Leidse Courant | 1965 | 29 december 1965 | pagina 8

LUTINE-
GOUD

IN GOLVEN

Droom die sfeeds nachtmerrie blijkt Wout Wa8lmaiis

Waar zijn

mii|oenen
gebleven?

Hebt u een rijbewijs?

Dan hebben wij voor u
•dicht bij huis*
een goede baan!

Sportprogramma

Televisie en Kijkerspost

Oeroude levenswijsheid in korte gedichten

PAGINA 8

DE LEIDSE COURANT

WOENSDAG 29 DECEMBER I960

weer op de fiets

Van onze sportredactie

BREDA Wout Wagtmans komt terug
ln de wielersport als coureur. Hij vraagt
binnenkort een amateurlicentie aan en zal
zich dan weer volop in de strijd werpen.
..Och. dat stilzitten... Bovendien wil ik
enkele gentleman-coursen rijden en zo is
dat aardig te combineren Wagtmans
vorige maand 36 jaar geworden kan
als ex-prof terugkomen i bij de amateurs)
omdat hij vier jaar niet heeft gereden. De
wielerbond stelt twee jaar als minimum.

Was het fameuze schip „Lutine", dat in 1799 in een
grimmige storm even ten westen van Vlieland in
de golven verdween, beladen met goud, zilver en
andere schatten? Wat is er waar van al die mys
terieuze verhalen, die in de loop der jaren rond het
schip geweven zijn? Waarom werden er v'ele en
kostbare pogingen in het werk gesteld, teneinde de
zogenaamde rijke buit te bergen? Op al deze vragen

tracht de Nederlandse journalist S. J. van der
Molen in zijn boek „Goud in de golven, de waren
geschiedenis van de Lutine" (uitgegeven door Nijgh
en Van Ditmar) een afdoende antwoord te geven,
maar als in een sage van de zee laat zich bij de
beschrijving van de géschiedenis van de „Lutine"
de verbeelding al niet meer van de waarheid scheiden.

Het drama van de „Lutine", dat
pp 9 oktober 1739 begint, speelt zich
af tegen het decor van een woeste
stormnacht, die het zand van de duinen
over onze noordelijke eilanden doet
stuiven. In het holst van de nacht wordt
er op Vlieland alarm gemaakt. „Er is
een schip in nood", bulderen de matro
zen van een Engels korvet. Al wie zei
len en roeien kan wordt uit bed geklopt.
Ofschoon de Engelsen de vijanden zijn
van de Bataafse republiek, denkt daar
aan op dat moment niemand. Er zijn
vuurpijlen gezien boven de buitengron
den van Terschelling en dus kiezen de
schuiten en boten de zee.

Ook de jonge Jan Volkerts Visser
zoals hij later getuigt met zijn vader
en andere zeelui kiezen zee met hun
loodssehuit. Het duurt enkele uren,
voordat zij buitengaats zijn en de volle
kracht van de Noordzeegolven moeten
trotseren. Het is vijf uur in defmorgep
eft nog grijs van de schemering.

Maar in dat schaarse licht zien zij
aan alle kanten de bewijzen, dat hun
hulp te laat konn. Wrakstukken, kisten
en koffers en de lijken van mannen, en
kele vrouwen, matrozen en burgers
drijven naar de kust. Drie lliken en 'n
paar verspreide stukken van de lading
nemen zij aan boord.

Dan zien zij een groot wrakstuk
een overblijfsel van de „Lutine". Een
man klampt zich vertwijfeld vast aan
de verschansing, terwijl hoge golven
over hem heen slaan. De Vlielanders
weten de schipbreukeling te redden en
geven hem aan boord van de schuit te
eten. Als zij verder niets dan lijken en
goederen zien drijven, koersen zij naar
het zeegat, waar het Engelse korvet de
„Wolverine" ligt. Het korvet neemt de
doden en de ene overlevende (die later
de schrijver van de „Lutine" blijkt te j
zijn) over.

