Nieuwbouw Academisch Ziekenhuis
naar Amerikaans model
MEDISCHE DIENSTEN
ZATERDAG 8 JANUARI 1966 DE LEIDSE COURANT
Leidse medische studenten vechten
om een plaatsje in de collegezalen
neus »n oor en vorloskundo on gynae
cologie. Al deze gebouwen xullen met
elkaar verbonden worden, maar kun
nen pas worden gebouwd, wanneer de
andere zijn afgebroken. Dit is kost
baar en omslachtig en men moet con
cessies aan de concentratie van de ge
bouwen doen. omdat de huidige sa
menstelling van het ziekenhuisterrein
dwingt op een bepaalde manier te bou-
Ook de verpleegsters zullen 'n nieu
we behuizing krijgen, een heel apart
zustershuis, mede omdat het gebouw
voor celbiologie en hystologie. waarin
zij thans,les krijgen en wonen, voor
een efficiënte uitbreiding van het
A.Z.L. zal moeten wijken.
Uitbreiding
Boerhaavelovartier
Ook het niet-klinisch stdtfi-
te van het Academisch Zieken
huis, het zgn. „Boerhaave-kwartier",
zal worden uitgebreid. Daar krijgen
de medische studenten de eerste drie,
vier jaar van hun opleiding hun col
leges en practica In de verschillende
laboratoria. Daar is ook de grootste
collegezaal die men heeft: de college
zaal in het fysiologisch laboratorium,
waar 300 studenten college kunnen
volgen in een enorme, omhooglopende
zaal met verstelbare stoeltjes.
Omdat er zoveel eerstejaars zijn.
heeft men op het ogenblik maar de
verschillende colleges gesplitst om niet
in moeilijkheden te komen met 't aan
tal beschikbare plaatsen en de gega- j
digden daarvoor. Volgend jaar hoopt
de universiteit de beschikking te heb
ben over collegezalen met een capaci
teit van 350 personen, die op 't ogen
blik naast de Kamer van Koophandel
op het Stationsplein in aanbouw zijn.
Aan het eind van de Wassenaarseweg
hoopt men in 1969 over een complex
te beschikken waarin plaats is voor
350 tot 700 toehoorders. Naast college
zalen wordt het Boerhaave-kwartier
ook uitgebreid met gebouwen voor
tropisch hygiëne, parasitologie en tech
nische dienst. In 1967 start men met
de nieuwbouw voor de medische che
mie. fysiologische scheikunde, fysische
biochemie en farmacologie, later zul
len eventuele proefdierenstallen aan
de beurt komen.
Summiere indruk
Met deze toekomstmuziek
van het Academisch Ziekenhui*
en de Leidse medische faculteit is er
een eind gekomen aan de omzwervin
gen die ik maandenlang over het »ie-
kenhuisterrein- heb gemaakt. In die
tijd werd het mij duidelijk dat het
Academisch Ziekenhuis een dermate
veelomvattend bedrijf is, dat zeven ar
tikelen er over slechts een summiere
indruk kunnen geven van wat er in
dit bedrijvige en fascinerende zieken-
huiscomplex aan de Rijnsburgerweg
gaande is.
Tussen het pesthuis St. Caecilia met
zijn chirurgyns cn zijn ziekenoppas
seressen en de huidige nieuwe poli
klinieken voor inwendige ziekten,
waar arts en patiënt zich gerugge-
steund weten door de vooruitgang van
de medische wetenschap, liggen eeuwen
van verplaatsing, verbeteringen en
verbouwingen van het A.Z.L. en nog
steeds buigen hoofden zich over im
posante stapels dossiers met tekenin
gen en ontwerpen van het Academisch
Ziekenhuis van de toekomst. Hoezeer
alles zich ook zal wijzigen, zijn ver
trouwde plaats in de Leidse samen
leving zal het A.Z.L. ongetwijfeld be
houden. Dat ons stadje met zijn kin
derhoofdjes, zijn sluimerende grach
ten en wat vermoeid gebogen gevel
tjes een ziekenhuis „binnen" haar be
nauwde veste heeft dat kan bogen op
een wereldreputatie, dat is iets om als
Leidenaar trots op te zijn.
