Blokkade van Cuba
veranderde koude oorlog
//v
X 4k
Kennedy's
politiek:
ELASTISCH
MAAR
HARD
JOHN F. KENNEDY
PAGINA 12
DB LEED6B COURANT
ZATERDAG l SEPTEMBER 1965
TOEN John Fitzgerald Kennedy en zijn van geestdrift blakende
New Frontier-„hofhouding" in het Witte Huis de wacht overnamen
van het oude en moegeregeerde kabinet Eisenhower, stond
het er met de Verenigde Staten niet best voor. Tijdens de late Eisenhower-
jaren was er een verval ingetreden dat tegen januari 1961 catastrofale
vormen begon aan te nemen. Het prestige van de Verenigde Staten,
zowel bij de bondgenoten als in het neutrale kamp. had veel geleden.
In Berlijn zwaaide Nikita Kroetsjev met een ultimatum. In Laos ont
wikkelde zich een communistische guerilla waarop de mannen van het
maehtige Pentagon geen antwoord hadden. De verhoudingen met Latijns-
Amerika hadden een dieptepunt bereikt. In de ruimte lagen de Sovjets
voor in de race naar de maan en in de krachtsverhouding tussen de
Sovjet-Unie en de Verenigde Staten voltrokken zich veranderingen die
weliswaar een oorlog uit koele berekening uitschakelden, maar het ge
vaar van een ..elkaar verkeerd begrijpen" des te groter maakte. In zijn
eerste State of the Union tot het Congres zei de nieuwe, jeugdige
president met een somber gezicht, maar fel en strijdlustig met zijn
vinger in de tekst priemend: ..Onze problemen zijn kritiek. Het getij is
ongunstig en het nieuws zal slechter worden voor het beter wordt. En
terwijl wij het beste hopen en daarvoor werken, moeten we voorbereid
rijn op het «rgete
Het ontbrak Kennedy niet aan
moed en aan ambities. Van hem
zei men in Amerika dat hij de
eerste man in het Witte Huis was
die van kindsbeen af was opgeleid
voor het presidentschap. Maar hij
moest toch nog veel leren toen hij
zijn ambt aanvaardde en hoewel
hij zelf had gezegd dat „het
nieuws slechter zou worden", werd
niemand zozeer geschokt door het
slechte nieuws dat al spoedig
kwam dan de president zelf.
Kennedy wilde wel leren. Hij ver
slond rapporten, dossier», biografieën,
memo's, telegrammen en alle binnen
zijn bereik komende politieke verhande
lingen. En dat waren er heel wat want
hij liet se opsporen.
Al heel spoedig begon vooral het
probleem Laos hem te verontrusten.
Dit vraagstuk heeft hem niet meer los
gelaten. hoewel het nooit zo erg uit de
hand liep als later, onder Johnson, in
Vietnam het geval was. Maar tóén was
de speurtocht naar nieuwe elementen in
de verhouding tussen Oost en West al
lang aan de gang.
Varkensbaai
De eerste internationale crisis waar
mee Kennedy geconfronteerd werd,
liep meteen op een deb&cle voor de
V.S. uit. Tijdens Eisenhower al wer
den In Florida en Guatemala Cubaan
se ballingen opgeleid in de guerilla-
strijd. Deze strijdmacht zou op Cuba
landen om daar een nieuwe voorlopige
regering te vestigen, een volksopstand]
te ontketenen en vervolgens Castro'uit
het zadel te lichten. De belangrijkste
feiten van het fiasco in de Varkensbaai
zijn bekend. Op 17 april 1961 landde
het veertienhonderd man sterke inva
sielegertje en werd binnen drie dagen
door Castro's overmacht in de pan ge
hakt. Hoewel de V.S. geen rechtstreek
se militaire steun aan de operatie ver
leenden, kon onmogelijk verborgen blij
ven dat zij er meer dan alleen maai
de hand in hadden gehad.
