Paus Paulus wekt op tot waakzaamheid
in bewogen zee der meningen
HULDE AAN MODERNE THEOLOGIE
MAN DOODDE VOLKOMEN RUSTIG
ZUN VROUW EN TWEE KINDEREN
EN PLEEGDE DAARNA ZELFMOORD
Scheidingsprocedure gaande
V.S.-patrouillevaarten in Golf van Tonkin
tijdelijk opgeschort r..-!6rt3<5 'XQ
Korte stroomstoring
in Utrecht
MAANDAG 10 AUGUSTUS 1964
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 3
-s Paulus VI heeft zondagochtend zijn handtekening gezet onder zijn aangekondigde eerste encycliek „Ec-
clesiam Suam", die maandagochtend zal worden gepubliceerd.
DE ENCYCLIEK „EC CLE SI AM SUAM
Dwalingen ook binnen Kerk
„Zijn Kerk heeft Tezus Christus gesticht, opdat zij een liefdevolle Moeder
zal zijn en tegelijk uitdeelster van het heil van alle mensen". Met deze
zin begint Paus Paulus VI de eerste encycliek van zijn pontificaat. Zij is
heden in de Osservatore Romano verschenen en daarmede voor de Ita
liaanse en buitenlandse pers ter publicatie vrij gegeven. „Ecclesiam
Suam" is verdeeld in drie delen, zoals de Paus zelf reeds in zijn perscon
ferentie van woensdag 5 augustus op Castel Gandolfo had aangegeven.
Het eerste deel draagt tot titel „het bewustzijn", het tweede deel „de ver
nieuwing" en het derde deel „de dialoog", de drie wegen die de Kerk
naar de opvatting van de Paus moet volgen, om in deze tijd aan haar
zending en taak te beantwoorden. De drie delen worden voorafgegaan
door een proloog.
letterlijk, eveneens bekend dat de
mensheid in dit tijdsgewricht zich
op de weg van grote veranderingen
en ontwikkelingen bevindt, die niet
alleen haar uiterlijke levensvormen,
maar ook haar manier van denken
grondig doen veranderen. Haar den
ken, haar cultuur, haar geest wor
den grondig omgewoeld, zowel door
de wetenschappelijke, technische en
sociale vooruitgang, als ook door de
stromingen in filosofie en politiek
denken, die haar binnendragen en
haar geheel doortrekken.
Dat alles brengt ook de Kerk zelf
In beweging, als wordt zij door gol
ven der zee bewogen. De zielen der
mensen, die zich aan haar hebben
toevertrouwd, zijn sterk beïnvloed
door de denkwijze van de moderne
wereld, zozeer, dat een gevaar voor
bedrog, verwarring en dwaling ont
staat, die haar eigen zekerheid schij
nen te doen wankelen. Deze situatie
kan zelfs velen ertoe verleiden er de
meest zonderlinge gedachtengang op
na te gaan houden, zoiets van als zou
de Kerk zichzelf moeten verlooche
nen en heel nieuwe en onvermoede
levensvormen moeten aannemen".
Leeft nog niet altijd op een verkapte
manier' het modernisme van vroeger
met al zijn verleidingen, zo vraagt
de Encycliek, die de ware werkelijk
heid van de katholieke godsdienst
vreemd zijn? Middel daartegen is al
leen maar de terugkeer van het be
wustzijn van de Kerk, en dan juist
in de geest van Christus, die neerge
legd is in de H. Schrift en in de over
levering.
De paus gaat verder en spreekt
over dreigende dwalingen binnen de
Kerk zelf. „En wy zouden bijna het
zelfde kunnen zeggen t.a.v. de dwa
lingen die ook zelfs binnen de Kerk
om zich heen grijpen. En daaraan
vallen zij ten prooi, die maar een
stukje kennen van de natuur en van
de zending der Kerk en die niet vol
doende de documenten van de God
delijke Openbaring en de uitspraken
van het door Christus ingestelde leer
gezag in acht nemen".
Er is nog een andere reden, ver
volgt de paus. Een kenmerk in de
geesteshouding van de moderne mens
en van zijn denken leidt er gemak
kelijk toe, dat hij de zekerheid en
de volheid van zijn wezen gaat zoe
ken in zijn eigen bewustzijn. Dat is
niet zonder gevaar, want beroemde
filosofische richtingen hebben deze
vorm van geestelijke werkzaamheid
van de mens in zijn diepste trekken
onderzocht en als de hoogste gepre
zen, ja zelfs deze uitgeroepen tot
maat en bron van de werkelijkheid.
