Rome doenop zijn Amerikaans
Amerikaanse
warenhuizen zien
wat in 'n olieverfje
Vredesproject in Zuid-Vietnam
Traangas in
Z.-Vietnam
toegestaan
ER 19^ TERDAG 9 OKTOBER 1965
DE LE3DSE COURANT
PAGINA 9
STATUSTEKEN AAN DE WAND
Van onze verslaggeefster)
NEW-YORK.'— In New-York is dit jaar iets
nieuws te zien: de warenhuizen hebben plotseling
allemaal schilderijen in hun etalages. Wool worth
(genre Hema) heeft tussen de roze krulspelden
en de gele flessen shampoo olieverfjes in dezelfde
vieze kleurtjes hangen. Zeegezichten, straat
beelden. De betere warenhuizen, zoals Altmann,
Lord Taylor, Macy's, laten op de meubelafdeling
betere schilderijen zien.
SAIGON „De kwestie Viet-
I Doufcin is slechts ten dele gediend met
n politieke oplossing. Er moet
*>k iets aan de sociaal-econo-
lische ondergrond gedaan wor-
i: en". Deze uitspraak is van de Ne-
48, prlandse minister van Buiten-
andse Zaken, gedaan in de tweede
;e kamer. Daarmede plaatste deze
ch niet alleen maar volledig ach-
rcli r het standpunt van de Ameri-
u kaan se president, maar hij raakte
ik het kernpunt van de zaak.
s: Want de kwestie Vietnam is niet
'and leen van politieke aard. Het onfc-
atulireken van een behoorlijke so-
ii 3 aal-economische basis heeft het
ami do-Chinese gebied na zijn onaf-
nkelijkheid volkomen ontwricht.
Ir moet ook op dit punt radicale
.cl/c lp komen.
ladicaal kan men het Zuidoosfc-Azië-
van president Johnson zeker noe-
in. Met een over verscheidene jaren
verdelen dollarhulp toegevoegd aan
vier miljard die tot mu toe in het
bied werden gestoken wil president
hnson een economisch solidariteits-
voel bij de Zuidoostaziatische volkeren
twikkelen.
Het project, dat zich daartoe bij uitstek
de bedwinging van de gigan
der de Mekong, omdat bij dit
;rk verschillende landen betrokken
llen worden. Hierdoor zal het als ge-
menlijk projekt kunnen worden uit-
voerd. Behalve het overvloediger vul
de rijstschotel, zal ook het pad
70fcar economische vooruitgang geëffend
>rden. Bovendien is het begrijpelijk
elk plan, of onderdeel daarvan, be
id as om de revolutionaire gedachte
het Chinese communisme dat in
ïidoost-Azië zoveel veld heeft gewon-
40 te
aing
nen de wind uit de zeilen te nem
Een nadeel van dergelijke plannen
dat zij vele jaren nodig hebben eer
resultaten zichtbaar worden. Daarnaast
heeft het alleen kans van slagen als dit
onrustige gebied gepacificeerd wordt.
Met name in Zuid-Vietnam mag de mili
taire situatie niet verslechteren. Ook deze
taak komt.in ruime mate voor rekening
van de Verenigde Staten.
Overstromingen
In zijn rede van 7 april j.l. heeft presi
dent Johnson nog eens benadrukt, dat
de Verenigde Staten doorgaan de onaf
hankelijkheid van Vietnam te verdedigen
en zullen streven naar de uitvoering van
een program dat Zuidoost-Azië in de 20e
eeuw moet brengen. De president weet
waarover hij spreekt, want indertijd be
zocht hy als vice-president dit deel van
Azië en bestudeerde het Internationale
Mekongproject, dat een centraal onder
deel vormt van het Zuidoostaziatische
ontwikkelingsplan.
De Mekong- is een v^n de grootste
rivieren ter wereld. Hij ontspringt op het
Tibetaanse plateau, stroomt door China
en Indo-China om na een afstand van
4000 km in de Zuidchinese Zee uit te
monden. Sedert mensenheugenis is de
Mekong de verkeersweg voor mensen en
goederen in een land, waar verkeers
wegen schaars zijn. Deskundigen hebben
bovendien vastgesteld, dat de rivier de
irrigatie kan verzorgen van uitgestrekte
landbouwgronden. Op het ogenblik is
minder dan 3 procent van het stroomge
bied geïrrigeerd. Wel hebben er ieder
jaar in de natte tijd reusachtige over
stromingen plaats, terwijl in de droge
tijd het stroomgebied te lijden heeft van
uitdrogen. Voorts zal de Mekong 20 mil
joen kWatt gaan produceren.