Een ieder, die als patiënt enige UJd
in het A.Z.L. moet verblijven, krijgt
een brochure, waarin de directeur-ge
neesheer, dokter M. W. Jongsma, hem
inlicht over de gang van zaken in zün
ziekenhuis. In xijn voorwoord zegt
bemoedigend: „....het is een voort
durend streven u te voorzien van de
allerbeste geneeskundige verzorging
en verpleging. Wij willen uw verblijf
in ons ziekenhuis onder de gegeven
omstandigheden gaarne zo aangenaam
mogelijk maken. Met uw wensen zal
voor zover de behandeling en verple
ging zulks toelaten, zoveel mogelijk
rekening worden gehoudenHoe
troostvol dit alles moge klinken, an
ders dan beroepshalve hoop ik in het
A.Z.L. toch niet terug te keren!
L^NY VAN BRUSSEL
HERZIENING EN BEKORTING VAN
OPLEIDING TOT ARTS
WAT BRENGT een jongen, een
meisje er toe om medicijnen te
gaan studeren? Veelal zullen zakelij
ke argumenten bij deze keuze geen
rol spelen. Zij zullen het gaan doen
omdat het „interessant" lijkt, in het
gunstigste geval uit een soort roeping,
om de mensheid die voortdurend door
ziekte bedreigd wordt, daadwerkelijk
te kunnen helpen.
Velen die aan een medicijnenstudie
beginnen maken deze niet af. Een van
de factoren die hierbij een rol spelen,
is de lange studieduur, die veel door
zettingsvermogen vraagt. Officieel
staat er acht jaar voor de opleiding
tot arts, maar de ervaring heeft uit
gewezen dat men er doorgaans langer
over doet.
Er gaan in Nederland stemmen op,
om de opleiding voor arts te bekor
ten en wat minder veelzijdig te ma
ken. Op het ogenblik is de medicijnen
studie dusdanig, dat de student een
brede oriëntatie krijgt over alle facet
ten van de geneeskunde, ongeacht het
feit of hij nu huisarts, specialist of we
tenschappelijk ambtenaar wordt. Het
voordeel hiervan is, dat hij erg „all
round" is, maar anderzijds verplicht
is zich te verdiepen in onderdelen van
de geneeskunde, waarmee hij later
misschien niet meer geconfronteerd
wordt.
Splitsing van
medische opleiding
EEN MEDICIJNENSTUDIE is ver
deeld in een theoretisch, niet-kli
nisch gedeelte tot aan het kandidaats
examen, dat in het derde of vierde
studiejaar gedaan kan worden en een
klinisch gedeelte, waarin de student
kennis maakt met de praktijk en na
zijn docteraalexamen twee jaar dag in
dag uit als co-assistent in een zieken
huis werkt.
De Nederlandse medische opleiding
verschilt van die in Amerika. Daar
duurt hij niet alleen maar zes jaar,
maar in het tweede studiejaar begint
men in Amerika al met het zgn. „bed
side-teaching", het onderzoeken van
ziektegevallen en het stellen van een
diagnose aan het ziekbed zelf. In Ne
derland is men van plan dit ook eer
der te laten plaatsvinden, omdat op
het ogenblik in de eerste drie, vier
jaar van de medische opleiding het
accent teveel op de basisvakken en de
theorie valt. Wellicht zal er door ver
schuiving in de medische opleiding 'n
studiebekorting van een jaar ontstaan.
Overwogen wordt ook om de medi
sche opleiding in tweeën te splitsen
en na een paar jaar de student voor
de keuze te stellen: de opleiding te
volgen voor de man van de praktijk
óf de meer gespecialiseerde oplei
ding te volgen, die kostbaarder en
langer is en die naar een academische
loopbaan leidt. Men vermijdt daarmee
onnodig stilstaan bij onderwerpen, die
voor de student later van «een belang
meer zullen ziin en schept de moge
lijkheid om eerder de „maatschappij
in te gaan".