De paus komt dan op de positieve
ontwikkeling, die zich in het Kerk-
bewustzijn van tegenwoordig voor
doet nl. de prachtige ontwikkeling
der moderne theologie.
Levende betrekking
tot Christus
In deze proloog begint de paus te
vertellen dat hij de bisschoppen der
wereld nu eenmaal bij de opening
van de tweede zitting van het Con
cilie beloofd heeft zijn gedachten
over de Kerk van heden neer te
schrijven. Ondanks deze belofte, valt
het hem toch moeilijk hieraan gevolg
te geven. De paus zegt nadrukkelijk
te willen vermijden dat deze ency
cliek een al te groot en plechtig ka
rakter gaat dragen. Hij zou 't liever
als een eenvoudig, broederlijk ge
sprek met de bisschoppen willen zien.
En dit gesprek moet dan dienen om
de liefde onder elkaar te versterken,
om de mentaliteit van het Oecume
nisch Concilie zelf in de goede zin
te bevorderen en tenslotte om een
paar punten uit de geloofsleer en uit
de geloofspraktijk duidelijker testel
len, zodat het voor hiërarchie en
voor leken makkelijker wordt, ten
gunste van de Kerk te werken. Hij
legt er nog eenmaal de nadruk op,
dat hij dit doet als bisschop van Ro
me en derhalve als opvolger van de
H. Petrus, die de drager is van het
hoogste gezag in het Rijk Gods en
plaatsbekleder van Christus.
Het bewuste Kerk-zijn
Na een inleiding begint het eerste
deel dat handelt over de bewustwor
ding van haar Kerk-zijn, van de
schat der waarheid, die zij geërfd
heeft, en van de zending, welke zij
van Christus heeft ontvangen. Waak
zaamheid, zegt de paus, typeert het
zedelijk gedrag en de praktische,
actuele houding van de Christenen
in deze wereld. De waakzaamheid
wordt aan de apostelen juist al aan
geraden met het oog op de gevaren
en verleidingen waaraan de mens in
deze wereld bloot staat. De uitnodi
ging tot bewustwording heeft Chris
tus dus aan zijn apostelen en zijn
eerste leerlingen al persoonlijk ge
richt. Maar, zegt de paus, we kun
nen de uitnodiging nog op een an
dere manier benaderen, nl. als de
uitnodiging aan de gemeenschap, de
vergadering der gelovigen, als ge
meenschap beschouwd, nl. de Kerk.
En die kunnen wij allen uitnodigen
een gemeenschappelijke acte van ge
loof in de Heer Jezus Christus te
wekken.
Waarom zouden wij de mensen
oproepen tot zulk een acte van ge
loof? Naar onze mening zijn daar
verschillende gronden voor, maar ze
hebben allemaal een en dezelfde re
den, nl. de noden van dit ogenblik,
in het bijzonder het ogenblik waar
in het leven der Kerk zich bevindt.
Die redenen zijn ten eerste dat men
voortdurend moet leren en zich be
wust worden welke roeping men in
het leven heeft. Men heeft voorts de
behoefte om zichzelf in Christus te
ervaren, volgens de woorden van
St. Paulus. „Dgt Christus door het
geloof in uw harte moge wonen". Er
is nog een andere reden nl. dat deze
Kerk temidden van de mensheid
staat, en daarmede als het ware ver
vlochten is, kostbare cultuurgoede
ren aan de omgeving ontleent, maar
ze ook aan de omgeving meedeelt,
zoals uit de geschiedenis bewezen is.
Zij gaat op en neer met de geschie
denis der mensheid.
„Het is, zo vervolgt de paus dan
Eerste Vatikaans Concilie
niet voorbijlopen
Hij wijst erop dat vele grote geleer
den, theologen van verschillende
scholen, van pastorale en missionaire
bewegingen, mensen met reusachti
ge godsdienstige ervaring en grote
kennis van alle pauselyke uitspra
ken, zich de laatste tyd hebben ge
zet aan de studie over het wezen van
de Kerk. Maar we moeten daarby
wel goed in het oog houden, dat de
leer der Kerk, die zich sinds 't Con
cilie van Trente op een schiterende
WEERZINWEKKENDE MOORDPARTIJ IN HAAGS TEHUIS
In het tehuis voor ongehuwde moeders „Maris Stella" aan de Schevening-
se weg te Den Haag heeft zich gistermiddag een afgrijselijk familiedrama
voorgedaan. De 48-jarige J. A. M., die 3 augustus op eigen verzoek ont
slag had gekregen als ambtenaar van het ministerie van O. K. en W., heeft
in een vlaag van razernij zijn vrouw en zijn twee dochtertjes om het
leven gebracht en is vervolgens zelf overleden aan de gevolgen van de
verwondingen, die hij opliep, toen hij na zijn slachting uit een acht meter
hoog raam sprong.
