mengelmoes van weelderig
Rusland en sober communisme
Grootste deel van rekenwerk
wordt op telramen verricht
II
GEPOLIJSTE
DAKEN
I I
II
VROUWENARBEID
MOERAS
DE LEIPSE COURANT
MOSKOU
MOSKOU (U.P.I.). De eerste indruk van
Moskou is, dat als de stad niet bestaan
had, niemand hem uitgevonden zou kunnen
hebben. Van de met sterren afgezette toren
spitsen en de vergulde daken van het Kremlin,
tot de met luchters geornamenteerde onder
grondse is Moskou een unieke bastaardstad,
bloeiend door de kruising van het weelderige
Rusland met het sobere communisme. Het is
een grote stad. Er zijn zesbaansstraten
met een middenbaan gereserveerd voor zie
kenauto's en limousines van het Kremlin
die schoongehouden worden door moderne
tankauto's en vrouwen met bezems. De ge
bouwen zijn opgetrokken uit grote stukken
steen of uit baksteen en zien er haveloos en
slechtgebouwd uit. Vaak echter zijn bouw
werken, die dateren uit het dieptepunt van de
Stalintijd, versierd met de meest ingewikkelde
reliëfs. De coutouren van de stad worden
getekend door de torens van de universiteit,
de hotels en de ministeries, die vaak 25 tot
30 verdiepingen hoog zijn.
Ook bij de aanleg van wegen en het bouwen va
arbeid aangewend.
woningen wordt vrouwen-
TV] OSKOU, de stad die de
eerste raket naar de
maan liet vertrekken, ver
richt het grootste deel van
zijn rekenwerk op antieke
telramen. De meeste inwoners
wonen samengepakt in te
kleine woningen, toch zijn er
ook hotelkamers te vinden
met afmetingen en een over
daad aan versiering die een
tsaar beschaamd zouden ma
ken. Het Rode Plein is rood
noch plein. Er zijn veel tele
foons, maar weinig telefoon
gidsen. En, in de wereld
hoofdstad van het commu
nisme is links af slaan bijna
overal verboden. In neven
staand artikel geeft Richard
C. Longworth, U.P.I.-corres-
pondent in Moskou, een beeld
van het „dagelijkse Moskou".
Als iedere westerse journalist
werkt hij elke dag van hét
jaar nauw samen met Rus
sen, maar woont, net als de
meeste andere buitenlanders,
in afgescheiden woonblokken,
waar het sociaal contact met
de Moskovieten zeer beperkt
is.
Moskou ls een verbazingwekkende
stad. In de restaurants zijn de prijzen
hoog en de jazzorkesten spelen er te
luid om zich verstaanbaar te kunnen
maken. De pers leermeesteres der
goede zeden verafschuwt de dron
kenschap, toch vloeit de vodka rijke
lijk.
De huisvrouwen voeren een niet afla
tende strijd met de kakkerlakken. Toch
■ijn de straten en de trottoirs brand
schoon.
De voetgangers steken de straat al
leen op de oversteekplaatsen over:
overtreders worden door de in het
blauw geklede politieagenten met het
fluitje teruggeroepen en krijgen een
schrobbering. Grootmoedertjes stappen
driftig door om de aansnellende auto's te
ontwijken. Toch krijgt de automobilist
bij de wet bijna altijd ongelijk en de
voetganger bijna altijd gelijk.
De regering voert voortdurend be
leefdheidsacties, toch geldt ook hier wie
het eerst komt wie het eerst maalt. Een
keer stelde ik mij op straat op in een
rij om bananen te kopen bij een stalle
tje. Een kwartier later stond ik nog
aan het eind van de queue en mijn
ribben deden pijn van de ellebogen van
de vriendelijke oude dametjes, die er
op een of andere manier toch in slaag
den zich naar voren te dringen.