Hoeveel nadelen die lange opleiding
tot arts ook voor de betrokkenen mag
hebben, het is in ieder geval wel zo,
dat de Nederlandse arts door die op
leiding een goede naam heeft, dat hij
in staat is tot zelfstandig oordelen en
onderzoeken.
Wetenschappelijke
scholing
HET GROEIEND aantal studenten
en de eventuele wijzigingen in de
opleiding stellen speciale eisen aan het
Academisch Ziekenhuis en aan het i
„Boerhaavekwartier", het universitaire j
medisch centrum aan de Wassenaarse-
weg. Men hoopt op een ontlasting van
de Leidse medische faculteit door de
oprichting van een medische faculteit
in Rotterdam, waarin men de nieuw
ste opvattingen over de medische op- j
leiding en wetenschap wellicht kan
Verwezenlijken.
alleen ten behoeve van de medische
studenten, maar ook voor de weten
schappelijke scholing van diegenen die
potentiële gegadigden zijn voor het be
kleden van een functie binnen de we
tenschappelijke staf van de universi
teit. Een deel van de afgestudeerden
zal zich nl. aangetrdkken voelen tot
het wetenschappelijk onderzoek en
zoekt een band met de universiteit om
te promoveren of een academische
loopbaan te beginnen, waarin de mo
gelijkheid bestaat om via verschillen
de stadia op te klimmen tot „chef de
clinique", van waaruit men eventuele
opengevallen leerstoelen kan bezetten.
Er is geen instituut waar hqogleraren
of wetenschappelijke ambtenaren „ge
kweekt" worden; de medische facul
teiten moeten voor eikaars opleiding
zorgen.
Geconcentreerde
bouw
1UIET ALLEEN DE TOEVLOED van
studenten, de ontwikkeling van de
medische wetenschap, maar ook het
personeeltekort heeft tot gevolg dat
de noodzakelijke uitbreidingen van 't
Academisch Ziekenhuis geheel anders
zullen zijn, dan de huidige bouwstruc-
tuur: het Paviljoensysteem.
Dit systeem heeft naast de voorde
len zoals lange wandelpaden, 'n groe
ne omgeving en de zelfstandigheid van
verschillende specialismen, het nadeel
dat het desintegratie in de hand
werkt en zeer omslachtig is voor het
personeel. Daarom gaat men dit sys
teem, dat eens heel populair was. ver
laten voor een geconcentreerde bouw,
waarin de hoofdonderdelen van de
medische wetenschap zijn onderge
bracht. Het voordeel van een gecon
centreerde bouw is, dat de exploitatie
van het ziekenhuis minder moeilijk en
goedkoper wordt, dat de contacten tus
sen de verschillende specialismen mak
kelijker worden gelegd en door con
centratie ruimte voor uitbreidingsmo
gelijkheden worden gewonnen.
Erfenis uit
twintiger jaren
HAD MEN IN LEIDEN zelf de be
schikking over een groot terrein,
waarop men een nieuw ziekenhuis kon
bouwen, dan was het Academisch Zie
kenhuis van de toekomst geen pro
bleem. In werkelijkheid is het „ont
werpen" van een ziekenhuis dat nu en
in de nabije toekomst „bij de tijd" is,
in Leiden een gecompliceerde zaak.
Grond is er in een overbevolkte ge
meente als Leiden niet en bovendien
zit men met de erfenis uit de twintiger
jaren: een Academisch ziekenhuis, dat
met zijn gebouwen veel ruimte be
slaat, in feite weinig ruimte biedt en
grotendeels verouderd is.
