K
H*hT*P*A*R*A*D*E f
LANGSPEELPLATEN
VAN
„La
bource
des
chanson''
Argentijnse
folklore
in
miscompositie
Vroege diagnose mogelijk
bij geregeld onderzoek
POURCEL
EN
MALANDO
BINNENHOF
Onenigheid bij Duits
episcopaat ten tijde
van nazi-regering
PAGDfA 12
DE LETDSE COURANT
ZATERDAG 30 OKTOBER 1965
Het nieuwe platenaeizoen, waarvan vurige
keer in deze kolommen enkele van de eerste
produkten werden besproken, heeft nog meer
nieuws in petto. Een proeve ervan vindt de
lezer hieronder. Het is niet allemaal even
verbluffend wat de platenindustrie aanbiedt,
maar enkele langspeelplaten verdienen meer
dan vermelding alleen. Er zijn twee Neder
landse zangeressen bij: Corry Brokken en
Trea Dobbs. Corry Brokken verschijnt op
de fel gekleurde, opvallende Philips 12970
in stereo. Met medewerking van een orkest
onder leiding van Bert Paige krijgt deze
zwarte schijf allure. Haar voordracht is
•zonder meer goed. Ze wordt ondersteund
door een duidelijke uitspraak en een goede
ademhalingstechniek. Het repertoire heeft
facetten die bekend zijn: Ave Maria no
morro, Don Juan zijn er vertegenwoordigers
van. Het betreft hier voor een deel ver
taalde Bécaud- en Aznavourchansons, Corry
Brokken zingt echter ook een song als People
door Barbra Streisand wereldbekend ge
maakt en door de Nederlandse minder pittig,
maar verantwoord gebracht. „De song
wereld van Trea" is de tweede Nederlandse
bijdrage (Decca stereo 370 006 NU Liedjes
dus door Trea en van, onder anderen
P. Koelewijn, L. Post en A. Zaat. Voor een
deel oorspronkelijke Nederlandse nummers,
die het goed doen. Daarnaast vertaalde suc
cessen' als Unchained melody, nieuw leven
ingeblazen door The Righteous Brothers,
Goodnight sweetheart, My heart cries for
you. Het is de eerste keer dat Trea Dobbs
in het groot te horen is en zij was er, ge
zien de prestaties van haar collega's, wel aan
toe. Bert Paige verdient hier een bijzónder
woord van lof.
Op Rla Masters Voice Ia een Aerie van
ie* langspeelplaten verschenen onder
de titel La bourse des chansons. Wij
hebben slechts de eerste van de ie*,
met o.a. Edith Piaf, Jacque
line Boyer, Les Compagnons de la
chanson en Gloria Lasso, kunnen be
luisteren en kunnen over de serie als
geheel dus geen oordeel vellen. De
proeve was In ieder geval niet overtui
gend. ZIJ was weinig representatief
voor het moderne Franse chanson. Op
papier r.ljn ook de andere delen niet
sterk op enkele vertegenwoordigers
na: Adamo, Gilbert Bécaud (voor de,
liefhebbers dan), Cora Vaucaire,
Charles Trenet en Franck P<urcei. Op
de door ons beluisterde plaat rong
Edlth Piaf, Non, je ne regrette rien
en Exodus. Jacqueline Boyer, slecht,
Pépé, en Les Compagnons: I.a bleu de
l'été. Overige deelnemers rijn: Ri
chard Anthony, Danielle Darrieux,
Edmnnd Taillet en André Thivet. Hun
bijdragen r.ljn niet groots.
KINGSTONTRIO „The best of the
Klngstontrlo". De plaat die onder dexe
tttet e«i onder de signatuur van Capi
tol (T170RH) op de markt Is ge
bracht, hebben wc opgexet met grote
verwachtingen. Het is er niet hele
maal uitgekomen. Nummers als Tom
Dooley, Raspberries strawberries en
Where have all the flowers gone rijn
zeer geliefd en dere drie maken hun
popnlaritelt daarin ook wel waar.
