Nederlander
Herman Heijmans
PLAKTE ZIJN CASINO ALS ADELAARSNEST
TEGEN ROTS VAN GIBRALTAR
at
De volmaakte
Hollandse Huisvrouw
DE LEIDSE COURANT
EEN IN DE DRIE MILJOEN KEER:
EEN MINKJAS OF EEN JAGUAR
groene slagveld aanharkt. Hij doet dat onbewogen
als een ambtenaar, die van gemeentewege het
stadsplantsoen onderhoudt. De vrouwen buigen
zich voorover en proberen met hees gefluister de
man van de afgrond weg te lokken, maar koppig
blijft hij aansturen op zijn financieel harikiri.
Hun adem is een nerveuze branding, die de peilloos
uitgesneden cocktailjaponnen doet stijgen en
krimpen. Hun scherpe, bloedrode nagels klauwen
nutteloos in het pluche van de stoelleuning.
- ->•,
MÉ Y, M
Op het moment, dat de mysterieuze Mister X
zesduizend Engelse ponden verliest, verraadt
alleen een nerveuze tic bezijden zijn borstelsnor
dat de klap hem niet is ontgaan. Ineengedoken
zit hij achter de roulettetafel, roerloos en apatisch
als een Boeddhabeeld. Zijn lichtbruine, stompe
handen liggen uitdagend naast de fiches, alsof
hij serieus van plan is om ze bij de volgende
ronde in te zetten. Links en rechts achter zijn
slobberig smoking staren twee vrouwen naar de
oroupier, die met een bliksemsnelle beweging het
Mysterieuze Mister X
sneed rib van
f125.000 uit de bank
De croupier heeft de roulette inmid
dels weer in beweging gezet; van de
draaiende schijf spatten lichtvonken
omhoog, de rode en zwarte cijfers
rennen ademloos langs de rand van
de kleine kuil. Faites vos jeux. Play
the game. De man kijkt naar de sta
pel fiches, grijpt er dan een handvol
en schuift ze naar het midden. Hij
doet het ongeïnteresseerd als 'n groot
vader, die met zijn kleinkinderen het
vlooienspel speelt. Vijfe.-dertig moet
ditmaal zijn geluksnummer worden:
zorgvuldig plaveit hij het vierkant vol
met roze, blauwe en groene schijven.
Als dat gebeurd is, zet hij er ook nog
tien op de randen. De croupier kijkt
naar de glanzende knikker in zijn
handpalm en verlegt vandaar lang
zaam zijn blik naar de man. Een slim
me lach aarzelend rond zijn afgezak
te mondhoeken. Oppermachtig lijkt
hij op dat moment: een satylr in sa
tijn.
Met een hoog, brekend geluid valt
het balletje een seconde later op de
schijf. Het ketst tegen de zilveren
tentakels, zoekt zich dan radeloos een
weg langs de ronddolende cijfers. Het
schiet door de kuil, hoog, dan weer
laag als een roekeloze steilewandrij-
der. Hongerige ogen draaien syn-
ohroon mee, peilen de kansen, sme
ken om winst.
De dodendans duurt precies veertig
seconden. Veertig seconden, waarin
de lucht om de tafel zich verdikt tot
een Londense mist. Dan verliest de
roulette langzaam snelheid, het balle
tje danst nu speels over de glimmen
de horden, aarzelt even bij 28, speelt
daarna verstoppertje tussen rode en
zwarte cijfers.
Als de schijf tenslotte tot rust is ge
komen, ligt de knikker als een blozen
de kers voor nummer 35.
