ook
JAZZ - stijlen en exponenten (1)
VOOR
JOU
SPIRITUALS EN BLUES
BRONNEN VAN DE JAZZ
Linda
Groot
verloofd
Swing en
reactie
.THE BIRD"
Grondlegger
KING OF JAZZ
ZOEKER KENTON
LOPEND VUURTJE
ZATERDAG 20 MAART 1965
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 11
Onder redactie van
Anton Abma en
Cees van Leyden
LEIDSE
TOPTIEN
Ditmaal geheel in het teken
van de jazz. Hieronder een op
somming van de meest ver
kochte platen, hoofdzakelijk
'angspelers, in de periode 6 -
19 maart 1965.
1. „Kind of Blue" - Miles
Davis
2. „Thelonious Monk in
Europe"
3. „Monks Dream" - The
lonious Monk
4. „Now is the time" -
Charlie Parker
5. „Girl from Ipanema" -
Stan Getz
6. Louis van Dijk
7. „Play Bach" - Jacques
Loussier
8. „Coltrane live at Bird-
land"
9. „Bill Evans '64"
10. „We get Requests" -
Oscar Peterson.
JAZZ een woord met een magische klank, waarachter voor de
vele subjectieven, een verdorven wereld van verdovende
middelen, donkere kelders en drank schuil gaat.
JAZZ voor velen de enige mogelijkheid om zich uit te drukken
wanneer een taal niet meer toereikend is. Voor de luisteraar
is jazz dikwijls een wereld vol schone klanken, waarin alle
stemmingen het treffendst worden uitgedrukt.
JAZZ is ook het thema van maar liefst drie maandelijkse OOK
VOOR JOU-pagina's, omdat de jazz zich een vaste plaats
heeft verworven in het muziek-leven. Ook omdat de jazz zich
steeds heeft weten aan te passen aan de tijd, een zich steeds
ontwikkelen dat van weinig andere muzikale vormen gezegd
kan worden.
Het is niet de bedoeling wetenschappelijke overzichten te geven.
Wij onthouden ons van diepgaande muzikale theorieën en beschou
wingen. Wij willen in korte lijnen de ontwikkeling schetsen en
omdat deze muziek niet is los te denken van haar brengers, geven
wij een vijftal profielen van de belangrijkste exponenten van de
afgelopen tientallen jaren.
De eerste jazz is o.a. nauw verwant
met de religie. De als slaven naar de
zuidelijke staten van Noord-Ameri-
ka getransporteerde negers vonden
dikwijls hun troost in de godsdienst
en brachten hun godsvertrouwen tot
uiting in de „spirituals". Oók na hun
„bevrijding" in 1866 kwam er wei
nig verbetering in de labiele neger-
toestand. Hun reaktie: droefgeestige
en cynische „blues", uit het leven
gegrepen liederen. Algemeen wordt
aangenomen, dat New Orleans het
Op dinsdag 9 maart jl„ juist op
haar 22e verjaardag, heeft Linda
Groot uit Aarlanderveen, één der
hoofdfiguren uit de film „Mensen
van morgen", zich in alle stilte ver
loofd met Gerrit Verburg (24) bloe-
menkweker in Leimuiden.
In de film „Mensen van morgen"
vernamen wij al, dat goedlachse
Linda een vriendje had. „Een vriend
je, hoor, meer niet," benadrukt ze
in de film. „Dat vriendje" is nu haar
verloofde geworden.
Trouwplannen heeft het gelukkige
tweetal nog niet. Voorlopig blijft
Linda werkzaam bij de fa. Verdonk
in Aarlanderveen, bij haar ouders op
de boerderij en in den lande.
Want Linda Groot is al enkele ma
len gevraagd als gastvrouwe op te
treden. Deze week nog opende zij
de Dameshuishoudbeurs te Assen.
Wij durven gerust te stellen, dat
J.R.M. uit 'de geschiedenis naar vo
ren komt als een „vreemde vogel".
Hij vond zich de grootste pianist en
was in de stellige overtuiging „de
jazz uitgevonden te hebben".
Jelly heeft de jazz wat meer lijn
gegeven, de jazz die ontwikkeling
laten doormaken, gelijk aan de ont
wikkeling van de neger. Mede met
zijn fantastische techniek heeft Mor
ton het tot grote rijkdom kunnen
brengen, maar verviel tot armoede
door gokken en drank.
„eerstgeboorterecht" van de jazz kan
opeisen.
New Orleans Jazz of traditionele
jazz is eigenlijk een samensmelting
van: arbeiders-liederen ragtimes
(sterk gesyncopeerde, wat stug klin
kende piano-muziek) blues en
spirituals. De belangrijkste periode:
1900—1925. Jelly Roll Morton heeft
de jazz meer swingend karakter ge
geven, of liever wat meer ontspan
nen, vrolijker gemaakt. Een belang
rijke invloed op de jazz heeft ook de
„marsmuziek" van de blanke harmo
nie-orkesten gehad. De bekendste en
belangrijkste opnamen van de New
Orleans Jazz zijn van de volgende
orkesten: King Oliver's Creole Jazz
Band Louis Armstrong Hot Five
en Seven Jelly Roll Morton and
His Red Hot Peppers. (1923—1928).
