EMBARKEREN: EEN ROEKELOZE
VLUCHT VAN MOEDERS PAPPOT
De paardekrachten van het geduld
HALIen of stilstaan (I)
Wie naar Amerika vaart is
zeldzame geluksvogel
SS Rotterdam
verrukkelijke
doolhof
HUWELIJK
10 MAART
HET HUIDIGE CHINA (I)
VRIJDAG 5 NOVEMBER 1965
DE LEIDSE COURANT
PAGINA
Van onze verslaggever
aan boord vans.s. Rotterdam)
WOENSDAG. Omdat varen nu eenmaal
ongelooflijk, onvergelijkbaar en onverbeter
lijk is, durft geen sterveling bij het betreden
van hét s.s. Rotterdam te beweren, da.t hij
instapt. By Jove, neen. Instappen doet hij
in een tram. bliksemsnel, met aggressieve
ellebogen en een vlotte kans. dat zijn jas
door de dichtzwiepende deur als de mantel
van Sint-Maarten in tweeën wordt gescheurd.
Ook als hij gaat vliegen, wil hij nog wel
gelaten accepteren, dat hij bij uitgang 44 de
instapkaart gereed moet houden. Allemaal tot
uw dienst, maar zodra hij voor zijn sprong
naar de horizon de zee boven het vasteland
of de lucht verkiest, is instappen er niet
Gratie voor Ruby
in voorbereiding
D\LLAS. Tex»* (I Pil IX- districts-
Henry Wede. heelt verklaard
dat hU ral instemmen met rani.rhting
van het doodvonniv dat geveld I» over
Jack Kuby. de moordenaar van l.ee Har
vey Oswald, die de vermoedelijke dader
Min van de moord op president John F.
Kennedy
Ruby's raadslieden
ln dit sta-
meer bij. Neen, mevrouw, neen. meneer. Zo'n
man embarkeert. En dat is direct andere
koek. Embarkeren heeft de zoete klank van
ivontuur, het weeë parfum van een onher
roepelijke scheiding. Embarkeren is roeke
loos vluchten van moeders pappot, vast
beraden vechten tegen de golven: dat schuim
van de zee. Embarkeren kun je dan ook niet
i Zo neemt hij ook aan de railing af-
j scheid van de achterblijvenden: minzaam
j groetend als een koning, die de parade
afneemt en in het volle besef van zijn
formidabele uitverkiezing. Een glimlach
aarzelt op zijn lippen, als hij omlaag
kijkt in de kloof, die door de sleepboten
steeds verder wordt opengewrikt. Daar
beneden ligt het tranendal, waar moeders,
verloofdes en losse scharrels de ogen
betten en kinderen eenzaam wuiven als
figuren, die uit een somber boek geknipt
zijn. De vrouwen .die deze mannen naar
de Rotterdamse Wilhelminakade hebben
begeleid, groeien hier opeens moeiteloos
uit tot de tragische hoogte van Heijer-
mans Kniertje. Alleen de pan met soep
is vervangen door een plastic handtas,
maar hun leed is er niet minder groot
door geworden. „Hij zal naar je hieten".
i' Ze kijken omhoog, drukken hun hand
tegen het glas, zwaaien als schipbreuke
lingen met de grote, witte zakdoeken,
—nerveuze vissen achter de aquarium-
Op era Studio
in Amsterdam
AMSTERDAM (ANP) Dc Opera
Studio, een Instituut waarmee de Neder
landse Opera Stichting beoogt een jonge
generatie zangeressen en zangei's te vor
men. begint in januarie haar taak. Zij
staat onder muzikale leiding van Leo
1 Driehuys en is voorlopig gevestigd in de
oude remonstrantse kerk aan de Keizers
gracht te Amsterdam.