Ik sta erbij en ik kijk er naar. Ik
kijk naar Mister X, die onbewogen
toekijkt, als de croupier de bank plun
dert en stapels fiches in zijn richting
schuift. Zijn hark fungeert nu als Deze slag is volledig voor Herman dame, die 'n groen uitgeslagen gok-
baanschuiver voor twaalfduizend vijf- Heijmans en glimlachend ziet hij toe, automaat als een matador bevecht. Ze
honderd Engelse ponden. In nauwe- boe de acht mensen om de tafel hem danst rondom de handle, attaijueert
lijks één minuut heeft de man het bet volle Engelse pond geven. Achter en hangt met haar volle geweld aan
casino van Gibraltar 125.000 gulden bem, aan de bar, mixt een ober de stang alsof het de hoorn van een
lichter gemaakt. Hij neemt echter zwijgend een Bloody Mary. Met ijs en stier is. Ze heeft haar pumps u'.lge-
niet eens de moeite om de fiches na veel peper. Bloederige Marie kost in schopt, zweetdruppels spatten van
te tellen. Duizend gulden meer of min- bet casino één vijftig en dat is niet haar voorhoofd. Heijmans knikt goed-
der maken voor hem blijkbaar geen verwonderlijk, want wat de dorstige keurend: „Voordat het vier uur is'",
verschil. Als pluizen blaast hij ze on- kelen uitsparen op de consumpties, zegt hij, „heeft ze er voor 500 gulden
der zijn snor weg. geven de verhitte handen weer tien- ingestopt. Zo gaat dat elke avond".
De vrouwen giechelen, strijken liefko- voudig uit aan de goktafels, die als
zend langs hun parelcolliers. Dan bui- duivelse oases onder de kroonluchters pRiyé BORIS KARLOFF
gen ze zich weer voorover naar de wenken.
man en kussen hem gelijktijdig in de
roodopgeblazen nek. Hij maakt een Herman Heijmans kent de roze we- aav_wa w WS! «au
kort gebaar van „wegwezen" en be- reld van de speelzalen als zijn eigen Spaanse' akfèen trof es* boven t hoofd,
glnt vervolgens de fiches in zijn zak- uitgeruimde broekzak. Dit casino van Heijmans heeft deze privé Boris Kar-
ken te proppen. Ais zijn colbert vol Gibraltar, dat hij voor drie miljoen ,0„ naar Gibraltar laten komen als
Is, schakelt hij hijgend zijn broekzak- gulden als een betonnen adelaarsnest een attractle voor zljn verweIr. nacht.
ken ln. Daarn- verlaat hij als een tegen de rots heeft geplakt, levert ciubpubiiek. „Dit CMino", zegt hij,
bultenaar de zaal met de heupwie. n- hem per maand 50.000 gulden pure moet een internationaal centrum
de paranimfen in zijn kielzog. Het is winst op. Dat is minder dan hij in worden waar de verwenda „ast zloh
vijf over drie in een zwoele, doorde- zijn kladboek had becijferd, maar de thula voelt Daarom laat lk voor mijn
weekse julinacht. glimlach wijkt nochtans niet van zijn restaurant ook elke week honderd ki-
lippen. „Het is alleen jammer, dat
INTRIGEREND WAAS
zegt hij, „want daardoor missen
Herman Heijmans is in de zaal ach- duizenden klanten van de Costa del
tergebleven. Hij heeft Yet spel al die Sol, van Malaga en Torremolinos.
tijd vanaf een veilige afstand gadege- Mijn winst komt nu van de zakenlie- vi 0
slagen: een slanke, bescheiden gast- den uit Gibraltar en Tanger en daar- "slj wiriwt'vóïgenTjliar^ca^no'ê
in Forges les Eaux even buiten Pa
rijs. Voor vier miljoen gul 'm deed J
hij dit complex vorig jaar over aan
de eigenaar van ''e Parijse Moulin
Rouge en met dit forse stamkapitaal
claimde hij vervolgens 'n stuk van de
grijze rots in Gibraltar. Aleen voor
de grond moest hij reeds 189 duizend
pond op tafel leggen en daar kwam
nog eens 70.000 pond bij voor het over
nemen van de licensie. Heijmans,
zoon van een succesvolle Ned. ban
kier uit Arnhem, enterde de roulette
overigens via de opmerkelijke omweg
van een gedegen studie. De letters
„ing" voor zijn naam („ik laat ze er
meestal af", Y .kent hij gulvormen
de zoete vruchten van de jaren, die
hij machinebouw studeerde. Eenmaal
met het diploma in handen maak
te hij echter een spectaculaire zij
sprong en dook hij de speelzalen in.