Maar als geheel is de plaat een beet
je saai en mist hun voordracht het
sprankfdende van bijvoorbeeld het
Trio Springfield.
IRMA LA DOUCE Van het Rot
terdam* Toneel verscheen in de goed
kope Artoneserie onder nummer PP
1.055 de N ederlandse versie ran Irma
la doure met in de hoofdrollen Lia
Domna en Steije van Brandenberg.
Velen zullen nog graag op deze wijze
kennis willen maken met de glansrol
t on Lia Domna en de overige ver
dienstelijke prestaties van het ensem
ble.
Een klein maar
fijn plaatje van
Hans v. Deventer.
De Delftenaar
heeft toch wel een
eigen geluid in
Nederlandse chan-
sons: Het ia voor
bij. De drie bellen.
Mars van de leu
zen. Woordenspel
en Kinderraadsel.
Hij geselt niet,
hoewel een enke
ling zich soms ge
kwetst zou kunnen
voelen; hij levert
geen uitgekauwde
verhalen, maar le
vendige teksten,
u aarbij de begelei-
tiing zich wonder-
cel aansluit. Hoe
wel een chanson
Al enkele keren hebben de radio
luisteraars kenrns kunnen maken
met een heel bijzondere compo
sitie van Ariel Ramirez. Het is
een mis gebaseerd op motieven
in de Argentijnse folklore. Ze
wordt UJtgevoerd door Los Fron-
tenzos en leden van de Cantoria
de basilica del Socorro. Onder
de naam Misa Criolla worden de
soms zeer indringende gezangen
gebracht op Philips. 'Er bestaat
//iwel een mono- als een stereo-
uitvoering'. De uitvoering met
goede krachten doet denken
aan de Missa Luba die enkele
jaren geledon zo n furore maakte.
De Misa Criolla heeft echter een
heel ander karakter, veel gepo-
iijster. in overeenstemming met
de aard van de muziek, waaruit
zij voortkomt. De uitvoering is
goed uitgebalanceerd. 'Zij is ge
realiseerd met goed stemmenma-
teriaal. Er wordt zeer ingetogen
gezongen. De mis beslaat een kant
van de plaat. De andere wordt
ingenomen door enkele kerstlie
deren Vooral voor dit onderdeel
is de bij de plaat geleverde tekst
plezierig. We geven graag een
aanbeveling voor dit goed ver
zorgde album in authentieke stijl.
STIJGENDE KANS
OP GENEZING
Enigszins beteuterd stond zq daar,
een ontwapenende verontschuldi
ging In haar blik, toen zij vroeg: „Ia
het nou werkelijk nodig, dat ik ge
opereerd moet worden? Ran het niet
met penicilline genezen? Of met hor
monen; daar hoor je tegenwoordig
zoveel over praten." Wat kan er zo-
al niet geschiVven worden als com
mentaar op deze eenvoudige vraag
van dexe eenvoudige vrouw.
Dat commentaar wil ik in deze bij
drage geven, maar tot goed begrip
van hetgeen ik ga schrijven dient u
lezers en vooral lezeressen te
weten, dat het „geciteerde vrouwtje"
bij een vrouwenarts was geweest en
dat deze haar had medegedeeld, dat
„alles weggenomen moet worden".
Wat de gynaecoloog haar niet ge
zegd hpeft, is, dat zij baarmoeder
kanker heeft.
„Kan het niet met penicilline gene
zen?" Ik kan mij voorstellen, dat er
huisdokters zijn. die geringschat
tend de schouders ophalen over zo'iv
domme vraag, maaris die
vraag niet volkomen menselijk-be-
grijpelijk? Er zijn immers met die
penicilline ontelbare prachtige resul
taten bereikt bij ernstige, vaak le
vensgevaarlijke ziekten. is het dan
zo gek. als ons vrouwtje, dat toch zo
vreselijk tegen een operatie opziet,
haar laatste hoop op die penicilline
heeft gevestigd?