De „Lutine" was niet het eerste en
zou ook niet het laatste schip zijn dat
aan de verraderlijke banken en stro
mingen ten prooi viel. waardoor de Ne
derlandse kust steeds berucht was.
Vóór en in het zeegat van het Vlie
„een der machtigste stroomgeulen, die
de kustlijn van Nederland doorbreken",
aldus een waterstaatkundige vonden
een onbekend aantal zeelui hun graf.

om tot op 30 nieter diepte te baggeren.
Zeesleepboten zouden de tinmolen naar
het voormalige Nederlands-Indië moe
ten slepen. Dit werd enige tijd uitge
steld en de directie van Billiton besloot
dat de „Karimata" best ergens produk-
tief gemaakt kon worden.

Nadat alle technische voorbereidin
gen tot de bergingspogingen waren ge
troffen. begonnen op de negende juni
1938 de motoren van de „Karimata"
te draaien. Het is bijna vanzelfspre
kend, dat de bemoeiingen van de dege
lijke maatschappij Billiton met het goud
van de „Lutine" op een dergelijke spec
taculaire wijze grote indruk maakten.
De papieren van de „Lutine" na voor
afgaande mislukte pogingen, stegen in
aanzien en ofschoon de verwachtingen
om goud te vinden niet zeer hoog ge
spannen waren, was men toch hoopvol
ler dan bij vorige gelegenheden.

De eerste dagen boekte de „Kari
mata" reeds succes. Men vond stukjes
koper en een gedeelte van een medail
le. Op 12 juni 1938 haalde men het eers
te zilverstuk op, een zogeheten Spaan
se mat. De „Karamita" werkte rustig
door tot de 27ste juni, toen een zware
storm de tinkolos tijdelijk buiten gevecht
stelde. Na herstel kwam de „Karima
ta" 14 juli opnieuw in actie. In de nacht
van 28 op 29 juli er werd in drie ploe
gen van 75 man dag en nacht doorge
werkt kwam alles en iedereen op het
baggerschip in rep en roer door de
„vondst" van een staaf goud. 3]2 kilo

Het werk van een buschauf- Minimum leeftijd: 21 jaar.
feur heeft vele aantrekkelijke Loopt u eens binnen op onze
kanten. Wij zullen u gaarne in- wekelijkse contactavonden
lichten over onze opleidings- DEN HAAG: Elke dinsdag
mogelijkheden,overonzeloon- en vrijdagavond in café-res-
en arbeidsvoorwaarden (waar- taurant „Paviljoen", Rijswijk-
onder vijfdaagse werkweek, seplein 39.
twee weken vakantie, Vrij ver- LEIDEN Elke donderdag-
voer en uitstekende sociale avond in het N.Z.H.-haltekan-

voorzieningen).
Standplaatsen: LEIDEN,
VOORBURG en HAARLEM.

toor, Stationsplein.

Telkens van half acht tot half
negen.

Of vul onderstaande coupon in:

14.02

Naam
Adres:
Woonplaats:

Noord-Zuid-Hollandse Vervoermaatschappij N.V.
Leidsevaart 396 Haarlem Tel. [phone]

KIES EEN BOEIENDE BAAN BIJ EEN STERK BEDRIJF,
KIES DE

Kookpunt

Terwijl heel Nederland gonsde van
geruchten en de spanning tot het kook
punt was gestegen, verwekte bet bericht vere resultaat van alle bergingspogin-
van de vondst ook bij Lloyd's in Lon- g«*n hebben de „Lutine" kwelgeest
den grote sensatie- De volgende dag betekent de naam een mysterie ge
werd opnieuw goud gevonden, deze I 'aten.

keer één grote munt uit 1797. Verder In 1956 is de „Lutine" nog in het
nog een kanon op en andere nieuws geweest. De N.V. Nederlandse

N.B. Op vrijdagavond 31 december geen kennismakingsavond in DEN HAAG

stukken, maar men baggerde tevergecfj
naar de grote schat.

