NIEUW BEGIN NA VEERTIG JAAR KRO
i
Mr. Van Doorn geeft visie op naaste en verre toekomst
MIA
SMELT
Record van Paul
6.30 uur praten
Van twaalfeneenhalve cent naar acht-tachtig
BATE7RDAG 20 NOVEMBER 1965
DE LEIDSE COURANT
PAGINA t
houdt al
16 jaar
de hand
aan wet
van moe s
eigen wil
Mia Suielt werkt niet bij een om
roep. zij werkt bij de KRO. die
jubileert en dat betekent voor haar
alles. De vorige maand werd het
meest populaire KRO-radiopro-
gramma ..Moeders wil is wet" zes
tien jaren achtereen door haar
voor de microfoon gepresenteerd.
De laatste tijd heeft ze daarbij de
hulp van Gerard Hcystee. Zestien
jaren lang heeft haar programma
de stormen waaraan vele andere
platen- en praatjcsprogramma's
ten ondergingen, doorstaan. Zij
heeft nooit een andere titel nodig
gehad en behoefde zich nimmer te
bedienen van soms in de mode
zynde „tintjes".
Haar programma is nog spring
levend. daarvan getuigen de enor
me pakken brieven, zowel van
mannen als vrouwen. Al jaren
blijkt, dat ook de heren der schep
ping. vooral in de auto graag luis
teren naar de stem van Mia. Die
|H I -
stem en dat persoonlijk contact
tussen haar en de talloze luis
teraars naar dit altijd recht
streeks uitgezonden programma, is
haar grote geheim.
Haar rubriek wordt beluisterd door
vrouwen van alle gezindten. Dat
doet haar goed want het was al
tijd Mia's bedoeling om de wou
wen van Nederland in contact met
elkaar te brengen en zo eikaars
noden en interesses te leren
kennen.
In het begin was ..Moeders wil is
wet" maar een verzoekplatenpro-
gramma. Dat beviel haai' toch niet
en zo kwam ze er toe om de uit
zendingen te rangschikken naar
gemeenten. De contacten werden
nog levendiger toen Mia de vondst
deed de platenverzoekjes te ver
binden aan de beroepen. Met haar
bandrecorder trok zij het land in
interviewde vrouwen van medici,
schoorsteenvegers. bouwvakarbei
ders. woonwagenbewoners en wat
al niet meer. Door deze beroepen-
formule en de gesprekjes kweekte
zij bij de luisteraars begrip voor
het beroep van hun eigen echtge
noot. Zij leerden nu hun eigen
omstandigheden met betere ogen
bekijken en kregen vaak waarde
ringen voor het werk van anderen.
Ook praktische wenken en speci
fieke facetten van sommige beroe
pen ontbraken niet. Een vrouw van
een steenarbeider klaagde dat haai
man altijd onder het zand en de
klei thuiskwam. Toen Mia de direc
teur van de steenfabriek bezocht
en deze klacht besprak, liet hij
haar een waslokaal met dertig
douches zien. Maar uit het ant
woord bleek dat de meeste arbei
ders om vijf uur geen gebruik van
de douche maakten en zorgden
dat ze zo gauw mogelijk thuis
kwamen
Volgende week zullen de werkers
voor de KRO van het eerste uur.
die nimmer voor een microfoon of
in de publiciteit komen, zoals
agenten-bezorgers, diocesane ver
tegenwoordigers en propagandis
te worden uitgenodigd.
In haar rubriek ..Onder ons" orga
niseert Mia Smelt een wedstrijd
voor de dames. Zrj moeten een
schriftelijk antwoord geven op de
vraag: ..Hoe denkt de vrouw van
1965 over de radio?" De dames
met de drie beste opstellen mogen
hun werkstuk voor de microfoon
presenteren.