We moeten haar, helaas, teleurstel
len. Penicilline vernietigt levende
ziektekiemen in de bloedbaan en
geneest daardoor dus alleen die ziek
ten. welke door de schadelijke wer
king van deze ziektekiemen zjjn ver
oorzaakt. Enkanker wordt nu
eenmaal niet door levende ziektekie
men veroorzaakt. Zoals we in een
vorige bijdrage van deze rubriek al
hebben gezien, kennen we de oorzaak
van kanker inog) niet, maar we we
ten wel, dat het geen levende ziek
tekiemen zijn. die de celwoekerin
gen van het kankergezwel op hun
geweten hebben. Het is nog nooit
aan de wetenschap gelukt bij proef
dieren kanker te doen ontstaan, door
levende ziektekiemen op bepaalde
organen van deze proefdieren te la
ten inwerken.
Op dit punt moeten we ons vrouw
tje dus teleurstellen. Haar wacht
echter nog een grotere teleurstelling,
want op haar vraag, of de voorge
schreven operatie beslist nodig is.
zal onomwonden en zonder enige
aarzeling met een krachtig „ja, dat
moet beslist" moeten worden geant
woord. Maar dan zal zij met grote
verbazing opkijken, als aan deze uit
spraak onmiddellijk wordt toege
voegd: „Eigenlijk bent u toch een
grote boffer, u heeft werkelijk een
lot uit de loterij".
Ook u; lezers en nu Ook vooral le
zeressen. zult zich verwonderd at#—
vragen, waarom deze vróuw, die toch
llilll!!'. !iill'llllllll!lli|l'|l|iilJIIIIIIIII|iiii!:!!ii|ll!|ll))H!lll|!l!i;lii|llll!l!|lj!|ill|illl||!ll|||!!i|l!l'(!yi(|I
als Mai
de
leuzen niet afge-
H.M.V.'l EPH tot
(zifn i-ierde) veel
talenten, fijnzinnig
Het laalstc grote hitparadcAuccc*,
naast Paul McCartney's Yesterday
(dat echter al veel langer op de l.p.
Help was uitgebracht) is Shame and
scandal In the family. Naast de
meest gevraagde versie van Shawn
Elliott (Roulette RL 21.892) zijn er
uitgaven van Les Surf» (Festival FV
26.008) en De Maskers (Artone OS
25.820Het is verwonderlijk hoe een
dergelijk plaatje, dat niet hijzonder
slecht is. maar ook niets bijzonders
heeft, zo hoog kan stijgen.
We noteren verder dé Canadian
Sweethearts ofwel Lucille Starr met
haar man Bob Regan in het genre,
waarin de bangere» van The French
sung haar eerste opnamen maakte:
Wayward wind en Don't let the
stars get in your eyes. En dat laatste
heeft het bij de kopers gedaan.
Grote' sterren van het tegenvallende
Grand Gala waren de Supremes, Hun
nieuwste kanshebber is -Nothing but
heartaches, gekoppeld met He holds
his own op Tamls Motwon GO 42.618.
Minder succesvol is tot hu toede laat
ste crèdtle van Chad'and Jefeniy: I
don't wanna Irtse you baby en Pen
nies. Op CBS 1.953, een fijne plaat.
Ook Bobby Solo i op CBS 1.720 met
3ch sehe dlch weinen en Buon giorno.
signorinakomt er de laatste tijd niet
MR. TAMBOURINE
MAN EN ANDERE
BYRDS'
SUCCESSEN
Onder de vlag van Mr. Tambourine
man.tot nu toe hun voornaamstee wa
penfeit. staan The Byrds op de CBS
SBPG 62571 (ook deze plaat is stereo).