Op 12 september staakte Billiton de
bergingspogingen. De „Karimata" had
toen een terrein afgewerkt van 170 tot
210 meter lengte, 70 tot 130 mr breed
te en tot 20 meter diepte.

Het totale resultaat Behalve de
goudstaaf baggerde de „Karimata"
op: 8 gouden munten, 123 zilveren en
10 koperen munten, 150 kilo koper, on
geveer 15.000 kilo ijzer, 300 kilo 1 lood,
scheepshout, kanonskogels etc. Van de
totale opbrengst van alles wat gevonden
was kwam ruim 12.000 gulden ten goe
de aan Billiton. De kosten van de gehe
le onderneming bedroegen 442.554 gul
den, waarvan de maatschappij door
verzekering 189.995 gulden terug ont
ving, zoals de maatschappij in het jaar
verslag van 1938 bericht. Billiton schrijft
verder: „Het is vrijwel overbodig hier
aan toe te voegen, dat de poging door
ons niet herhaald zal worden.

De „Karimata deed de laatste aan
val op de schatten van de „Lutine". Het
was de spectaculairste en kostbaarste,
„maar", zo voegt de schrijver van het
boek eraan toe, „mocht ooit nog iemand
een nieuwe poging tot berging willen
wagen, dan is het mogelijk dat hij goud
vindt, maar onmogelijk dat hij van de
„Lutine" zelf nog iets aantreft. Die is
vergaan in 1799 maar vernietigd in
1938"

Kwelgeest

kon worden en ook de Britse admirali
teit deed uitgebreide onderzoekingen.
De pogingen begonnen, het mysterie
van de „Lutine" was „in". Aan Neder
landse zijde zat men intussen ook niet
stil.

Doordat Nederland met Engeland in
oorlog was. verklaarde ons land het
wrak van de „Lutine" tot oorlogsbuit.
Bovendien werden in alle stilte bergings
pogingen ondernomen en de verhalen
van de oude Terschellingers over „v
De SChat genladingen edel metaal en poetsen

zwart geworden munten" berusten niet
„Lutine" 'n j Dp fantasie. Maar de eerste openbare
Engelse koning, buit- bergingspogingen werden eerst onder-
r „s, _n jgQQ jsja lang juridiSC*n gehar-

over eigendomsrecht e.d. werd

Het toch al fascinerende werk van
de diepzeeduiker werd in de buurt
van de gezonken Lutine telkens
opnieuw een adembenemende jacht
op goud. Maar het bleef bij illusies.

De vraag blijft prikkelen: als die „Lu-
ne" zo rijk beladen was, waar zijn dan
die milioenen gebleven? Het niet
kloppen van de rekeningen, het ontbre-
Ki ii van aanzienlijke sommen en het po-

Duik- en Bergingsmaatschappij
Vli8singen had nieuwe plannen uitge
werkt voor de zoveelste onderneming
op de „Lutine".

De directeur van de maatschappij, ir.
W. van Wienen, wilde nu niet het wrak
onderzoeken, maar wilde de route af-
baggeren, die de „Lutine" had gevaren
kort voordat zij zonk. Hij redeneerde
de mogelijkheid is niet uitgesloten, dat
het schip reeds op honderden meters
afstand van de plek waar het uiteinde
lijk bleef liggen, zodanig op een zand
bank gestoten, dat er op de plaats van
de schatkamer een gat ontstond in de
scheepswand waardoorheen een groot
gedeelte van het goud en zilver in zee
verdween. Ir. van Wienen schatte de
waarde van de schat op 42 miljoen gul
den en de kosten van de berging op
ruim anderhalf miljoen gulden. Het
bleef bij een plan, want de man, die
als financiel adviseur van de maatschap
pij zou optreden, werd door de pers ont
maskerd als een oplichter.