Men zal dus moeten bouwen op het
huidige terrein en daarbij zal 't nor
male ziekenhuiswerk gewoon door
gang moeten blijven vinden, hetgeen
impliceert dat men aan een bepaalde
Prof. dr. J. D. Vertinde, decaan
van de faculteit der geneeskunde,
zei tot de minister van O. en W.
over de geneeskundige opleiding
het volgende:
„De faculteit heeft reeds een
rapport samengesteld waarin een
aantal, door haar noodzakelijk ge
achte herzieningen van de genees
kundige opleiding worden ge
noemd en geargumenteerd. Dit
rapport heeft nog geen bindend
karakter; het moet worden be
schouwd als een raamwerk, dat
nog aanvulling en bijschaving be
hoeft. In het kort komt dit rap
port op het volgende neer. De op
leiding tot het kandidaatsexamen
wordt enigszins bekort, waarna de
studenten, alvorens aan de studie
voor het doctoraalexamen te be
ginnen, de gelegenheid wordt ge
boden in klinieken werkzaam te
zijn en zich aldus vroeger voor te
bereiden op de omgang met en de
benadering van de patiënt. De stu
die voor het doctoraalexamen
wordt, voor zover het de niet-
klinische vakken betreft, gecom
primeerd in 1 jaar, terwijl het
tweede predoctorale jaar geheel
aan klinisch onderwijs zal worden
besteed. De studenten zullen dan
in kleine groepen, onder leiding
van ervaren docenten, klinisch on
derwijs aan het ziekbed ontvangen
en zelf een beperkte verantwoor
delijkheid voor de patiënt te dra
gen krijgen. Het jaar onmiddellijk
volgende op het doctoraalexamen
zal op precies dezelfde wijze en in
dezelfde klinieken als het vooraf
gaande jaar, worden besteed, doch
nu met een grotere verantwoorde
lijkheid voor de patiënt. In deze
2 klinische jaren vervult de stu
dent een zgn. clerkship, dat in de
plaats komt van het huidige co-
assistentschap dat de student geen
enkele verantwoordelijkheid voor
de patiënt oplegt. Het artsexamen,
door de faculteit basis-artsexamen
genoemd, kan dan na een totale
studieduur van 6 jaar worden af
gelegd. Het semi-artsexamen zou
dan komen te vervallen".
Op de Rijnsburgerweg zet elke middag een grote stroom fietsers koers
naar de Wassenaarseweg. Jonge mensen met studieboeken en college
dictaten achterop hun fiets en een witte jas, nonchalant opgevouwen,
onder de arm gekneld. Zij maken deel uit van die 1600 studenten die
de stad Leiden hebben gekozen om er medicijnen te gaan studeren.
Hun aantal wordt elk jaar groter. Dit jaar waren er ruim 250 eerste
jaars, hoewel de opleidingscapaciteit in Leiden maar berekend is op
200. „Vechten" om een plaatsje in de collegezalen is dan ook geen uit
zondering en men zoekt naarstig naar middelen om de steeds groter
I wordende toeloop van medische studenten naar behoren te kunnen
verwerken.
Het groeiend aantal medische studenten en de eventuele wijzigingen in de
opleiding, alsmede de ontwikkeling van de medische wetenschap, die naar
concentratie en efficiëncy in de bedrijfsvoering tendeert, stellen speciale eisen
j aan het Academisch Ziekenhuis en aan andere instituten, die de medisch
student bij zijn opleiding ter beschikking staan. In de toekomst zal zowel het
Academisch Ziekenhuis, als het Boerhaavekwartier een complex van labo
ratoria en collegezalen ten dienste van wetenschappelijke onderzoekingen en
1 het onderwijs aan medische studenten aanzienlijk worden uitgebreid.
j IN DE TOEKOMST:
CONCENTRATIE VAN MEDISCHE FACULTEIT
OP WASSENAARSEWEG
COLLEGEZALEN VOOR 700 STUDENTEN
Antwoord: De staatsloterij deelde
ons mede, dat getallen van vijf cijfers
altijd beginnen inet een nul. Uiteraard
verandert door deze nul het getal niet.
Dit gebeurt alleen, wanneer de nul
achter het getal geplaatst zou worden.
Dat het een keer voorgekomen is, dat
de nul afwezig was, is te wijten aan
ofwel een foutieve opgave van het kan
toor der staatsloterij, ofwel aan een
zetfout. De nul heeft dus geen prijs-
bepalende waarde, daar getallen van
vijf cijfers niet zonder deze nul voor
komen en bovendien een getal met ot
zonder nul dezelfde waarde heeft.