Garmisch Partenkirchen was zijn eer
ste halte, daarna belegde hij zijn
spaarcenten (80.000 gulden, meldt hij
exactin zijn eerste eigen speelzaal.
En nu dus Gibraltar. Het paleis van
staal, beton en glas, dat hoog boven
de baai balanceert, is sind enkele
maanden zijn trots visitekaartje. Zijn
gasten: avonturiers, bezetenen, com
merciële keizers en naamlozen met
een geheimzinnige losse cent.
De kleine man, die toevallig aan
spoelt op de rots, staat erbij en kijkt
Als hij na lang aarzelen voor tien gul
den shillings in de automaat heeft ge
duwd en nog geen Jaguar heeft, vlucht
hij gillend de boulevard op.
Neen, van hem zal Herman Heij
mans niet vet worden.
Een nieuwtje, dat onlangs in Parijs
werd gesignaleerd, is de telejoonbe-
kleding. Dank zij deze „Bel-O-Pho-
ne" zal het mogelijk zijn de thans
dikwijls het interieur bedervende
telefoon te bekleden in de stijl van
de woning. De hoezen voor telefoon
en haak zullen in plastic of stof in
twaalf kleuren worden uitgebracht.
HERMAN HEIJMANS
Play the game
In een zijzaal heft een kolossale kale
heer op dat moment een slordige
glimlach wijkt nochtans niet van zijn
lippen. Het is alleen jammer, dat j„ 'vlëeriirRottèrtam komend" want
Spimje de grens geblollkeerd heeft", wat aa hler vlees
noemen, is het kau.
wen niet eens waard".
Stokoud receptenbijbeltje:
heer met een intrigerend grijs waas naast pikken we een graantje mee
- 4 j openen in Athene en Hongkong en zijn
aan de slapen van zijn fraai geboet- van elk schip dat hier de haven bin- eerste indmkken zijn ulterat p0sitief.
seerd hoofd. Hij heeft geglimlacht, nenvalt. Wat zij binnenbrengen ia r
,JHet gokken zit de mensheid immers
in het bloed", stelt hij intens tevre
den vast, „En met een speelzaal kun
toen de man zesduizend pond verloor, ruim voldoende m'. i casino is de
hij glimlachte nog, toen dezelfde man enige zaak, die nog goed loopt in Gi-
een rib van 125 roole ruggen uit aljn braltar maar het aou allemaal nog "j~"dü~"nóóit WmisFingaan"Je'möét
bank aneed. veel betcr kunnen alleen zorgen ,dat je klanten tevreden
a waar huis gaan, zelfs als ze verloren
Zijn stem brandt zacht, komt ?e Sokka8ten» die in lange njen langs fabben. Het is natuurlijk voor een
eigenlijks nauwelijks boven het gLgenVaa^zïn eeboï^i^nn eigen ^O-directeur een kleine moeite om
a v v gangen staan, zqn geDouwa m zijn eigen iemand barrevoets op de trein te zet-
geratel van de gekleurde gok- fabriek in het Engelse Nottingham, ten. In Frankrijk hebben ze daar bij-
kasten Uit. „Ik ken die man", zegt Z® leveren hem gegarandeerd Vijftig voorbeeld een gewoonte van gemaakt.
hij geamuseerd, „hij is van hier, SuIden Per dag op. Achter de ultda- Daar mag je spt totdat je geen
van Oihraltar Hii heeft vanavond gend 8®k,eurd® facades gloeien hon- r00je cent meer hebt en als je zover
lampjM aan en uit: misleiden- bent mag je rllstig doorg„an met
6000 pond verloren en er 12.5(XJ de vuurtorens, die drommen naar de bankcheques. Ik-houd daar niet van.
