In 1872 bloeide de plant
de eerste maal in Leiden
DE VICTORIA REGIA WERD VIER MAAL ONTDEKT
OUD-LEIDEN VERTELT VAN TOEN
li een Engelse plantentuin reeds in 1489
WEEKELYCKSE CRONYCKE
Uit de (oude) „Leydsche Courant"
AUGUSTUS 1964
DU LEIDSE COURANT
PAQINA 9
Als zo vele afgelopen laren staat de Victoria Regia, de kqningin
»er waterlelies met de wetenschappelijke naam Euryale Amazo-
(lica, hetgeen haar vindplaats aanduidt, n.l. het uitgestrekte
droomgebied van de Amazone en haar zijrivieren, ook deze zomer
weer in het centrum van de Leidse belangstelling.
Zeer veel belangstellende bezoekers wagen er de avonden van
de bloei gaarna een uur of meer wachten aan om de sneeuwwitte,
later rose en purperen bloem te bewonderen en zich te verbazen
over de ontzaggelijke bladeren, die de watervlakte van de grote
tropenkas in de Leidse Hortus bedekken.
Bijna een eeuw lang is de Victoria Regio „inheems" in de plan
tentuin van de Leidse academie. Leiden was echter niet de eerste
Etad in Nederland, die de bloem vol trots kon tonen. In 1869
loeide ze reeds in de plantentuin te Amsterdam, 10 jaar na de
eerste bloei in Europa.
DANKGEBED VAN
EERSTE VINDER
In 1872 gaf de toenmalige hortu-
daarbij van 't beginsel uitgaande dat doch JV> meter schijnt niet zeld-
het doelmatiger is, al zij het ook dat zaam te zijn. Volwassen bladen kun-
daarmede meerdere kosten gepaard nen een gewicht van 50 kg dragen,
gaan, iets goeds daar te stellen, dan, mits dat gewicht daarop gelijkma-
door te groote bezuininging, eene tig wordt verdeeld,
ondoelmaüge inrigting tot stand te Nog geen vier volle maanden na
brengen. Dank Z(J den Minister Fock, de ontkieming bloeit de plant. Ge-
dank zij Heeren Curatoren onzer mjddeld 26 bloemen kunnen met
Hoogeschüol, is de Leidsche Akade- regelmatige tussenpozen worden
mietuin thans in 't bezit eener in- verwacht,
rigting niet alleen deze prachtige
plant, maar ook Leidens Hooge- de KAS
school waardig." Tot zover onze goe-
4e hortulanus. pyjg september 1870 werd de eer
ste steen van de tropische planten-
EEN BEETJE PLANTKUNDE fe'^nl^gelir^r vTt
JSXiTÏJXSMS "ie f^^i fepa'ald^al wat IX
WVM! Amazonka'een
ten, maar bat duurde tot 1859 eer TtaTÖ vaUende strenge vorsf"strem!
de plantentuin van Amsterdam de iSJ» ming daardoor veroorzaakt in he.
primeur voor Nederland had.
natuurlijke groeigebieden overblij- minf Erdoor veroorzaakt in het
vend is In plantentuinen wordt ze water, waardoor
echter steeds als eenjarige, ieder g P vr°sg ge
,Dank zij een daartoe gedaan voor- jaar uit zaad, in bloei gebracht, ook [Jfff SL.w flT
gl £5 no* zwarte Stift,'V» "mi tot gebruik ^hiS
iende geschiedenis van de ont- ter fock, werd door dezen Staats- voorjaar uitgezaaid en de plant sterft
ekking en de verdere lotgevallen man een Post voor den bouw eener tegen de daarop volgende winter. Jn
van Victoria in Europa op de in die kas voor tropische waterplanten op Leiden zaait men in stekpotjes. De
tijd gebezigde zeer bloemrijke wijze
in ietwat wijdlopige stijl beschreef.
In dat boekje (uit de Rijksuni-
De kas werd in de hortus zelf ont-
vorpen. Het bassin heeft een door-
staatsbegrooting gebracht, die jónge plantjes worden enkele malen me*er- Vanzelfspre-
- - - - icrs Urtnccnrt m rf»™. in bet h»«in kend wordt het water centraal ver-
Welck groot craeckeel stack op
toen men in Ley den hoorde,
dat 't Leydsche vuyl naer Bfiomburgh heenen
moest.
De luyden in de buurt
van Toorenflat en wyder
staecken de kop byeen en met een vlyt soo noest
wierd er geprotesteerd
teeghen wat stanck en rommel,
die daer in Soeterwou de neusen streelen sou.