Het plan ontsproot in 1952 binnen de
Volkerenorganisatie maar het duurde
nog tot 1957 eer er een missie naar Zuid
oost-Azië vertrok onder leiding van de
Amerikaanse geniespecialist, generaal
Wheeler. Hij stelde een rapport op over
mogelijkheden en hierop stelden Frank
rijk, Canada en de Verenigde Staten
gelden beschikbaar. Op het ogenblik zijn
reeds 24 landen deelgenoot in het project.
Er zullen in de Mekong drie kolossale
dammen verrijzen. Zij moeten de energie
voor de hydro-elektrische centrales le
veren en de jaarlijkse overstromingen
beteugelen. Dat is vooral voor Cambodja
van belang. Daar wordt namelijk eenmaal
per jaar het water van het Tonle Sap
(het Grote Meer) opgestuwd door de
overstroming van de Mekong die niet
zelden een breedte van twintig mijl aan
neemt langs elke oever. Het peil van het
meer wordt meestal driemaal het nor
male. Als deze enorme massa water valt
ook het Tonle Sap zijn normale koers j
er hervat, worden miljoenen vissen
op het droge geworpen. De reeds hoog
ontwikkelde visindustrie ontgaat hier
door grote hoeveelheden grondstof. Maar
alleen dat. Voor de landbouw wordt
elk jaar twee miljoen acres onbruikbaar
door de aluin die vrij komt in de opdro
gende bodem. Aan deze moeilijkheden
zullen de dammen een einde maken.
In de vijf zijrivieren zijn de dammen
in aanbouw en van het netwerk van
geplande boerderijen in het nieuwe irri-
gatiegebied, is er één in bedrijf. Deze
heeft intussen al bewezen, dat een be
dwongen Mekong een vijfvoudige rijst
oogst kan garanderen. En het staat vast,
dat er nog andere verbouwingsmogelijk
heden zijn.
Niet slechts de landbouw zal van de
bedwongen reus profiteren. De bodem is
rijk aan mineralen en met de energie die
door de rivier geleverd zal worden, kun-
SAIGON (Reuter) Verscheidene ba
taljons van de Amerikaanse 173ste para
chutistenbrigade, die vrijdagochtend in
de zogenaamde ijzeren driehoek (50 km
ten noorden van Saigon), een zuivcrlngs-
operatie zijn begonnen, hebben opdracht
de Vietkong-opstandelingen indien nodig
met traangas uit hun holen en tunnels
Het is de eerste maal dat de Ameri
kaanse bevelhebber in Zuid-Vietnam,
generaal Westmoreland, officieel machti
ging geeft voor het gebruik van traangas.
Eerder dit jaar had een Amerikaanse
commandant zonder toestemming van
traangas gebruik gemaakt om te verhin
deren dat er slachtoffers zouden vallen
onder vrouwen en kinderen, die eveneens
in de tunnels zaten. Uit vele delen van
de wereld kwamen toen protesten binnen.
Voor de Amerikaanse parachutisten vrij
dagochtend met hun actie begonnen,
hadden B-52-bommenwerpers de „ijzeren
driehoek" gebombardeerd.
Mensen in Zuid-Vietnam keren terug
huis, nadat zij verdreven waren
door een overstroming. Een steeds
terugkerende, trieste ervaring, of
het nu oorlog is of vrede.
nen deze bodemschatten geëxploiteerd
worden. In Noord-Thailand zitten grote
hoeveelheden ij zier en in Cam bod ji
bauxiet, de oorzaak van de aluin in d(
opdrogende aarde. Deense, Noorse er
Finse experts hebben studies gemaakt
van visserij en boswezen.
Men kan hier inderdaad spreken vai
een Marshall-plan voor Azië. Het nieuw
hierover en zelfs het bestaan ervan is
nog maar nauwelyks bekend in de we
reld, verdrongen als het wordt door be
richten over strijd, dood en vernietiging.
Daarom is het verheugend dat zelfs
onder het strijdgewoel de werkzaam
heden toch doorgaan en de betrokken
landen hun bijdragen blijien geven, ook
al geschiedt dit zuiver op basis van zake-
lyke samenwerking.
