heLPI
J
OPHEFFING ONTHOUDINGSWET
brengt
vishandelaren
niet in paniek
Philips
gevraagd
DE LEIDSE COURANT
Vispremière:
nooit op vrijdag
Tussen de twee uitersten bezorgdheid en opti
misme schommelen de meningen van de 3000
Nederlandse vishandelaren: Zij variëren van gesti
leerde paniek tot „kom, kom, zo'n vaart zal het echt
niet lopen". Men erkent wel, dat de grootste slag
tot nog toe op de vrijdag wordt geslagen, maar de
meesten ontkennen, dat juist de katholieke klanten
het dure beleg op hun boterham voor hun rekening
nemen. Volendammer Jan Schilder uit Den Haag
„als ik naar de visafslag ga, trek ik met opzet mijn
Volendammer pak aan om de Scheveningers te
pesten") zegt schouderophalend: Die paar katholie
ken kan ik missen als kiespijn. Ik moet het hebben
van de echte liefhebbers, van de gezinnen, waar ze
zeggen, vandaag vis! Mensen, die tegen heug en
„DIE PAAR KATHOLIEKEN KAN
IK MISSEN ALS KIESPIJN"
Jan Schilder is zelf katholiek. Iu zijn huiskamer achter d« eindelijk betegelde winkel
aan de Haagse Weimarstraat hebben kruisbeeld, Heillg-Hartbeeld en Mariabeeld
hun vaste, omvanaelbare plaatsen tussen dressoir en theetafel. Tot voor kort ging
hij elke zondag in Volendammer pak naar de kerk. maar onder sterke druk van «ijn
kinderen, heeft hij de bloedkoralen vervangen door een nette burgermansstropdaa.
„De kinderen wilden niet meer naast me lopen", stelt hij met spijt vaat, „ze zelden:
„Je bent net een verklede vent." Ze schaamden zich dood.*
Naast de huiskamer heeft hij kortgeleden een hypermoderne en peperdure visbakkerij
zijn stadstuintje ingedreven. „Dat is de toekomst", roept hij stralend, „Gebakken
vis! Over drie. vier jaar is er geen vrouw meer, die de schollen zelf thuis bakt. Mijn
hele familie zit in de vis. Vader heeft jarenlang een wijk gehad in Amsterdam en
mun drie broers hebben nu allemaal een eigen zaak. Dacht je nou heus. dat ik die
bakkerij had laten bouwen, als ik alleen op de katholieken mikte? Nou wil ik je
wijzer weten Ik heb het meegemaakt, dat de Kerk dispensatie verleende op vrijdag
en op zulke dagen heb ik uitgerekend mijn grootste omzet gehaald. Van mij mogen
ze die wet rustig laten vallen. Ik zal er geen boterham minder door eten."
SPREIDING OMZET KAN HANDEL
ALLEEN MAAR TEN GOEDE KOMEN
meug een scholletje kopen, omdat het moet, nemen
zo weinig mogelijk. Die zeggen: neen, visboer, niet
zo'n grote, geef mij dat kleintje in de hoek maar.
Dacht je nou heus, dat ik het Van die lui moet
hebben? Goed misschien raak ik wat klanten kwijt,
een paar katholieken, die zich blind staren op hun
bal gehakt. Nou, die krijgen van mij de zegen na,
want ik krijg er echt wel weer protestanten voor
terug, die zin hebben in schelvis. Daarbij moet je
altijd bedenken, dat vis een noodzakelijk voedsel
is. Dan praat ik nog niet eens over de goedkope
prijs, dat is vers twee. Heus, als je redelijk nadenkt,
zul je moeten erkennen, dat vis erbij hoort. Je
kunt er domweg niet langs".
Jan Schilders krimpvrij optimisme
wordt gestut door zijn eigen produkt-
schap, waar vergrijsde voorzitter Van
Dijk koortsachtig probeert de vis een
moderne reclamejas aan te trekken. Hij
heeft hiervoor 220.000 gulden tot zijn
beschikking, die per gratie Gods door de
3.000 vishandelaren zijn bijeengebracht.
