minder schuldig,
daarop komt het niet aan."
„Het openbare welzyn verlangt nu
eenmaal, dat hij uit den weg geruimd
wordt". En als besloten is Christus naar
Pilatus te voeren, roept Annas uit:
„Met stamelende tong wil ik nog bloed
en dood over dezen misdadiger uitroe
pen en dan in het graf der vaderen ety-
gen, wanneer ik dezen booswicht aan
het kruis heb zien verbleeken."
Wanneer Christus gestorven aan het
kruis hangt, laat de auteur Kaiphas zeg
gen: „Des te aangenamer zal ons de
aanblik zijn, het lijjk van deze boos
wicht in het schandegraf geworpen te
zien, nadat onze oogen de verwoesting
gezien hebben, die hij in den tempel aan
gericht heeft." En Annas: „Het zal mij
een wellust der oogen zijn, zyn leden
door wilde dieren verscheurd te zien."
Dan weer Kaiphas: „Ha! Zy worden al
afgenomen. Dan zullen we dadelijk ons
verlangen bevredigd vinden."
Voorwoord
Met dergelijke karakterschilderingen
is het stuk gelardeerd. En het kan niet
anders, of zy moeten in de toeschou
wer antisemitische gevoelens wakker
roepen. Daarom zal het hele drama van
a tot z moeten worden herschreven, af
gezien nog van de artistieke overwegin
gen, die daartoe dwingen.
Zijn wij te kritisch in onze veroordeling
Zoeken wij antisemitisme waar alleen
populaire vereenvoudiging en patro-
naatstoneelachtige schabloonschilde-
ring te vinden is? Wie nog twijfelen
mocht, leze het voorwoord, dat in mei
1934 door de gemeente Oberammergau
aan het tekstboek werd meegegeven.
Het vangt aan met een citaat: „Als eens
de dag der belofte aanbreekt, waar
op de Dultsche stammen zich weder als
één volk voelen en de krachten zich vrij
en vreugdevol ontplooien zullen,/ dat
de adem van een nieuw leven de oude
volks- en kunstgeest weer opwekken zal,
die weer schoone feesten schept, dan
zal men goed doen ook het Oberammer
gauer passiespel te gedenken."
En het gemeentebestuur van Oberam
mergau voegt daaraan toe:
„Zo schreef de beroemde hoftoneel
speler Devrient in het jaar 1850. De tijd
schreed voort en bracht na verschrikke
lijke nood 't Duitsche volk en zijn stam
men de redding uit het bolschewlsme,
uit die geestelijke pest der prysgeving
van het door God gewilde volkskarakter.
In plaats van de ondergang, die ons te
wachten stond, werden wij het geluk
deelachtig van 'n nieuw zich ontplooi
end leven, dat ons in onze volksaard
vereenigt. Zou er meer reden zijn, als
in deze dagen, waarin de antichristeiy-
ke machten ln ons vaderland overwon
nen werden, ons de koopprijs te herin
neren, waarmee Gods Zoon zelf zfln volk,
het volk, dat zich tot zijn vaandel be
kent, vrijgekocht heeft? Zou er meer re
den zyn, het heilige spel, dat onze zen
ding in dit jaar 1934 als een dankgebed
vol bijzondere wyding aan te bieden?"
Duidelijker kan het al niet. Tenmin
ste voor hen, die nog enig idee hebben
van wat er in 1984 in Duitsland gebeurd
is. En vooral In de Jaren die daarop ge
volgd zUn.
DR. ALFRED V. D. WEIJER
Een scene uit de passiespelen, climaa in een speldat van a tot z zal moeten
worden herschrevenafgezien nog van de artistieke overwegingendie
daartoe dwingen.
„Ik heb niet veel
geld uit te geven"
PARLJS (UPI) Mevrouw Batna Sari
Dewi Soekarno, de knappe derde vrouw
van president Soekarno van Indonesië, ls
in het weekeinde naar het Franse winter
sportoord Megève vertrokken na in een
week tyds Parijs stormenderhand ver
overd te hebben.