Wilt U iets weten?
LEIDEN EN OMGEVING
volgorde van bouwen gebonden is en
dat men daarvoor ook een veel lan
gere tijd zal moeten uittrekken. De
huidige opvattingen van hoe 'n zie-
kenhuis, en met name een Academisch
Ziekenhuis er uit zou moeten zien,
door de Leidse medische faculteit be
studeerd. Een voorbeeld hiervan is het
nieuwe Academisch Ziekenhuis in Ber
lijn, dat bestaat uit een groot, gecon
centreerd complex. Leiden heeft voor
adviezen inzake de toekomstige bouw
plannen voor het Academisch Zieken
huis de Amerikaanse medicus Russell
Nelson in de armen genomen, die op 't
gebied van de ziekenhuisbouw zijn
sporen heeft verdiend. Zijn eigen zie
kenhuis, het John Hopkins hospital,
geldt zowel in Amerika als daarbuiten,
als een voorbeeld van hoe een zieken
huis er uit zou moeten zien.
Bouwen op
huidige terrein
IjrOE MEN IN DE toekomst het
A.Z.L. gaat verbouwen en uit
breiden? Alvorens op deze vraag in
te gaan, moet men allereerst weten
dat de medische faculteit een klinisch
en niet-klinisch gedeelte heeft. In dit
laatste worden voornamelijk onderzoe
kingen gedaan en het is gelegen aan
de Wassenaarseweg. De hoofdader van
de medische faculteit, zowel wat 't Aca
demisch Ziekenhuis betreft, als het
niet-klinisch gedeelte, zal de Wasse
naarseweg worden. Het Boerhaave
kwartier zal belangrijk worden uitge
breid en de hoofdingang van het Aca
demisch Ziekenhuis, die nu op de
Rijnsburgerweg is, zal worden ver
plaatst naar de Wassenaarseweg.
De enige plek van het ziekenhuis
terrein, die niet is bebouwd, is het
enorme parkeerterrein achter het ge
bouw voor de nieuwe poliklinieken
voor inwendige ziekten. Op deze grond
zal aansluitend op deze poliklinieken
een gebouw kunnen verrijzen voor de
verpleging en de behandeling van pa
tiënten die in de polikliniek zijn „op
gevangen". Het te stichten gebouw zal
naast de afdelingen inwendige genees
kunde en heelkunde ook een afdeling
radiologie huisvesten, die enerzijds
diensten zal verlenen door het maken
van b.v. foto's en doorlichtingen, an
derzijds zelfstandige onderzoekingen
zal verrichten.
Dit zal dus de eerste belangrijke uit
breiding zijn die men in het Acade
misch Ziekenhuis doet.
De tweede fase in het uitbreidings
plan zal de concentratie zijn van an
dere speciaü-men. zoals bijv. keel.
Lelden Gedurende het komende
weekeinde nemen waar de artsen t wij-1
zigingen voorbehoudenDkt. Pleiter,
Fruinlaan 11, tel. 31337. dkt. Lahr, Zoe-
terwoudsesingcl 8, tel. 21463, dkt. Jas-
perse. Witte Singel 72. tel. 24961. dkt.
Veldhuyzen. De Laat de Kanterstraat
35, tel. 20617. dkt. Van Leeuwen, Haag-
weg 60, tel. 26509.
Apotheek: geopend voor spoedeisende
gevallen (van 7 t/m 13 jan.l: Centraal
Apotheek, Breestraat 74, tel. 20552. Zat.
8 jan. bovendien geopend Doeza Apo
theek, Doezastraat 31, tel. 23113 en Ha
ven Apotheek, Haven 18, tel. 20085.
Alkemade en Leimulden Dkt. Van
Haselen. Kerkstraat 91. Oude-Wetering.
tel. 01713-217. Dkt. Muskens, Noord
einde 166. Roelof arendsveen, tel. 01713-
329.