Men heeft zich altijd afgevraagd hoe
Kennedy zijn goedkeuring heeft kun
nen hechten aan een dergelijke dwaze
en kansloze onderneming. Enkele we- „«„„„r,,- |SP
k»n g.lfdm heeft Theodore Sorensen. gMi'cMe'vedIës niet
Mfl Kennedy s meest toegewij. terugkeren. In Parijs wi
n T.n.->u mar, boekje eerst Charles de Gaulle
tact nader tot Kroetsjev kon komen en broer Bob reorganiseerde hij zijn staf.
tenslotte wilde hij de Sovjetleider dui- De Kennedyregering liep beter dan
delijk maken dat" Amerika zou vechten ooit en het feit dat hij de Russische
voor Berlijn. Kennedy's grootste zorg'premier nu kende en ..hem eens had
een obsessie haast was dat gepeild" schonk de president voldoen-
Kroetsjev zich in een positie zou laten de vertrouwen om de zomer, zij het zon-
waaruit hij zonder der veel verwachtingen, met vertrouwen
kunnen tegemoet te zien. Toch was er nog veel
Kennedy slecht nieuws op komst
ontmoette. Op 22 juni 1961. de dag waarop Mos- i
Van een onzer redacteuren)
Tussen de vele boeken die nu al amper twee jaren na
zijn gewelddadige dood in Dallas. Texas ztjn verschenen
over president John Fitzgerald Kennedy, biedt dat van de
journalist Hugh Sidey de meeste Informatie over de boeien
de persoonlijkheid van deze president.
Sidey had hij zegt dat ook zelf met nadruk geen an
dere pretenties dan slechts het schrijven van het verhaal
over de Witte-Huisjaren van Kennedy. Zeker geen analyse
van het kortstondige en abrupt afgebroken presidentschap,
meer het verhaal van een journalist, zegt Sidey. Hugh Sidey
hoorde als Witte-Huiscorrespondent voor het Amerikaanse
nieuwsblad Time, tot het kleine groepje journalisten die zich
tot Kennedy's persoonlijke vrienden mochten rekenen.
Bijna vierhonderd bladzijden lang is Hugh Sidey in zijn
bondige Timestijl aan het woord over Kennedy de president,
Kennedy de huisvader, de gastheer, de onderhandela;
vechter, de eenzame, de vakantie vierder en over Kenned;
als de man. die zijn wouw Jacky vraagt om geschilderde
zeegevechten voor zijn Oval Room. de ovale presidentiële
werkkamer in het Witte Huis.
Sidey bewijst in zijn relaas dat hij oog heeft voor het detail
maar ook dat h« details weet te selecteren en daar te plaat
sen waar ze betekenis hebben.
Het boek ..John F. Kennedy, president" (Nederlands Boek
huis Tilburg) is niet slechts een boek voor politiek en histo
risch geïnteresseerden. Het is een boeiend, vaak fascinerend
boek voor iedereen die meer uil weten over een mens van
uitzonderlijk formaat. Of het er de lezer nu om gaat te
weten hoe en onder welke omstandigheden Kennedy tot
politieke beslissingen kwam óf hoe hij zich in de huiselijke
kring gedroeg en met zijn kinderen speelde. Sidey geeft elke
lezer zijn deel. Behalve John Kennedy zelf schildert Sidey
ook tal van figuren uit diens regering en Wltte-Huisomge-
ving. In dit opzicht is de reeks pagina's waarop de samen- p
stelling van Kennedy's New-Frontlerregerlng en de „brain- j
trust" van adviseurs wordt beschreven een haast uniek staal j
van "populariserend beschrijven van feitelijk ingewikkelde
verhoudingen, gebeurtenissen en keuzebepalingen. j
Natuurlijk komt In „John F. Kennedy, president" de met
meer politieke belangstelling behepte lezer hert meest aan I
zijn trekken. Dat kan ook niet anders bij een man als Ken- I
nedy. die weliswaar mét Jacky en de hele Kennedyclan
veel stof voor de damesbladen leverde, maar niettemin pre
sident van de Verenigde Staten was in een kritieke periode
van de koude oorlog.
Vertaler Jos H. Schmita heeft zich van de lang niet zo ge
makkelijke taak om de typisch Amerikaanse reportage stijl
om te zetten In bondig maar draaglijk Nederlands, ultste- i
kend gekweten.
deel gebaseerd op
president
Hugh Sidey kwam geregeld bij Kennedy op bezoek.
De kern van zijn betoog is wel dal
Kennedy zijn goedkeuring gaf aan een
plan dat nauwelijks leek op wat hem
wa* voorgelegd. Kennedy was van me
ning dat er sprake was van een ln-
filtraHe en niet van een al tevoren als
Invasie aangekondigde onderneming;
hij dacht bovendien dat de Cubanen be
reid waren zonder Amerikaanse mlIE-
talre steun de operatie uit te voeren.