„Als je bedenkt, dat het zuivelbureau
miljoenen voor reclame kan uitgeven",
zegt bij berustend, „dan begrijpt zelfs
een kind. dat dit bedrag vele malen
ontoereikend is. Maar de vishandelaren
willen nou eenmaal niet meer uittrekken"
Hij gelooft niet. dat de opheffing van
de onthoudlngswet de branche zal ver
moorden. ..Het Is wel een uitdaging",
zegt htl. ..Wtj zullen door betere propa
ganda. v erhoogde service en een groot
assortiment gedurende de hele week de
klant moeten binden. Het komt nu maar
al te vaak voor. dat de vishandelaar tot
donderdag geen sortering heeft en pas
op vrijdag zijn winkel volgooit. Dat is
fout. want door alles te concentreren op
die eno vrijdag, worden de kosten van
het losapparaat en het extra-personeel
steeds groter. Op die manier kunnen we
de sterk concurrerende prijs van de vis
nooit handhaven".
Boos op episcopaat
Vooral In streken waar veel katholie
ken wonen, zoals ln Brabant en Lim
burg zien de vishandelaren de toekomst
echter wol somber in. Ze verwachten
niet veel goeds van Rome. Ken niet ge
ring aantal vreest, dat de Kerk zijn
handel naar de ondergang zal helpen.
Bij een aantal willekeurig gekozen gro
tere en kleinere vishandelaren in West-
Brahant. waar we ons licht hebben op
gestoken bleek telkens dat de vrijdag
een grote piek vertoont in de wekelijk
se omzet. Zo zelfs, dat de andere da
gen van de' week hierbij ver in de
■chadnw worden gesteld.
Overal steeds dezelfde cijfers: 8U lot
85 procent van de wekelijkse visver-
koop geschiedt op vrijdag. Elke vishan
delaar dankt dit aan de getrouwheid,
waarmee de katholieken het onthou
dingsverbod nakomen. Wanneer dit ge
bod verdwijnt, zo vrezen zij, verdwij
nen ook de vrijdagse klanten uit de
winkel. De omzet zal schrikbarend da
len en de mensen laten de vis voor wat
ze is. De slagers zullen meer vlees ver
kopen en het slot van het liedje zal zijn
dat de kleinere detailhandelaren het
loodje leggen en naar een andere brood
winning moeten uitzien.
„Voor mij wordt het fataal. Ik zal "n
ander baantje moeten zoeken". Zo ziet
een troosteloze vishandelaar de komen
de toestand. Ook in Breda, Bergen op
Zoom, Roosendaal en Waalwijk wordt
de vishandel in de val meegesleurd.
Sommige zijn boos op het episcopaat,
weer anderen begrijpen dat de Kerk
met de belangen van de vishandel nau
welijks rekening kan houden bij haar
streven zich aan de eigen tijd aan te
passen. De firma Siewertsen in Uraui-
een belangrijke visgrossier voor
Brabantse en Limburgse winkeliers
maakt zich eveneens grote zorgen.
„Het probleem leeft bij alle vishandela
ren ln het land", werd ons daar mee
gedeeld.
Te voorbarig
„Jullie zijn veel te voorbarig geweest
met die voortijdige publikaties". zegt de
heer H. Wassing, vishandelaar aan de
Hogewoerd te Leiden. „Ik heb nu klanten
die op vrijdag zeggen: straks hoeven we
niet meer te vasten en mogen we op
vrijdag vlees eten, laten we daar nou
maar vast mee beginnen. Weet u wat het
is met katholieken (ik ben het zelf ook):
wat ze niet hoeven, doen ze ook niet,
straks mogen ze op vrijdag vlees eten,
nou dan vertikken ze het gewoonweg vis
te eten". Aldus de heer Wassing.