Toen de voormalige Japanse actrice,
die zeven jaar geleden met Soekarno
trouwde, met haar gevolg van 15 perso
nen in de lichtstad aankwam, was zij zo
goed als onbekend voor „tout Paris". De
25-jarigp schoonheid wist zich .echter
door haar charme de meestbesproken
vrouw yan, de Franse hoofstad te maken
en verwierf niet zonder reden de bijnaam
„Madame Sourire".
Mevrouw Dewi werd overstelpt door
uitnodigingen van grote modehuizen. Zij
Priesterarbeiders
nu ook in Spanje
MALAGA (KNP) Kardinaal Herrem
y Oria van Malaga in Spanje heeft be
sloten drie van zyn priesters naar Lyon
te sturen om het experiment van de
priesterarbeiders te bestuderen. Zy zullen
onderzoeken in hoeverre de priesterarbeid
ook in het bisdom Malaga kan worden in-
Onlangs heeft een andere Spaanse bis
schop, mgr. Anoveros van Cadiz, het on
derwerp van de priesterarbeiders in Span
je aapgeroerd. Hij achtte de wederinvoe
ring van de priesterarbeid niet alleen voor
Frankrijk van belang, maar voor alle an-
den, „teneinde de muur neer te halen diie
nog steeds de massa der arbeiders van de
Kerk scheidt.'
Het theater van Oberammergau zoals dat er bij de spelen van 1960 uitzag. In het midden de kleine figuur van Frans
Zrwink, tijdens het uitspreken van de proloog. De eerstvolgende spelen zulten in het jaar 1970 worden opgevoerd.
Mening Frans episcopaat i
Huwelijk en Doop
moeten soms
geweigerd worden
PARIJS, K.N.P.) De Franse bisschop
pen hebben zich in de afgelopen week
bezig gehouden met enkele actuele pro
blemen van de zielzorg. Naar aanleiding
van het feit, dat sommige pastoors ge
weigerd hebben, huwelijken in te zegenen,
die niet voldoende waren voorbereid,
klaarden de bisschoppen grote waarde te
hechten aan een goede voorbereiding op
het huwelyk. Zij denken erover, speciale
voorbereidingscentra in het leven te
Ten aanzien van de kinderdoop ne
zij ongeveer dezelfde houding aagi. De
pastoor, die weigerde het doopsel toe te
dienen aan twee kinderen uit een katho
liek gezin, die zeker geen godsdienstige
opvoeding zouden krijgen, werd door de
bisschoppen in het gelijk gesteld. Zij hul
digen de opvatting dat ouders, die hun
kinderen laten dopen, daarbij volledig
betrokken zijn en daarvan de consequen
ties dienen te aanvaarden. De zaak is
volgens de bisschoppen zo belangrijk, dat
zij er binnenkort een verklaring over
len uitgeven.
Wat de priesterarbelders betreft, werd
meegedeeld, dat ongeveer 200 priesters zich
bij hun bisschoppen als kandidaat hebben
opgegeven. Venvacht wordt dat zij spoe
dig aan het werk kunnen gaan.
Tenslotte hebben de bisschoppen de
mogelijkheid onderzocht om de zone
mis naar de zaterdag te verplaatsen, zoals
reeds in verschillende landen is toege
staan. Er is geen beslissing genomen; de
meerderheid bleek erg terughoudend ten
aanzien van deze omschakeling te zyn.
vereerde Dior met een bezoek en trok
daar meer aandacht dan de show zelf.
In „New Jimmy's" één van de Parijse
nachtclubs die „in" is, werd zij gezien
gezelschap van baron Guy de Roth
schild.
Ondanks haar grote opgang .in de
Parijse uitgaanswereld had het bezoek
Parijs volgens mevrouw Dewi Soe
karno een menslievend doel. „Mijn be
langrijkste doel is een bezoe kte brengen
een ziekenhuis in Parijs", zo ver
kondigde zij. „Ik bouw een ziekenhuis
Djakai-ta, waarvoor de Japanse rege
ring mij geld heeft gegeven. Ook moet
ik scholen voor blinde kinderen be
zoeken, wat deel uitmaakt van mijn
sociale arbeid in Djakarta". Zij is voor
zitster van de Japans-Indonesische zie
kenhuisstichting.