De waarheid eehter was dat de Cuba
nen nauwelijks Iets afwisten van Ken
nedy's voorwaarde: geen Amerikaanse
steun. Bovendien dacht Kennedy dat de
operaHe zou leiden tot een opstand van
de Cubaanse bevolking, maar hierin
kwam hij al heel bedrogen uit: Castro's
positie bleek sterker dan de Centrale
Inlichtingen Dienst, op wiens Inlichtin
gen en aanbevelingen de met de hele
onderneming toch al verraste Ken
ned vrijwel moest koersen, had be
weerd. Alle inlichtingen bleken overi
gens onjuist te zijn. ook die over Cas
tro's afweerkracht die toen al zo groot
was dat het Varkenshaailpgertje al
kansloos was voor het zich Inscheepte.
vroeg hij zijn oude. wijze collega hoe kou Hitiers invasie van 1941 herdacht,
hij Kroetsjev dit het beste duidelijk kondigde Kroetsjev een verhoging
kon maken. de Russische defensie-uitgaven val
procent aan. Hij richtte felle aanvallen
op het Westen en op de V.S in 't bij
zonder. Kennedy die Moskou gewaat-
schuwd had dat hij genoodzaakt zou
zijn de kernproeven te hervatten als op
de ontwapeningsconferentie geen over-
nstemming bereikt zou worden, kreeg
Wat Kennedy in elk geval tot elke
prijs wilde voorkomen was dat de ont
moeting uitgebuit zou worden om val-
hoop wekkende propaganda te ma
ken. Daarom werd de afspraak op
korte termijn gearrangeerd, daarom
ook viel het woord topconferentie onder
de verboden uitdrukkingen. Kennedy te horen: „We zijn niet bang
riskeerde geen in angstwekkende spo-dreigementen. Wij hebben een flink aan-
ken veranderende vriendelijke geesten tal ontwerpen die beproefd moeten wor-
zoals die van Genève en Camp David.] den". Kroetsjev herhaalde zijn dreige-
Welnu, van een „geest van Wenen" is ment vrede te zullen sluiten met Oost-
nooit sprake geweest[Duitsland. Nog dit jaar. zei hij, moet
een vreedzame regeling in Midden-Eu-
Wenen r°Pa *°t stand komen.
Het werd een bikkelharde en voor1 Kennedy kondigde een sterke yijrho-
Kennedv zeer teleurstellende ontmoe- efS van de paraatheid en een ulthrei-
in zijn aggres- "ing van de strijdkrachten
gen van de NAVO-landen en zelfs van zich op die twintigste augustus voelde
een aantal neutrale staten betuigden alsof hij tot de rand van de afgrond
hun adhesie en overal in Amerika be- was gegaan en nog af moest wachten
gaven zich jongelui naar de aanmel-rof hij zijn evenwicht zou kunnen be-
dingsbureaus van leger, luchtmacht en [waren.
marine. Terwijl de Westberlijners zich de ke-
Het was weer volop crisis. De cli- len schor schreeuwden, toen de troe-
max kwam in de nacht van 12 op 13! pen ongehinderd de enclave binnen-
augustus. In vier uur tijd bouwden detrokken, keerde op het Witte Huis de
Oostduitsers een provisorische muur, j rust terug. Maar niet voor lang want
die in de daaropvolgende dagen ver- tien dagen later kondigde Kroetsjev de
vangen werd door een hechtere die erhervatting van de kernproeven aan en
nu nog staat. Kroetsjev had het over amper een etmaal later stond boven de
kernbommen gelijk aan honderd mil-Centraal-Aziatische ylakte een lugubere
joen ton TNT en het zou niet lang du-paddestoel.
ren of hij liet ze ontploffen ook. Kennedy liet onmiddellijk de onder-
Het Westen begroette de muur met handelingen in Genève, op zijn eigen
stilzwijgen. Niemand van Kennedy's initiatief weer hervat, stopzetten. On-
adviseurs dacht aan een directe tegen-1 derhandelaar Arthur Dean keerde naar
actie. Wel aan een demonstratie. De de V.S. terug. De Russische atoom-
8ste gepantserde infanteriedivisie, chantage moest beantwoord
ijftienhonderd
ven. Maar niet voordat Kennedy, sa
men met de Britse premier MacMillan.
nog een beroep op de Sovjetleiders ge
daan had zich aan de afspraak te
houden en de kernproeven op te schor
ten. Twee dagen wachtten Kennedy en
MacMilllan tevergeefs op antwoord.