De heer Wassing is vóór vernieuwing
van principes zegt hij en ten opzichte van
de oecumenische gedachte vindt hij het
toelaten van vlees op vrijdag maar een
bijzaak. Een visje mag volgens hem geen
rol spelen. Maar hij ziet er zonder meer
een economische strop voor de vishande
laren in en hij is niet gelukkig met de
toekomstige situatie. Vooral de visverko-
pers in de volksbuurten zullen het vol
gens de heer Wassing gaan merken. De
genen die zich gespecialiseerd hebben in
fijnere vissoorten krijgen minder last
te verduren. „De grote meerderheid van
de katholieken zal gewoon vlees gaan
eten", meente de heer Wassing. De vis
handelaar zal zijn beste beentje voor
moeten zetten. De heer Wassing denkt
bijvoorbeeld aan regelmatige landelijke
publikaties waarin erop wordt gewezen
hoe gezond het is vis te eten. Vooral voor
opgroeiende kinderen. Eet eenmaal per
weck vis, adviseert de heer Wassing.
Jan Schilder: Jk heb niks
aan katholiekendie tegen
heug en meug een visje eten."
Vishandelaar H. Hoogland in Alk-
laar beschouwt de opheffing als eei)
nadeel. Ondanks zijn geografische voor
sprong dus ook voor hem geen victorie
onder de geel-witte vanen. „Ik wacht
af", zegt hij, „maar het komt ons niet
ten goede, dat voorspel ik u". Hij be
schouwt het nog als een geluk, dat in
de kuststreken meer vis wordt gegeten
dan in het zuiden. „Ik lever veel vis
aan gTote inrichtingen, waar vele zui
derlingen als broeder werkzaam zijn",
zegt hij, „en juist daar verwacht ik de
grootste klappen. Zuiderlingen zijn nu
eenmaal geen viseters".
Geen paniek
(Van een onzer verslaggevers)
DE drieduizend vishandelaren in Nederland
hebben uit Rome een alleronplezierigste
nieuwjaarsboodschap gekregen: de
eeuwenoude onthoudingswet die voor
vrijdag gold wordt zo goed als zeker binnenkort
opgeheven en daarmee zal het zilte zeebanket
automatisch zijn onaantastbare alleenheer
schappij op deze traditionele vleesloze dag
verliezen. Betekent deze maatregel nu voor de
vishandel een zekere verdrinkingsdood in een
zee van ellende? „Ja", meent de Rotterdamse
vishandelaar Pie de Vlaam, die bij incidentele
ontheffingen in het verleden zijn omzet reeds
onrustbarend heeft zien kelderen. In een telegram
dat hij op eigen gezag namens 1500 collega's aan
de bisschop van Rotterdam stuurde, spreekt hij
zijn ernstige bezorgdheid uit over de toekomst
en pleit hij stop voor een gewetensvolle
benadering stop van dit probleem stop.
Drs. D. J. van Dijk, voorzitter van het produkt-
schap voor vis en visprodukten, is daarentegen
zeer optimistisch. Vele jaren lang ijvert hij al
voor een gespreide visafzet en met heilige onrust
heeft hij zijn slogan „vis 2 x per week" er bij de
consumenten ingehamerd. „Vis eten op vrijdag",
meent hij, „is in -ons land een onuitroeibare ge
woonte geworden. En daar zal die ontheffing ook
niks aan kunen veranderen. Het is krankzinnig,
maar zelfs mijn eigen vrouw weigert om op
zaterdag vis te eten. Ik zit 34 jaar in de vis en ik
weet er alles van maar ik zie zelfs geen kans haar
tot andere gedachten te brengen. Als ik daar niet
in slaag, waarom zal het Rome dan opeens wel
lukken?"
bapüHt vraag Ik i
he«ft die Katholiek*
,Als handelaar zeg ik neen, als christen zeg ik ja
Scheveninger Kees Roos, die veertig jaar
een viskraam in Den Haag drijft, mikt op
een grotere spreiding van zijn omzet. Tot
nog toe sleept hij veertig procent van zijn
verdiensten op vrijdag binnen. ,,Maar dat
zal nou wel gaan veranderen. Als koopman
kan ik dat besluit van de Katholieke Kerk
betreuren, want het gaat me geld kosten.