Volgens haar zeggen houdt zy het meest
van westerse kledy en heeft rij op haar
reis slechts zes tot acht sarongs bij zich.
„Ais mijn man by my was geweest, dan
had ik misschien wel 20 sarongs mee
gebracht".
Zij ontkende ten stelligste berichten uit
Rome dat zij daar een duur diamanten
en saffieren halssnoer had gekocht, dat
haar op een modeshow getoond was. „Ik
wil geen Marie-Antoinette zijn", be
weerde zij, „ik ben geen koningin of
prinses. Ik heb niet veel geld uit te
Van een onzer verslaggevers)
HEERLEN Tijdens de politievoor-
lichtingsdag hebben drs. H. Heyboer,
hoofdinspecteur in Heerlen, en inspec
teur Th. Haane uit Maastricht gewezen
op de Limbrugse pioniersarbeid op het
gebied van de regionale identificatie
centrales. De heren zijn tot dit werk
gekomen vanuit de wetenschap, dat
niet alleen in het buitenland maar ook
in het binnenland' de politie terrein ver
liest bij de bestrijding van de misdaad.
Als oorzaken hiervan noemden zij
de groeiende verstedelijking,, de
verkeersexplosie van de laatste
vijftien jaren, de veranderingen
in het gezag en het prestige van
de politie en de popularisering van het
motorvoertuig. Zij hebben zich ernstig
afgevraagd of de politie nog wel op de
goede weg is en daarbij vastgesteld, dat
de noodzaak van het inslaan van nieu
we wegen in de criminaliteitsbestrijding
zich duchtig laat volen. Betere coör
dinatie, snel en zeker toeslaan, pooling,
regionale identificatiecentrales, opera
tional research, automatisering, me
chanisering en landelijke opsporings
centrales achten zij strikt noodzakelijk
in de bestrijding van de criminaliteit
van de huidige samenleving.
De beide politieofficieren zijn er
o.m. in geslaagd op de ponskaart zelfs
de foto van de verdachte te plaatsen.
Op deze wijze kan aan een getuige een
zeer beperkte collectie van voor een be
paald misdrijf in aanmerking komende
daders worden voorgelegd en is het ge
vaar, dat hij teveel ziet, bezworen.
Vereniging tot behoud
Waddenzee
GRONINGEN (ANP) Op initiatief
van de heer Kees Wevers te Korten-
hoef is opgericht de landelijke vereni
ging tot behoud van de Waddenzee, ge
vestigd te Harlingen. De vereniging
stelt zich ten doel de bevordering van
de belangstelling voor de Waddenzee en
de Waddeneilanden in de ruimste zin
en streeft naar een zo goed mogelijk
behoud van de natuurlijke staat van dit
gebied. Zij tracht haar doel te berei
ken onder meer door het bijeenbren
gen van een zo uitvoerig mogelijke do
cumentatie, het geven van voorlichting
aan haar leden en het publiek en het
opkomen tegen plannen en/of activitei
ten die onherstelbare schade berokke
nen of afbreuk doen aan het Wadden
zeegebied in zijn geheel als een onver
vangbaar en uniek natuurgebied. Voor
zitter van de vereniging is mr. G. A.
de Lange te Vlieland.
Advertentie
GANGETJE TEL. 40941*
Lemarchand
temidden van
moordenaars
(Van onze correspondent Lucas Kleijn)
PARIJS Met veel vertraging is
eindelijk gisteren hoofdcommissaris
Caille van de geheime politie verhoord.
