OUD-LEIDEN VERTELT VAN TOEN
CORDULA'S
ERFENIS
MAANDAG 15 JUNI 1964
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 2
„Leyden is lijden" was een bekend gezegde in voorbije eeuwen. En niet
ten onrechte! In de loop der eeuwen werd Leiden veelvuldig door rampen
geteisterd: pestepidemieën, uitslaande branden, instortingen van torens
en politieke twisten wisselden elkaar af. De ontploffing van een kruit
schip op 12 januari 1807 was in alle opzichten een catastrofe; zij beroofde
Leiden niet alleen van vooraanstaande burgers, van een van haar mooiste
wijken en van vele eeuwenoude kostbaarheden, maar bracht haar finan
cieel op de rand van de ondergang.
In die dagen was Leiden een stadje zwaar getroffen Leidenaren gewon-
van ca. 40.000 inwoners, die woonden nen.
op een gebied dat zich binnen de
singels en stadswallen uitstrekte. Van HERSTEL EN HERBOUW
een in de 15de en 16de eeuw door
handel, industrie en wetenschap VOOR het opruimen van het puin
bloeiende, belangrijke stad was zij en vele andere werkzaamheden,
veel kosten, feestgedruis en toe
spraken was gelegd hetgeen
echter het enige was wat er te ver-
ALPHEN AAN DEN RUN
AUTO IN BRAND
Mej. E. Z., wonende te Amsterdam,
schrok niet weinig, toen ze vrijdag
morgen omstreeks 7.15 uur rijdende
over de Herenweg te Alphen a. d. Rijn,
ter hoogte van de Kruisweg, achter uit
de motorruimte van haar luxe auto
vlammen hoog zag oplaaien. Zo snel als
ze maar kon zette ze de motor af, zette
de wagen aan de kant en sprong ze zelf
als een veertje van haar zetel de auto
uit. Pogingen, die ze in het werk stelde
om de vlammen te doven lukten maar
slechts in zoverre, dat de brand beperkt
bleef tot de motorruimte en de vlam
men niet oversloegen naar de zit-ruim-
te, waarvan het achtergedeelte vol ge
laden was met verlichtingselementen.
De achterzijde van de auto werd zwSar
beschadigd, de motor raakte onbruik
baar.
De brand was ontstaan doordat de
brandstofleiding was losgeraakt en als
gevolg hiervan de vloeistof op de uitlaat
drupte. De auto moest worden weg
gesleept.
INSTRUCTIE
MOND-OP-MOND-BEADEMING
Onder auspiciën van de R.K. EHBO
„St. Martinus" te Alphen a. d. Rijn is
in de St. Josephzaal een bijzondere bij
eenkomst gehouden, waaraan een uit
gebreide kring dames en heren heeft
deelgenomen.
Het doel van de avond was om in
woord, beeld en daad bekendheid te ge-
in dienst van de universiteit en be- Y?n "n de mond-op-mond-ademhaling.
volking gebouwd. Nu herinnert Het bestuur van ..St Martinus iade
slechts een park, aangelegd op de "le"lng toegedaan dat niet alleen ge.
plek waar eens de huizen werden diplomeerde EHBO ers, maar iedereen
weggevaagd en een sobere blauw- heilzame systeem moet kunnen toe-
------ - passen.
GEVECHTEN
IN MAROKKO
De Marokkaanse strijdkrachten
zijn begonnen met een grote opera
tie tegen de gewapende commando's,
die in Algerië zijn opgeleid en Ma
rokko in het oosten zijn binnengeko
men.
De Marokkaanse minister van bin
nenlandse zaken, Khatib, zei vrijdag
avond in Rabat, dat er negen perso
nen zijn gedood en viei gewond bij
een gevecht in Noord-Marokko tus
sen een gewapende bende uit Algerië
en Marokkaanse strijdkrachten. Dit
gevecht gebeurde dinsdag ongeveer
9 kilometer ten noorden van de Me-
chra Hommadi-dam.