Het olieverfschilderij is in Amerika het
nieuwste statussymbool aan het worden.
De grote wagens en de verre vakantie
liggen eruit, het is nu met cultuur dat
je bewijzen kunt dat je er bijhoort. De
reprodukties hebben afgedaan, het origi
neel ls zich een plaats aan hte verwerven
aan de Amerikaanse muren. Portretten
waarvan je kunt zeggen dat het Je voor
vaders zijn. vertelt een kennis, en bloost
van schaamte. Een grafiek van Picasso
en Matisse enz. Het beste is natuurlijk
een origineel werk van een of andere be
roemde jongen, maar als je dollars zo
ver niet reiken, dan is elk klungelwerkje
goed, als het maar echte verf is.
Hoe zou het komen dat deze rage in
cultuur zich uitgerekend in de waren
huizen of all places? Omdat het niet om
de kunst begonnen is, maar om de sta
tus Mensen die een kunstwerk willen
hebben., gaan in een galerij kijken of
bezoeken schilders in hun ateliers. Wie
decoratie met een cultureel tintje zoekt,
verkiest evenwel de gemakkelijkste weg.
En die wordt door de warenhuizen ge
boden Men kan zelfs per postorder zijn
schilderijtje bestellen (een groot waren-
huls. Sears Robuck. heeft zelfs een
speciale catalogus gewijd aan de kunst,
er worden etsen van Rembrandt in ge
adverteerd voor 950 dollar (ongeveer vijf
endertighonderd gulden) per stuk. En
het afbetallngssysteem i6 ook van toe
passing. Zodat onlangs een Amerikaanse
makelaar een aquarel van 26.500 dollar
kocht, met een aanbetaling van tien pro
cent. de rest wordt maandelijks afgelost.
Mensen die een kunsthandel niet binnen
durven gaan, stappen met gemak naar
het. warenhuis, en vertrouwen op de
smaak van de inkoper daar.
„Myn grootouders kochten al hy
Sloane's en waren tevreden, waarom zou
ik niet?" zei een Amerikaan toen hem
gevraagd werd waarom hy juist by deze
zaak zyn schildery had gekocht. Een
bakker, met het meel nog op zijn kieren.
kwam in een ander warenhuis om vjjf
j minuten voor zes een landschapje uit-
zoeken waarvoor hij byna tweeduizend
gulden in contanten overhandigde! En
zes nonnetjes betaalden zonder aarzelen
j vijfcnvyftlghonderd gulden voor zes
I schilderijtjes van het soort dat je in
Parijs op straat voor luttele francs van
de schilder kunt kopen.
hebben niet alléén rommel. Sommige
hebben behalve grafiek van grote mees
ters ook origineel werk van bijvoorbeeld
de impressionisten, van Picasso, en van
levende Amerikaanse schilders. Ze reke
nen er een behoorlijke prijs voor. die grif
wordt betaald. Als het maar niet om
abstract werk gaat. Want daar is het
statuszoekende Amerikaanse publiek nog
niet aan toe Er wordt van alles geslikt,
maar dit niet. De Amerikaan moet per
sc kunnen zien „wat het voorstelt" voor
dat hy bereid is de kostbare dollars
om te zetten ln een stukje voor boven
de schoorsteen.
Er wordt van de „fine arts" ln de ko
mende jaren dan ook veel verwacht. Van.
daar dat de warenhuizen er aparte stuk
jes van hun etalages aan wijden, en er
worden regelmatig exposities gehouden.
De eigenaars van de kunsthandels be
schouwen de warenhuizen beslist niet als
concurrent. De mensen die nu b|j Macy's
of Woolworth of Seal's Robuck een
schilderij kopen, zouden daar in ieder
schilderij kopen, zouden daar in elk geval
terecht zijn gekomen voor hun wandver
siering. of dat nu een reproduktie van
Renoir was geworden of een ets van
Rembrandt. Het enige verschil zit in de
prijs die men betalen wil. De kunstzaken
zijn er dus niet bang voor. Maar de
warenhuismensen vinden dat er muziek
in zit. Ze vertellen, dat hun collecties
kwalitatief steeds beter worden, en dat
„meer en meer kunstenaars geïnteres
seerd zyn in de verkoop van hun werk
via een warenhuis". Zodat velen ln
Amerika gelukkig z(jn met deze ontwik
keling Behalve de kunstkritiek en da
werkeiyke liefhebber. Die staat het hul
len nader dan het lachen..
