een
internationaal
brandpunt
in de
wereldstad
Londen
DOOLHOF
DORADO
DE LEIDSE COURANT
„Ben ik hier in
Londen?", vroeg ik
aan een vriend, toen
ik voor de eerste
maal in Soho kwam.
„Ja", zei hij, „Je
bent in Londen, maar
eigenlijk niet in En
geland. Want groter
wirwar van mensen,
talen, huidskleuren,
spijzen, geuren en
wat al niet vindt
men nergens op aar
de op een zo klein
oppervlak samenge
bracht. En wat de
stijl betreft, nu, die
is in Soho allesbe
halve Engels!"
Ik deed een stap opzij om plaats te maken voor een Spaanse (of was het
een Italiaanse?) vrouw met een baby op de arm en twee jochies vastge
klampt aan haar rokken. Het viertal stapte kordaat een delicatessenwin-
kel binnen. Op het trottoir was een donkere schone van Jamaica in een
druk gesprek gewikkeld met een Chinees. Woorden kwamen er vrijwel
niet aan te pas. De gebarentaal was de enige mogelijke voor dat gesprek.
En toen ik aan de overkant van de nauwe straat de Patisserie Francaise
binnenstapte, werd ik na te zijn gestruikeld over een Arabier of Be-
douien, die de winkel verliet overrompeld door golven van vreemde
woorden in vele talen. De lucht in de patisserie was dik van de sigaren
rook. Zure haringen en knoflook deden voorts het hunne om de atmosfeer
nog „ingewikkelder" te maken.
(van smalle straten)
(voor lekkerbekken)
Keus, ik beleefde dit alles niet in
Marseille of Portsaid, noch in Tan-
ger, Singapore of welke andere exo
tische stad ook, doch in Londen. En
wel op korte afstand van het West
End en de voornaamheid van Picca
dilly Circus. Ik was in Soho. In Soho,
dat ook wel Londen's „Klein Euro
pa" of „Quartier Latin" heet. Beide
bijnamen komen mij te rustig voor.
In feite is Soho een internationaal
brandpunt, een internationale bijen
korf in het hart van de Engelse hoofd
stad. Het is een historisch plekje
grond met een oppervlakte van een
kleine drie vierkante kilometer. Het
is een doolhof, een warnet van
straatjes en straten. En in die stra
ten ziet U mensen uit alle landen en
hoeken der aarde.
Hoe reageert de Londenaar op So
ho? Verschillend. Er zijn Londe-
naars, die nooit in hun leven de
onzichtbare grenzen overschrij
den, die Soho van de rest van de
hoofdstad scheiden. Er zijn er
echter ook, die vaak en graag naar
Soho gaan, omdat men er in hon
derden exotische restaurants alle
bestaande spijzen en lekkernijen
kan nuttigen. Soho is namelijk
een dorado voor smulpapen, voor
internationale ^lekkerbekken voor
al! En dan zijn er bovendien nog
Londenaars - en zij zijp het tal
rijkst - die zo nu en dan een paar
dubbeltjes offeren voor een bus
kaartje om een rit door Soho te
maken, alleen maar om de illu
sie te hebben, in het buitenland
te vertoeven.
Geschiedenis
TAL van vreemdelingen, die zich in
Engeland vestigen, kiezen Soho als
eerste station, als operatie-basis. En
velen blijven er wonen. Hoe komt
dit? Het staat vast, dat al meer dan
drie eeuwen Soho een toevluchtsoord
is geweest voor mensen, die hun va
derland om politieke of godsdiensti
ge redenen moesten verlaten. Soho
was in den beginne nog geen stads
wijk. De vluchtelingen bouwden hui
zen buiten de poorten van de City.
Dit had tot gevolg, dat de streek -
die voordien een gezocht jachtter
rein was door edelen en andere grote
heren - door de jagers zowel als door
de hazen verlaten werd. De kreet
„so-hoeen haas", waarmede de
jagers hun honden aanmoedigden,
werd steeds minder gehoord naar
mate er meer vreemdelingen kwa
men. De deskundigen zijn het er over
eens, dat Soho zijn naam aan die ou
de jachtroep dankt. Het lijkt mij wel
wat vreemd, maar ik weet geen be
tere verklaring.