Vier bendeleden werden gedood en
13 gevangen gemaakt. De Marokkaan-
je strijdkrachten verloren vijf doden
en vijf militairen werden gewond.
Dr. M. E. v. d. Steen, de docent van
„St. Martinus" heeft een interessant* en
leerzame inleiding gehouden over de
juiste werking van de ademhalingstech-
geworden tot een naargeestige, wei
nig vermaak biedende, vervallen
werd werkvolk van buiten Leiden
ingevoerd, dat gratis van voedsel
stad met een kwijnende industrie werd voorzien in het Pesthuis. Uit
en een verpauperde bevolking.
grijze herdenkingssteen aan de
ramp die de stad Leiden op de rand
melden viel, omdat" koning Willem van de vertwijfeling en ondergang
I in 1837 had besloten dat het groot- heef* gebracht.
se gedenkteken, ondanks de reeds a
aangebrachte fundementen niet zou Tekening: Het Steenschuur (Ra-, iiieken in heralgemeen en waaraan het
worden geplaatst. penburg) voor de ramp van het vaak schort bij ongevallen in het bij-
In de loop van de 19de eeuw zijn er kruitschip. Rechts de huidige Lode- zonder; hij heeft duidelijk gemaakt in
hoeverre slachtoffers ten opzichte van
de ademhaling een hulpje nodig hebben.
De heer Kersbergen uit Gouda heeft
dit thema aanschouwelijk verduidelijkt
door middel van een demonstratiepop.
Na de theorie hierover te hebben ge
geven "stelde de heer Kersbergen be
langstellenden in de gelegenheid deze
moderne reddingsmethode op de de
monstratiepop praktisch toe te passen.
op de rampplek een aantal gebouwen wijkskerk, toen Saaihal.
Mystère -30: een Paus wenst
Frans-Duitse produktie Athenagoras
De Franse vliegtuigfabriek Marcel beterschap
Toen dan ook het met 37.000 pond
alle delen van Nederland stroomde'' Dassault heeft besloten het proto-
giften in geld of nature binnen. Yan de Mystere-30, een passa-
giersvliegtuig met straalvoortstuwing
De patriarch was donderdag, naar
- 4 Paus Paulus de zesde heeft een nu gemeld werd, ziek geworden. De
buskruit geladen binnenvaartuig van Toch heerste er een half jaar na v00r korte en middelgrote afstand, telegrafische wens tot beterschap ge- paus telegrafeerde: „Tot onze grote
schipper Adam van Schie, hetzij door de ra^P m Leiden nog de grootste dat 40 a 48 passagiers kan vervoeren, zonden aan de oecumenische patri- bezorgdheid vernomen hebbende van
onvoorzichtig omgaan met vuur van armoede; de levensmiddelen die te bouwen samen met de Duitse fa- arch van Constantinopel, Athenago- uw ziekte, vragen wij God met aan-
de vierkoppige bemanning, die zich geruime tijd uit de omgeving van briek Siebel. Het toestel kost zes ras, die hij in januari j.l. op zijn be- drang'u een spoedig herstel te schen-
o Leiden kwamen waren voor de door- miljoen gulden en zal een kruissnel- devaart naar Palestina in Jeruzalem ken en wij verzekeren u van onze
i__;j --- onn km per yur hebben. heeft ontmoet. grote toegenegenheid in de Heer".
