ELKE OCHTEND KIJKEN BOEREN
IN SPANNING NAAR VARKEN:
OORLOGSSITUATIE IN VEEHOUDERIJ
Miljarden
redden
door
miljoenen
De vorming van 't
regeringsbeleid
Logboek van mond- en klauwzeer
Intensieve
strijd
HUIBERS
Nieuwe wegen
voor p.b.o. s
mgxA
DE LEEDSK COURANT
ZATERDAG 22 JANUARI 19* ZJ
nanHMjHp|MB
Boer, pas op je varkens.
Mond- en klauwzeer beheerst de natio
nale veehouderij. Elke ochtend, even
voor zij de slobber gaan klaar maken,
kijken duizenden boeren met spanning
naar hun varkens. Lopen de dieren
kreupel? Hebben zij blaasjes op de
neusspiegel? Anton van Achten in het
Noordlimburgse Reuver was op zater-
dag 9 oktober de eerste boer die door
de gevreesde ziekte werd getroffen.
Onmiddellijk werden zijn 112 varkens
en vijf pinken naar een destructie
bedrijf vervoerd. De stallen en het erf
werden verscheidene malen nauwgezet
met natronloog ontsmet. Aan de in
gang van zijn boerderij en op de deu
ren van zijn stallen verschenen de
beruchte waarschuwingsborden. En in
een kring van vijf kilometer rond zijn
bedrijf werd een veevervoersverbod
van kracht. Drie dagen later ontdekt
men op een bedrijf in het nabije Maas-
bree een nieuwe besmetting. Men
neemt er dezelfde maatregelen als in
Reuver. Maar een week later steekt de
ziekte in de omgeving van Deurne de
kop op. Men spreekt er van een explo
sie. Tientallen bedrijven worden ge
troffen. Er wordt groot alarm gegeven.
Een tiental entploegen, gewapend met
een nieuw, nog niet helemaal uitgepro
beerd, tienvoudig geconcentreerd vac
cin bezoekt boerderij na boerderij. In
deze streek wordt de inenting verplicht
gesteld. Men doet alles om de streek
te isoleren. Maar het is tevergeefs.
Plotseling komen er meldingen bin
nen uit de omgeving van Sehaijk, en
kele tientallen kilometers noordelijker.
Daar worden ook speciale entploegen
Ingezet. En ln St.-Oedenrode vestigt de
regionale veeartsenijkundige dienst van
het ministerie van Landbouw een diag
nostisch centrum. Van hieruit worden
diagnoseploegen de besmette gebieden
in gestuurd. Hun streven: binnen een
uur na de melding de diagnose te heb
ben gesteld, de waarde van de veesta
pel te hebben getaxeerd, de zieke en
gezonde varkens naar een destructiebe
drijf te hebben gebracht en het bedrijf
te hebben ontsmet. Men leeft in oor
logssituatie.
Alles wordt in het werk gesteld om
ds besmetting beneden de rivieren te
houden. Brabant en Limburg en tot 29
december ook Zeeland worden door een
Cordon van voorschriften omgeven.
Geen varken, koe, schaap of geit kan
naar boven de rivieren worden ge
bracht. De Waal vormt de gevechtsli
nie. Bij elke rivierovergang, van de
Duitse grens tot de Grevelingendam,
worden dag en nacht bewakingsposten
betrokken. Op de dijken en in de be
smette zones zijn constant patrouille-
ploegen op pad. Iedere verdachte auto
wordt onderzocht. Bij de Moerdijk, Gor-
cum en Nijmegen wordt aan beiden zij
den van de brug gepost. Per portofoon
worden de noordelijke bewakers door
de zuiderlingen van de komst van ver
dachte wagens op de hoogte gesteld.
Er Btaat veel op het spel meer
op 't spel meer dan de doorsnee-
Nederlander beseft. Het buitenland
houdt de ontwikkeling nauwkeurig in 't
oog. België verbiedt als eerste de In
voer van vlees en vee vanuit de drie
zuidelijke provincies Frankrijk volgt
snel het voorbeeld. Men vreest een in
voerverbod van vee, vlees en andere
agrarische produkten (groenten, bloem
bollen en zelfs in stro verpakt kera
miek) uit geheel Nederland. Andere
landen zullen dan ongetwijfeld volgen.
Er is een exportpakket van niet min
der dan drie tot vier miljard gulden in
het geding.
Dr. Drees klom
in de pen
(Van t
parlementairredacteur)
Elke ochtend spanning: zijn de varkens al kreupel?
TACTIEK
De strijd wordt intensief gestreden.
Er zijn miljoenen mee gemoeid. Maar
men hoopt er miljarden mee te redden.