De swingperiode, hierop aanslui
tend, bestrijkt een tiental jaren, nl.
19301940. Voor swing is eigenlijk
moeilijk een definitie te geven. In |-
tegenstelling dikwijls tot de New
Orleans en Chicago Jazz, werd de
swing uitgevoerd door een groot or
kest (big band), geraffineerde ar-
rangementen geven mooie, wat ge-
stroomlijnde kleuren. Alles was
eigenlijk even perfekt. Dé grote j
brengers: Benny Goodman, Glenn
Miller, Duke Ellington, Lionel Hamp
ton.
Reeds tijdens de tweede wereld
oorlog kwam al de reaktie op de
swingperiode. Velen meenden, dat
de swing eigenlijk geen jazz was,
omdat alles op papier stond, waar
door swing dus geen zeggingskracht,
noch diepgang had. Nieuwe wegen
sloeg men in: Be-Bop, Cool Jazz en
Progressive Jazz. Wonderwel leefde
ook in deze jaren de oude New Or
leans Jazz op.
Vanuit Harlem kwam de nieuwe
„beweging" op gang. Charlie Parker
is dé grote vernieuwer geweest, die
anno 1965 nog steeds een bron van
ideeën is voor de jazz-musici. Dizzy
Gillespie (trompet) Miles Davis
(trompet) pianist Thelonious
Monk en drummer Kenny Clarke
mogen niet onvermeld blijven voor
htm grote verdiensten in de nieuwe
„richting". Men volgde volkomen
nieuwe ideeën met betrekking tot de
harmonie melodie en ritmiek.
De laatste jaren hebben zich nog
nieuwe stijlen aangediend, b.v. West
Coast en East Coast Jazz. In den be
ginne hadden deze stijlen wel iets
kenmerkends, doch later vonden we
een en ander steeds weer terug by
de andere richtingen.
Primair geldt toch nog steeds voor
de jazz: de ware „swing" en het
creatieve vermogen van de improvi
serende musicus als belangrijkste
elementen, die bepalend zijn voor de
waarde.
Het is een legendarische naam, die
bij zijn leven reeds een standbeeld
verdient. Louis Armstrong volgt
vanaf 1916 de jazz op de voet. Heeft
alle stromingen fier doorstaan, ster
ker nog: hij is steeds meegegroeid.
De bijnaam „Satchmo" (mond als
een hooischuur) kreeg hij in Chicago
De rol, die Louis vervulde, in de
verhouding blank-zwart is niet te
onderschatten. Men ging rekening
houden met het feit, dat de neger
ook een hart heeft.
De heer Stan Kenton is één der
meest verguisde en aanbeden mu-
ziekveraieuwer van de laatste 15 jaar.
Sommigen menen, dat Kenton hele
maal geen jazz maakt, anderen daar
entegen vinden, dat hij zijn tijd ja
ren vooruit is.
Met Pete Rugoio heeft Kenton zijn
naam vet in de annalen gedrukt, als
groot vernieuwer. En Stan is nog
steeds niet klaar. Zeer onlangs ver
scheen een LP, waarop hij „Wagner"
dirigeert op zijn manier
Op 12 maart 1955 overleed een
trieste „vogel", wiens muziek reeds
bij zijn korte leven tot een legende
was geworden. Charlie Parker. Een
naam, die onschatbaar veel heeft ge
daan voor de jazz. Parker is de grote
verkenner geweest van de laatste
tientallen jaren.
Zijn muziek is dikwijls te moeilijk
en te gecompliceerd om onmiddellijk
te begrijpen. Maar toch is men meer
dan geboeid door de enorme daden
drang en scheppingskracht en tech
niek van Charlie. Een man, die het
bij zijn leven bijzonder moeilijk heeft
gehad.
CARNEGIE-BENNY
Zeggen we „Carnegie Hall", dan
denken we: Benny Goodman. Een
wat schuchtere jongeman, met een
goede klassieke scholing, die plotse
ling naar voren komt als de grote
swing-pionier. Benny Goodman,
wiens „Let's dance" ook nog in deze
jaren tot luisteren en dansen
noopt.
Na de film over zijn leven, na zijn
Brussel-concert en na zijn Russische
toernee doet Goodman het wat rus
tiger aan. Af en toe formeert hij wat
mensen rond zich en maakt een
plaat. Hij laat het allemaal aan de
jongeren over. In zijn ruime vrije
tijd speelt hij nog alleen klassieke
werken.
LOUIS ARMSTRONG heeft tijdens zijn toernee door Tsjecho-Slo-
wakije tegenover een journalist verklaard dat hij na beëindiging van
zijn carrière in Ghana wil gaan wonen. Armstrong is 64 jaar.