Toch is de „Lutine" allerminst
vergeten. Nog maar enkele jaren
geleden zochten enkele Duitse
ondernemingen contact met de
Nederlandse overheid, teneinde de
mogelijkheid van „goudzoeken" na
te gaan. Trouwens, ook de kanon
nen op Terschelling blijven een
herinnering aan het goudschip.
Goud in de golven

de ware geschiedenis van de Lutine,
door S. J. van der Molen.

Uitgave Nijgh en Van Ditmar
's-Gravenhage Rotterdam.

Weer toprenner
afgekeurd voor
militaire dienst

AMSTERDAM. De nationale wie
lerkampioen in de sprinf voor amateurs
Jan Jansen uit Amsterdam (dus niet
profrenner Jan Janssen) heeft dinsdag
bericht gekregen dat hij afgekeurd is
voor militaire dienst.

Jansen is binnen een tijdsbestek van
een jaar de derde wielerkampioen, die
te licht bevonden werd om de wapenrok
te dragen. Vooraf gingen de stevige
Fries Tiemen Groen (wereldkampioen
achtervolging) en de tweevoudige weg-
kampioen Evert Dolman, Het enige ver
schil was dat Dolman al een maand
onder dienst was toen hij werd f

VOETBAL IN ENGELAND

Liverpool nam
revanche op
Leeds met 1-0

LONDEN. Liverpool heeft slechts één
dag gewacht om revanche te nemen voor
de maandag geleden nederlaag tegen
Leeds United. Dinsdag zegevierde Liver
pool in de returnwedstrijd met dezelfde
cijfers als waarmee Leeds de eerste ont
moeting had gewonnen, namelijk 1—0
De bekerhouders verdienden de zege vol
komen. Voor 49.192 toeschouwers een
record voor dit seizoen op het. veld van
Leeds lanceerden dc middenspelers
Gordon Milne en Bill Stevenson de ene
aanval na de andere. In de 47e minuut
vertoond^ Milne zich in de spits van de
aanval en scoorde toen het enige doel
punt. Liverpool bleef daarmee op kop in
de eerste divisie, gevolgd door Bumley,
dat door een overwinning op Stoke City
(41) de achterstand op twee punten
hield.

De uitslagen waren: Burnley—Stoke
City 41: Leeds United—Liverpool 0I;
Leicester City—Fulham 5—0; Arsenal-
Sheffield Wednesday 5—2: Chelsea
Northamptontown 1—0: Sheffield United
Tottenham Hotspurs 1—3

Jeugdschaatsstrijd
in Groningen

GRONINGEN. De uitslagen van
de partijen gespeeld voor de tweede
ronde van het internationale jeugd
schaaktoernooi in Groningen luiden:

Ree (Ned.)Pedersen (Den.) 10;
Pollak (Did.)Vadasz (Hong.) Vz
Jedrzejek (Polen)Danner (Oostenrijk)
afg.; Liljedahl (Zwed.)Abels (Ned.)
1—0; Whitley (G.B.)Ostojic (Z.-Sl.)
10: Lombard (Zwits.)Kuprejtschik
(Rusl.) 0—1.

Na twee ronden leiden Ree. Kuprejt
schik en Whitley met elk twee punten.

Duitse rolhoekeyers
tegen Nederland

DÜSSELDORF. De Westduitse
rolhockeyploeg, die op 15 januari in
Darmstadt tegen Nederland speelt, be
staat uit de volgende spelers: Hagen-
acker (Herten), Kiefner (Darmstadt),
Keil (Frankfurt), Petermann (Darm
stadt), Hoffmann (Frankfurt), Kowolik,
Feldhege (beiden Herten), Fromann
(Darmstadt) en Zweck (Frankfurt).

Groenman verloor
Stoeve won

PORT ELIZABETH Trudy Groen
man, die samen met Elly Krocké be
gonnen is aan het Zuidafrikaanse ten-
niscircuit, heeft zich niet kunnen plaat
sen voor de derde ronde van het toer
nooi in Port Elizabeth. H'et Groningse
meisje verloor dinsdag in de tweede
ronde met 63, 16, 68 van het
Zuidafrikaanse meisje Eunice Passmore.