A dam krijgt
nieuwe fabriek
scheermesjes
LOS ANGELES (AFP) De Ameri
kaanse firma Eversharp Ine heeft be
kendgemaakt, dat haar dochteronder
neming Schick Sfety Razor co in de
omgeving van Amsterdam een fabriek
zal laten bouwen ter waarde van 'n mil
joen dollar, voor de vervaardiging van
roestvrije stalen scheermesjes.
Het kunstwerk
voor aan de muur
kan ook per post-
order besteld
ivorden. Sears
and Robuck ad
verteert met et
sen van Rem
brandt, voor 950
dollar.
KSMBAANDT VAN RJJN (1606-1669) Du«h
In his d»y, Rembf*nd<> artimc spontaneity waï foO rcvoli
oottxry to be understood Today, bo wever, he i« recognized
probably the grratert master of modern time» It was hi» h
e mir.d and hu concentration on the «out of hi* ritte
odcn'acdahly hunwo.
tractive c
FU M ISO—TH£ TRAVELLING MUSICIANS. A rare etching
farmer)? in tbr coHecnon U Sir Reyootó* Dated 16J5.
M*dt and whirr, «oelvm <h Uehe* wide Framed It. tr.th-
o-iaal mndente *oorf, 1J4 tttchn wibr. wnb uidia tint mat w.tb
gcèf Övr*-*a frame hu X\ lotbe». \t> inehc wide
FI2M t»—SHIP OPPORTUNE. Etching, utfcialfed and dated
f. 16» Second attte 4 fear. Black and hue, *Vt iochr* a 6H
JH incbe* wide.
(Van onze correspondent Jan Dijkgraaf
ROME Er kan geen twijfel aan be-
I staan dat de (Noord-) Amerikaanse loe-
risten, die tijdens een omvangrijke trip
door good old Europe ook enkele dagen
Rome komen doen. de meest amusante
en over het geheel genomen de ge-
makkelijkste zyn. Als iets misloopt, dan
leggen ze er zich gemoedelijk by neer.
Als er wolkbreuken zyn in plaats van het klank
hun beslist-beloofde traditionele „Ro- telt
i meinse najaar", well, let's have a drink
Ja zelfs als ze zichtbaar worden bedro-
dan lachci
oor elke Amerikaan De gids ver-1 Instappen en verder. Het Pantheon stupid
wijl de lange bus de zigzagweg I We gaan er binnen als een kuddr
omhoog hijgt, dat dit plein een van de nimmer-mlssende sfeer valt er
meesterwerken is van Michelangelo. „We overheen Gids legt uit: geheim va
komen nu op dat plein, hier werd Rome bouwwerk doorsnede van cirkel i
nelle berekening. En dan blykt altijd gesticht, van hiei werd het keizerrijk be- aan hoogte, geen vensters, opening in
dat zy toch beter cn goedkope
uit zijn en gun die afzetter dus zyi
voordeeltje en zyn lolletje.
stuurd het Kapitool Men stijgt het dak. How extremely
j ongeduldig uit, kijkt om zich heen: de maar hoe lachwekkend onpraktisch,
gevels, de bronzen Marcus Aurélius de want denk je in die wolkberuk van
Het is dat intens belevi
te zijn van thuis-weg en
eens een tijdje geen zo
getob.
'"gen
van op reis
u alsjeblieft
geen
enorme Griekse tweelingen Castor
Pollux. Maar niks hooi
„Waar is de koepel?"
„Koepel? Wat koepel?"
„Well, de koepel-van-het-Kapitool. wat
;n ze dan door de vele zullen we nou gaan beleven?"
voortreffelijke busdiensten door Rome. De gids (begrijpend met die vage glim-
heen gerold: een lange morgen, een ver- laoh die iedereen heeft voor mensen, die
moeiende middag en als men dat wenst het minder goed weten„Het Kapitool
óók nog „Rome by night" (tussen haak-1 van Rome heeft geen koepel. Michel-
jes: misschien wel de grootste nep van angelo bouwde zijn koepel boven de Sint -
alles, omdat Rome nu eenmaal geen: Pieter, begrijpt U?".
nachtleven kent in de ons zo bekende! Dan na de eerste ontzetting, komen de
het woord).