Er quam een Comitee,
dat voor de saeck gingh wereken
met een protest tot elck, die t hooren wou.
Ick vraegh me nu toch af:
waeromme dat gekibbel,
waergm het Leyd§che vuyl nu plots'lingh naer
een belt?
De grachten van de stad,
die hebben nog wel ruymte
omme te loosen waerop men niet gesteld
en is. De straeten in Suyd-West,
die kunnen nog veel berghen,
maetrassen by de vleet, die kanmen er nogh quyt.
En eer de Cinghels vol zyn duurt oock nogh wel
een tyd.
By sooveel hoopen vuyl in veele Leydsche straeten
heytmen een berghjen meer toch vast niet in de
gaeten;
de leus „Houdt Uw stad reyn"
is toch maer een pasquil.
Maer Noordwyck lacht, dat is nu uyt de brand
nu veel van Leydens vuyl in Soeterwou beland,
dat als een goede buur nogh oover had een pleck
vovr 't bygéharekte vuyl, dat buurman quyt en wil.
de
vervolgens door de beide Kamers verspeend en daarna in het bassin j
werd aangenomen. Toen weldra uitgeplant. Voor dat doel heeft het
Januari 1872 werd de Victoria
KORTE GOLF
De politie van Baden-Baden
heeft donderdag juwelen ter waarde
van 900 000 gulden achterhaald, die
De bekende Britse acteur sir Ce- de vorige maand ten nadele van een
versiteit) lezen we dat de plant voor ble<* dat dit betirag niet toereikend bassin een „kuil", die wordt gevuld R d
lig eerste maal werd ontdekt door ?°u '»n, om die kas m alle opzig- met een groot aantal kruiwagens dJ ge2aaid Deeezadenm^r™
de Duits» kruidknndipp Haenke die ten doelmatig in te ngten, hebben bagger. De plant eist een vry hoge aa„ Ve IL u ■«--*-«*-
in gezelschap van een Spaanse pater Curatoren der Hoogeschool, die reeds temperatuur, n.l. van 80 tot 90 gra- tul gafl r™eneweeS!Ai? SSfa h van 71 ^aar in een ^"dens zieken- tel in deze stad waren gestolen. De
La Cueva en twee inheemse roeiers »?_™Sï!S_ 'f yendigebe- den Fahrenheit De groei is zeer Amsterdamse nlaft had eewoïïien averleden' HlJ had een long" dievegge, een _35-jarige telefomst.
op zoek naar nieuwe planten de Ric
JWamoré of de Ria Grande in Boli
via afvoer.
h van levtfiiuige ue- ucu r etui tuinen, lib gruei is zeer a
zoS'naar nteuwe planten dëTto langstelling in onzen Akademietuin sneL Ongeveer drie maanden na de h juli bloeidlla^e plant TOoTd'ê kW9a1,
- - - - - - - gaven, door eene welwillende en ontkieming heeft de plant reeds dry- 1 L___\ pivoor
van het hotel, was zelf geschrokken
van de grote waarde van haar buit
zeer gewaardeerde bijdrage uit het vende bladeren me? een diameter 52*5 bl0^ °Pende In l934 werd hij in de adelstand ver- en üet deze in het bagagenet in een
-------- - zich n.l. op de achtste van die maand, heven. Later speelde hu o.a. in films achter, waar zij later door
't Was in het eerste jaar on
zer negentiende eeuw dat 'n klei
ne kano, door twee inlandsche
roeijers voortgestuwd, den Rio
Mamoré of Rio Grande in Bo
livia. een van de voornaamste
riviertakken, die zich in den
Ajnazonen-stroom ontlasten, op
voer. In dat brooze vaartuig be-,
vonden zich, behalve het twee
tal roeijers, ook twee Europe
anen."
Men zegt dat Haenke, toen hij de
Victoria genaderd was, in de kano
op z'n knieën viel en een dankge
bed stamelde, ,,'t Is niet onwaar
schijnlijk". tekent Witte er bij aan.