Het Is één van de vele Bob Dylan-
composities, wat aan de groep grote
re bekendheid heeft gegeven, zonder
overigens aan de interpretatie van de
maker te kunnen tippen. Ook hun
tweede topper. All I really want to do.
dat de tweede kant opent, is van Dylan
De stereo-uitgave toont duidelijk de
fouten van de ritmegitaar of liever
diens beperkte mogelijkheden. Toch
is de sound, ook al door de elemen
ten. die Dylan heeft toegevoegd, ac
ceptabel. hoewel wat eaal. AU I really
want to do. een van de beate nummers
van de l.p, verscheen op de single
CBS 1.947.
meer zo aan te pas. Dit plaatje zal
er geen verandering in brengen.
Tenslotte nog aandacht voor Claude
King, die zijn Tiger woman (en
When you gotta go l laat horen op
CBS 1.924 en Tony Light met Kijk.
kijk en Heb je alles vergeten op
Funckler DB 42.797. Twee plaatjes in
de middenmoot van hun genre.
F. H.
We komen terug op -n stukje in de
vorige aflevering van Disco. Daarin
is melding gemaakt van Edisonwin-
naar Franck Pourcel en zijn platenre-
pertoire. Voor degenen, die graag iets
horen in het populair-klassieke g ire,
kunnen we melding maken van een
His Masters Voiceserie „Pages célè-
bres" waarin de Franse orkestleider
schittert in veelgehoorde stukken op
dit gebied. Zij geven blijk van de ge
degen „ondergrond" van Pourcel.
Eenzelfde geluid kunnen we laten ho
ren ten aanzien van de Philips 655.002
waarop Malando favoriete tn go's
speelt. Wel is de plaat minder stra
lend dan de jubileumproduktie (25
jaar), maar het vakmanschap blijkt
nog steeds overduidelijk.
In vogelvlucht
Ronnie Tober met Wat was jouw
bedoeling en Slapeloze nachten
(Philips JF 327 902', dat in niets
verschilt van de vorige Ronnie
Connie Baars (Funckler OS
45.185' plezierig in Chilly kisses
en Sugar Candy.
Ria Valk. als vanouds. Als ik de
golven aan het strand zie en De
zigeuners van Saloniki. Decca AT
10166.
Goed werk van Adam Faith op
Parlophone R5138 I love being in
love with you en It s alright, even
als P. J. Proby met I don t want
to hear it anymore en Let the
r run down. Liberty LIB 10306.
een baarmoederkanker heeft, tot de
grote boffers gerekend moet wor
den. Wel - om de doodeenvoudige
reden, dat deze kanker zó vroeg ont
dekt is. dat door een'operatieve in
greep bijna zeker een algehele gene
zing te verwachten is. En dat deze
vroeg-diagnose gesteld is kunnen
worden, dankt onze patiënte aan 'n
toevallige omstandigheid. Wat is na
melijk het geval? De hierbeschreven
patiënte heeft een onschuldige, reeds
lange tijd bestaande afwijking (een
verzakking), die het nodig maakt,
dat zij (ongeveer elke drie maanden)
..inwendig" moet worden geholpen.
Bij de laatste driemaandelijkse hulp
herinnerde de huisarts zich, dat er
de laatste tijd nogal veel geschreven
wordt over het z.g. -cel-onderzoek"
voor de vroeg-diagnose van baar
moederkanker. Omdat hij „nu toch
in de buurt was", maakte hij het
z.g. „proef-uitstrijkje" vrij eenvou
dig en gemakkelijk uitvoerbaar),
zond dit op naar het laboratorium en
kreeg tot zijn grote schrik als ant
woord: kanker-verdacht. Een direct
op deze uitslag aansluitend nader
ondqrzoek en de uiteindelijke beslis
sing tot een operatieve ingreep, be
tekenen voor onze patiënte een ge
lukkige redding.
Herinnert u zich nog, dat Ik in mijn
vorige bijdrage stelde, dat eigenlijk
leder mens periodiek op kanker
verschijnselen onderzocht zou moe
ten worden, maar dat dit om prak
tische redenen niet uitvoerbaar is?