Ondertussen is Mia alweer bezig
om contacten te leggen met vrou
wen van koks. want dit is een be
roep dat in een serie uitzendingen
nu het jubileum aan de orde
komt Mia Smelt is met haar zon
nigheid en optimisme een voor
beeld geworden voor vele radio
mensen. die dit medium vooral
functioneel en informatief willen
gebruiken.
ter. van een door de omroepen tegen-1 titel Katholieke Radio Omroep liet
over het gehele volk te dragen verant- woord ..katholieke" dient te verdwijnen,
woordelijkheid. Natuurlijk moet er be- omform een streven dat tegenwoordig
grip zijn voor het verlangen van duizen- bij andere instellingen In Nederland
den. op welk tijdstip van de dag ook. merkbaar Is? Het antwoord van mr.
om per radio of televisie alléén ontspan- Van Dorfrn laat geen moment op zich
ning te ondergaan. Maar zou de pro- j wachten. Hij gelooft, dat anderen dit
grammatte daarop uitsluitend gericht doen om vooral vooruitstrevend te lij-
worden, dan ia een cultureel verant- j ken. De KRO-voorzitter is het hier niet
woord beleid uitgesloten. I moe eens en meent, dat wij thans vol-
Zelfs als straks de commercie haar 'loende geëmancipeerd zijn om ons ka-
Intrede zal doen in de Nederlandse ether, tholiek te blijven noemen,
dan zal er alleen sprake zijn van in ra- Mr. Van Doorn glimlacht even als w|j
dio en televisie toegelaten geleide reela- roP wö*«n. dat deze zelfde naam mo-
me. die geheel onafhankelijk zal worden "lenteel zoals trouwens bij alle om-
i roepen een beperking inhoudt. Immers
I het woord televisie komt er niet in voor,
j terwijl dit medium spectaculair het
meest op «ie voorgrond treedt, zelfs al
houden we rekening met de heel eigen
taak. die aan de radio nu al. en nog
meer in de toekomst, is voorbehouden,
i De naam Is een begrip en tn dit op-
j zicht kan er geen sprake zijn van mts-
verstand, meent hij. Muur voor de ko-
mende generaties? Spitsvondig wijst mr.
Van Doorn terecht op het programma
blad dat ..Is Katholieke Radio- en Tele
visiegids verschijnt. HIJ knikt misschien
t.Mrh eens KR TO.
zal hebben. Mr. Van Doorn maakte in
dit verband een vergelijking met de in j
Nederland bestaande onafhankelijkheid
van een dagbladredactie tegenover de i
advertentieexploltatie.
Hoe in de toekomst een tv- program- j
I ma een gehele dag zal vullen, daarvan
I zal de KRO een voorproefje geven op de j
grote uitzenddag van zaterdag 27 no- j
vember. wanneer het tv-scherni in ac
tie zal zijn van 's morgens acht uur tot I
idernacht. Maar, aldus
(Van onze radio- en t.v.-redacteur
De voorzitter van de jubilerende K.R.O., mr. H. W. van Doorn, is
overtuigd van de betekenis, die moet worden gehecht aan de nieuwe
taak, die de omroep staat te wachten. Hij bleek bereid de toekomst
onder de loep te nemen, met het nieuwe etherbestel als uitgangspunt.
Het voornaamste doel daarbij is luisteraars en kijkers praktisch te
informeren over de verwezenlijking van de plannen.
i
Betekenis van
amusement
bij principiële
omroep
Een gesprek niet de KRO-voorzit
ter onthult zonneklaar, dat hij over-
•tuigd gelooft in het nieuwe etherbestel-
op-komst. Zijn motivering? Ook andere
groepen kunnen „meedoen", maar het
bevat culturele waarborgen en het voor
komt dat. wie het meest populair is hij
de massa, niet de eer gaat strijken. Ver
der is er de zekerheid dat de naar ver
houding toeli al sehaarse zendtijd niet
in te kleine stukjes wordt verknipt,
waardoor versnippering en daardoor
lagere kwaliteit van de uitzendingen
zou ontstaan. „Omroepjes" halen geen
goed niveau o.a. door het nu eenmaal
niet te ontkennen feit, dat in ons kleine
land het talent sehaars is gezaaid. Er
bestaat voor de thans aan bod zijnde
prineipiële omroepen onder het nieuwe
bestel de zekerheid, dat zy elk een vol
ledig programma kunnen brengen voor
elk publiek en voor elke smaak.