De gekozenen uit de afgestudeerden van
conservatoria enz., die zich in die richting
willen bekwamen, krijgen hun vorming
vooral door contact en samenwerking met
j theatermensen in een echte werkgemeen
schap. Over de definitieve vorm van de
studio bestaat nog geen zekerheid. Die
bangt niet in het minst af van het daar
voor beschikbare budget en de beschik
bare werkruimte.
Het is de bedoeling de leerlingen een
operaprogramma te do eninstuderen en
dat tezamen met de programma's van
drie daartoe uit te nodigen studio's van
opera s uit het buitenland, als een presen-
tatie „Lente-opera" omstreeks mei in de
schouwburg te Eindhoven te laten uit
voeren. Daarna kunnen opvoeringen in
Amsterdam en enkele andere steden vol
gen.
William Holden
uit ziekenhuis
HOLLYWOOD Filmacteur William
Holden Is gisteren ontslagen uit het
Cedars of Lebanonziekenhuis voor een
niet nader omschreven indispositie.
Holden zei, dat hij nog onder dokters
handen was en niet vrij om te zeggen
wat hem scheelde, of wanneer hij weer
aan het werk zou gaan in de film
..Alvarez Kelly", waarvan de opnamen
worden vertraagd.
wand Ze blijven ook gestadig door
praten. stomge9lagen echter als in een
film, waarvan het geluid is uitgevallen.
Je ziet vanaf het promenadedek die hon
derden monden bewegen, maar de woor
den moet je raden. Misschien hebben ze
ontdekt, dat je je bretels bent vergeten,
waardoor 5e genoodzaakt zult zijn de
komende week te converseren met één
hand constant aan de broek. Of zegt
alleen, dat ze de foto van haar gn de
kinderen tussen het ondergoed heeft
stopt? Roept ze wellicht, dat je haar
nimmer mag vergeten, trouw moet blij
ven tot in het zeemansgraf en alle liai
sons aan de wortel dient af te knijpen?
Ook zij heeft immers bij de gangway
gestaan, toen de 1200 passagiers zich in
scheepten. Ze heeft de mannequins ge
zien. op hoge hertebenen de loopplank
nemend. Ze heeft oog in oog gestaan
met verveelde miljonairsdochters uit
Texas, die kauwgum kauwend hun ver-
maakskoers voor de komende week be
paalden. En ofschoon ze er bij de af
scheidskus met geen woord over heeft
gesproken, is de schrik haar toch bij
nader inzien om het hart geslagen.
Turend over de railing zie je de ver
trekhal langzaam ineenschrompelen. De
trossen liggen in het water en de sleep
boten trekken de Rotterdam steeds ver
der van de kant. Het is een adembene
mend gevecht tussen een handvol kleine,
schuimbekkende Davids en één stalen
Goliath van bijna 39.000 bruto register-
tonnen, die zich niet al zijn kapsones toch
laat meetronen naar het midden van
de Waterweg. De afstand tussen het
schip en de kade bedraagt op dat mo
ment hooguit vijftig, zestig meter. ma3r
de scheiding is nu reeds compleet. Er
valt niets meer te lijmen, niets te her
stellen. Het is een kwestie van hollen
of stilstaan geworden.
De mannen met de verrekijkers blijven
het langst aan dek. Ze tasten onophoude
lijk de kade af en zoeken tevergeefs in
het woud van wuivende mensen hun
eigen Marie, hun eigen Sjaan. Ze had
immers beloofd, dat ze een rode para
plu als baken omhoog zou steken. Maar
mijn hemel, er bloeien op de horizon
wel twintig rode paraplu's als grote
klaprozen. Na tien minuten geven zij
daarom de strijd om het thuisfront ook
maar op en lopen ze op onwennige zee
benen de doolhof binnen, die als king
size speeltuinattractic tussen de scheeps
wanden ligt geklemd.