In dit verband wees ik als een
lichtpunt op het bevolkingsonder
zoek op tuberculose, waarbij de long
kanker in een vroeg stadium kan
worden ontdekt. Ik wees op een zeer
gemakkelijk toe te passen onderzoek
methode om borstkanker bij vrou
wen tijdig te herkennen, reden waar
om ik een suggestie dééd, dit onder
zoek periodiek (b.v. halfjaarlijks)
door de huisarts te laten verrich
ten.
Uit het bovenstaande verhaal over
onze patiënte zult u ongetwijfeld be
grepen hebben, dat hier een derde
lichtpunt aanwezig is. d.w.z. dat ook
hier een mogelijkheid ligt voor
vroeg-diagnose (en wel van baar
moederkanker) door een onderzoek,
dat weliswaar van iets meer in
grijpende aard ls als bij de borst-
kankerdiagnoee, maar dat toch ze
ker wel zonder al te grote bezwaren
periodiek kan worden uitgevoerd.
Als men nu weet. dat de genezings
kansen van baarmoederkanker bij
herkenning in een vroeg stadium
dus bij het optreden van „waarschu
wingstekens"' volgens ..Kankerfei
ten" van dr. Meinsma op 75 pet.
liggen, dan is het toch zeker niet on
waarschijnlijk, die genezingskan
sen door het „cel-onderzoek"
bij dus verdachte baarmoederkan
kers aan het licht komen, voordat
de „waarschuwingstekens" er zijn)
belangrijk hoger zullen liggen.
Sinds september 1964 is er (onder
auspiciën van de Centrale Kanker
registratie) een enquête onder vele
huisartsen aan de gang, waarin o.
gegevens verzameld worden betref
fende de oorzaak van „patient's de
lay (dat is uitstel door patiënten)
dat wil zeggen men wil nagaan,
waarom er in vele gevallen ei
lange tijd verloopt tussen de eerste
verschijnselen van kanker („de
schuwingstekens"en het inroepen
van geneeskundige hulp. Voor mij i.
het de vraag, of deze enquête niet
zou moeten worden uitgebreid met
de vraag, waarom niet veel
vrouwen zich onderwerpen aan enke
le betrekkelijk weinig ingrijpende
onderzoekmethoden, door welke n
thoden het mogelijk is borstkanker
baarmoederkanker te ontdekken op
een tijdstip, waarop zelfs de „t
schuwingstekens" nog niet aanwezig
zijn. Dat vooral het „cel-onderzoek"
voor de vroeg-diagnose van baarmoe
derkanker van het allergrootste be
lang is. moge blijken uit recente me
dedelingen in „Pols Internationaal"
in welk blad de aandacht gevestigd
wordt op een massacampagne
de vroeg-diagnose van baarmoeder
kanker in Amerika. Men is daar a
zo ver, dat de „American Cancer So
ciety" formeel haar goedkeuring
gegeven heeft aan een „doe-het
zelf-methode", waarbij elke huis
vrouw thuis met een door dr. Davis
te Baltimore ontwikkelde techniek,
zichzelf het benodigde „onderzoek
materiaal" kan ontnemen, waarna
dit per post naar bepaalde onder
zoekcentra kan worden opgezonden. In
Denemarken hebben 9000 van de uit
genodigde 11000 vrouwen aan e
soortgelijk onderzoek deelgenomen
het is de bedoeling deze Davis-n
thode toe te passen bij alle Deense
vrouwen boven de 25 jaar. met een
herhaling van het onderzoek om dt
twee jaar.
Als „Pols" dan min of meer verwij
tend opmerkt, dat hiermee in Dene
marken een vooruitstrevendheid aar
de dag wordt gelegd, die in vele wel
varender landen tot dusver ont
breekt. dan zou ik willen opmerken,
dat men blijkbaar in het welvarende
Nederland nog;) niet zo enthousiast
is over een onderzoekmethode,
waarin de patiënte zelf daadwer
kelijk de hoofdrol speelt en dal
men dit toch wel uitermate belang
rijke werk liever aan bevoegde han
den wil toevertrouwen.