In het Brabants-Limburgse gebied rond
De Peel en in de omgeving van Sehaijk
worden ringentingen gehouden: entploe
gen vaccineren en masse de gehele var
kensstapel. Men volgt daarbij de tac
tiek van de bestrijding van een heide
brand: beginnen aan de rand van het
gebied en langzaam optrekken naar de
In het gebied rond Deurne boekt men
goede resultaten. Men gebruikt daar
voor het eerst op grote schaal een nieuw
vaccin. Tot dusver was het enten van
varkens tegen mond- en klauwzeer een
moeilijke zaak. Men had de kwestie, in
tegenstelling met de runderentingen,
wetenschappelijk nog niet helemaal
rond. Runderen spuit men, ook met een
vrij nieuw vaccin, jaarlijks in tegen
mond- en klauwzeer. Dat is voldoende.
Bij d® varkens is de procedure wat
moeizamer. Om 3 maanden immuun te
worden, moeten zij tweemaal, met een
tussenliggende periode van veertien da
gen worden ingespoten. Maar omdat
varkens zelden ouder worden dan zes
maanden, is dit entingsschema te om
slachtig. En wordt het schema niet
streng nagevolgd, dan loopt men het ri
sico half geïmmuniseerde varkens te
krijgen waarbij de eerste verschijnse
len van mond- en klauwzeer moeilijk
zijn te onderkennen. Om al deze rede
nen worden de meeste varkens niet
voorbehoedend ingeënt. Maar sinds kort
beschikt het Centraal Diergeneeskun
dig Instituut in Amsterdam over een
tienvoudige geconcentreerde entstof
waarmee maar eenmaal behoeft te wor
den gespoten. Zij was echter nog niet
wetenschappelijk uitgeprobeerd. Maar in
Deurne zette mer het vaccin in in de
strijd tegen het kwaadaardige mond- en
klauwzeervirus, bekend onder de aan
duiding type-C. De resultaten waren
hoopgevend. Er werd vrij vlot een im
muniteit bereikt. Maar midden novem
ber was men helaas door de voor
raad van honderdduizend doses heen.
TEST
Een Inspecteur van de veeartsenij
kundige dienst In Den Haag: „Inder
daad helaas! Maar JA...Je produceert
nu eenmaal niet volop wat je weten
schappelijk gezien nog niet helemaal
rond hebt. Het gebruik in Deurne be
schouwen we als een soort laboratori
umtest. De resultaten zijn hoopgevend.
In die omgeving hebben zich tenmin
ste geen nieuwe gevallen voorgedaan".
Wachtposten en patrouillediensten ten
spijt: half november blijkt de Waallinie
te zijn doorbroken. E»e poging Noord-
Nederland vrij te houden is mislukt. In
Neede en Eibergen worden nieuwe ge
vallen gemeld. De eerste week van de
cember verbreidt de epizoötie zich ex-
plosiegewijs over Gelderland uit: 2 de
cember Wychen, 3 december Groes-
beek. 4 december Bemmel en Heumel,
tj december Overasselt, 8 december Bar-
neveld en omgeving. Ede, Amerongen
en Apeldoorn worden besmet. In de
week van 9 tot en met 15 december
constateert men 36 en de week daarop
52 nieuwe gevallen. Overijssel wordt tot
zwart gebied verklaard. Onzichtbaar
rukt het venijnige virus op. Staphorst,
Dalfsen, Ommen, Raalte, Rijssen en
Nieuwleusen meldden hier de eerste be
smettingen. Enkele dagen later blijken
ook vijf bedrijven in Drente besmet te
zijn.
Onvermijdelijk gevolg van deze niet
te stuiten virusopmars: het ouitenland
sluit de grenzen voor Nederlands vee,
vlees, vleesartikelen, enkele agrarische
en aanverwante artikelen. Frankrijk
(onze grootste afneemster) en België
openen de rij. Duitsland en Zwitserland
volgen. Italië aarzelt nog een paar da
gen, maar verbiedt de invoer dan ook.
Daarmee dreigt ook de kalverenmeste-
rlj Ineen t® zakken. Want dez® tak van
onze agrarische Industrie Is voor het
grootste gedeelte op Italië afgestemd.
Deze uitvoerderving kost ons land vijf
tien miljoen per week.
BESMET
De binnenlandse handel volgt de oor
logsverrichtingen op de voet. Er zijn al
nieer dan vijftienhonderd bedrijven be
smet: bijna duizend in Brabant, bijna
tweehonderd in Limburg, ongeveer 225
in Gelderland, een zestig in Overijssel,
en een tiental geïsoleerde gevallen in
Ltrecht en Drente. Ruim honderddui
zend varkens en meer dan elfhonderd
runderen zijn in de strijd gesneuveld.