Betty Stöve heeft zich dinsdag in
Parijs geplaatst voor de finale van het
toernooi om de Coupe Michel Bivort. De
Rotterdamse versloeg in de halve eind
strijd de Mexicaanse Patricia Reyes
met 60. 6—3. In de finale komt Betty
uit tegen de Engelse jeugdkampioene
Winnie Shaw, die met 64. 64 zege
vierde over de Fran<*aise Christiani.

(Van onze sportredactie)

DEN HAAG. Zondag weer geen com
petitievoetbal. Op die 2de januari worden
de wedstrijden gespeeld voor de derde ron
de van de nationale voetbalbeker. ADO
speelt in het Zuiderpark tegen DHC,
Sparta tegen het Schiedamse SVV. DWS
legen Haarlem, Ajax tegen de Zaanstreek.

Het programma luidt:

BETAALD VOETBAL: Beker 3de ronde:
Groep 1. Veendam—HeerenveenGVAV
SC Cambuur; Groep 2: FC Twente—De
Graafschap, TubantiaAGOVV; Groep 3:
Zwartemeer—Zwolse Bovs, PEC-Heracles;
Groep 4: Go Ahead—NEC, Wageningen—
Vitesse; Groep 5: FC Den Bosch—Fortuna
•45; VVV—Wilhelmina: Groep 6; Roda
JC—MVV. Sittardia—Limburgia; Groep 7:
PSV—Baronie. Eindhoven - Helmondia
'55; Groep 8: Willem II RBC, NAC—
NOAD; Groep 9: EDO-Blauw Wit. DWS
—Haarlem; Groep 10; Ajax—FC Zaan
streek. ZFC—De Volewijckers: Groep 11:
RCH—Volendam. Telstar-Alkmaar: Groep
12: Velox-yHilversum. DOS—Gooiland;
Groep 13: Excelsior—Elinkwijk. HVC—
Xerxes: Groep 14: ADO—DHC: Groep
15: Sparta—SVV. DFC—HDVS.

Res. Ie divisie: Go Ahead 2DWS 2:
Res. 2e divisie A: HDVS 2—FC Zaanstreek
2, Fortuna VI. 2DHC 2

AMATEURS WEST II: le klasse B: Over
maasPapendrecht. De Musschen—VUC.
CVV—UVC; 2e kl. A. Spartaan '20—
Blauw Zwart; 2e kl B; DHZ -DCL. VFC—
ONA; 3e kl. D; Coal Nieuwenhoom

De herinnering

gemaakt

dagen levend zijn gebli

liet geen „goudschip" was geweest. In- een zekere Robbé aangesteld tot strand-
tussen is nooit uitgemaakt hoe groot vonder van Terschelling. Hij moest
die sclmt aan goud en zilver op de „Lu- nauwlettend toezien op hetgeen werd op-
tinp" was geweest en de opgaven, die gehaald, zodat de staat een graantje
de schri jver uit de archieven en ge- kon meepikken,
schriften heeft op gediept, verschillen

onderling enorm. j jn augustus had Robbé met zijn ver-

I gingswerk succes; naast touwwerk

Reeds enkele ringen na de ramp werd etc. haalden de bergers zeven staafjes
de „schat'' een onderwerp van grootse goud op met een totale waarde van 81
speculatie. Een boekje van Lloyd's i pond en een kistje met 4605 Spaanse
s.reekt bijvoorbeeld van 1.400.000 pond 1 matten. De goudzoeUerskoorts steeg en
sterling en een ander boekje over „go-'d vele vrijwilligers meldden zich nu voor
ter waarde van over één miljoen pond" j bet bergingswerk.