Schuilt hierin dan niet die vermale
dijde popularisatie en zijn hiervoor prin
cipiële omroepen nodig? Het antwoord
van mr. Van Doorn is glashelder. De
'omroepen móeten gelijke kansen hebben
om bij het publiek goodwill te ver
werven. De samenstelling van de pro
gramma's moet gelijk zijn en het kan
als uitgesloten worden geacht, dat in de
toekomst een of andere omroep door 'n
stortvloed van geraffineerd amusement
de massa oppervlakkig aan zich bindt.
Goodwill betekent begunstigers, voor de
bestaande en eventueel toe te laten om
roepen de kurk waarop men drijft en
zal drijven.
Het staat vast, dat de minister straks
hechte richtlijnen zal uitvaardigen over
het percentage van de uit te zenden
soort programma's, waarbij terecht het
amusement een ruime plaats zal wor
den toebedeeld. De KRO-voorzitter
streeft reeds geruime tijd naar een ver
ruiming van het ontspannende element,
zowel bij de radio als bij de televisie.
„Een omroep, die binnen een volledig
programma, dat voor een belangrijk
deel de „elck-wat wils" gedachte hul
digt, toch een specifieke boodschap aan
heel veel luisteraars wil overbrengen,
kan dat in het nieuwe systeem verwe
zenlijken zonder gevaar op de duur zijn
begunstigerskring te zien verkleinen
ten bate van omroepen, die nog meer
amusement brengen."
Er is sprake, meent de KRO-voorzit-
voegt mr. Van Doorn er waarschuwend
aan tpe, men moet dit wel zien in het
kader van het jubileum, want zo'n pro
gramma voor elke dag zou te kostbaar
zijn.
Van welke betekenis zal de tv blij
ken te zijn in de toekomst, vooral met
een blik naar de KRO? Het antwoord is
enigszins verrassend. „De tijd werkt
voor ons", zegt mr. Van Doorn. Het
zal zaak zijn ook in de toekomst te stre
ven naar het beste met de inzet van be
kwaam creatief talent. Stromingen in
de Verenigde Staten het land dat
reeds vele jaren is verzadigd van radio
en televisie stemmen hoopvol. Daar
zijn groepen, die ernaar streven om
i uit te zenden geheel los van allesbeheer-
I sende commerciële lichamen en voor
dat doel contribuanten zoeken om een
zendstation op te richten. Naarmate de I
ontwikkeling van de mens voort
schrijdt dit geldt voor de bewoners I
van Amerika, maar ook van ons land
zal de behoefte om in de ether niet
I door de commercie te worden beheerst.
en toch van goede amusements- en cul
turele programma's te genieten, steeds i
groter worden en niet kunnen worden
I veronachtzaamd.
Mr. Van Doorn verwacht dat in dit
i opzicht over 20 i\ 40 jaar ook in Neder-
j land al opmerkelijke verschijnselen zul
len worden vastgesteld. Vandaar zijn
slotsom: De tijd werkt voor ons. niet
voor andere systemen.
I Vindt u dat in de „nieuwe tijd" in de
Radioluisteraars hebben van hem het
volgende geluidssignalcment opgesteld:
lang, mager en zwurt, maar hij Is kort,
dik rn liijim kaal. ,,IU heli dr stem van
een tenor", zegt Idj. ..maar mijn fi
guur is eerder dat van een bariton.
Vandaar de vergissing".