En toch......
zolang dé in hoog tempo en
bewonderenswaardige vasthoudend
heid zwoegende kankerspecialisten
niet in geslaagd zijn de oorzaak
de kanker te doorgronden.
Zolang er daardoor jaarlijks e
groot aantal kankerpatiënten niet af
doende geholpen kan worden, als
hun ziekte een bepaalde tijdgrens
heeft overschreden,
Zó lang zal het accent van een doel
matige kankerbestrijding in hoofd
zaak blijven liggen op devroeg-
diagnose.
Als er dan eens bezwaren kleven aan
bepaalde methoden, waarop deze
vroeg-diagnose tot stand komt, dan
geloof ik. dat deze bezwaren (hoe
begrijpelijk en aanvaardbaar ze ook
mogen zijn) nauwkeurig mciten
worden afgewogen tegen het „grote
goed" van de vroeg-diagnose en als
„ze dan te licht bevonden worden",
onverbiddelijk over boord geworpen
moeten worden. Overigens is het
mijn stellige overtuiging dat ieder
mens in de gelegenheid moet zijn
kennis te nemen van de op dit gebied
aanwezige mogelijkheden.
Intussen wacht het in dit artikel ten
tonele gevoerde vrouwtje nog steeds
op een verdere beantwoording van
haar vragen. Nog steeds ziet zij te
gen een operatie op en zij wil weten,
of zij door hormonen genezen kan
worden. De beantwoording van de
ze vraag brengt ons op het terrein
van de hormonen, dat zoveel fa
cetten heeft, dat een afzonderlijk ar
tikel voor een bespreking daarvan
zeker nodig is.
Huisarts.
anttekeningen
rond het
Breken
en
bouwen
(Van onze parlementaire redacteur
DEN HAAG Bij het optreden van
het kabinet-Ma rijnen is imn de daken
geschreeuwd, dat de woningbouw de
hoogste prioriteit zou krijgen. Terecht,
natuurlijk, want het was een schande,
dat in een welvarend Nederland nog
woningtoestanden voorkwamen, die
men zelfs in landen, die nog zwaarder
door de tweede wereldoorlog getrof
fen waren, niet meer tegenkwam. Nu
waren daarvoor vele oorzaken aan
wijzen, zoals het vroeger trouwen,
snel groeiende bevolking, het grotere
woonkomfort en andere factoren: dat
alles nam niet weg. dat er krachtige
maatregelen getroffen moesten wor-
De heer Marijnen had daarbij een
goede hand: hij koos doctorandus Pie-
De heer Marijnen had daarbij een
zettend harde werker, een man, die
de problemen in geen enkel opzicht
uit de weg zou gaan.
Minister Bogaers is erin
geslaagd, wellicht onder
opoffering van vele zaken
die het elven voor de ge-
fone burger aangenaam
Iaken, binnen twee jaar
en woningproduktie op
gang te brengent waar-
zijn voorgangers zelfs niet hebben
1 durven dromen. De „hoogste prioriteit''
I begint waarheid te worden. Zij zal het
rigens pas zijn als iedere Neder-
1 lander over een redelijke woning kan
beschikken.
Want er zijn nog veel woningproble
men, die om een oplossing vragen. Tij-
1 dens de begrotingsbehandeling in de-
Tweede Kamer heeft minister Bogaers
onder flinke druk van de Limburger
Jan Maenen, die andere problemen"
ook weer wat verminderd. Daarover
mag men niet te licht denken. Zo heeft
de bewindsman aangekondigd, dat de
inkomensgrens ran hen, die als huur
der van een woningwetwoning, eige
naar van diezelfde woning willen wor
den. wordt verhoogd van 10.000 tot
15.000 gulden.
Bovendien worden, in het kader van
het bezitvormingsbeleid, nieuwe nor
men vastgesteld, waaronder men men
premie kak krijgen. Die premie zal
3.000 gulden bedragen als men niet
meer dan 1S.000 gulden verdient en
2.000 gulden, wanneer men een in
komen heeft beneden 20.000 gulden.