De Rotterdam is vooralsnog een bizarre
chaos met liften, die je langs de kortste
weg naar de verkeerde plaa'sen brengen
en met deuren, waarachter doodzenuw
achtige mensen je onvervaard aanklam
pen om dingen te vragen, die je nu
langzamerhand ook wel eens zou willen
June Allyson
weer verloofd
HOLLYWOOD (UPI) De Ameri
kaanse filmactrice June Allyson heeft
meegedeeld dat ze zich heeft verloofd
met producent en regisseur Dirk Sum
mers uit Chicago.
Miss Allyson, weduwe van Dick Powell
en twee maanden geleden formeel ge
scheiden van kapper Glenn Maxwell, zei
dat se hoopte in de kerstvakantie in
Chicago te kunnen trouwen Haar aan
staande Is lid van de directie van het
Drury Lane Theater van Chicago.
De uitzwaaiers aan de Rotterdam.
Wilhelminakade groeien moeiteloi
uit tot de tragische hoogte vo
Heijermans' Kniertje.
weten. Je loopt daarna met de stugge
volharding van een vierdaagsewandelaar
verder door eindeloze gangen, wi
je steeds dezelfde herkenningspunten
tegenkomt. Je rent door vijf bars, twet
eetzalen, door cafés, pretverblijven, kap
salons. wasserij, keuken, theater er
tienerkamer, maar het schip weigert zijn
geheimen prijs te geven. Je vraagt
een jongen met een vertrouwenwekkende
streep op zijn mouw, waar in vredesnaom
cabin 159 is, maar ook hij is een vreem
deling in dit drijvende Jeruzalem. ..Sorry
meneer, ik kom net van de Nieuw-
Amsterdam". Oké. oké, er zal heus wel
iemand komen, die het wel weet.
Je zakt een etage lager en ontmoet
oude man met een enorme cowboyhoed
op het achterhoofd, die in een hoek
de rooksalon verbijsterd in zijn map met
plattegronden bladert. Upperdek. lower-
dek, maindek. A-dek, B-dek, C-dek. D-
dek. boat-dek, Sun-dek, bridge-dek
Waarachtig, hij ziet de toekomst zeer
donker in.
Sappig fruit
Tenslotte vind je de man met drie gou
den banden, twee gouden tanden en een
gouden dasspeld, die bereid is om te
onthullen, dat cabin 159 wis en waarach
tig geen practical-joke is. maar een kei
harde realiteit, die met de lift bereikt
kan- worden. Je weet nu ook, dat je
hut op het lower-promenadedek ligt en
vol optimisme druk je op de knop. De
lift schiet eerst vier keer langs voordat
hij eindelijk zijn muil openspert en een
lading verbijsterde reizigers uitspuwt.
Een dame met een hoed vol sappig fruit,
slaat haar arm om je heen en roept in
tens gelukkig: „Oh boy, you can tell me,
where is cabin 65" Je kijkt haar be
moedigend aan, tilt dan haar arm be
hoedzaam van je schouder en roept:
„Tomorrow! Morgen vertel ik u alles,
wat u wilt weten". Dan ren je weg, want
de liftdeur gaat alweer dicht en er is
nu echt geen tijd meer te verliezen.
De lift Is gerieflijk. Daar niet van.
Spiegeltje aan de wand. witte nood-
lelefoon ln een glazen kastje. Het enige
taaie ongerief is. dat hjj niet naar het
lowerpromenadedek gaal. Verder wil hjj
je overal brengen, maar die ene verdie
ping is er net niet bjj. Wantrouwig doe
je een pas naar voren om de beschik
bare mogelijkheden nogmaals van dicht
bij te inspecteren. Alle knop|>en zjjn voor
handen. maar die ene ontbreekt inder
daad. Waarschjjnljjk is dat lowerprome
nadedek dus pure bluf en staat bet alleen
op de l(jst om het schip voor de con
currentie wat goter te doen Ijjken.