DE EUROPESE GEMEENSCHAP heeft een tweede Europese foto-
en filmwedstrijd voor de jeugd uitgeschreven. De wedstrijd met als
thema „Wij Europeanen: beelden uit ons leven" staat open voor jon
geren van 1014 jaar en van 1521 jaar uit de zes gemeenschaps-
landen, alsmede Griekenland en Turkije, die met de gemeenschap ge
associeerd zijn. De inzendingen zullen eerst nationaal door een jury
worden beoordeeld, waarna de beste foto's en films aan een Europese
jury zullen worden voorgelegd.
„DE DRIE EENDJES". Het Jongerencontact Meerburg organiseert op
zaterdag 27 maart weer een gezellig* dansavond m.m.v. Danny and
his Flying Arrows. De avond begint om 8 uur en de toegang is onder
voorbehoud.
I Thelonious Monk Quartet (CBS BLP
62135) „Monk's Dream".
Dit is de eerste LP, die Thelonious
sinds jaren opnam. Het zijn acht
tracks geworden: doordacht, van
een grote passie en overtuiging
In het verleden heeft Monk vele
musici de weg gewezen. Anno
1965 doet hij dat nog. T.M. speelt
piano als geen ander. Wat voor
schakeringen hij kan aangeven in
een paar simpele noten of in een
stortvloed daarvan is onbeschrij
felijk. Men heeft eens gezegd: TM
improviseert, zoals Picasso schil
dert veel kleur beweging
encontrasten. Zet hem eens
op, Thelonious, en onderga hem.
Thelonious Monk Quartet (CBS
62391), It's Monk's Time.
Mr. Monk vindt zijn muzikale
taal in de specifieke technieken
van de jazz. Soms is zijn werk
niet „diepgravend", maar over
het algemeen doorspekt van nuan
ces en kleur en ruimte, als uit
latingen van een muzikaal uit
drukken. Men is ervan overtuigd
dat TM de grootste componist is
na Duke Ellington. Hij is geen
man van het compromis. Ook op
deze plaat creëert Monk een we
reld vol chaos, muzikaal gezien
een wereld jvol complexen, een
wereld vol vuur en zwavel. Of
liever met andere woorden ge
zegd: TM probeert op zijn manier
k uiting te geven van het mooie en
lelijke in deze wereld.
Miles Monk at Newport. Miles
Davis Sextet/Thelonious Monk Quar
tet (CBS 62389).
Alle groten verzameld op een LP
Miles Davis Sextet, met John Col
trane en Jullian „Cannonball
Adderley en The Thelonious Monk
Quartet, met Pee Weer Russell
De opnamen van eerstgenoemde
dateren uit 1958, terwijl de tracks
van Monk eerst in 1963 op de
band gingen. Het spel van Davis
is het best als volgt samen te vat
ten: dun gebogen messcherp
en stevig. Om enigszins vast te
stellen in welke richting de jazz
gaat de komende jaren, dient deze
plaats te worden beluisterd.
Dave Brubeck Quartet, CBS 62440
Jazz, red hot and cool.
De beproefde formatie: Paul Des
mond, sax Bob Bates, bas en
Joe Dodge, drums. Brubeck is een
van de verguisde jazz-musici. „Hij
speelt helemaal geen jazz", roe
pen de fervente tegenstanders of
„Het is allemaal veel te koel'
Jazz Red Hot and Cool is „live
opgenomen in 1954 en 1955 in Ba
sin Street Night Club te New
York. Het is een goede gedachte
geweest van CBS weer meer jazz
liefhebbers tot platenkopers te
maken door deze LP voor de lage
prijs van 9.90 aan te bieden. Het
is dan ook goed dat er een beste
LP werd uitgebracht. Als u ons
recht-op-de-man-af vraagt: „Hoe
vind je Brubeck", antwoorden
wij: immer boeiend.
Sonny Rollins Co., RCA 2612, Our
man in Jazz.
„Improvisaties in de eerlijkste zin
van het woord", zegt George Ava
kian. De drie banden op deze LP
zijn van een ongewone spontani
teit. Rollins, Bob Cranshaw, bas
- Don Cherry, trompet Billy
Higgins, drums, demonstreren een
bewonderenswaardig veranderen
van stemmingen, hetgeen een der
belangrijkste aspekten van de
huidige jazz is.
Jimmy McGriff, Funkier 9217, The
swinginest organ sound around.
De plaats, die het orgel in de hui
dige jazz inneemt, wordt steeds
belangrijker. Jack Davis Jack
McDuff zijn daar sprekende voor
beelden van. McGriff is meer een
voorstander van de happy jazz
Niet te diep graven dus, maar
mber het publiek plezieren. Op
deze LP wordt eveneens bewezen
dat de plaats van de mondharmo
nica groeiende is en hoe goed dit
instrument aansluit bij het orgel
McGriff is jazz met een beat, zo
als we die graag horen.