Toen explodeerde ook de eerste Ameri
kaanse bom.
ting. Kroetsjev «m m -
siefste dagen. Het was nog in de tijd mPe 3,5 miljard dollar gemoe zou ggte gepantserde infanteriedivisie/chantage moest beantwoord worden
dat China niet rechtstreeks tot Moskou zijn. Jn Berlijn waren ae Amerma vijftienhonderd Amerikaanse soldaten met Amerikaanse proeven. De V.S.
sprak, maar Albanië gebruikte voor troepen al lang in alarmposit e. onder bevel van kolonel Glover S. Johns konden zich eenvoudig niet veroorlo-
zijn anti-Kremlincampagne De twee reden op 20 augustus van West-Duits- ven niets te doen. ondanks het nucleai-
staatslieden kwamen in Wenen geen Muur land naar West-Berlijn. waar vice-pre- re overwicht
stap tot elkaar, ondanks de grapjes van taa, werd verstaan in het land sident Lvndon Johnson en honderddui- zeker niet n
Daags na de toespraak stond het Con- zenden Westberhjners wachtten. In het dienst ontdekte dat de Sovjets ook
i dat moment. Dat kon
De Centrale Inlichtingen Dienst
Alan DuiHes en de verenigde chef?
Staven pleitten voor openlijke mili- december een vredesverdrag met Oost
tnire steun toen de invasie dreigde Duitsland te sluiten staat vast en is on-
vast te lopen, maar Kennedy hield voet] herroepelijk". Kennedy keek zijn tegen-
bij «tuk. Het was zo al erg genoeg. Hel ■stander koel aan. ..Als u dat doet zei
beeld van een Amerikaans leger datl/n;, ..-al het een koude winter worden".
na moeizame strijd Castro's Cuba op zn gingen de twee tegenstanders uiteen
de knieën zou dwingen leek te veel op Maar wat Kennedy en de wereld toen
't gevecht tussen 'n muis en 'n olifant. Ljef wisten, was dat Kroetsjev wel de-
Het prestige van de V.S. zou dan on- gelijk overtuigd was met een tegen-
herstelhaar lijden en dan was er de stander van formaat te doen te lieb-
allesbeheersende vraag nog: hoe zou Gebeurtenissen die nog hetzelfde
Kroetsjev reageren? plaatshadden wezen daar op en 'l
John Kennedy, overrompeld en vals Sovjetultimatum met betrekking tot
voorgelicht door de CIA. nam alle Oost-Duitsland en Berlijn verdween ge-
schuld persoonlijk op zich en hij gaf ruisloos.
zelfs de CIA-chef Alan Dulles zoveel
tijd om zich terug te trekken dat nog J
nauwelijks iemand verband socht tua- Somber gestemd keerde Kennedy in
aen het Varkenabaaifiasro en Dulles' Washington terug Hij heMoot sijn
heengaan ernstige rugpijn, die hem in Europa al
Intussen was weer eens duidelijk aan hPV'R plaa*r<I". lan*pr mtw te, ver"
het licht getreden dat de grote vraag- bergen en het Amenkaanse volk kreeg
tekens boven het Kremlin het doen en op de t.v-schermen zijn president te
laten van de V.S meer beheersten dan zien op krukken Het zag hoe hij zich
Kennedy lief was. En hoewel hij ook hulpeloos met behulp van een hydrau-
op binnenlands gebied handen vol werk ]'sch hefapparaat in liet vliegtuig moest
had en de eerste maanden van zijn hijsen. Maar Amerikanen hebben zo
ambtstermijn zelfs uitsluitend aan Bin- hun eigen manier van reageren. Het
nenlandse Zaken had willen besteden, zorgelijke en ln enkele maanden jaren
besloot hij naar Europa te gaan om ouder geworden gezicht van de man die
Kroetsjev op te zoeken. Het bericht van de tegenslagen van de Varkensbaai.