Wanhoopskreten
Je hebt je eigenlijk al volledig ver
zoend met het idee. dat je overtocht naar
het vrijheidsbeeld in één der sloepen
zal moeten maken, als Cabin 159 alsnog
boven water komt. Dat gebeurt vlak
vóór Hoek van Holland, waar een groep
hardnekkige uitzwaaiers zich inmiddels
in het schemerduister heeft opgesteld
Met knipogende autokoplampen en zak
lantaarns seinen ze de laatste wanhoops
kreten naar het langsdeinende schip
„Dirk zul je goed op jezelf passen". „Gijs,
beloof me één ding. eet asjeblieft niet te
veerde smalle pier is daarna het laatste
vastigneidje, dat het lieve vaderland je
vlug doen. Dat is geen kwestie van seconden
of minuten, maar van uren, zodat 't afscheid
alle kansen krijgt om schrijnende contouren
aan te nemen. Daarom is de man, die naar
Amerika vaart, geen huis-tuin- en keuken
reiziger, maar een held in civiel, een zeldzame
geluksvogel, die zes dagen lang het fortuin
entert.
biedt. Het is tevens een vingerwijzing
naar de zee, die grijs, dreigend en huive
ringwekkend bloot voor de boeg ligt.
Dit Is dus voor de komende 144 uur
ons nieuwe vaderland grote en kleine
golven, als dolfjjnen opspringend uit de
diepte en een schimmige horizon zonder
markante punten, die alsmaar voor de
boeg uitholt. De wind heeft het water
met slordige witte strepen gelinieerd. Een
verdwaalde meeuw bangt mediterend
boven het zonnedek, geduldig wachtend
op de restanten van het eerste scheeps-
Het schip zelf is inmiddels in draf
overgegaan en ploegt nu met trillend
misbaar door de eindeloze akker. Aan
twee schoorstenen hangen zwarte rook-
wimpels, die voortdurend uiteenrafelen.
Daaronder, op de promenadedekken wor
den de eerste wiskey-soda's en martini's
door bevende handen geheven. „Op je
gezondheid Bill. En dat we ze nog maar
lang mogen lusten".
Versta ons goed. Die bevende handen
stempelt de eigenaar nog geenszins tot
een begenadigde losbol, want op de
Rotterdam kan zelfs een geheelonthouder
met al zijn blauwe knopen niet optornen
tegen de paardekrachten, die hun spas-
modische seinen dag en nacht door het
schip japen. Zodra de open zee bereikt
is, begint elke vierkante centimeter als
een wespevleugel te trillen en krijgen
boot en opvarenden de trekkebekkerige
•stering van een honderdjarige.
Deze extra-service van de scheepvaart
maatschappij betekent voor de alcoholi
sche happers overigens een uitkomst,
want opeens kan geen mens meer achter
halen, waar het gebrek aan klemvastheid
aan te wijten is.
Mondvoorraad
Met deze veilige wetenschap voor ogen
heeft de HollandAmerika-Lijn haar
grijswitte vlaggeschip niet kinderachtig
bevoorraad. In de ruimen liggen 5000
flessen bier en 8000 flessen uitgelezen
wijnen te wachten op het eerste teken van
innemende passagiers. „Ik zou zeggen
proost jongen". Daarnaast staat het de
passagiers vrij om formidabele bressen
te sla n in de twaalf ton vlees, veertien
groenten. 28.000 eieren en honderden
dium evenwel geen verzachting
vonnis, maar een volkomen wijziging en
nenen dat Ruby alleen tot vijf Jaar ge-
ungenlsstrnf kan worden veroordeeld,
ie maximumstraf voor moord ronder
waad willige bijbedoelingen De 54-jarige
Ruby bevindt zich in de gevangeia al
inds de dag 24 november 1963 dat
h(j Owald doodschoot HIJ werd hiervoor
door een jury In Dallas tot de dood op
de elektrische stoel veroordeeld.