Haenke zelf kon zijn ontdekking
niet wereldkundig maken. Hij stierf
enige tijd later op de Philippijnen
en eerst later vond men in zijn na-
Selaten papieren de vermelding van
e ontdekking. Het duurde tot 1832
dat de plant voor de tweede maal
werd ontdekt, ditmaal door een an
dere Duitser, Poppig. Ongeveer een
jaar later vond onbekend met de
„ontdekking" door Poppig de
Fransman d'Orbigny de plant. Weer
enkele jaren later volgde de vierde
ontdekking, ditmaal door de Engels
man Schomburgk, die op last van
Akademisch fonds, die som aange- van 1meter. De grootste middel-
vuld tot het benoodigde bedrag, lijn kan op 3 meter worden gesteld, woe^'lTjlm ^oUdfdMraT?*
de dertiende juli volgde de tweede als „Richard de derde", „Jood Süs'
Op zaterdag 12 Augustus 1797 wordt geveild het van ouds ge
naamde Logement de Goude Bal, staande en gelegen binnen Leyden,
aan de Noordzyde van de Breedestraat, omtrent de Vrouwesteeg en
uitkomende door zekere poorte of gange op de Bloemmarkt.
14 Augustus 1807 Verkoping in het Dorp Oegstgeest, in de
Herberg de Roode Leeuw, gelegen aan de Straatweg, op Dinsdag,
den 25 Augustus 1807, des morgens ten tien uuren, van een zeer
Groote party Netten, waar onder nieuwe zijde Vink- en Leeuweriks-
Netten, met de Lynen en verder Toebehooren, alsmede een aantal
War- en Val-Vlouwen, Kwartel- en Sleep-Netten, Lyster-Knippen,
Bogen, voorts andere Knippen, Arken en Kooisen, en een geschildert
Hout Vinken-Huis, hetwelk uit een kan genomen worden, en eenige
Jagtgeweeren.
Geboorte en groei van de eerste Vic- woestijnvos."
toria Regia in de Leidse Hortus ver-
„The Winslow tKiy en '„Rommel, dé spoorwegpersoneel werd gevonden.
Aan baronesse Afdera Franchet-
ti, die gehuwd is geweest met da
;p dus wel zeer voorspoedig. De 72-jarige A. van de Zweep filmspeler Henry Fonda, zijn op h«t
En dit was dan in het kort het uit de Simon Stevinstraat in Amster- viifieu(,id vari Rome iuwelen ter
verhaal, zoals hortulanus Witte dit dam is gistermiddag tengevolge van g nn.
nu bijna een eeuw geleden (juli een verkeersongeval om het leven waarde van f 300.000,- ontstolen. i>e
1872) optekende en dat gedrukt en gekomen. De heer Zweep stak op de juwelen waren sinds kort niet meer
uitgegeven werd bij A. W. Sythoff. Gooise Weg, nabij de Duivendrecht- verzekerd- Daar de baronesse nog
De huidige hortulanus, de heer B. se brug, fietsend onvoorzichtig de it iuweien waren ontstolen had
F. Bruinsma, was zo vriendelijk ons weg over. Hij werd aangereden door n°°7 Juwelan waren ontstolen, n«l
toe te staan van dat boekje gebruik een personenauto en was nagenoeg de verzekering ervan maar tentet
te maken voor dit artikel. op slag dood. gedaan.
HET ASSURANTIE-
BEMIDDELINGSBEDRIJF
Van de heer J. A. Vree
burg, goede oude bekende
in deze rubriek, ontving
ik onder meer de volgende
bijdrage:
Dat er in de loop der
jaren veel in Leiden
die niet aan de vrij stellings voor waar- veranderd, heeft u in de
den beantwoorden, zullen aan de ze rubriek kunnen waar-
eisen van de wet assurantiebemidde- nemen. We zullen het nu
jn de staatscourant is een aantal ^oet^n voldoen. In de toekomst de ver-
de Kon. Geografische Maatschappij besiuiten gepubliceerd, waarbij wordt kan het beroep van gevolmachtigde andering en ook de ver
en gesteund door het Engelse goe- bepaald dat met ingang van 1 sep- afient niet meer uitgeoefend worden betering van verschillen-
vernement een reis maakte door tember de volledige toepassing van door degenen die in feite niet over %br"ff*n.
Brits Guvana. Deze vond de Victoria de wet assurantiebemiddeling haar reele volmacht beschikken. -J25SS? «Jf. „Ïfwï"
I- op voorstel hpslna 7al Wriippn poortsbrug. Zoals u op bij-
de bloem als Deslag zal *njgen" gaande foto kunt zien was
de Konink- Voor de wettelijk verplichte in- deze voorheen een draai
de toenmalige schrijving bij tie sociaal economische De Einnaeushof m Bennebroek brug en betrekkelijk smal.