Dat het schip geld aan boord had voor
Hamburg en de troepen in Holland lijdt De geborgen gouden en zilveren sta
geen twijfel. Voor een duidelijke verkla- ven werden inmiddels opgezonden naai
ring van deze bewering en van de Vraag 's lands muntmeester te Dordrecht en
waarom de „Lutine" de routt langs on- op 15 septemver 1800 bevestigt hij de
eilanden volgde, moeten we even in ontvangst van 29.249 stuks Spaanse mat-

de geschiedenis duikpn. Uit Britsi
wel als uit Duitse bronnen blijkt dan.
dat Hamburg op het einde van de acht
tiende eeuw een grote bloei doormaak
te en oen grote betekenis had als cen
trum van handel. Hamburg was in die
jaren tevens de stad met het belangrijk
ste verzekeringswezen.

Het ging er allemaal erg goed, totdat
een ernsige stagnatie in de hoogconjunc
tuur in 1799 moeilijkheden veroorzaak
te. De consumptie in alle landen daalde,
de prijzen daalden, het geld was
schaars en goede w issels waren met
moeite te krijgen. De Engelsen nu, deden

ten, 13 staven goud en 15 staven zilver
ter waarde van 216.870 gulden
Verdere pogingen van Robbé en zijn dui
kers leverden niet veel meer op. In de
eerste plaats omdat de wrakstukken
van de „Lutine" steeds verder uit el
kaar kwamen te liggen en ook omdat
er steeds meer zand op het wrak kwam.

Alleen 1800 is in feite een succes
vol jaar geweest en de duik- en ma
teriaalkosten waren zo hoog, dat het
bergingswerk een nadelig saldo van
rond de 3500 gulden.opleverde.

Het zou ons te ver voeren op alle
bergingspogingen, die Van der Molen

veel zaken in Hamburg en in 1800 had- in zijn boek uitermate boeiend beschrijft,
den zij zo slecht geboerd, dat zij 23 'j 1 gedetailleerd in te gaan. Vele technieken
miljoen pond sterling aan het vaste nieuwe duikmethoden, tot zelfs duik-
land moesten betalen, voor een belang- i klokken zijn dc loop der jaren uitgepro-
rijk deel voor de toegenomen graanaan- beerd. maar niets heeft er toe kunnen
kopen. j leiden, dat de enorme „goudschat"

i werd opgevist. Een laatste poging werd
Deze betaling kon alleen plaatsvinden i in 1938 gedaan, toen - zoals velen zich
door goud. Om Hamburg uit de geld- nog zullen herinneren de grootste
crisis te redden, wat ook een Brits Ik*- tinmolen van de wereld de „Karimata"
lang w as. zeilde de „Lutine" op 9 okto- in actie kwam.
her weg uit Yarmouth in Engeland.

Tinmolen

Oorlogsbuit Eill,l 1938 nam de BiHitonniaatsehap-

Van meet af aan zijn de mogelijkhe- 1 pij het besluit een poging te wagen tot
den onder oog gezien om het goud er. berging van het veronderstelde goud op
zilver uit het gezonken schip te bergen, de „Lutine" en daarvoor de „Karima-
De mensen van Lloyd, een enorme han- ta" te gebruiken inderdaad de groot-
delsmaatsehapplj in Londen, onderzoch- ste baggermolen ter wereld: 75 meter
ten zelf, oi iets uit liet wrak geborgen lang, 23 nieter breed, 12üü ton, in staal

Forums zijn
gevaarlijk

De schilder Willem Hussem is ook een
schrijver en een dichter. Dat is hij al
heel lang. De laatste tijd gaf h{i een
paar bundéls uit met heel korte ge
dichten. die, evenals die i>nn Ma.r Cr ai-
set, lijken op de bekende korte ge
dichten uit Japan: de haiku. Zo'n
haiku bestaat uit een paar korte regels,
die. ieder op zich, gewoon een medede
ling bevatten, maar die samen naast die
mededelingen ook een verwijzing of
de oproeping van een bepaalde sfeer of
een bepaalde situatie inhouden. Zij zijn
dikwijls zeer geraffineerd. Soms is de
situatie of de sfeer, die opgeroepen
wordt van betrekkelijk belang, maar
soms gaat ze veel verder.