Brecht Hij opening
Boekenweek 1%6
i ssft ülxszx stjsr^s, s a.™.™ ,*,p,
Met deze puissante mondvoorraad snelt keuken de boodschappen zien staan u,n de opening i .ui de Biw Ken weeg 19»
het schio op volle kracht naar Le Havre, j Afkokers, bietjes en een ossclapje van zal tijdens de gala avond ln het Intema-
vvaar morgenochtend vroeg nog een aan- krap een ons voor ieder. Toen heeft hij j Uonaal congrescentrum RAI te Amster-
tal passagiers aan boord zal gaan De nog tegen zijn vrouw gezegd: „Die hele dam op 4 maart de toneelgroep Theater
snelheidsmeter wijst 22 mijl aan: ile gewone burgerm. nspot. Leen. dat eerlijke de Nederlandse^ premiei
weerstations beloven ons de befaamde recht toe recht aan eten. bekomt je op
krachtige bries en een koninklijke portie 1 den duur toch maar het beste" En
zesenvijftig zeemijlen liggen tussen de a/kokers met bietjes thui
ste passagiers aan boord van de „Rotterdam" aan tafel. Hel
biedt mogelijkheden tot een culinair ezeltje-piek
fmcy-mist, maar daar maakt geen
zich np dit moment druk over. Dat zijn
de zorgen voor de verre dag van morgen,
die voorlopig royaal overschaduwd wor
den door aardse genietingen
In de eetzaal zijn de eerste gasten in
middels aan tafel gegaan. Servet onder
de kin. batterij messen en vorken onder
handbereik. Wat schaft de pot. heren0
De chefkok sugge.eert discreet een cock
tail van garnalen in cognac, een pittige
polage Solfenno. verse Noordzee-tarbot
in gesmolten boter, verse ham met appel,
een vorstelijk ijsje, wat fruit en tenslotte
koffie toe. Maar als meneer daar geen
vrede mee heeft, behoeft hij slechts de
tweede pagina van het menu te raad
plegen vonr zijn eigen culinaire route
Wat had meneer gedacht van een maat
jesharing. van lcr9e zalm. huzarensala-
de. een celery-complet, een forse steak,
een malse eend. een entrecote. Het staat
allemaal op dc meterslange fornuizen
beneden te dampen en meneer hoeft
maar te kikken, hoeft maar dit te doen
en de steward snelt reeds naar de rol
trap en uw bestelling uit de scheeps-
krochten op te diepen.
Meneer kijkt. Meneer knikt. Meneer
slikt en wist zich de zweetdruppels van
het gezicht. Oh, dat had de steward nop
vergelen te zeggen, maar er is uiteraard
ook nog een uitgebreide spaghettischotel
en een lamskotelet. En Franse kaas. cake
ijs in vijf variëteiten, ananas, water
meloen. M\jn hemel, uiat is er niet?
keek hem aan en zei zonder veel
tuiging „Zul je een beetje aan me
denken?" Hij kijkt naar de tafel met
drie vorken, drie lepels, vier messen. Het
licht van de eetzaal flonkert in de wijn
glazen. Glimlachend knoopt hij zijn ser
vet hoger onder de kin en vervolgens
wenkt hij dc steward. „Is er misschien
nog wat kreeft op de schaal ovcrgcble- I
ven?" Tussen hem en de bietjes liggen
op dat moment reeds 56 zeemijlen...
De bange vraag is alleen: zal
hij nu straks die parfait Havanaise I
nemen of toch maar een Bavarois j
Saint Germaine.