Daar ben ik van overtuigd. Ik vraag me
alleen af, waarom ze zoveel eeuwen hebben
gewacht met die opheffing. Met permissie
moet ik daar nou als buitenstaander een
groot vraagteken boven zetten. Als christen
heb ik die verandering echter gelaten te
accepteren. Zal ik er straks een boterham
minder door eten, dan is dat een bestiering
van boven. Ik ben zelf baptist en ik mag
me om het geloof van een ander niet
bekommeren. Wil de katholiek straks op
vrijdag een tartaartje eten, dan heb ik het
recht niet om het uit zijn mond te kijken.
Je moet in die dingen realist zijnN Ik kan
ook niet zeggen, dat Jjet een gemene zaak
is. Je hebt gelukkig ook katholieken, die
wel van vis houden en degenen, die een
makreeltje naar binnen moeten stampen,
aten tot nog toe op vrijdag toch een eitje
of wat kaasfondue."
De heer P. Oostveen. die een bijna
50 jaar oude vishandel in de Utrechtse
Nobelstraat drijft, ziet de toekomst
niet somber in. „Geen reden voor pa
niek", zegt hij stralend, „de mensen
zijn al jaren vertrouwd met het idee,
dat er op vrijdag vis op tafel komt en
dat geldt beslist niet alleen voor ka
tholieken. Zolang de vis nog minder
duur betaald wordt dan het vlees, hoe
ven wij niet bang te zijn. Wij zullen
eerder het voordeel krijgen van een ver
spreide verkoop over de gehele week.
Dan gaat de vrijdag als topdag verlo
ren, maar dat compenseert zich vanzelf
weer. Vis is immers een volledig ge
accepteerd gerecht, waar je alle kanten
mee uitkunt".
J. Verhoek, vishandelaar in Zeist,
verwacht een maximale teruggang van
5 procent. „Ook nu is het al zo", zegt
hij, „dat vele katholieken zich aan ont
houding op vrijdag niet veel gelegen
meer laten liggen. Vooral de jongeren.
Die weten niet eens, waar het om gaat
en vallen terug op een zelf gecreëerde
dispensatieregeling. Heus, de vis blijft
vanwege de goedkoopte toch wel in
trek. Ik zie er trouwens ook een gunsti
ge kant in. Drie dagen per week loop
je nu in dit bedrijf met te veel perso
neel, terwijl je op het einde van de
week handen tekort komt. Dat kan nu
eindelijk eens worden rechtgetrokken".
Gewoon doorgaan
Vishandelaar G. Misana (eigenaar
van de grootste viswinkel in Hengeio)
zegt gelaten: „Je kunt deze maatregel
veel beter stilzwijgend aanvaarden. Hoe
meer publiciteit, hoe meer reactie".
De heer Misana, zelf niet katholiek, is
er heilig van overtuigd, dat de mensen
gewoon rustig doorgaan met viseten op
vrijdag. „Mijn katholieke klanten",
zegt hij, „interpreteren deze maatregel
ieder op hun eigen wijze en velen zul
len op vrijdag de vis blijven eten en
geen vlees gebruiken".
Op zondag
De eigenaar van een visspeciaalzaak
in Heerlen acht een verschuiving van
zijn omzet van vrijdag naar een ande
re dag goed mogelijk. „Er zal ook een
grote groep zijn", voegt hij er aan toe,
„die nu voor goed van de vis afstapt.
Anderen daarentegen hebben de moge
lijkheden van de vis nu pas ontdekt. Er
wordt tegenwoordig zelfs op zondag vis
gegeten".
Bot vangen
Conclusie: de vishandelaren zijn
voorzichtig bezorgd, maar beslist niet
in paniek geraakt. De 5000 vissers, die
de Nederlandse vloot van 77 motor
trawlers, 72 motorloggers en 380 kotters
bemannen, behoeven voorlopig niet
achter hun netten te vissen, om bot te
vangen. Zij zullen voortaan alleen wat
eerder op huis aan moeten stomen om
de slogan van drs. Van Dijk niet tot een
aanfluiting te maken.
„Eet 2 x per week vis". Daar gaat
het om. Mocht het Nederlandse volk
achteraf collectief besluiten om op vrij
dag de tanden te zetten in een croquet-
je, dan is dat nog geen betrouwbare
graat-meter voor de visafzet in de lage
landen.