Nog twee
gewonden
Sedert januari van dit jaar had
de bijna 24-jarige Erika M. in
„Maris Stella" onderdak gevon-
den, nadat zij bij haar man was
weggelopen. De echtelieden wa
ren reeds van tafel en bed ge
scheiden en een echtscheidings
procedure was reeds aanhangig
gemaakt. De man heeft zonder
ophouden geprobeerd zijn vrouw
bij zich terug te krijgen, maar
deze weigerde zelfs met hem te
spreken. De psychiater van „Ma-
ris Stella", die M. enkele malen
heeft gesproken, had er nooit
enig bezwaar tegen, dat M. zijn
kinderen bezocht. Hij deed dit
dan ook trouw, twee maal per
week.
De man gaf onmiddellijk zuster Van
Werkhoven een slag op de linker
schouder, waarbij zij een wond op
liep van enkele centimeters lengte.
Vervolgens wendde hij zich tot de
21-jarige mevrouw A. E. N. uit Dep
Haag', die met haar baby op de
schoot met zuster Van Werkhoven
had zitten praten. Zij liep een grote
snijwond en een schouderbreuk op
en moest in het NEBO-ziekenhuis
tegenover het tehuis worden opge
nomen. Haar baby bleef ongedeerd.
manier heeft ontwikkeld, ook het
Eerste Vatikaanse Concilie heeft ge
kend. En om de leer der Kerk te be
grijpen, kunnen we het Eerste Vati-
kaase Concilie niet voorbij lopen: dit
is een station op de weg naar Chris
tus, die wij niet mogen overslaan.
En ten tweede dit Tweede Oecume
nische Vatikaanse Concilie, is daar
van nog altpd een voortzetting en
aanvulling. Zonder op deze zaak nu
verder in te willen gaan, voelt de
paus toch behoefte te verwyzen naar
twee documenten, die hy bij deze
studie over de Kerk van bijzondere
betekenis acht.
Dat is in de eerste plaats de en
cycliek „Satis Cognitum", van paus
Leo XIII uit 1896 en vervolgens de
encycliek „Mystici Corporis" van
paus Pius XII van 1943. Documenten
die naar hy zegt ons een omvang-
ryke en zeer heldere leer over deze
goddelijke instelling geven. De paus
trekt daaruit de conclusie, dat wy
allen ons voor alles meer moeten be
ginnen op de Kerk als op het mys
tieke lichaam van Christus. Dit zal
ons niet alleen inwendig persoonlyk
troost geven, maar het zag ons ook
een krachtbron zyn, om onze apos
tolische plicht te vervullen en de
noden van de mensheid tegemoet te
treden.
En passant brengt de paus dan dank
aan al die geleerden, theologen, die
in de laatste tijd door een schat van
wetenschappelijke werken uit ver
schillende theologische scholen de
leer over de Kerk zoveel duidelijker
gemaakt hebben en vooral de ge
scheiden broeders een duidelijker
beeld van de Kerk hebben gegeven.
Hij zegt dat verschillende van die
werken hoge waarde bezitten en van
groot nut zijn.
De paus voegt er echter wel nog
aan toe, dat hy met opzet geen privé-
standpunt in het openbaar wil in
nemen over de leer der Kerk, zoals
die nu in het schema over de Kerk
aan het Concilie is voorgelegd. Hy
wil dat pas doen, wanneer hij op
treedt als voorzitter van het Concilie.
Dat neemt niet weg, dat hy toch
wel van de gelegenheid gebruik wil
maken een paar verwachtingen uit
te spreken,, die hy t.a.v. dit punt, het
Kerkschema, van het Concilie heeft.
Het mysterie der Kerk
De verwachtingen nl. die hy koes
tert, vallen samen met het program
dat hy zich voor zyn pontificaat
heeft gesteld. Hy doet een beroep op
de bisschoppen er kennis van te ne
men en al him medewerking te ver
lenen om dit program te verwerke-
lyken. De eerste vrucht dan die hy
van het nieuwe en verdiepte be
wustzijn van de Kerk verwacht is de
hernieuwde ontdekking van haar le
vende betrekking tot Christus. Onze
betrekkingen tot Christus staan in
het middelpunt van ons hele reli
gieuze erfgoed. Deze levende betrek
king bestaat hierin dat wy zoals St.