Hij is Paul de Waart. KRO-nuin van
het eerste uur, die met buitenlandse
weekoverzichten, maar vooral met re
portages, meer uren voor de microfoon
heeft volgepraat dan enig ander. „Niet.
omdat ik van nature zo lang van stof
„Veertig jaar lid van de KRO? Nou, hebben." We hebben niet het idee dat eerst met een schouwerophalend: „Dat
daar «eet ik niks van hoorMe- de jubilerende KRO al te veel indruk weet ik niet meer hoor heeft gerea-
vrouw B. J. Geels van de Krnnemer- op dit Alkmaarse echtpaar heeft ge- geerd. ..Ja, ik herinner me toch nog
straat in Alkmaar, Is zelf kennelijk ver- maakt. „We hebben wel een schrijven wel iets van twaalf en een halve cent
rast. „.Ja we hebben hem van het be- gekregen, een poosje geleden, een uit- per week. We betalen nu 8.80 geloof ik
had, de KRO- nodiging of zo. Maar ja. mijn man zit per half jaar. Maar ja. alles is duur-
naai een pre
Vu met de
-erk i
elevi-
Het
Volgens jaar is mevrouw Geels veer- j
tig jaar getrouwd. „Ja, ik denk dat we
hem gelijk met ons trouwen genomen I
vraag I blad lezen.
vrouw Geels
oor haar man (die zit altijd
sie), onmisbaar,
nou eenmaal katholiek, hé,
je geen ander programma
an de NCRV of zo."
ben, maar het moest In die dagen een
voudig. Je had namelijk geen platen en
geen banden, monteren was er niet bij,
alles ging rechtstreeks. Neem die sep
temberdag ln 1933 toon het regeringsju
bileum van koningin Wllhelmina werd
gevierd met een défilé In het Amster
damse stadion. Ik kreeg de opdracht:
blijf praten, zolang de koninklijke fa
milie er is. Nou, om 3 uur begon lk en
om kwart over negen was lk nog bezig.
ü!i uur praten dat Is later als officieel
record erkend en geboekstaafd. Geluk
kig ging er nu en dan een Wilhelmus
tussendoor, dat scheelde dan weer 55 se
conden. maar toch
Paul de Waart, die precies 27 jaar ou
der is dan de jubilerende KRO. schudt
dergelijke anekdotes bij tientallen uit de
boom van zijn voldragen vakmanschap,
maar hij doet het met de geestdrift van
de zeer jeugdige.
Met zijn fameuze buitenlandse over
zichten begon hij in 1929 en hij hield het
vol tot drie Jaar geleden". Maar vroeger
was het heel wat moeilijker dan tegen
woordig. We mochten geen eigen com
mentaar gevenalles wat Je zei moest
je adstrueren met opinies uit gezagheb
bende internationale kranten. Er was 'n
controlecommissie, die er op lette of je
niet over de schreef ging en toen ik dat
een keer deed. door het bevriende
staatshoofd Hitier te beledigen, moest
Ik voor struf mijn praatjes van te voren
ter inzage naar Den Haag sturen. Die
gingen dan op een nachttrein van vrij-
j dag, en zaterdagmorgen hoorde ik per
I telegram, dat ik in de derde regel van
boven het woord blunder moest vervan
gen door „onvoorzichtigheid" of iets
dergelijks. Allemaal heel vervelend".
Wanneer tegenwoordig de begrafenis
j van Paus Joannes en de kroning van
Paus Paulus rechtstreeks over de t.v.
worden uitgezonden, vindt iedereen dut
I vanzelfsprekend, maar 20 jaar geleden
lag het ietsje anders. De Waart: „Ik ga
er een beetje trots op, dut lk er de gang
maker van ben geweest, want ik mag
mezelf de eerste radloreporter noemen,
die ooit in de Slnt-Pietrr is doorgedron
gen. In 1330 was, dat bij de dood van
Pius XI. Wat dat een moeite gekost
heeft!
Zei de gouverneur van Vaticaanstad
tegen me: er komt nlots van In, meneer
De Waart, want ik weet zeker, dat de
dode Paus het nooit goed gevonden zou
hebben, dat er van zijn begrafenis pla
ten gemaakt en verkocht wordden".