gewonnen. He is a lucky guy. verchroomde handle. lokken. Voor Als iemand bij mij in het casino komt
Morgen of overmorgen brengt hij twee slmP®'® shillings kun Je een met ^ooo gulden, dan heeft hij er op
het p-eld weer neties bii me ®®n Jaguar winnen. De gerekend, dat hij ze kwijt raakt. Hij
net geia weer netjes dij me plaatjes schreeuwen achter het glas hoot* ho* .mri.'o. ni h^n kmnw
terug.
vent en stop die twee onnozele shli-
Met vieve pass n loopt hij vooruit lings In de gleuf,
naar de kleine tafel, waar één an zijn
plaatjes schreeuwen achter het glas heeft he{ ver/ies al hoog en breed in-
als verleidelijke sirenen. Wees een gecalcuèerd en het valt hem dus niet
rauw op de maag, wanneer 't ook in
derdaad gebeurt. Wanneer hij echter
t»an plan is zijn hele vermogen er
croupiers razendsnel de kaarten schudt Nerveus zoeken duizenden handen el- doorheen te jagen moet je hem te-
voor baccarat. In het begin lijkt het ke dag weer naar het losse geld. Por- gen ,lchsen j„ bescherming nemen.
of de deelnemers een onschuldig pot- temonnees worden zonder aarzelen Hij speelt immers in een roes en als
je éénentwintigen epelen. maar het leeggestort in de glanzende haaiebek- hij morgenochtend wakker wordt,
verachil la alleen, dat de huiselijke in- ken. Hap. anap. Weg zijn de ahlllings. heeft hij spijt als haren op zijn hoofd".
zet van wat dubbeltjes en atulver. De kast rommelt wel, maar na de
hier is opgeblazen tot een astrono- donder blijft de wolkbreuk van winst Het casino in Gibraltar is de derde
misch bedrag. De fiches marcheren weg. „Die automaten zijn goudmij- speelzaal, die zachtaardige doordou-
in dichte gelederen over de tafel, de nen", geeft Herman Heijmans toe, wer Heijmans heeft gebouwd. In Bad
croupier metselt vaardig aan zijn be- „en je hebt er geen omkijken naar". Wiesee in Duitsland vond hij in 1957
drieglijk kaartenhuis, schudt de azen, Natuurlijk komt die Jaguar er vroeg voor het eerst zijn formidabele draai
boeren en vrouwen met de speelse of laat uit, maar het gebeurt gelukkig en met de 500.000 gulden, die b«j
hand van een bartender. Play the maar ééns in de drie miljoen keer"
game. Hij wijst naar een kleine, voluptueuze
daar als douceurtje overhield, opende
hij enige jaren later een fors casino
ET dagelijks leven
en de dingen die ons
omringen worden zó
effi&it en functioneel,
dat wij voor onze kale
huizen, simpele meu
bels, rechte kleren, een
aanvulling zoeken, een
krullerige versiering die
iets van grootmoeders
gezelligheid teruggeeft.
Ook in het menu pro
beert menige huisvrouw
weer wat sfeer te bren
gen met kruiden of met
landwijn, met de vlucht
naar een knus eethuisje
of met oude recepten.
Wel, zij kan haar hart
ophalen, alleen al door
het lezen in een op
nieuw uitgegeven stok
oud recepten-bijbeltje
„De volmaakte Holland
se keuken-meid".
Op de titelpagina staat een
lange verklaring: „De vol
maakte Hollandse keuken
meid onderwijzende". Hoe
men allerhande spijzen, con
fituren en nagerechten, zon
der ongemeene kosten, zelfs
voor de Roomsgezinden op
Visdagen en in de Vasten,
gezond en smakelyk kan toe
bereiden
Na uitwijding over alles
wat die meid nog meer on
derwijst, eindigt de inleiding
hiermee: Beschreven door
eene voornaame mevrouwe
onlangs in 's-Gravenhage
overleden. Gedrukt volgens
haar eigen handschrift te
Amsterdam 1761.