De inflatoire prijsontwikkeling
zorgt immers vanzelf wel weer
voor een nieuwe vastendag.
BEURSOVERZICHT
AMSTERDAM (ANP) De stem
ming voor de internationale waarden is
vanmiddag licht verdeeld geweest. Phi
lips was aan de vaste kant op circa
133 tegen een vorige slotprijs van
132.10. 's Morgens gold als laagste prijs
voor Philips 132. Er bestond voor dit
fonds ruime belangstelling van het pu
bliek en de beroepshandel. Ook Zwit
serland nam enkele stukken uit de
markt. Er gaan ter beurze geruchten
over een eventuele samenwerking van
Philips met de Amerikaanse maat
schappijen International Business Ma
chines of Control Data op het gebied
van rekenmachines etc. Deze geruch
ten lokken kopers in de Philipshoek.
AKU was prijshoudend op 386. De
beurs houdt er reeds rekenig mee dat
de geschilpunten door AKU en de vak
bonden morgen, tot een oplossing
zullen komen. Kon. Olie was een
paar dubbeltjes lager op 158.60. Unile
ver lag wederom zwak in de markt met
weinig handel. Er was in dit fonds
geen Amerikaans aanbod doch Unile
ver sloot gisteren in Wall Street 5/8 dol
lar lager. Hoogovens werd onveranderd
op 480 geadviseerd, terwijl de advies-
koers voor KLM moeilijk was te ver
krijgen in verband met de gepubliceer
de cijfers van deze maatschappij. Des
morgens werd KLM verhandeld van
366 tot 367 gulden (365 gulden). Het
fonds noteerde gisteren in Wall Street
twee dollar hoger. De handel in de
hoofdfondsen was kalm behalve voor
Philips waarin gedurende de gehele
beursduur regelmatig werd gehandeld.
De scheepvaartsector had weinig te
doen. De koersen verschilden slechts
gering met die van gisteren. De leiden
de cultures lagen iets beter in de markt.
De staatsfondsenmarkt was kalm en
prijshoudend. De nieuwe 6y.j procent
obligaties BNG. waarin nog niet werd
gehandeld, werden op 98% procent ge
adviseerd, tegen een ultgiftekoers van
98%. Volgens de beurs wordt op de in
schrijvingen van deze BNG-lening 5
procent toegewezen tot een maximum
van 5000 gulden.
In de lokale afdelingen werden aan
delen Fokker wederom hoger geadi
seerd. De beurs acht de mogelijkht
niet uitgesloten dat Engeland toch m
Rolls Roycemotoren aan Fokker
gaan leveren. Ook Wyers, welke stu
ken de laatste dagen vast in de mi
lagen, kregen wederom een hogere
vieskoers. De beurs verwacht binnenko
over deze maatschappij een gunst
jaarversl: jf. Op de incourante n
werden aandelen en obligaties
bouwmaterialen verhandeld op re
tievelijk 234 en 159. Zoals bekend
op deze stukken een bod uitgebrac
van respectievelijk 235 en 160.
WEEKSTAAT NED. BANK
Slechts enkele
veranderingen
AMSTERDAM (ANP) De weekst
van de Nederlandse Bank per 24 janui
geeft slechts enkele belangrijke mutat:
te zien. Als gevolg van de vroege ultiro
opvragingen steeg de chartale circuit'
met f 55 min. tot f 7259 min. Doordat
banken in de afgelopen week tot een
drag van f 60 min. aan schatkistpap;
hebben afgenomen, is het saldo van
schatkist gestegen tot 343 min. Ven)
hebben de banken voor f 66 min. do
gekocht en betaald, waardoor de goud
deviezen voorraad daalde tot f7117
waarvan ongewijzigd f 6327 min. aan
Vermoedelijk als gevolg van de stort:
op de emissie Unilever vertoonde de re
ning „andere ingezetenen" in de vo;
weekstaat een stijging met f37 min.
f 55 min. Hiervan zijn thans f 29 n
teruggekomen. De banken zagen zich
noodzaakt om f 16 min. aan dure vc
schotten op te nemen. Deze rekening
daardoor op tot I 35 min.