Hoe dit zij, omstreeks 1680 begon
Soho ook bij deftige Engelsen in trek
te komen. De hertog van Monmouth
- de later op het schavot gestorven
bastaardzoon van de Engelse koning
- bouwde er omstreeks 1680 een groot
landhuis. Twintig jaren bleef Soho
als woonwijk in de mode. Toen kwam
er de klad in. Een deel van Soho
werd tot amusementswijk. Een ander
deel, ten zuiden van Leicester Square
werd daarentegen heel ernstig. Daar
vestigden zich namelijk tal van ge
goede Fransen, die als Protestanten
zich gedwongen hadden gezien om
Frankrijk te verlaten. Sedertdien
heeft Soho een Frans karakter be
houden. Reeds in 1711 woonden er -
het blijkt uit de kerkeboeken - ruim
zeshonderd Fransen. Hun aantal nam
gestadig toe. Nog heden ten dage
oefent Soho een grote aantrekkings
kracht uit op de Fransen. Zij ontmoe
ten elkaar in de „York Minster", het
koffiehuis van de familie Berlemont.
Beroemde Fransen - de bokser Car-
pentier, de filmspeler Chevalier, een
Franse President, ministers, diplo
maten - lieten als herinnering aan
hun bezoek aan Soho ook in de „York
Minster" hun portretten met hand
tekeningen hangen.
Twee invasies
ALS U een praatje maakt met de
heer Berlemont of met enige andere
restaura (Mrs in Soho, zult u verne
men, dat~de gasten behoren tot een
kleine twintig verschillende nationa
liteiten. Er komen ook Engelsen - zei
een Franse kellner - maar vrijwel
uitsluitend slechts Engelsen, die
graag hun kennis van een vreemde
taal willen opfrissen ofluchten!
De mensen zijn nu eenmaal overal
een beetje ij del, voegde die kellner
er wijsgerig aan toe.
Toch heeft Soho in deze eeuw zijn
sterk Franse karakter verloren. Er
kwamen namelijk nieuwe verove
raars. Reeds vóór 1914 ondernamen
de Italianen met succes een invasie.
Vlak vóór de tweede wereldoorlog
kwamen de Grieken opzetten. Ook
hun invasie slaagde. En na de laatste
oorlog stroomden veel mensen van
heinde en ver toe: uit Afrika en West-
Indië, uit India, China en andere
landen van Azië, uit Cyprus en Span
je, ja, eigenlijk overal vandaan. Zo
werd Soho meer en meer tot een in
ternationaal brandpunt in de boezem
van de Engelse hoofdstad.
De restaurants en winkels weer
spiegelen het internationale we
zen van Soho. Geen gerecht, of u
kunt het in een der talloos vele
restaurants eten. Natuurlijk moei
u een beetje de weg weten in die
straatjes. Wat de winkels betreft,
er zijn weinig waren en vooral
weinig etenswaren, die niet in
Soho te koop zijn. Ik heb er 30
tot 40 verschillende kaassoorten
geteld. Specerijen in grote getale.
In een der winkels liet men mij,
toen ik een kilo rijst kocht, kie
zen uit achttien verschillende
soorten. En worsten en wijnen!
Het aantal soorten is legio. Kor
tom, alle winkels in Soho tesa-
men maken Soho tot één Grote
Winkel van Sinkel!
Soho met zijn restaurants, winkels,
boekenstalletjes, straten, stegen en -
niet te vergeten - zijn paar rustige
hoekjes (zoals St. Anne's Square) is
een brokje „wereld" midden in Lon
den. Niets is er vreemd. Niemand is
er vreemd. Niets en niemand worden
er vreemd gevonden. Zakenmensen,
toeristen, kunstenaars en „gewone"
mensen dwarrelen er dooreen. Een
gemoedelijke neger poetst uw schoe
nen. Zingende (Italiaanse) kellners
rijken u de begeerde spijzen.
Rust vindt men er op de paar
pleintjes en in de figuur van een
paar stevige politiemannen, die het
gedoe en gedraaf gadeslaan. Rust
straalt ook uit van het standbeeld
van de beroemde Engelsman - ik
weet heus op dit moment niet, wie
hij is - die even buiten Soho peinzend
en hoog op zijn voetstuk de toegang
tot het drukke, bizarre Soho bewaakt
Rechts boven:
Yele van de Londense straatventers
staan met hun handel in de achter
buurtjes van Soho en tegen het einde
van de dag hebben de straatvegers
het bijzonder druk.
Links onder:
Dit standbeeld waakt hoog en
rustig over Soho en schouwt neer
op het bonte, drukke gedoe in die
stadswijk van Londen.
Rechts onder:
Boekenstalletjes zijn in Soho zeer
in trek, vooral ook, omdat er zoveel
vreemdelingen zijn, die boeken zoe
ken. Men overdrijft niet, als men het
aantal in Soho te koop zijnde oude