bij viering van „Koppermaandag"
«de feestdag voor de ambachtsman- snee Leidenaar niet te betalen. Veel held" varf
aan de drank te buiten was gegaan, van het door steden en instanties
hetzij 'n andere oorzaak, ontplofte geschonken geld werd niet gebruikt
en de lucht invloog, was de ontzet- voor de herbouw, maar ten gunste
ting en verslagenheid onder de Leid- van de machtsuitbreiding van Na-
se bevolking groot. Van de Bogaard- poleon. Hoewel de verwachtingen
tot de Nieuwsteeg, langs de Noord
en Zuidzijde van het Rapenburg, tus
sen de Lodewijkskerk en de Koe-
poortsbrug, langs de Garenmarkt,
omtrent de herbouw op grond van
de door de regering gedane belof
ten hoog waren gespannen, kwam
men de eerste jaren weinig verder
St. Jakobsgracht, Raamsteeg en Koe- dan het ontwerpen van de plannen,
poortsgracht waren er door het ont- De aanwezigheid van ruim 800 fa-
plofte buskruit huizen ingestort, miliegraven in de St. Pieterskerk
muren gespleten en mensen onder heeft de regering doen af2ien van
het vallende puin bedolven. Elders het plan om deze kerk - gezien de
in Leiden hadden de meeste huizen vele beschadigingen - niet meer te
hun ruiten en dakpannen verloren herstellen en hem aan de dienst
en waren 2000 mensen door rond- te onttrekken.
geslingerde balken en glasscherven DE Katholieke kerk aan de Appel
gewond. De voedselvoorraden waren markt was zodanig beschadigd dat
door de glasscherven en het meege- men de bouw van een nieuwe kerk
zogen vuil onbruikbaar geworden wilde gaan bekostigen. Het oog viel
en behoudens het verloren gaan van echter op een gebouw waarvan de
veel stadsschoon door de verwoes- fraaie toren op zeer opmerkelijke
ting van de patriciërshuizen aan het wijze was gespaard gebleven en
Rapenburg, werd er onstelbare scha- dat, oorspronkelijk als St.Jalkobs-
de aangericht aan oude kunstwerken, gasthuis gebouwd, in 1596 onder de
boeken, handschriften en histori
sche gedenkstukken. De Leidse Ho-
naam „Saaihal" tot op de rampdag
een centrum van handel werd. Op
geschool, die toen 4 faculteiten en 17 oktober 1809 kon pastoor Driessen
380 studenten telde, verloor 2 van mede daukzy de ruime subsidie van
haar hoogleraren en tal van beroemde van de koning, de „nieuwe" Lode-
anatomische preparaten. Het aantal wijkskerk met pastorie in gebruik
doden bedroeg 150 200, waarvan nemen.
de meesten pas dagen later onder Inmiddels waren de puinhopen moei-
het puin werden weggehaald.
zaam weggewerkt en was het braak-
Koning Lodewijk, die ten tijde van liggende terrein bouwklaar gemaakt,
de ramp in Den Haag verbleef, spoed- Verder kwam men echter niet. An-
de zich met een klein gevolg ter- dere belankrijke gebeurtenissen
stond naar Leiden om zich op de kregen in de loop der tijden de aan-
hoogte van de situatie te stellen. Niet daaht; de ramp raakte in de verge-
alleen door belonken te zetten op telheid en de vlakte lag daar als
elk gered mensenleven en het ter een plek van heerlijke ontspanning
beschikking stellen van sommen voor de schooljeugd. Het was danook
gelds ter leniging van de eerste nood, met enige bitterheid dat „DE
maar ook door het huisvesten van LEYDSE COURANT" 50 jaar na
ouderloos geworden kinderen in
woning aan de Oude Vest en het or
de ramp constateerde, dat er zowel
van de herbouw niets was gekomen,
ganiseren van een collecte voor Lei- als wel van het plaatsen van de her
den in het gehele land heeft hij in denking sobelisk, waarvan de eerste
die dagen de sympathie van de steen toendertijd met uitzonderlijk
4 etherklanken
DINSDAG 16 JUNI 1964
HILVERSUM 1 402 m. 746 kc/s.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtend-
gym. 7.20 Lichte gram. VPRO: 7.50
Dagopening. AVRO: 8.00 Nieuws. 8.15
Lichte gram. 9.00 Ochtendgym. 9.10
De groenteman. 9.15 Klass. kamer-
muz. (gr.). 9.35 Waterstanden. 9.40
Morgenwijding. 10.00 Arbeidsvitami
nen (gr.). 10.50 Voor de kleuters. 11.00
Nieuws. 11.02 Voor de zieken. 12.00
Licht instrumentaal ensemble en
zangsolisten. 12.20 Regeringsuitzen
ding: voor de landbouw. 12.33 In-
sturmentaal ensemble en zangsoliste:
lichte muziek. 13.00 Nws. 13.15 Mé
dedelingen, eventueel actueel of gr*
13.25 Beursberichten. 13.30 Lichte or
kestmuziek en zangsoliste. 14.00 Voor
de vrouw. 14.40 Schoolradio. 15.00 Ne
derlands Koorfestival 1964. 15.20 Het
kan niet altyd kaviaar zijn, hoorspel
(5). 16.00 Nieuws. 16.02 Klarinet en
piano: mod. muz. (stereofonische uit
zending). 16.30 Voor de jeugd. 17.30
New York Callnig. 17.35 Lichte gram.