I hppft trictPT-mriPcrein rio 100 Onnofo V>o„ r-,
in de Berbice-i
van Schomburgk kreeg de bloem als
naam „Victoria Regia", de Konink
lijke Victoria,
Engelse vorstin. Latere onderzoekin-
rjiigcisc vu. olm. unUCiraad in het register voor de gevol- beeft gistermorgen de 100.000ste be- Door 't steeds groter wor
gen hebben uitgemaakt dat deze machtigde agenten zullen slechts ma- zoeker geregistreerd. De familie J. dende verkeer op de weg,
naam niet als geslachtsnaam kan keiaars en assurantiebezorgers in van den Nouwland uit Haarlem, was het noodzakelijk, dat
gelden doch de plant door Poppig aanmerking komen die al in register een gezin met twee dochtertjes van deze brug door een nieu-
reeds gegeven naam Euryale Ama- A ingeschreven en die voorts drie en twee jaar, werd als de we en bredere moest wor-
zonica moet blijven dragen, als be- voldoen aan een aantal eisen die J0.0:00®81® verwelkomd. Vorig jaar den vervangen. Er is nu
horende tot het plantengeslacht Eu- waarborgen dat zij het verzekerings- telde de Lumaeushof totaal 80.000 be- een flinke, met mecha-
r ^1.1..j.11 7f)plrpr« Hit ïaar honnl mon ar _i1v.
ryale.
bedrijf vakkundig zullen uitoefenen, zoekers dit jaar hoopt men er nische kracht gedreven op-
Voor degenen die reeds voof 1 sep- 150.000 te krijgen. De hof sluit in haalbrug, voor in de plaats
EERSTE BLOEI IN ENGELAND
tember 1964 als gevolmachtigde agen- oktober,
ten werkzaam waren wordt een soe-
Na veel mislukkingen vernmvaakt Pele overgangsregeling getroffen.
22 VaeLïrS!?g^L7e^0r^a5i In een aantal andere besluiten die
in de beroemde plantentuin van Her ui tee werkt
Kew, later gevolgd door meerdere aer ultSewerKl-
plaatsen, daar vele Engelsen edelen Het effect van de afgekondigde
de grote prijs voor het bezit van de maatregelen is dat zij die in het be
plant er wel voor over hadden. Ook zit zijn van een reële volmacht voor
in Duitsland en België, met name vrijstelling van de wettelijke rege-
in Gent, kreeg men bloeiende plan- ling in aanmerking komen. Degenen
den, wordt de wettelijke regeling na-
Th. J. van der Heijden
lid van de Nederl. Veren, van
Rechtskundige Adviseurs.
Hoge Rijndijk 103a Leiden
Een foto van Gaston Soumaliot, de Kongolese opstande lingenleider. Soumnliot, een felle tegenstander van pre
mier Tsjombe, tracht ziin invloed in Noord-Katanra te versterken.
gekomen. U kunt tevens
zien, dat de huizen aan
de Steenstraat eveneens
heel wat verandering heb
ben ondergaan.
De volgende foto toont
U de draaibrug over de
Rijn- en Schiekade van 't
Noordeindsplein naar de
Haagweg. Er was vroeger
meer scheepvaart op het
water van de Rijn- en
Schiekade dan later. Dat
heeft indertijd geleid tot
het bouwen van 'n nieu
we vaste brug. Het was
ook wel nodig, want tel
kens kwam men voor een
afgesloten brug te staan,
wat vooral zeer ten na
dele was voor de jongens
die de Ambachtsschool
bezochten en die daardoor
nog al eens een keertje te
laat op school kwamen.
Nu daar niet meer zo'n
drukke scheepvaart voor
komt, is het toch wel van
belang, dat deze brug in
een brede vaste brug is
herschapen, wat het druk
ke verkeer op de weg zeer
ten goede komt.
De derde foto laat u
zien de brug over de Nieu
we Rijn van de Water-
steeg naar de Hooigracht.
Dit was een ophaalbrug.
Door de voorgenomen
planning van de grote
verkeersweg .Noord-Zuid'
was het noodzakelijk dat
er ook rekening mee moest
worden gehouden, dat er
Iets aan de bruggen moest
worden gedaan. Vandaar
dat deze brug is afgebro
ken en door de brede vas
te „Gansoordbrug" is ver
vangen.
Voor heden genoeg. Een
volgende keer weer over
iets anders!
J. A. Vreeburg,
Xoeterw. Singel 20.