Caille is de man, die op 1 november
de eerste inlichtingen heelt gekregen
over de ontvoering van de Marokkaanse
oppositieleider Ben Barka, die op 29 ok
tober verleden jaar verdween. Op 2 no-
iber werd Caille opgebeld door het
gaullistisch Kamerlid Lemarchand. En
van hem kreeg hij de aanvullende me
dedeling, dat de gangster George Fi-
gon die Intussen zogenaamd zelf
moord heeft gepleegd aan de ontvoe
ring direct had deelgenomen. Caille is
bijna een week lang ziek, of zogenaamd
ziek geweest en kon niet worden ver-
Gisteren was hij in zoverre hersteld,
dat de rechter van instructie Zollinger
naar zijn huis kon gaan, om hem aldaar
een verhoor af te nemen. Op dat ver
hoor van Caille was de aandacht van al
le Franse kranten gevestigd. Want Cail
le moest vertellen wie hem op de le no
vember had ingelicht.
Ook dat verhoor is weer op niets uit
gelopen, want na 50 minuten moest de
rechter van instructie onverrichterzake
naar Parijs terugrijden. Caille wilde
niets zeggen en beriep zich op zijn
ambtsgeheim, als commissaris van de
geheime politie. Het, schandaal wordt
dus met de dag groter; Voor de wet zijn
alle burgers gelijk. Met gelijke rechten
en plichten. Maar zodra iemand be
weert: „Ik ben van de geheime dienst",
heeft de Franse Justitie geen vat meer
op hem.
Het weekblad „L'Express", dat al 'n
paar weken met een extra-oplaag moet
uitkomen, vanwege onthullingen
de zaak Ben Barka, verscheen j.l.
maandag met gruwelijke bijzonderhe
den over wat er tijdens de Algerijnse
oorlog gebeurd is tussen OAS en gehei
me politie. Links en rechts werden
gangsters gehuurd, om elkaar te be
strijden, uit te moorden en te bespione
ren. Er wei'd met miljoenen gesmeten
om verraders te kopen en verraders
uit de weg te ruimen als zij hun vuile
werk hadden gedaan en te veel wisten.
In het centrum van dat smerige werk
stond volgens de jongste onthullingen
genoemd weekblad, het gaullistisch
Kamerlid Lemarchand, nog altijd lid
de Franse volksvertegenwoordi
ging. Men verbaast er zich over, dat
tegen Lemarchand nog geen onderzoek
is gelast en dat niemand is opgestaan
om zijn parlementaire onschendbaar
heid te laten opheffen.
NEW-YORK (KNP) Spanningen en
botsingen tussen de oude garde en een
jonge generatie priesters, religieuzen en
leken in Amerika zyn vooral te wijten aan
een slechte communicatie: men kan of wil
niet met elkaar van gedachten wisselen.
Tot deze conclusie komt mgr. Leven in
een rapport, dat op verzoek van de Ame
rikaanse bisschoppen werd opgesteld.
Zoals bekend hebben zich in de laatste
jaren verschillende botsingen voorgedaan
waar het ging om actuele problemen als
publiciteit, rassenintegratie, liturgische
vernieuwing en de kwestie Vietnam. Zo
kwam kardinaal Mc Intyre van Los An
geles meerdere malen in het nieuws, om
dat hy zyn priesters verbood over het
rassenprobleem te spreken. In totaal zijn
er de laatste twee jaar 14 priesters be
trokken geweest bij bisschoppelijke zwijg-
verboden of tactische verplaatsingen. De
meest recente hielden verband met de
openlijke afkeuring van de Amerikaanse
politiek inzake Vietnam door enkele
priesters.
Het Amerikaanse jezuïetentydschrift
Americo, dat zich ook met het vraagstuk
van de spanningen binnen de Kerk heeft
bezig gehouden, noemt drie oorzaken van
dit verschynsel:
1. het ontbreken van voldoende kadei's
om een zo grote organisatie als de
Amerikaanse Kerk te besturen; het
ontbreken van planning en onder-
2. het ontbreken van elke bemiddelende
instantie tussen bisschop en lagere
geestelijkheid; de bisschop neemt alle
beslissingen zelf, ook de meest on
benullige;
8. het ontbreken van een soepele com
municatie.
Naar verluidt zullen de Amerikaanse
bisschoppen in hun komende najaars
conferentie trachten voor deze problemen
een oplossing te vinden.