Op de eerste avond van mijn verblijf
werd mijn auto geplunderd. Geld kon
ik echter zonder problemen in mijn
hotelkamer achterlaten. En toen ik Rus
sen over de diefstal vertelde, protes
teerden zij dat de dieven „geen Russen
maar nozems",waren vertegenwoordigers
van de Russische jeugd-met-proble-
men. De straten zjjn bij nacht be
trekkelijk veilig, maar autobezitters
voorkomen diefstal door hun ruitewis-
sers in het handschoenenkastje op te
bergen.
Boekenwinkels doen goede zaken en
lezen is de vrijetijdsbesteding bij uit
stek. Eens zag ik een liftbediende die,
terwijl zij tussen de verschillende ver
diepingen suisde, een boek las. De Mos
kovieten verkiezen boeken lezen waar
schijnlijk boven televisie, die soms, zo
als onlangs gebeurd is, een hele avond
kan wijden aan het eren van een voor
aanstaand schrijver.
-Het Rode Plein heeft een naam die
slechts gedeeltelijk onjuist is. Het is na
melijk geen plein, maar een verbre
ding van een straat voor het Kremlin en
het mausoleum van Lenin. Het „rode"
dateert echter van lang voor de Russi
sche revolutie en is een dichterlijk
woord. Het Russische woord „rood" be
tekent eveneens „mooi".
Aan de ene zijde van het „plein" staat
de fantastische, uivormige, in vele kleu
ren uitgevoerde kathedraal van Sint
Basilius, thans een museum. Het is het
symbool van Moskou, en van al 't door
wrochte Russische. Volgens de legende
liet Iwan de Verschrikkelijke de archi
tect de ogen uitsteken nadat het bouw
werk voltooid was, opdat hij nooit meer
iets dergelijks zou scheppen.
Het Kremlin, of wel „citadel", ls een
verzameling regeringsgebouwen, kathe
dralen en parken binnen de om
muurde vlakte boven de rivier de Mos-
kwa. De Moskovieten wandelen er of
kunnen er uren zitten onder de witte
berken en de in bloei staande fruit
bomen in de tuinen, maar *n werkelijke
ontspanning ls onmogelijk door de on
middellijke nabijheid van de macht, die
in de witte en gele gebouwen hulst.
De gepolijste, vergulde daken van 't
Kremlin schitteren als zonnen. Op de
begane grond vergapen toeristen zich
aan de tsarenklok, die evenals de vrij-
heidsklok van Philadelphia er de Big
Ben gescheurd ls. Door een grote ga
ping kan men in de holte kijken.
Buiten het Kremlin maakt een over
ijverige burger in een bruin pak en met
een rode armband om een lid van de
vrijwillige hulppolitie zich verdien
stelijk en schreeuwt bevelen naar voor
bijgangers, maar niemand schenkt er
aandacht aan. Hij verhinderde echter
dat wij met de kinderwagen het Krem
lin betraden. De reden hiervan is nog
steeds niet duidelijk. De twee politie
agenten, die de voetgangers opzij schui
ven als er een zwarte limousine uit het
Kremlin komt, toonden medeleven,
maar boden geen hulp.
Overal flaneren drommen mensen
een favoriet tijdsverdrijf in Moskou.
Velen gaan etalages kijken bij de reus
achtige Goem warenhuizen, die artikelen
van middelmatige kwaliteit voor hoge
prijzen tonen. In de nabijheid rijst het
staketsel van het Rossiahotel ten hemel
dat het grootste hotel van Europa moet
worden. Op de stalen balken hangt de
alom aanwezige leuze: „Voorwaarts
naar de overwinning van het commu
nisme".
Moskou is geen Parijs, ma&r de
vrouwen zijn er op de hoogte van de
mode en gaan goed gekleed. De man
nen dragen nietszeggende blauwe of
bruine kostuums en de kinderen dragen
petten. Overal ziet men soldaten op
verlof.
De gemiddelde Moskoviet is vriende
lijk, volgzaam en beleefd tot het uiter
ste. De vrouwen roddelen, de meisjes
De gebouwen in Moskou zijn opgetrokken uit grote steen of uit baksteen en zien er haveloos uit.