Volgens Jan Wit in het laatste dubbel
nummer van Maatstaf, dat geheel aan
Het Korte Gedicht is gewijd, is een
haiku van Basho voorbeeldig voor de
hele haiku poëzie. Het handelt over dc
sprong van een kikvors.

Het betekent ongeveer: Oude vijver,
een kikvors springt erin, geluid van

Houédard vertaalde het door drie
woorden.

Prog
Pond
plop

OEROUDE VIJVER
Jan Wit komt tenslotte
langere vertaling.

Oeroude vijver,
een kikvors die erin
Geluid van water.

„Het gaat", vertelt hij erbij, „om het
te rechter tijd springen van de kikvors
in de oeroude vijver. In verpozings-
poëzie, de limerick bijvoorbeeld, blijft
deze bedoeling meestal in de anekdote
steken. Dan is de sprong niet meer dan
een pointe.

Bij oppervlakkige lezing lijkt ook een
goed gedicht als dat van Basho mis
schien niets anders dan zo'n anekdote,
berustend op een aardige observatie van
de natuur. Hij wil echter het antwoord
geven op de vraag die vanouds, nu en
altijd, gevraagd wordt. Wat is het
leven? Bepaalde filosofen komen dan
uit bij het in zichzelf rustende zijn, de
oeroude vijver: de meeste historici bij
het bonte gebeuren, het opsporen en
weer neervallen van de waterdruppels.
De haikudichter heeft daar alle aan
dacht voor, maar zijn gedicht wordl
pas goed door.de sprong van de kik

In het dubbelnummer staan vele korte
gedichten, deels verpozingspoëzie, soms
vrij banaal, maar ook gedichten van die
andere soort, de soort van Basho. die
in het Nederlands wel eens de neiging
hebben om het niet bij de mededelingen
te laten die tenslotte iets anders en iets
meer oproepen, maar om er uit eigen
voorraad iets diepzinnigs bij te doen
Dan mislukt het gedicht meestal.
J. B. Charles verdedigt zich in hetzelfde
nummer tegen wijlen Marja, die van
hem gezegd had dat Charles iedereen
die Hussems schilderijen niet mooi
vond van fascisme verdacht.

..Het gemak, waarmee Marja anderen
dingen liet zeggen die zij niet beweerd
hadden heeft mij altijd verbaasd. De
bewering die hij hier aanhaalt is niet
van mij. ik heb wel eens in een vrij
uitvoerige en gecompliceerde contekst.
die de geïnteresseerde nog maar eens
na moet lezen, beide woorden (Hussem
en fascist) gebruikt, maar Marja, hoe
hij verder nog heeft mogen zijn. was
intelligent genoeg, om te weten dat hij
nu loog. Het was een van zijn practical
jokes. Deze hadden allemaal de vaste
structuur, dat Marja iemand die hij
in de ooi wilde nemen zogenaamd iets
liet zeggen, schrijven, adverteren of

ciaalnummer uit laten komen,
schrijvers aan het woord komen die
van levensinzicht veranderd zijn, reli
gieus of anderzins. Het is een merk
waardig speciaalnummer. Lunshof ver
telt er dat hij nooit meer sociaal demo
craat zal worden. Constandse is voor
goed van het anarchisme af, Jef Last
vertoont er zijn verschillende idealen
en verklaart dat als hij nog jong was.
naar Vietnam zou gaan of provo wor
den. Pierre H. Dubois schrijft er over
zijn afwijzing van het katholicisme, dat
niet zozeer een afwijzing van het ka
tholicisme is dan wel de afwijzing van
de godsdienst.