voor de tieners. 18.00 Nieuws. 18.15
Eventueel actueel. 18.20 Lichte ork,-
muz. met zang. 18.55 Gesproken brief
uit Parijs. 19.00 Muziek is troef: ge
varieerd muzikaal programma. 20.00
Nieuws. 20.05 Fragmenten uit de ope
ra Fortunio (gr.) 21.00 De geschiede
nis van een boek, literair klankbeeld.
21.30 Program over de zangeres Le
na Home. 22.00 Moderne kamermuz.
22.30 Nws. 22.40 Actualiteiten. 23.00
Mexicaanse muz. (gr.). 23.55-24.00
Nieuws.
HILVERSUM n. 208 m. 1007 kc/s.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Morgenge
bed. 7.15 Lichte gram. 7.55 Overwe
ging. 8.00 Nieuws. 8.15 Lichte' gtam.
8.50 Voor de huisvrouw 9.40 School
radio. 10.00 Vor de kleuters. 10.15
Lichtbaken, lezing. 10.25 Moderne
Franse ork.werken (gr.). 11.00 Voor
de vrouw. 11.30 Lichte gram. 11-.5.0
Volaanvooruit, lezing. 12.00 An
gelus. 12.04 Licht ensemble. 12.30
Mededelingen t.b.v. land- en tuinb.
12.3 Voor de boeren. 12.45 Platen-
nieuws. 12.55 Katholiek nieuwe. 13.00
Nieuws. 13.15 Lichte gram. 14.00 Voor
de plattelandsvrouwen. 14.10 Draai-
orgelmuziek (gr.). 14.30 Lichte gram.
15.30 Als de dag van gisteren, klank
beeld. 16.0 Voor de zieken. 16.30 U
hebt voorrang, godsdienstig program.
17.00 Voor de jeugd. 17.50 Regerings
uitzending: Publiciteitsmedia in de
Nederlandse Antillen, door Auke
Clo. 18.00 Verzoekprogramma voor
de jeugd (gr.). 18.20 Uitzending van
de Boerenpartij. Tot U spreekt mr. dr.
A. Zeegers. 18.30 Licht ensemble.
18.50 Van klanten en wanten weten,
lezing. 19.00 Nieuws. 19.10 Actuali
teiten. 19.25 Lichte ensembles (opn
20.00 Radiokoor, -kamerork. en zang-
solsiten: klassieke muz. 20.45 Slot-
concert van het Internationale Con
cours Koningin Elisabeth te Brussel.
22.00 Klass. gram. 22.20 Actualiteiten
of gram. 22.50 Boekbespreking. 22-30
Nieuws. 22.40 Liedjes. 23.10 Lichte
gram. 23.55-24.00 Nieuws.
TELEVISIEPROGRAMMA'S
AVRO: Voor de jeugd. NTS: 20.00
Journaal. AVRO: 20.20 In AVRO's
Televizier. 20.40 Confrontatie: Prima
ry, documentaire film over de voor
verkiezingen in de Ver. Staten. NTS:
21.15 Theater Domino: Franse chan
sons. 22.20-22.25 Journaal.