Yvonne handenschuddend in studio
Loeberde Deken
regelmatig doelwit
is bij haar bewe
gingen buiten de
studio. Het scherm
doet het gezicht
toch iets anders
uitkomen dan het
in werkelijkheid is
cn omdat Yvonne
als openhartige Bel
gische door haar
huwelijk met een
marine-officier Ne
derlandse geworden
geen heil ziet in
mystificaties rond
haar persoon, doet
zij haar identiteit
met grote regel
maat uit de doeken
dat dit
Zelfs in de studio,
waar zoveel in en
uit loopt, treden
nog geregeld mis
verstanden op. Men
weet
elkaar kent vai
scherm of dat
elkaar al
der in het werk heeft ontmoet. Men stelt
zich rustig twee-, driemaal aan dezelfde
persoon voor. ln de veronderstelling dit
pas voor het eerst to doen. Yvonne vindt,
dat dit erbij hoort. Zij verbaast er zich
niet over. ook niet over het feit. dat zij
vier jaar geleden na een test werd at-
gewezen en voor geen geld van de wereld
zich wilde onderwerpen aan een nieuwe
test. Een jaar later kreeg zij via een
vriendin een tip. dat men haar wel ge
schikt achtte om een t.v.-quiz te ver
zorgen. Dc quiz werd niet zo'n succes als,
hoe paradoxaal het ook klinkt, haar op
treden daarin, want vanaf toen werd zij
ingelijfd in het trio omroepsters.
Wie nieuwsgierig is naar wat er ach
ter het scherm gebeurt, mag van Yvon
ne weten, dat zij buiten het beeld zit
te borduren.
Yvonne zou dit baantje niet kwijt wil
len, niet om het geld, want rijk wordt
je er niet van. maar om de hele sfeer
die er rond de tv hangt. Zij heeft wel
eens moeilijke ogenblikken, maar dat
komt, zegt zij, omdat zij een „kleppert"
is. lk geeft te gemakkelijk
op interne voorvallen en o wee als dan
de micro nog niet dicht is.
Anderzijds kan zij ook bewonderens
waardige zelfbeheersing tonen. Ga
maar nazonder te lachen of haperen
heeft zy eens gezegdd: „In het kader van
de door de regering voor politieke par
tijen beschikbaar gestelde zendtijd
volgt nu een uitzending van de Boeren
partij", terwijl ledereen om haar heen
bulderde van de lach. Een homerisch
gelach, omdat op 1 april de weerman
in een romantische voorjaarsbui gooche
lend met in betekenis afnemende de
pressies zo ongeveer zei: „En nu is dus
een weerssituatie ingetreden, waarin
we ons kunnen verlustigen lnen hij
het omdraaien van de kaart ontde"kte,
dat een grapjas er in vlotte lijnen een
poedelnaakt dametje op getekend had.
Omroepen is voor Yvonne een feest,
ook voor haar 4-jarig dochtertje Nico-
lette. die het enig vindt als oma komt
oppassen en mama op het scherm toch
i nog In de huiskamer is.
Hannie dezelfde in drie gedaanten
dus
Hannie Lips
rond elf jaai
omroepstcr,
van nei eerste
die tyd uit tot een
representantc van
de KRO. In dit
juDiieumjaar zyn
haar dagen gevuld
met het uitreiken
van pryzen. het
ballen en het af
vuren van start
schoten voor wie
lerwedstrijden, ren
en ander onder
auspiciën van dc
jubilerende KRO.
Hannie Lips staat
tegelijk ln drie we
re ldei
Hannie Lips,
de kinderen
Hannie en vc
Scholten, driemaal
Hinderlijk dczclf-
Hannie heeft zelfs
de beschikking over
sent., haar echtge-
die onverbloemd
in
die het huwelijk
niet schaden zijn
mening geeft over
haar werk. En als iemand doordrongen hel
is van de waarde van een (gunstige) liel
recensie dan wel Hannie Lips, die by in
de tv kwam nadat zij eens een goede t.v
pers had gekregen in een weekblad
haar optreden bij een Fordstiow e
het Rotterdamse zeemanshuis
Maris.
om de leden van het 1
uwengilde wegwijs te r
•doolhof. Het omroepen
-programma lijkt zo simpel, i
vraagt de doorlopende aanwezigheid
in I van stijl, aan het programma aange-
41a I paste stijl, in alle modulaties tussen
ernstig en vlotweg, met steeds de toon
van hartelijkheid.