..Mijn verwijdering van het katholicisme
is een verwijdering van een toevallig
heid. Om twee redenen: ten eerste had
het net zo goed een andere godsdienst
kunnen zijn. omdat dit vaarwel de gods
dienst en niet het katholicisme als zo-
Utnig betreft F.u in de tweede plaats

lescha

irhzelf óók als

PROF. NAGEL

telefoneren dat .het slachtoffer ten
eerste, zelf nooit gezegd zou hebben en
dat hem. ten tweede dan ook in moei
lijkheden kon brengen. Als je bij Maria
over deze streken reclameerde, rea
geerde hij in drievoud: hij toonde om
te beginnen veel plezier over het feit
dat je geraakt was. hij ontkende echter
dat hij kwaad bedoeld had en hij had
onmiddellijk larmoyante voorbeelden bij
de hand van de manier waarop hij
zelf gepest werd. Intussen heeft hij
plaats genomen achter zijn harp. en
laat hem nu maar zitten. Ze mogen
overigens wel uitkijken daar Boven".

Ook De Gids heeft onlangs een spe-

'.'eter Schal u-n J. H Donner blijken er
beiden de Argentijnse schrijver Borges
gelezen te heben. Een werkelijke ..af
rekening", brengt de oud-redacteur van
PC.: A. C. Huber. een bijzonder be
langwekkend artikel, omdat hier wordt
meegedeeld'wat in vele jonge mensen
loeft, die het geloof wel willen be
houden. maar het niet meer kunnen.

.Een mens", heeft Massimo d'Azeglio
in zijn herinneringen I Miei Ricordi
geschreven. ..gelooft wat hij kan. en
niet wat hij wil. En God die dat weet.
wil het onmogelijke niet zoals de
mensen dat willen en hij zal niet wreed
zijn als zij".

Het lijkt soms dat de wreedheid waar
d'Azeglio het hier over heeft uitge
storven is.

We zijn allen zeer verdraagzaam ogen
schijnlijk De tegenwoordige masamedia
dwingen daartoe wel. maar ze zijn ook
onthullend. Ze tonen te vaak dat de
mensen in de forums hun particuliere
mening als een algemeen geldend" wil

len verkopen, ze draaien teveel om de
waarheid heen, ze vertonen te veel
bindingen aan interpretaties die soms
met godsdienst als zodanig weinig te
maken hebben. En juist een afrekening
als die van Huber laat zien. dat de kik
vors nog altijd in de vijver springt en
dat jonge mensen vaak tevergeefs
zich afvragen: wat is het leven? en de
sprong niet kunnen maken omdat ze
met een kluitje in het riet worden ge
stuurd. De ergste vijanden van de gods
dienst blijken soms niet de „afreke-
naars" maar de bedienaren. Over de
massamedia kan men uitvoerig lezen
in het tiidscl 'ft Communicatie.

In Televisie en Kijkerspost laat dr. P.
H. van Gorkum zien wat de post, de
br e en die kijkers naar de omroepen
schrijven, zoal inhoudt en hoe moeilijk
die te beoordelen zijn. Ze zijn namelijk
no?.sl eens tegenstrijdig.

Twee broers schrijven: „Ik vind het
een grof schandaal dat er zo vaak een
film komt voor boven de achttien jaar.
Wij mogen dan niet kijken en weet u
wat daarvan komt. De jongens gaan
on straat hangen en vandaar al die
nozems" Anderen schrijven: ..Is er
werl:erijk niets anders uil te zenden op
maandagavond, dan altijd die Italiaanse
snertfilms". Tot mijn grote onnozelheid
moei «ik u vragen icaarom altijd die
En else films" Ergens in de film werd
gezegd na d- dood is er niets meer. Ik
ben geen katholiek maar weet er wel
zoveel van dat dit in strijd is met het
katholieke geloof". Waarom krijgen we
toch telkens Roomse films. Nederland
is overwegend protestants, ik verzoek u
daar eens terdege rekening mee te
houden" „Laat ons een goed lachen of
geef een harde thriller. Niet dat zoet
sappige liefdesgedoe." „En zoudt u kun
nen voorkomen dal harde films niet of
slechts sporadisch worden vertoond? Er
is immers al genoeg ellende in ons
kleine wereldje".

Zoek het maar uit, zou men geneigd
zijn te zeggen. Communicatie doet