Experimentele uitzendingen op het
tweede net (kanaal 27). NTS: 20 20
De wonderbaarlijke reizen van Ju
les Verne, film. 20.40-22.10 no. .880,
speelfilm.
doorLeni Behrendt
25)
Hilda had gelijk! Het leven gaat
verder en hoe meer werk ik krijg,
hoe beter, want werken is het enige
middel om te vergeten. Heb je over
geschakeld naar mijn bureau?
Nee, ik zei de heer Droysen dat
je hem terug zou bellen. Goed zo?
Ja, tante.
Moed, jongen, trooste ze hem,
hem als een moeder over de haren
strelend. Je hoeft je over je tranen
tegenover je tante niet te schamen,
want je weet dat ze van je houdt als
van een eigen zoon. Wie verdriet
heeft, heeft recht om te huilen. En
nu ga ik maar heen.
Ga nog niet weg, ik heb je nog
nodig.
Adele ging daarop tegenover haar
neef zitten. Hij draaide het nummer
enluisterde dan naar de stem aan
de andere kant van de lijn, zonder
deze eenmaal te onderbreken. Te
oordelen naar hetgeen zich op zijn
gezicht afspeelde, kon Adele wel ver
moeden, dat het belangrijk was.
Ongelovigheid, angst en bezorgd
heid weerspiegelden zich om beurten
in de trotse gelaatstrekken van de
graaf, die zwaar en moeilijk ademde.
Zijn stem h^d een vreemde klank,
toen hij zei:
Ik kom dadelijk.
Hij legde de hoorn neer en zei
kort:
Gerdia is bij Droysen.
Wat.wat zeg je?
Dat ze bij Droysen is! herhaal
de de graaf. Meneer Droysen heeft
haar op het stationsplein aangetrof
fen, verkleumd en verward. Ze mis
te de morgentrein, zodat ze tot 's mid
dags zou moeten wachten. Daarom
stelde Droysen haar voor haar mee
te nemen naar zijn woning. Hij belde
me op om me te vragen of ik het weg
gevlogen vogeltje zoals hjj zioh
uitdrukte wenste te halen.
Loop niet te hard van stapel
Odiel!
Wees gerust. Maar ik laat me
voortaan geen minuut langer om de
tuin leiden. Zü zal zich moeten ver
antwoorden, goedschiks of kwaad
schiks. Rijd niet naar huis tante
Adele. Blijf bier wachten tot ik te
rug ben.
Zoals je wenst.
Hij snelde de deur uit en Adele
keerde terug bij Hilda, die haar met
twee grote ogen aanstaarde.
Je ziet er zo ernstig uit, Adele.
Daarvoor heb ik alle reden, zei
deze en ze liet zich afgemat in een
stoel vallen. De jongen is er zo onder
de indruk van, dat mijn hart breekt
als ik naar zijn gezicht kijk. En nu
ga ik jou vertellen, waarom Droysen
heeft opgebeld Gerdia is daar.
Wat? stamelde Hilda totaal over
stuur. Daar heeft ze dus haar toe
vlucht gezocht.
Maar niet uit zichzelf! verbeter
de Adele Hilda's zienswijze.
Daarop vertelde ze wat er voorge
vallen was en besloot met een eigen
commentaar:
Dat meneer Droysen precies op dit
ogenblik aan het station moest pas
seren!
Ik hoop dat Odiel het arme meis
je niet al te hard zal aanpaken.
Als ze het verdiend heeft, dan
zal mijn neef haar vast en zeker niet
ontzien, meende de barones, waarop
Hilda in een stortvloed van tranen
uitbrak.
Graaf Tronders-Trollenstein werd
door boer Droysen opgewacht.