Alphen a. d. Rijn zat. Dkt. W. Cor
net. Kievitstraat 48, tel. 3697. Apotheek
(tot 1 uur) Allart, Raadhuisstraat 206.
daarna het gehele weekeinde: Apotheek
Somberg, Wilhelnunalaan 67. Zondag
dkt. J. Plattesschor, Burg. Visserpark 4.
tel. 2858.
Bodegraven Dkt. C. van Beek. Vij
verlaan. tel. 2268; zr. E. Borsboom, Pr.
Bomhardst raat, tel. 2086. Dierenarts G.
Hofland, Vijverlaan, tel. 3798. Apotheek
Bodegraven.
Boskoop Dkt. Bom, tel. 2088; Wijk
verpleging zr. Beks, tel. 2141.
Hazerswoude Zie Leiderdorp.
Hillegoni Dkt. C. M. Wijkmans,
Stationsweg 74. tel. 5771. Tandarts A. H
Disselkoen. Hoofdstraat 306, Sassen-
heim, tel. 8186. Apotheek: Lissese Apo
theek. Vierkant 223. tel. 3608. Wijk
dienst Wit-Gele Kruis: zr. E. Bakker.
M. Trompstraat 39. tel. 6657.
Katwijk n. d. Rijn Dkt. W. J. Lou-
werse, tel. 5805. Apotheek Princestraat
3. tel. 2755.
Katwijk aan Zee Dkt. J. C. J. Lod
der, tel. 4600. Apotheek zie Katwijk/Rijn.
Koudekerk Dkt. P. V. 't Woud,
Hoofdstraat 4, Leiderdorp, tel. 01710-
30070. Wijkverpleging: zr. v. Leeuwen,
Dorpstraat 50, tel. 01714-505.
Langeraar, Nieuwveen en Woubrug-
ge Dkt. J. A. Sandkuyl, tel. 01722-
139. Wijkverpleging: zr. Visser, tel.
01723-364, b.g.g. 01723-351.
Leiderdorp Dkt. P. v. 't Woud,
Hoofdstraat 40. tel. 01710-30070. Wijk
verpleging: zr. Van Leeuwen, Dorps
straat 50. Koudekerk a/d Rijn, tel.
01714-505.
Leidschcndam Dkt. J. J. Grob-
ben, Patrijslaan 32, tel. 4445. Tand
arts tel. 070-543035, alleen voor spoed
gevallen. Wijkdienst Wit-Gele Kruis,
tel. 4161, Willem Pijperlaan 49, zie
kenauto Rijkspolitie tel. 3923.
Lisse Dkt. N. Bet, Nassaupark 43,
tel. 3996. Tandarts A. II. Disselkoen,
Hoofdstraat 306. Sassenheim (uitslui
tend van 17.30-18.30). Apotheek: Lisse
se Apotheek. Vierkant 223, Lisse, tel.
3608. Zuster J. Dubbeldam, Wilhelmi-
nastraat 57, tel. 3882, b.g.g. 4117.
Nieuwkoop en Noorden Dkt. M.
Sanders (Nieuwkoop), tel. 01725-555.
Noordwijk Dkt. Goudriaan, tel.
2333; voor het Wit-Gele Kruis, tel.
2338. Voor het Groene Kruis tel. 2907.
Apotheek alleen „De Duinrand", za
terdags gewone dienst, zondags van
12-1
i 5-6 i
Noordwijkerhoul Dkt. De Groot
en dkt. Van cfbr Lugt (deze laatste
in De Zilk).
Oegstgeest Dkt. D. Held, Mare-
laan 36, tel. 52255. Wit-Gele Kruis: zr.
v. d. Klei, tel. 52426, b.g.g. 33773.
Rijiishiirg Zie Katwijk a. d. Rijn.
Sa-ssenheini Tandarts Bollenstreek,
zie Hillegom. Dkt. G. L. van Raay, Gou
verneurlaan 40, tel. 7777.
Valkenburg Zie Katwijk a. d. Rijn.
Voorhout Dkt. L. J. H. Lempérs,
.lulianalaan 82, tel. 6140.