Die koepel?
Maar run reacties op
goud waard. Ik heb dezer dagen eens
tongen los. Ze dachten dat die Michel
angelo zon genie was geweest wat
moet dat nou? Kapitool hier en koepel
aan de andere kant van de stad
De man heeft er indertijd niets van
ijgende soherts-toerist zon hele gesnapt: hij had de Sint-Pieter hier
dag met een groot gezelschap Ameri- i moeten bouwen-met-koepel-en-al. omdat
kanen mogen mee ryden in een enorme j immers Sint-Petrus Rome hier heeft
bus. Het is dan wel steeds uit- en in- gesticht?
I stappen, maar de opgevangen commen- j Nea geef ons dan maar Washington
j taren zijn goud waard We geven enkele (DC.) ze hebben het bij ons tenslotte
voorbeelden, die ons aan dat gezelschap begrepen, zelfs zonder Sint-Pieter. Enfin,
hebben verknocht om de eerlijke en vol-1 je kunt wel zien dat „St.-Peter" nooit
maakt ongeposeerde aard ervan Van-1 in de States is geweest. Zal wel beter
j wege het concilie begint de tour niet worden nu the pope bij ons gekomen ls.
meer op het Sint-Pietersplein, maar op Hij zal na terugkeer dan wel een koepel
'het kapitool. Ha, een alom-vertrouwdeop het Kapitool van Rome laten zetten.'dame zegt"hardop: „Öhhh, I must be
gisteren, wat gebeurt er hier den'' Maar
de gids is aangeland bij het graf v-m
Rafael. Welja 'n hele hoop hoogdraven
de verhalen over de schilder „met wiens
verscheiden de natuur zelve scheen te
sterven", (grafschrift, vrij weergege
ven'. Een dame half-hardop tegen een
oudere heer: „Who on earth- was Ra
fael?" (wie was die Rafael toch'. En hij:
„Don 't you know: the fellow who wrote
the hell of Dante" (weet je dat niet: die
vent die de hel van Dante heeft ge-
Dan komt er nog de absoluut-voorgc-
schreven rit over de. Aventyn alwaar
het beroemde sleutelgat van de ridders
van Malta doodgewoon sensatie ver
wekt: „Ye. that's Rome Maar onder
weg waren we langs het nogal bedenke
lijke monument van Mazzini ge1-omen
met een overdaad aan reliefs. Een dame
tot de gids: „Zouden we niet het atelier
van die Bernini kunnen bezoeken. I'm
told he is the greatest of all en ik zou
hem wel eens aan het werk willen
zien De gids, nu toch wel even van
de kaart, herstelt zich snel en vertelt
dat Bernini al enkele eeuwen dood is.
Geen hoongelach of vrolijkheid. Nee, de
daarmee afgelopen-
De Sint Pieter valt tegen, logisch met
deze concilie-inrichting. Er zijn een
paar ingenieurs of technici bij, die zich
veel meer interesseren voor geluidsin
stallatie bouw van de tribunes, anti-
brand-organisatic en sanitaif dan voor
de eigenlijke basiliek. Bij ,dc rondgang
wordt Bernini voortdurend genoemd
plus jaartallen en genoemde dame zegt
opgelucht: „Now I see". De meesten
willen de maten haarfijn weten en hoe
lang de bouw geduurd heeft cn wie dit
eigenlijk allemaal betaalde en nog be
taalt. Een jonge priesier zegt over zijn
schouder dat of course the pope dit
alles betaalt.
En dan toch weer de gedachten aan
„the pope in the States". Nuttig. Kan hij
iets van leren, lel op mijn woorden.
Maar het is jammer dat hij niet even
Washington (D.C.) wilde aandoen van
wege die koepel op het Kapitool wel
nee. hij zou eens even bij ons in Texas
moeten komen, dan zou hij wat zien
oh, en waarom soms niet de Westkust,
waarom altijd weer <sic) dat New-
York?
We verlaten rommelig de Sint-Pieter.
De bus staat klaar beneden aan de
enorme trappen. Een oudere heer (die
ik nog helemaal niet had gezien) komt
met een open gidsje in de hand naar
„mijn" dame gesneld. Hij roept: „Now
look here, darling, I found a cafe-
Bernini en daar gaan wij vanavond
samen naar toe Bernini for you and
the drinks for me En zij gearmd
achter de anderen aan naar de bus.