Dat zijn maatregelen die reële bete
kenis hebben. Zij gaan niet voorbij
aan de werkelijkheid, zoals die zich in
1965 openbaart. Het is wel heel iets
amders als „socialisatie van de wo-
woningbouw". Die kreet, uitgesproken
1 door oud-minister Witteveen (VVD),
hoort ivel bij de oppositie, maar niet
bij de werkelijkheid. De heer Witte
veen had moeten bedenken, dat hijzelf
mede verantwoordelijk is voor het be
leid, dat minister Bogaers nu nog kan
voeren. Het is vreemd, dat de heer
Witteveen dat beleid van 1963 tot april
1965 van harte heeft gesteund. Nu
vindt hij het tijd worden om datzelfde
beleid te verguizen. En toch is het ver
schil slechts zeven maanden en één
ministersteek, precies het verschil
tussen breken en bouwen.
Bisschop Berlijn
(Van onze correspondent Jan Bouwer)
BERLIJN De vicaris-generaal van
Berlijn, mgr. Walter Adolph heeft in
een hoek bijzonderheden gepubliceerd
over de meningsverschillen die tijdens
het nazi-regime zyn gerezen tussen de
vroegere bisschop van Berlijn Konrad
Graf von Preysing en wijlen de aarts
bisschop van Breslnii Adolf kardinaal
Bertram. Het gevolg van deze contro
verse was, dat bisschop Von Preysing
dreigde te zullen aftreden.
Het is in de jaren van het nazi-regime
enkele malen tot scherpe menings
verschillen tussen de beide kerkvorsten
gekomen. In 1937 wilde kardinaal Ber
tram, na de encycliek „Mlt brennender
Sorge" van Paus Pius XI waarin het
Hitlerregime werd veroordeeld, de kri
tiek laten rusten en geen verdere -aat-
regelen nemen. Hij wilde met de nazi's
onderhandelen om de Kerk uit de druk
te bevrijden waaronder zij stond.
Bisschop.Von Preysing zag daar geen
heil in en was ervan overtuigd dat de
nazi's van hun vijandige houding jegens
de Kerk niet konden worden afgebracht
Hij weigerde daarom aan de onderhande
lingen over de opleiding van katholieke
onderwijzers deel te nemen en verzocht
hem van zijn lidmaatschap der onder
handelingscommissie te ontbinden. Het
fcusen het nazi-regime en het Vaticaan
gesloten concordaat noemde de bisschop
Kardinaal Bertram wees deze kritiek
van da hand. Tot een nieuwe controver-
stond tegenover
kardinaal Bertram
se kwam het in 1940 toen de kardinaal
Hitler met zijn verjaardag geluk wens
te. De bisschop van Berlijn legde toen
zijn functie in de kerkelijk-politieke af
deling neer. Hij waarschuwde kardinaal
Bertram er tegen om »en loyaliteits
adres ook in zijn naam af te geven.
Op de bisschopsconferentie in Fulda
in 1940 kwam het toen tot een wer' e-
lijke botsing tussen de bisschop en de
kardinaal. De bisschop wilde principië
le kwesties (betreffende de "erhouding
tussen de Kerk en het regime) bespre
ken. Kardinaal Bertram verliet daar
op de zaal. De verzamelde bisschoppen
besloten toen toch maar niet te discute
ren uit vrees dat kardinaal Bertram 't
voorzitterschap van de bisschopsconfe
rentie zou neerleggen.
„Als er iets vreemds was", zo schreef
Von Preysing later, „dan was het dat ik
niet uit de bisschoppenconferentie ben ge
stapt". De reden daarvoor is geweest,
zoals Adolph nu in z(jn boek onthult, dat
Paus Pius XII hem verzocht aan te blij
ven. Deze had als kardinaal Pacelli de
bisschop van Berlijn in zijn opvatting
steeds geBteund.