Meubilair van
Napoleon
onder de hamer
LONDEN (UPI) Sotheby in Londen
veilt op 12 november meubilair uit de
hoeve „Longwood" op St.-Helena, laatste
huis van Napo'eon Bonaparte. Onder de
stukken zijn een schrijftafel, een spiegel
„die hij deed knappen toen hij er een
ran ziji boze blikken in u'ierp", en ttfee
bijzonder fraaie stoelen.
told Brechts „De heilige Johannu ran de
slachthuizen" Met Mlu Goos&en en Huns
Ttemeijer in de hoofdrollen De vertaling
ls van Karei Muller, de decors van Niels
Hamel De muziek werd gecomponeerd
door Cor Lemalre, de regie Is In handen
Advertentie)
Burgermanspot
Meneer doet tenslotte blindelings een
greep. Het is voor hem een culinair
Napoleon werd na;
bannen na Waterloo e
van 1815. Hij bracht c
praten
r St.-Hclena ver-
de honderd dagen
zijn tijd door met
het dicteren
(Van o
z correspondent
ponden kaviaar, zalm, tong en kreeft, die j maken.
AMSTERDAM Naar wfl van zeer
betrouwbare zijde vernemen zal het hu
welijk van prinses Beatrix en de heer
Claus von Amsbcrg gesloten worden op
donderdag 10 maart. Oorspronkelijk was
woensdag 16 maart als de huwelijksdatum
gekozen, maar met het oog op de ver
kiezingen heeft men aan 10 maart de
voorkeur gegeven. Vast staat, dat Beatrix
en Claus die dag in de gouden koets naar
de kerk zullen rijden, terwijl koningin en
prins van de glazen koets gebruik zullen
zijn herinneringen, lezen
ren. en hij stierf er.
Wat het meubilair van Napoleon zal
opbrengen is niet .geschat. Maar 4een
kenner meende' dal dc twee mahonie
houten empirestoelcn niet minder dan
1500 pond sterling per stuk zouden mo
gen opbrengen, en dat niet alleen maar
omdat de kleine korporaal erin gezeten
had.
Volgens een kenner was Napoleon een
man van zulk een exquise smaak, dat
men kon stellen dat hoe mooier het voor
werp. des te groter de kans dat Napoleon
het bezeten had.
Gevecht In Borneo. Britse veilig
heidstroepen hebben slag geleverd met
een sterke eenheid Indonesische troepen
en deze over de grens gedreven, aldus
heeft een militaire woordvoerder mede
gedeeld. De Indonesiërs maakten gebruik
van mortieren. Eén Britse soldaat werd
gedood en twee anderen werden gewond.
BADDOEK
+WASHANDJE
"American style". Grote
maat 50x100 cm.
Tijdelijkals A PA
Sterk Sjaaltje Jg3||
GRATIS
BIJPASSEND WASHANDJE!
HERENSTRAAT 9
Tot de vele dooddoeners in de ge
schiedenis hoort ook de slogan over
„het gele gevaar". Een dergelijke slo
gan heeft kunnen opkomen in een tijd
van nationalisme en kolonialisme, toen
de westerse naties zich in ieder opzicht
superieur waanden aan de volken die
de streken bewoonden, waarvoor de
term is bedacht van „onderontwikkelde
gebieden". Ook China zou tot deze ge
bieden gerekend kunnen worden; en
dat zou misschien feitelijk ook zijn ge
beurd, wanneer het in de greep was ge
bleven ran de corrupter eg mies, die in
het verleden veel hebben gedaan om
de rijkdom van enkele figuren enorm
uit te breiden en bitter weinig om de
schrikbarende armoe van de bevolking
te bestrijden.
Maar merkwaardig is dat China mèt
zijn onderontwikkeldheid op het ogen
blik door zijn wijze van bestaan een
wereldinvloed uitoefent. Een wereldin
vloed van een grimmig karakter, die in
na bij je achterlaat is de indruk van:
een onaflaatbare, met taai geduld toe te
passen en opgevoerde energie.