Bet Rode Plein ie geen plein maar een verbreding van een straat voor het Kremlin en het mausoleum van Lenin
dof de grooteie toerietisohe attractie ie t
giechelen en de mannen lopen rond met
een doelbewust air. Er heerst een dyna
mische sfeer, zonder veel opsmuk,
die doet denken aan Amerikaanse ste
den. Moskou doet in vele opzichten ver
trouwd aan.
Dit is slechts een oppervlakkige in
druk, die door eenmaal winkelen of door
een contact met de ambtenarij wordt
weerlegd. Om een gebakje te kopen in
een levensmiddelenzaak moest ik eerst
de verkoopster vertellen wat ik wilde,
daarna aan een andere toonbank beta
len en dan terugkeren om het gekochte
op te halen. Het proces werd nog ver
traagd door langdurige manipulaties
met een telraam. De Russen schijnen
geen twee bij twee te willen optellen
zonder gebruik te maken van het tel
raam. Er bestaan kassa's, maar die die
nen om het geld in te bewaren en niet
om te tellen.
Elke hotelverdieping wordt geleid
door een vrouw die bij de liften zit en
die de kamermeisjes opdrachten ver
strekt, die sleutels bewaakt en, indien
daarom wordt gevraagd, op de baby
past. Toen ik van de zevende naar de
vierde verdieping van mijn hotel ver
huisde, kon ik niet eerder vertrekken
voordat ik de dame van de zevende ver
dieping voor mijn kamer had betaald.
Het duurde een uur en op het tel
raam werd een fout gemaakt.
De eerste maal dat ik mij Het knip
pen eerste klas gebeurde dit door
een vrouw, een van Moskou's vele kap
sters. Door de vrouwenemancipatie is
het Russische zwakke geslacht doorge
drongen tot bijna élke betrekking die
eens voor mannen was gereserveerd,
tegen een hoge prijs echter. „Ik houd
van werken", zei een aantrekkelijke
kantoorjuffrouw mij eens, „maar ik
voél mij niet meer als een vrouw."
De bussen ln Moskou lopen onregel
matig, dus hebben de meeste wester
lingen een eigen auto wat zij betreu
ren. Het verkeer is snel en vol met
vrachtauto's. Verkeersborden zijn, waar
zy bestaan, meestal in kleine letters
gedrukt en vaak weggemoffeld achter
bomen. Er zijn slechts veertien benzine
pompen in de gehele stad en nog min
der herstelwerkplaatsen. Het is moei
lijk zich te oriënteren, omdat vele wij
ken op elkaar lijken en het ls niet
mogelijk aan het uiterlijk van een ge
bouw het innerlijk af te lezen.
In Moskou vormt het linksaf slaan een
apart probleem. Bij de meeste kruis
punten is linksaf slaan verboden. Dus
rijdt men door tot men een pijl in de
vorm van een handvat ziet, wat bete
kent dat een u-bocht toegestaan is. In
de praktijk komt dit vaak neer op drie
kilometer rijden- om een kilometer ver
te komen. Op het ogenblik voldoet het
systeem uitstekend, maar als Moskou
nog eens een verkeersprobleem krijgt,
kon dit wel eens wanhopige opstoppin-.
gen veroorzaken.
Parkeren levert geen moeilijkheden
op, evenmin als de weg kwijtraken.
Moskovieten helpen gaarne, maar de
meeste aanwijzingen eindigen met de
woorden: „Van hier kunt u daar niet
komen".
Dit is Moskou een acht eeuwen ou
de stad, waarvan het meeste zo nieuw
is dat de straat waar ik woon een
brede, met gebouwen omzoomde ave
nue tien jaar geleden nog een moe
ras was. Het is een Russische stad die
van vele culturen wat heeft overgeno
men, maar aan alles een eigen cachet
heeft meegegeven, zodat de stad zuiver
Russisch is en niets anders.