Augustinus het zegt, niet slechts
Christenen geworden zyn, maar alle
maal Christus. Daardoor vormen wy
een grote eenheid. Dit mysterie der
Kerk is niet alleen maar een object
van theologische kennis, maar het is
eerst en vooral een feit, dat beleefd
moet worden.
Levende werkelijkheid
Na een schildering van het wezen
der Kerk als mysterie, dat zich in de
zielen der gelovigen voltrekt, zegt de
H. Vader. „Als wy dit besef maar in
de zielen tot leven weten te wekken,
dan zullen alle moeilijkheden waar
op de vak-theologen in de Ecclesio-
logie stuiten, worden overwonnen,
o.a. de vragen hoe de Kerk tegelij
kertijd zichtbaar en geestelijk kan
zijn, hoe zij tegelijkertijd vrij en wet
telijk onderworpen kan zijn, hoe zij
gemeenschappelijk en hiërarchisch
kan zijn, hoe ze al heilig is en nog
altijd op weg is naar heiligheid, hoe
zij tegelijkertijd contemplatief en ac
tief kan zijn enz. Al deze vragen zul
len in het licht van de geloofsleer,
door de ervaring van de levende
Mechanisch
Geheel normaal
Om tien minuten over twee kwam
M. uiterlijk geheel normaal de
babykamer in het sousterrain van
het tehuis binnen, groette, zo ver
klaarde hoofdzuster Van Werkhoven
beleefd en ging by het bedje zitten
van zyn dochtertje Lucia op nau-
welyks een meter afstand van de
zuster. Enkele ogenblikken later
hoorde zij een doffe klap, draaide
zich geschrokken om en zag M. met
de bebloede byl nog in de hand,
terwyl de baby een gapende wond
aan het gezichtje had.
M. leek mechanisch, als het ware
in trance te handelen. Geheel kalm
liep hij de trap op naar de tweede
etage, waar zijn vrouw verbleef. De
bijl had hij evenals voor zijn eer
ste moord weer onder zijn jas
verborgen. Zyn vrouw was alleen
met haar anderhalf jarig oudste
dochtertje Hedwig. M. overviel zijn
echtgenote, terwijl zij in een stoel
zat, en bracht haar enkele dodelijke
slagen toe. Hij maakte hierbij echter
zoveel rumoer, dat zowel bezoekers
als personeel van „Maris Stella" ge
alarmeerd werden. Twee mannen,
de heren Warnar en Bouwmeester
uit Den Haag, snelden toe en zagen
door een raam de laatste fase van
de moordpartij. M. merkte de man
nen op, sloeg een raam stuk en
zwaaide met zijn bijl naar de twee
bezoekers, die ongewapend
niet naar binnen durfden gaan. In
middels was de politie gewaar
schuwd, terwijF de heer Warnar een
stoel pakte en daarmee de kamer,
waar de moordenaar zich ophield,
binnendrong. M. maakte een gooien
de beweging met de bijl, maar de
bijl bleef haken in het gordijn. Di
rect hierop wierp de heer Warnar
zijn stoel, maar deze miste op een
haar na zijn doel.
Allerlaatste
wanhoopsdaad
Na enkele ogenblikken van aar
zeling besloot M. het drama met een
allerlaatste wanhoopsdaad. Hij
sprong uit het raam en kwam te
recht op het tegelpad aan de tuin-
zijde van het tehuis. Twee uur later
overleed hij in het ziekenhuis Zuid-
wal aan de gevolgen van zijn ver
wondingen, zonder meer bij kennis
geweest te zijn. Zijn jongste kind,
Lucia, was inmiddels in het NEBO-
ziekenhuis aan de overkant van het
tehuis overleden, terwijl de vrouw
en zijn oudste dochtertje bijna op
slag dood geweest moeten zijn.
Mislukt huwelijk
De politie deelde mee, dat M. in
1916 te Solo (Indonesië) is geboren
en in 1962 gehuwd is met de 24 jaar
jongere Duitse Erika Sauer uit Bad
Kreuznach. Het huwelijk was een
volslagen mislukking, de verschil
len in leeftijd en nationaliteit kon
den niet worden overwonnen. Nadat
zijn vrouw hem had verlaten, was
M. alleen in zijn huis aan de Melis
Stokelaan blijven wonen. In deze
tijd heeft hij waarschijnlijk het ge
hele schema van zijn gruwelijke
wraakonderneming tot in de details
uitgewerkt, zo deelde de politie la
ter mede.
tecnent van defensie zei nadrukkelijk,
dat het tijdelijk terugtrekken van de
„Maddox" en de „Turner Joy" uit de
Golf van Tonkin niet betekent dat
zij door de Noordvietnamezen waren
verdreven. Er was reeds ruim ander
half jaar lang aldus gepatrouilleerd.