Onverzettelijk werken
Het beeld van de paardekracht, ge
koppeld aan deze energie, is volkomen
ad rem. De energie is voor een deel
motorische, machinale, industriële ener
gie. gemeten in abstracte PK's. Maar
naast deze energie is er het onverzet
telijk geduldige, afbeulende werk dat
de mensen zelf met de spierkracht van
handen en schouders verzetten. Het ge
duld dat daarvoor moet worden opge
bracht dwingt respect af. Dat geduld
kan misschien door het regime bege
leid worden met „communistisch revo
lutionaire" leuzen, maar ln wezen is
het een evolutionair werkend geduld,
waarop even goed de term sociaal als
socialistisch past.
Deze conclusie wordt niet door Klat-
ser zelf getrokken; het is een conclusie
die zich doodgewoon door het lezen van
mij heeft opgedrongen,
ook de bedoeling van de auteur
lijke dingen hebben de vorming van geweest dat iedere lezer zelf zijn
klakkeloze meningen of vooroordelen in f deel uit het beschrevene zou haler
Mensen en
meningen
die beschaving gekoppeld Is aan het
meer bekende beeld van een enorme,
doodarme, primitief levende bevolking.
Enerzijds werd deze bevolking geëx
ploiteerd in kolonialistische praktijken,
anderzijdb werd er (in christelijk mi
lieu) voor gespaard in postzegels, thee-
lood en dergelijke. Het gevoel van de
gemiddelde burgerlijke katholieke Ne
derlander (om mij daarloe welbewust
te beperken) werd bepaald door ont
zag, schuld en genegenheid; niet in ge
prononceerde zin, daarvoor lag China
te ver. Dat verre versterkte overigens
wel de raadselachtigheid van het volk
dat zoals men uit missieverhalen
wist met al zijn minzaamheid tot ex
plosies van wreedheid kon komen, en
sommige ogen misschien een recht- j ,jat maakte het gevoelsbeeld niet min- i het boek
vaardiging geeft aan de slogan Het gc „compile,-erd. Al deae en derge-I Het
Ie gevaar. Maar een dergelijke be
vooroordeelde, klakkeloos gebezigde uit
drukking hoort in onze wereld niet
meer thuis. Zij is volkomen in strijd
met de realiteit van het Intermenselij
ke bestaan, dat niet het zakelijke, eer
lijke oordeel over bestaande verhoudin
gen uitsluit, maar wel de onzakelijke,
en oneerlijk bevooroordeelde leuze. De i ruimen
combinatie China en geel gevaar zullen
tegenwoordig niet zo vaak meer aan-
treffen: omdat er te veel racisme aan- recht
kleeft. Maar wel heeft het dikwijls de oordeel
schijn alsof de gevoelsinhoud van de
slogan is overgebracht naar de combi
natie: China en communisme: commu
nistisch China heeft voor velen eenzelf
de onbehaaglijkheid. Alsof het „gevaar
van het gele" een extra-duivelachtig
heid aan het Chinese communisme zou
verlenen.
de hand gewerkt. We moeten evenwel
met China dal wil zeggen met de
Chinezen leven. Dat is geen „bittere
noodzaak", maar doodgewoon een kwes
tie van intermenselijk bestaan. En om
den is iedere poging tot het op-
I ruimen van de klakkeloze mening toe
I te juichen. China en de Chinezen heb-
Klakkeloze meningen opruimen
De grote moeilijkheid is. dat we over
het geheel genomen van China zo wei
nig weten. Van het oude China weet
men, dat het een hoge beschaving heeft
gehad; maar voor zover men ermee in
aanraking komt voelt men haar aan als
een volkomen vreemde beschaving.