Heer graaf, wat een jammerlijke
gebeurtenis, begon hij bezorgd. Ik
heb zo de indruk dat ze haar eigen
hart heeft proberen te ontvluchten.
Ik hoop het, mijn bestel
Heer graaf het is toch maar...
juffrouw Wachters. En als u. wat
zal er van ons hier geworden zijn
op Trollenstein? Zo'n goede meester
als u, zullen we nooit meer vinden.
Geen schrik, Droysen, mijn erf
goed verlaat ik nooit, nooit!
Maar de liefde, heer graaf, de
liefde is sterk.
Ik moet eerst en vooral met
juffrouw Wacht spreken. Ik begrijp
u niet waarom haar naam u niet be
valt, Droysen.
Heer graaf, dat weet u immers
net zo goed als ik. Zal ik u aanmel
den?
Liever niet. Waar kan ik haar
vinden?
In de woonkamer.
Dank u.
Gerdia was eerst verlamd van
schrik en ontzetting toen ze de graaf
zag. Ze wilde wegrennen.
Blijf hier! riep een autoritaire
stem. U komt hier niet eerder bui
ten, voor u me verklaard hebt, waar
om u Trollenstein bent ontvlucht, gra
vin Wachters van Frodebach!
In 's hemelsnaamu bent op
de hoogte
Inderdaad! Hij trok een stoel bij
en ginig vlak tegenover Gerdia zitten.
Hoe ik het te weten ben gekomen,
vertel ik u later wel misschien ook
niet, dat hangt van ons onderhoud
af. Nu wens ik alleen de reden te
kennen, waarom u er zo hals over
kop vandoor is gegaan?
Ik ik kan u dit niet vertel
len, heer graaf, zei ze, maar Odiel
bleef onverbiddelijk.
Gravin, omwegen zuillen niet ba
ten, ook al kijkt u me nog zo sme
kend aan. Ik wil eindelijk klaar
heid! Zeg eens, heeft iemand u
kwaad gedaan op het kasteel?
Neen, op Trollenstein was ieder
een erg lief voor me.
Vooral tante Hilda, niet waar?
Ja, heer graaf.
En u gaat er zo maar vandoor,
hoewel u wist, dat u voor Hilda alles
betekende.
Ik kon niet anders doen, zei ze,
vertwijfeld de handen wringend. Ik
zou voor mezelf alle achting verlo
ren hebben, indipn ik nog verder
zou profiteren van uw gastvrijheid,
na hetgeen ik te weten kwam.
Haha, we naderen ons doel. Wat
kwam u te weten, gravin?
Dat daarmee
Gravin, ik waarschuw u, indien
u zich achter een muur van trots
wilt verschansen, zal ik die onverbid
delijk steen .voor steen afbreken.
Als u me daarentegen in alle eerlijk
heid wilt vertellen waarom u mijn
kasteel ontvlucht bent, dan beloof ik
u op mijn woord dat ik u zal hel
pen.
Ik ben uw hulp niet waard.
En waarom niet, gravin?
Omdat men u op een schande
lijke manier in een valstrik wilde lok
ken en mij daarbij als als werk
tuig heeft gebruikt.
Wist u van de zaak iets af,
gravin?
Neen! Ze maakte een afwerend
gebaar. In dat geval zou ik npoit
naar Trollenstein gekomen zijn. Dat
zweer ik bij alles wat mij heilig is
Hm u hebt het dus van tante
Hilda vernomen?
Neen. Ze had me veel te lief
om mij verdriet aan te doen. Overi
gens is ze zelf niet op de hoogte.
Nou. hoe kwam u het dan te
weten?
Door een brief. Of beter gezegd
door enkele krabbels.
Wie. wie was deze krabbe
laar?
Tante Cordula!
Gravin, ik geloof dat ik alles
begin te begrijpen. Had u dan geen
vermoeden van het bestaan van dit
briefje?
Neen, Het stak in een tasje, dat
tot de nalatenschap van tante Cordu
la behoorde.
(Slot volgt)