De torpedobootjagers voeren daarbij
met ongeregelde tussenpozen de baai
binnen om daar gedurende een vast
gestelde tijd te patrouilleren en dan
Deel verdwenen
post nu terecht
Een gedeelte van de verdwenen
post van het Britse schip „Mentor",
waarover wy vrijdag berichtten is
weer terecht. Bij het lossen van de
lading werd in het ruim een aantal
stukken teruggevonden.
De politie vermoedt dat de daders
tydens hun werkzaamheden zijn ge
stoord en een gedeelte van de buit
snel hebben weggegooid. De nu ge
vonden stukken hebben geen byzon
der hoge waarde.
REDDINGSDEMONSTR A TIES
TE KATWIJK
Een tijdelijk opschorten van pa
trouille-vaarten door Amerikaanse
torpedobootjagers in de Golf van
Tonkin in de komende dagen zal, zo
hebben Amerikaanse functionarissen
in Washington gisteren gezegd, de
nog steeds ernstige situatie rond Viet
nam wel wat doen afkoelen. Tot dus
ver waren er geen inlichtingen ont
vangen over omvangrijke communis
tische troepen-bewegingen of activi
teit ter zee of in de lucht die op toe
spitsing van de crisis zou wijzen.
In Washington begon men steeds
meer over te hellen naar de mening,
dat de vorige week plaats gevonden
aanvallen van Noord Vietnamese tor-
pedoboten op de Amerikaanse torpe
dobootjagers slechts berustten op on
der de indruk vari ogenblikkelyke
omstandigheden genomen beslissin
gen zonder dat de regering in Peking
er iets mee uitstaande had.
Een woordvoerder van het dep ar-
Een klein half uur hebben de
stad Utrecht en een deel van de pro
vincie gistermiddag zonder stroom
gezeten. Oorzaak van de storing was
een kortsluiting in de centrale Mer-
wedekanaal van het Prinvinciaal en
gemeentelijk Utrechts stroomleve-
ringsbedryf.
In de stad deden de verkeerslich
ten het niet; in de ziekenhuizen werd
overgeschakeld op noodaggregaten.
Op het station en op enkele andere
plaatsen bleven de seinen op rood
staan. Het treinverkeer kreeg enkele
minuten vertraging. De automatische
overwegbomen bij Blauwkapel, in de
drukke weg Utrecht-Hilversum, ble
ven vier minuten dicht.
Ook het radiostation Lopik kreeg
geen stroom meer; de beide Hilver-
sumse zenders verdwenen twee mi
nuten uit de ether voordat de reser
vezender kon worden ingeschakeld.
Binnen nauwelijks een kwartier
tijd is de boerdery van de heer I.
Weidenaar in Merslawier door brand
vernield. Tengevolge van hooibroei
ontstond brand in de schuur. Het vuur
vernielde ook een groot deel van het
woongedeelte van de boerdery. De
opbrengst van ongeveer 8 hectare
hooiland ging geheel verloren. Ook
500 pakken hooi van een buurman
die in de schuur waren opgeslagen
werden vernield.
werkelijkheid van de Kerk opgelost
worden.
Tenslotte zegt de paus, dat wan
neer hy dit allemaal duidelyk heeft
neergeschreven, het voor de buiten
staanders nu wel duidelyk is, wat 't
program van zyn pontificaat prak
tisch is. Hy spreekt er zyn vreugde Onder zeer grote belangstelling, doch rine en de landelijke koninklijke ver
over uit, dat de verwezenlyking van onder zeer slechte weersomstandig- eniging.
dit program eigenlyk in de hele heden werden zaterdagmiddag op het
Kerk al begonnen is, en met vurige Katwijkse strand en boven zee grote De foto Iaat zien hoe een helikopter
ijver wordt voortgezet. Hiermede be- reddingsdemonstraties gehouden door van de marine een brancard met een
sloot het eerste deel van het rond- de Katwijkse reddingsbrigade in sa- uit zee opgepikte „drenkeling" op het
schrijven. menwerking met de Koninklijke Ma- Katwijkse strand neerlaat.