Kenedy s voornemen sloeg in als een bom Youri Gagarins eerste rulmtevlucht en
Tot op dat moment had hij zich duide-1 het kille gesprek in Wenen op moest
lijk tegenalandtr getoond van een top- vangen, riep bij de Amerikanen de
conferentie. Kennedy ruimde direct en-beste gevoelens wakker. Volgens
kele misvattingen omtrent zijn ontmoe- laatste Gallupenquéte
ting met Kroetsjev, die in Wenen
plaatshebben, uit de weg. Hij ging
Wanen, zo verduidelijkte hij. om
tegenstander eens op te nemen, hem De Varkensbaai had Kennedy heel
te pellen. Kennedy hoopte bo- wat geleerd omtrent adviseurs
vendien dat hij door persoonlijk
ondanks de uitgebrei- g iaan ^Jj
gresfdat* hem ^"b'innenla'nds gebied"zo Witte Huis steeg" de spanning ten top nieuw ontstetoingsmethoden
Het afscheid was ongewoon koel. ontzaglijk veel moeilijkheden bezorgde. De telex braakte onophoudelijk in- s.,perbommen beproefden De Amenka-
Het laatste dat Kroets jev tot Kennedy als één man acnter hem. De regerin-lichtingen. Kennedy gaf lat.
..Mijn besluit om tegei
Kernproeven
De Russen zagen al spoedig in dat
ze op de verkeerde weg waren. Er
werd voorzichtig geïnformeerd in
Washington omtrent Amerika's plan
nen met Berlijn. Er was weer bereid
heid tot praten. Kennedy, die enige
zwakheid in het stereotype Russische
standpunt omtrent Berlijn en Oost-
Duitsland dacht te bespeuren, ontbood
Gromiko. Hij liet de Rus op zijn ge
mak en uitvoerig zijn lesje opdreui
Toen nam hij het woord. Tot nu
zei hij. hebben de Russen inzake Ber- tiek geen plaats meer was, tenzij
''jn nog geen constructieve voorstellen onaanvaardbare risico'
ae innemingen- 7 rtit t
diens reacties. Intussen hielden de
mysterieuze U-2's hoog boven Cuba de
Op 14 oktober veroorzaakten de fo
to's van zo'n U2 een schok. Daar la
gen op een tafel de glanzende bewijzen
dat de Ruseen op Cuba aanvalsraket-
ten aan het installeren waren. Het
McGeorge Bundy die de preeident
het verrassende nieuws op de hoogte
bracht. De eerste reactie van de twee
mannen waa: bombarderen. Maar
gauw kwamen zij op dit denkbeeld te
rug. Vast atond echter wel vanaf het
begin dat een krachtige houding aange
nomen moeet worden.
De geschiedenis Bgt leder nog
In het geheugen. In stilte bereidde Ken
nedy zijn tegenactie voor. Hij lichtte
I 'de bondgenoten in en kondigde de blok-
1 kade af tegelijk eisend dat Kroetsjer
zijn midden- en I An ge-af stand «raket ten
van Cuba «ou terugtrekken. De Ameri
kaanse marine trok een IJzeren
rond het sulkerelland. De Russische
schepen hielden voorlopig koers. De
wereld hield de adem In. Dit wn
crisis waarvan een kind de ernst i
omvang besefte.
Oe Thant stelde voor de blokkade
uit te stellen en eerst te praten. Ken
nedy weigerde. Kroetsjev verklaarde
zich bereid zijn raketten terug te trek
ken als de Amerikanen hun raketten
uit Turkije verwijderden. Hoewel deze
Turkse bases al afgeschreven
omdat ze overbodig werden toen de Po
laris in gebruik kwam. weigerde Ken
nedy. De Russische schepen wendden
de boeg van Cuba af. Toen kwam de
brief van kroetsjev. Verzoenend
toon en met het aanbod de offensieve
wapens onder toezicht van de V.N. x
Cuba terug te trekken op voorwaarde
dat de V.S. zouden verklaren dat
geen invasie op Cuba zou plaatsvinden.
Deze brief was de eerste van 'n langs
reeks die zou leiden tot hervatting 1
het gesprek, de directe telefoonlijn Wit
te Huis-Kremlin en het allerwegen met
enthousiasme maar niettemin vrij r
gere beperkte kernstopakkoord.
Het is misschien nog wat vroeg
nu al definitief uit te maken dat het
jaar 1962 en ln het bijzonder de raket-
tencrisis in oktober van dat jaar
ommekeer in de koude oorlog teweeg
bracht. Maar de aanwijzingen daartoe
worden steeds sterker. Tijdens de ra-
kettencrisis bleek dat er voor een bru
tale. aggressieve en avontuurlijke poli
dat hij i
hun
met ondergrondse proe-
Kennedy's
populariteit weer aanzienlijk gestegen.