Zij werden in de destructiebedrijven
verwerkt tot diermeel en technisch vet.
De varkensmarkten In het gehele
land worden geschorst. De varkens-
markt dreigt ineen te storten. Huis
vrouwen profiteren van lagere prijzen
voor varkensvlees. De slagers kondigen
de prijsdalingen met koeieletters aan.
Op de markt ontstaat een zenuwachtige
stemming. Als eerste maatregel om de
rust te verzekeren besluit men voorlo
pig maximaal dertigduizend geslachte
varkens ln te vriezen.
Intussen bestrijdt men de onzichtbare
vijand Intensief. De boeren krijgen
hun vergoeding 100 procent voor ge
zond® en 75 procent voor d® ziek® die
ren, wie laat enten, ontvangst subsidie.
De veeartsen hebben voor de massale
entingen een goedkoop tarief vastge
steld: een gulden per vaccinatie.
Maar de boeren die door mond- en
klauwzeer worden getroffen, worden er
niet beter op.
J. A. Worsseling ln Puiflijk (land van
Maas en Waal) van wie op een zondag
avond 49 varkens en 1 vaars werden af
geslacht: „Over de vergoeding hebben
wij geen klagen. Maar je bent een poos-
Je uit je bedrijf. Veertien dagen lang
mag je geen varkens houden. De men
sen komen steeds terug om de boel te
ontsmetten. Al die tijd lig je werkeloos
en staan je varkensverdiensten stil. Ik
had eigen fokmateriaal. Ik kan nu van
voor af aan beginnen."
Meer dan vijftienhonderd boeren kun
nen hem dat nazeggen. En wie weet
hoeveel er nog zullen volgen. De geval
len in Drente hoopt' men tijdig te isole
ren. Maar niemand kan voorzeggen dat
het hierbij zal blijven. Men vecht tegen
een even onzichtbare als onberekenba
re vijand met grootscheepse afslach
tingen. tienduizenden inentingen en in
natronloog gedrenkte lappen voor de
staldeuren. Voor de nationale econo
mie Is 't van groot belang dat de buur
landen hun grenzen weer openen. Maar
daarvoor moeten de zwarte gebieden
weer tot witte kunnen worden verklaard.
En dat varkentje lijkt niet ge
makkelijk te wassen.
DEN HAAG.„Het zal het streven
van regering en Sta ten-Generaal moeten
zijn verhoudingen te handhaven of te
scheppen die de parlementaire demo
cratie in ere doen blijven of In ere her
stellen". Dat is de laatate zin uit het
hoek „De vorming van het regerings
beleid" van dr. W. Drees, gedurende vele
Jaren minister-president.. Wie had ge
dacht. dat de oud-premier In dit boek,
dat zich bezighoudt met de manier waar.
op het regeringsbeleid wordt gevormd
en waarin dus ook de taak van de
Staten-Generaal besproken zou moeten
worden, tot duidelijke uitspraken zou
komen, heeft zich vergist. Dat is erg
jammer, want juist een gezaghebbend
en ervaren man als dr. Drees had hier-
I over behartenswaardige dingen kunnen
I wggen.
Dr. Drees heeft niet alleen een enorme
ervaring als minister en minister-presi
dent maar ook als Kamerlid Bovendien
heeft hij afstand genomen van het
directe politieke gebeuren, zodat ook in
dat opzicht zijn oordeel een grote waarde
had kunnen hebben, juist Ln deze tijd,
waarin de werking van onze parlemen
taire democratie ter discussie ie gesteld.
Het onbevredigende uit het laatste
hoofdstuk van het boek is, dat dr. Drees
dus niet zegt, dat de verhoudingen tus
sen regering en Staten-Generaal in ons
land goed moeten zijn, maar evenmin
verklaart hij, dat zij niet in orde zijn.
De heer Drees betoogt, dat de wanver
houding, die in Frankrijk is ontstaan
door de geconcentreerde macht in han
den van één man te leggen, in Neder
land niet aanwezig is; aan de andere
kant schrijft hij duidelijk: de feitelijke
ontwikkeling beperkt de parlementaire
mogelijkheden.
Degenen, die het boek van dr. Drees
ter hand nemen hadden nu graag van
hem vernomen hoe zijn oordeel over de
huidige verhouding regering-parlement
met betrekking tot de vorming van het
regeringsbeleid ia Deze kritiek neemt
uiteraard niet weg. dat het jongste werk
van de minister van Staat in alle op
zichten bijzonder lezenswaard Is.
Kritiek
Dr. Drees formuleert op heldere wijze
hoe het regeringsbeleid tot stand komt.