Maar met heel kleine let
tertjes worden wij op de vol
gende bladzijde uit de droom
geholpen: Facsimile-uitgave
1965. A. W. Sijthoffs Uitge
versmij heeft het recepten
boek opnieuw uitgegeven,
voor de Jeek niet van „echt
antiek" te onderscheiden.
Denk niet na de titelpagina
aan de recepten te kunnen
beginnen, u komt bedrogen
uit. Eerst komt nog^de „Op-
dragt aan alle deftige huis
moeders, jong-getrouwde
vrouwen, huuwbaare jonge
juffrouwen, huis-houwsters
en keuken-meiden". De
voornaame Mevrouwe kent
haar wereld en wijst ieder
haar plaats naar rang en
waardigheid. Wie van ons
uit een voornaame Familie
stamt zal ongetwijfeld bij
het lezen van de Opdragt
trots voelen; ook verwonde
ring en misschien zelfs enige
schaamte. Dan moge tot
troost dienen dat wij de
Mevrouwe, noch haar Ge
maal of Keukenmeid mogen
beoordelen naar onze maat
staven. De keuken moet 200
jaar geleden een soort sport
veld zijn geweest, waar druk
aan vrijetijdsbesteding werd
gedaan. De huisvrouw leefde
er haar hobbies uit, de goede
keukenmeid niet minder. De
heer gemaal bedreef zijn
sport in ont- en inspanning
aan de dis. Men zou trots
kunnen voelen bij de wijze
woorden (die echter weinig
verkoop-taktiek verraden)
Het zoude nutteloos zijn
UWE. Mevrouwen, Mejuf
frouwen, U Dienstbaare Dog-
ters de nuttigheid en noof-
zakelykheid van dit door
wrocht Werkje voor te dra
gen. dewyl niemant beter
dan UWE. bekend is dat men
in, een welgeregelde huis
houding, niets nodigers en
aangenaamers kan uitden
ken, dan een weltoebereiden
Tafel.
Verwondering over dit in
zicht in het menselijk „ge
stel":
Welopgevoede mensen vor
deren zelfs eenige wel
smakende nagerechten en
verquikkingen; want gelyk
Werklieden, door hunnen
zwaren arbeidt; de' eetlust
aanwakkeren, zo moeten
menssen van een edeler be
roep en tederder gestel, door
een beeter toebereiding en
meerder verandering van
Spyzen, de graagte der maag
opwekken.
Schaaftite zou kunnen op
komen over de zorg voor
het personeel:
Door dien braave mens
sen met lust en liefde wens-
sen gediend te worden, zo
hebber, zij ook achting en
liefde voor brave dienstbo
den, en zij stellen alles in 't
werk om de gezondheid hun
ner dienstboden- te bewaréri.
of te herstellen: Dit zouden
men ook kunnen zeggen om
trent de kinderen en andere
leden des huisgezins, schoon
welgegoede menssen dan ge-
meenlyk hunne toevlucht
aanstonds tot de Medicyn-
meesters nemen, het geen
de Dienstboden, om de
groote kosten, zo ligt niet
doen konnen, en daarom be
palen wy ons tot dezelve,
schoon de Dienstboden mo-
gelyk in dit geval niet onge
lukkiger zyn dan zy die zy
ten dienste staan, dewyl zy
door goede Huismiddelen
van verkoudheden en koort-
zen genezen worden.
Nog beginnen we niet aan
de recepten, eer9t lezen we
een op rijm geschreven
„Dankzegging aan de schryf-
ster". Kom daar vandaag
eens om bij de uitgevers
Heb dank, Eerwaarde
Vrouwe!
(omdat u ons in dit werkje
leert:)
Hoe dat een Vrouw moet
hand'len
Niet zorgloos voor te
wand'len.
Met brallen op de straat;
(maar met koken, bakken,
toebereiden en braden,
want)
Zo zult ge uw Gemaal,
Door 't aangenaam Onthaal,
En kuisse zinlykheden,
Veraoegt zien aan den Dis.