Hannie voelt zich geen uitgesproken i Een grote gelijkmoedigheid moet. het
pionierster, maar als zij op haar carrière I deel zijn van de t.v.-omroepster, die 10
terugziet met ongetwijfeld de langste jaar lang met groot gemak over deze
tijd nog voor de. boeg dan blijkt, dat en vele andere valkuilen heen stapt,
zij de KRO-tv mede door de kinderziek- Wilt u nog een andere valkuil0 Drie
ten heeft heen geholpen. Tegenwoordig tekstjes uit het hoofd leren voor 'n Eu-
staat voor de tv-omroepsters en keurig J rovlsie-uitzendlng, waarvan tot één se-
tngericht omroephokje beschikbaar, maar onde voor de overschakeling nog niet
zij heeft nog staan aankondigen met dc bekend is. wat le precies behelsten
kabels als slangen rond haar enkels ge- dan toch de Juiste tekst produceren,
kruid en met een nog onverfijnde tech
niek. die op de meest ongelegen ogen- Dit blijven ongewilde stuntjes. En als
blikken de meest afschuwelijke verras- het lukt. feliciteert tante Hannte me-
singen in de tv-wcreld wierp vrouw Hannie Scholten-Lips, omdat 't
De komende winter trekt zij door het i Hannie Llps weer gelukt Ik
Anneke in paniek om Jan
van Tctcring uit
Santpoort |s de «ro-
tc rlendin ftn
AVRO» Elisabeth
iiiofoonplaten-
msatschappy in
Heemstede. Elisa
beth hoorde toen
bij dc KRO. /.ij
tipte haar vrien
din Anneke. Een
paar maanden la
ter kondigde zij
kondigen van
Klaas Vaak horen
punick, Jan", ter
wijl Klaas op de
maat van een riedeltje muziek al bezig
wa.> tc verschijnen De geluidstechnicus,
die die avond voor het eerst ln dienst
was. schakelde haar micro tc laat uit Dal
zou allemaal nog niet erg geweest zyn.
als de voor de uvond aangewezen nieuws
lezer niet ineens ziek bleek te zijn ge
worden. In aller IJl werd Jan Gerritse op
geroepen. 'Toen Anneke nog bezig was
hem uun te kondigen, lag Jan nog volop
ln spurt naar zijn stoel. Juist toen
hy daarin hijgend neerzeeg, kwam hij ln
het beeld. Anneke zag hem worstelen met
zyn adem en drukte na die ene minuut
nieuws haar meeleven uit ln het woord
„paniek" Paniek, waar de kijker niets
hebben, als die micro
i blijv*
Van de kijkers op straat, die hnnr
aangapen, heeft zij niet veel last. „Ik
merk het nooit", zegt zij. „En duar ben
Ik blij om, want Je voelt Je zo onvrij.
Mnar als ik thulH kom van een wande
ling met man en zoontje twee en een
half jaarl. dan zegt mijn man wel eens:
„Jonge, jonge, wat had JIJ weer een be
kijks onderweg".
Anneke heeft de pionierstijd van de
tv niet meegemaakt. ZIJ kwam in een
opgemaakt bed. in een keurig Inge
richte spreekstudio. vun alle oinroepge-
makken voorzien. Toch Is zij ook ver
trouwd met het werk in primitiever
omstandigheden. Zij helpl aan da
experimentele uitzendingen kleuren
tv vun Philips ln Enldhoven. Ten behoe^
ve van de kijkers in het gesloten cir
cuit laat zij daar haar woorden los t»
midden van technisch gescharrel met
knbels en camera's.
Deze ervaring met kleuren-tv wil zij
niet missen. Voor veel vrouwelijke kij
kers blijft het tolletje van de omroep-
ster belangrijker dan welke uitzending
ook. Dat heeft zij met schade en schan
de moeten leren. En bij kleuren-tv wordt
dit natuurlijk helemaal een vooral
niet te laug uitgesneden) halszaak.