Daar komt bij dat het vage beeld van
Voor de vorming van een dergelijk
oordeel is niets zo goed dan een kritisch,
maar belangstellend onderzoek ter
plaatse. Dat onderzoek is verricht door
Leo Klatser en een verslag van dat on
derzoek is verschenen bij „De Bezige
Bij" te Amsterdam, onder de titel „Chi
na nu". Een nuchtere, zakelijke titel
waardoor het boek beter wordt geka
rakteriseerd dan door de (te) romanti
sche ondertitel „een reus ontwaakt",
wat enigszins in de lijn ligt van het
vroegere vooroordeel. Beter past dan
het motto dat Klatser aan zijn boek
heeft meegegeven: „de paardekrachten
van het geduld Want de overheersen
de Indruk die het lezen van het boek
ten aanzien van het tegenwoordige Chl-
hij
zegt letterlijk: „de schrijver heeft zo
veel mogelijk gepoogd de lezer in de ge
legenheid te stellen eigen conclusies le
trekken". Dat is geen -loze bewering
De door mij getrokken conclusie is niet
gevormd dank zij door de auteur op be
hendige wijze ingelaste gevoelens, die
ongemerkt kunnen lelden tot een voor
het tegenwoordige China gunstig oor
deel - althans wat betreft de inspan
ning die de i communistisch geleide)
bevolking zich blijkbaar getroost om op
onafhankelijke en doelbewuste wijze 't
eigen land een eigen moderne, Chinese
ontwikkeling te geven. Want al verze
kert de schrijver: „statistisch materi
aal zal men ln dit boek niet aantreffen",
zijn boek maakt een tamelijk „statisti
sche" Indruk. Niet omdat het vooral
gebaseerd zou zijn op cijfers; Klatser
zegt zelf: „de getallen die hier en daar
vermeld worden, maken geen aanspraak
op precisie, het zijn in het algemeen
schattingen van terzake kundige lie
den". Maar het boek is wel „statis
tisch", voor zover het meer de Indruk
wekt van een Inventarisatie van activi
teiten in het land dan van een poging
tot beschrijvende benadering van de In-
Over de tegenwoordige Chinese sa
menleving in de eenvoudige zin van het
woord, zal men In Klatscrs boek niets
aantreffen. Maar tekenend daarvoor ia
het vol&ende:
„Tijdens een rit door de stad „fWoe-
han) werd mij de Avenue van dc Be
vrijding getoond. Weer een van die ge
weldige brede nieuwe straten die dvar
door de stad lopen. Het is duidelijk te
zien dat een grote doorbraak voor de
aanleg van die boulevard noodzakelijk
is geweest. Hier en daar at min nog wat
ouile huizen tussen dc nieuwgebouwde
blokken in. Die nieuwbouw is ren dun
schilletje dat de daarachter liggende
oude wijken verbergt. Zo nu dan
kreeg men even een indruk van wat er
achter school, wanneer we langs een
zijstraat reden of ergens via mi gat
in de rij de wijk erachter zichtbaar
werd. Op de hork van een van die stra
ten ontdekte ik een jongetji dat tegen
ren muur geleund fluit stoml le spelen.
Mijn verzoek om even te stoppen om
ren foto van het jnrli te maken, bezorg
de mijn tolk een tijdelijke doof heul, ge
volgd door ren even plotseling niet
mm verstaan van inl/u Engels. Toen
hegi
i hij i
delijk te. begrijpen, terugkeren had toen
volgens hem u-einig cm ,.U weet hoe
kinderen zijn, die zijn i eet te woelig om
lang op Cen punt te blijven staan". Er
blijft dan met veel anders over dan je
er maar bij neer te leggen".
Klatser heeft geen of In leder geval
te weinig contact gehad met de een
voudige samenleving der Chinezen
zowel ln de stad als op het platteland
om er iets over te kunnen zeggen.
Zijn boek Is daardoor armer aan bete
kenis dan het had kunnen zijn: pas via
de eenvoudige menselijkheid van een
bevolking ia het mogelijk een land te
beschrijven. Maar Klatser Is niet aan
het fantaseren geslagen Zijn boek heeft
daardoor een „.statistisch" karakter be
houden. doch dat maakt zijn gegevena
des te betrouwbaarder. In cen volgand
artikel zal Ik op deze gegevena nader
Ingaan.
D. Ouwendijk.