Het gaat nogal in het
groot en met royale hand,
ondanks de aanbeveling
„zonder ongemeene kosten".
Als de os doormidden ge
hakt is, dan moet men iedere
zyde nog eens middendoor
hakken, maar zo, dat de
voorste zyde, het kortste is,
om dat de ribbenstukken
dan veel beeter uitkoomen.
Zo begint het bij de slacht.
En zo gaat het verder: Osse-
Pekel en Rookworst, hoe
men die maaken zal. Pod
ding, hoe men die bakken
zal. Vinken, hoe men die
braaden zal. Heilbot, hoe
men die stooven zal. Soepe
van gelaardeerde Duive, hoe
men die bereiden zal. Taart
van Baars voor Roomsge
zinden, hoe men die maaken
zal. Kalkoen la glacé,
Schotse Schulpen, Faisant
met Karper Saus
De voorname mevrouwe
van de 20e eeuw herkent
men aan haar muizehapjes.
Er heerst welvaart en dus
Is het bon-ton slank te zijn
en nergens trek in te heb
ben. Haar overgrootmoeder
van 1761 was minder ge
compliceerd: die at en dronk
heel goed. Maakte zij kan
deel dan had zij daarvoor 12
stoop (24 liter) Franse wijn
nódig; had zij trek in abri-
kozekoekjes dan was haar
uitgangspunt 4 pond abriko
zen 4 pond suiker; mede
(een overheerlijke drank)
brouwde zij uit 16 ponden
van de beste Marseilliaanse
honing tegen 16 stoop pomp
water, 16 citroenen enzo
voorts; er zijn 4 pond bes
sen nodig voor een aalbes-
senvlaatje; en u weet dat
het basisrecept voor pod-
dingen bestaat uit een pintje
room en 6 eyren. Waarom
toch zouden wij nooit meer
ragout van in reepjes ge
sneden varkensoren eten?
Waarom geen pastei van
duiven, hoenders en zweze
rikken?
De dienstboden die beter
afwaren met huismiddelen
dan de huisgenoten met de
chirurgyn, konden het huis
middel bereiden van de
Groot-Hertoginne van Tos
cane, dat aanstonds de pijn
in de maag wegneemt. An
ders wel het huismiddel te
gen de Doofheid die uit
Koude en Zinkingen ont
staat. „Het is een bekende
zaak dat de Keuken-Meiden,
voomamelyk midat zij da-
gelyks op en voor groote
vuuren de Spyzen moeten
bereiden, haar gezigt ver
zwakken", en daarom moet
u in dit boek zeker zoeken
naar het recept om het Ge
zigt te verbeeteren. Voor de
Jonge Juffers is er het Ge
heim om een schoon Vel te
verkrygen en alle vlakken
uit het aangezigt weg te ne
men. Voor de Heer Gemaal
bleef zonder twijfel De Si
roop des Levens (met de
beste witte wijn bereid) ge
reserveerd.
Zo het gezelschap groot is,
en'er by voorbeeld 20 mens
sen aan tafel zyn, zo is het
dwaas ieder een zyn gezond
heid in 't byzonder te moe
ten drinken, want dan moet
men veeltyts meer drinken
als men lust. Het stryt ook
volstrekt tegen de Welle
vendheid, een Dame die
naast ons zit, als men haar
gezondheid drinkt, te kus
sen. En nog ongemanierder
is het van de tafel op te
staan, om Juffers te gaan
kussen die verre van ons
afzitten; Want voor eerst is
het vies met een ongewas
sen mond, een Juffer te kus
sen en het laatste maakt
wanorde aan de tafel.
De 18e eèuwse uitgever
heeft op het titelblad ver
meld: Verbeterd en van zeer
veele Drukfeilen gezuiverd.
In de opdracht zegt hij
voorts dat „de verbeetering
in der spelling ook zeer
nootzakelyk was; dog men
benadeelt de eer van die
deftige Mevrouw daardoor
niet want men weet wel dat
Vrouwen van Geboorten zich
zelden daar op toeleggen".