Hij geeft een overzicht van alle aspec
ten. die er bij betrokken moeten worden:
de kabinetten, de hoge colleges van Staat,
het ambtelijk overleg, de bindingen met
het buitenland, de betekenis van de be
langengroepen ln Nederland zelf en dan
uiteraard ook het parlement. Het is voorts
heel begrijpelijk, dat dr. Drees ln dit boek
niet de verleiding heeft kunnen weer
staan om de vorming van het regerings
beleid niet uitsluitend theoretisch te be
naderen. Hij grijpt bij herhaling naar
voorvallen uit het jongste verleden en
kritiseert dan zowel ministers als poll
tieke groeperingen Om een enkel voor
beeld te geven: dr. Drees schrijft, dat hij
met enige verwondering kennis heeft ge
nomen van een brief, die premier Marij
nen aan de voorzitters van de fracties
van de regeringspartijen had gericht
Mr. Marijnen heeft hierover in de Kamer
destijds gezegd, dat vertrouwelijk over
leR van deze aard ook vroeger wel had
plaatsgevonden, maar dat. dit nooit was
uitgelekt „Het is mij niet duidelijk,
waarop dat zou kunnen doelen. Ik her
inner mij niets van die aard", schrijft dr
Drees nu.
Geen betekenis
Met dit citaat hebben wij willen aan
tonen hoe gevaarlijk het is actuele zaken
bij een boek over de vorming van het
regeringsbeleid te betrekken. Deze en
andere voorvallen, die dr. Drees aan
haalt. zijn zo sterk (aan persoon en tijd
gebonden, dat zij noch voor een latere
lezer, noch voor de parlementaire historie
betekenis behouden. De kracht van het
boek zou dan ook ongetwijfeld nog groter
zijn geweest, wanneer dr. Drees dit
soort uitweidingen achterwege had g<
laten. Maar samenvattend, het gaat hli
om een boek. dat grote belangstelling ve:
dient, omdat het voor buitenstaander!
veel duidelijk maakt, van het vaak inge
wikkelde raderwerk, dat in Den Haag
is geconcentreerd.
„De vorming van het regeringsbeleid'
door dr. W. Drees, uitgave Kon. vai
Gorcum en Comp. N V. Assen; 12,50.
Advertentie
brengt U een grote sortering in
geboorte-
aankondigingen
Vraagt monsterboeken ter inzage.
Middenstand wil
meer aandacht
voor ontwikkeling
DEN HAAG (ANP) Het hoofdbe
stuur van de koninklijke Nederlandse
middenstandsbond heeft in een nota
over het ontwikkelings- en sanerings
fonds voor de middenstand, de leden van
de Tweede Kamer verzocht ln veel rui
mere mate dan de staatscommissie-
Goldschmidt in haar rapport over zulk
een fonds heeft aanbevolen, het beleid
te richten op de ontwikkeling van het
midden- en kleinbedrijf. De middenstand
is veel meer gebaat bij reële hulp en
echte ontwikkeling in een economisch
gunstig klimaat, zo wordt in de nota onder
meer opgemerkt.
Structurele wijzigingen in de maat
schappelijke verhoudingen mogen
het inzicht van het hoofdbestuur va
KNMB niet onnodig worden gestimu
leerd in de richting van het afvloeien
van zelfstandige ondernemers. In be
paalde gevallen is sanering nodig en ge
wenst, maar zij is geen doel, doch een
uiterst redmiddel, aldus de bond.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De Sociaal-Economische
Raad heeft zich vandaag verenigd met
het ontwerp-advies over de ontwikkeling
van de bedrijfsorganisatie. In dit advic
wordt de regering verzocht nieuwe wegen
te openen die de P.B.O. verder vai
grond kunnen tillen. Tijdens de langdurige
disrussie bleek wel, dat men door de
gewenste reorganisatie geen revolutie in
het denken over de P.B.O. wil ontket
het principe bljjft gelijk, maar
men weerstanden die vooral van psycho
logische aard zjjn, wil wegnemen.
Vandaar dat men wil komen tot i
voudige commissies, tot lichte en tot zware
schappen. In feite was er in de discussies
slechts één strijdpunt: moet het midden-
en kleinbedrijf niet een eigen P.B.O.-
orgaan hebben? Deze materie werd aan
gesneden door onder andere de heer H. de
Mooij, die zei dat de middenstand al
vijftien jaar op een publiekrechtelijk or-"
gaan heeft aangedrongen, maar het nog
steeds moet stellen met een privaatrechte
lijke organisatie. Men vond elkaar ten
slotte in een bereidverklaring de materie
nog eens in studie te nemen, als de mid
denstandsorganisaties hierom formeel ver
zoeken.