Daarbij kwam de zegen die de korte
zijn ruimtereis van Alan Shepard afwierp.
n- '.terne communicatie. Samen met zijn]
De wereld hield de adem i
gedaan. Zo lang dit niet gebeurt, voelen Dit is vermoedelijk ook de reden ge-
de V.S. niets voor onderhandelingen, weest dat Kroetsjev zich op een
Er kwam geen vergelijk uit de bus en alleenheersers ondenkbare wijze
het enige, maar belangrijke resultaat het offensief terugtrok, een moedige
dat Kennedy vrijwel zeker was van rlaad waarvoor hij meer lof verdiende
het feit dat de Sovjet-Unie meer be- dan hem toen is toegezwaaid,
hoefte aan onderhandelingen bleek te Steeds meer tekenen wijzen erop
hebben dan hij zelf. dat de V.S en de Sovjet-Unie achter de
In het najaar van 1961 veranderde nog steeds niet veranderde facade
Kennedy van techniek. Hij ging niet tweespalt steeds meer verbindingslijnen
meer op Kroetsjevs tenen staan door 'tj uitrollen om tp zoeken naar een weg
uiten van dreigementen en harde taal.|0m samen de verantwoordelijkheid
„Ik wil hem de kans geven zich uit de de wereldvrede te dragen,
hele zaak terug te trekken", zei Kenne- Voor de V S.. die onder Roosevelt die
dy steeds. „Het grootste gevaar dat ons i verantwoordelijkheid al hadden
bedreigt is een Kroetsjev die, door ons vaard, bleef zelfs in het heetst val
geprovoceerd, te ver gaat. Ik wil hem koude oorlog dit beeld van gezamenlij-
niet dwingen". ke verantwoordelijkheid voor ogen
Het jaar 1962 zette naar omstandig- staan. De al te grote toegeeflijkheid
heden betrekkelijk rustig in. De inter- van Roosevelt eehter riep het kwaad
nationale problemen kregen iets alle- van de koude oorlog op waartegen Tru-
daags. De kranten maakten de balans man het Marshallplan, de NAVO en
op van 1 jaar New Frontier. Zo heel doctrine als dam opwierp. De regering-
slecht kwamen Kennedy en dc zijnen Eisenhower dogmatiseerde de
er niet af. manpolitiek zodat de verhouding
De berichten uit Cuba riepen al in muurvast liep. Het was Kennedy's taak
de maanden augustus en september 'n om. weliswaar nog steeds aan de hand
gevoel van onbehagen wakker. Daar van de Trumanleer. de politiek va
was de New-Yorkse senator Kenneth Verenigde Staten ten opzichte var
Keating die niet ophield met wijzenSovjet-Unie aan te passen aan ni<
naar Cuba waarvan, naar hij zei. een realiteiten als bijvoorbeeld de raket-
communistisch bolwerk werd gemaakt, tenstrategie, de atoombalans, de tc
Keating had gelijk maar Kennedy had 1 mende crisis tussen Moskou en Peking
nog redenen om aan te nemen dat het !en de eveneens toenemende Chinese in-
geen offensief bolwerk zou worden. vloed in Afrika en Azië.
..Zolang het om een defensieve bewa- Kennedy ontwierp daartoe eer
pening gaat", zei hij „doen we niets", vastberadenheid gebaseerde politiek die
Lang niet iedereen was het met hem 1 echter voldoende elasticiteit moest heb-
eens. Er ontspon zich een heftige dis- hen om Kroetsjev niet zover te laten
cussie over het probleem Cuba. De komen dat deze met he: gevaar van
felste aanhangers van de Monroe-leer aanvaardbaar gezichtsverlies brokken
wilden de „beste luchtmacht ter we- zou gaan maken. De gevaarlijkste
reld" sturen om Castro's broeinest uit j krachtmetingen waren die waar
Ie branden. Maar Kennedy pokerde Verenigde Staten niet elastischer
niet alleen met zijn Amerikanen. Zijn j konden zijn en pal moesten staan. Dat
logssrhep'n Russische vrachtvaarders aanhielden, terwijl vliegtuigen belangrijkste tegenstander bleef Nikita 1 was in augustus in Berlijn en in c
- Kroetsjev en Kennedy wilde zeker zijn ber rond Cuba.
