Maansverduistering van 24 juni zal veel
aan het licht moeten brengen
HOE DIK LIGT HET STOF?
beter een CANON in de hand...
P.IJDAG 12 JUNI 19t^
Dfi LEIDSE COURANT
FRIENDSHIP VOOR BELANGSTELLENDEN
PASTOOR VAN DIJK (LISSE)
VEERTIG JAAR PRIESTER
In de nacht van woensdag 24 op donderdag 25 juni a.s. zal de maan
feheel in de schaduwkegel van de aarde duiken en daardoor ver-
uisterd worden. Even na middernacht, om 00.10, schuift de ooste
lijke (linker-) maanrand de schaduw binnen. Gedurende ruim een
uur raakt de maan meer en meer beschaduwd, tot hij om 01.16 vol
ledig verduisterd is. Tegen drie uur (02.57) eindigt de totale ver
duistering, waarna geleidelijk het licht op onze nachtvorstin zal
terugkeren. Tegen vier uur 's ochtends bevindt zich alleen nog het
meest westelijke (rechter) deel van de maan in de aardschaduw.
Van het einde van de verduistering (04.03) zullen we in Nederland
echter niet veel meer kunnen waarnemen omdat hier om 04.20
reeds de zon opkomt en even later (04.30) de maan ondergaat.
MAAN-ZON
Het is natuurlijk geen toeval dat
deze laatste twee tijdstippen (zons
opkomst en maansondergang) vrij
wel samenvallen: wil de maan .zich
in de schaduw van de aarde bevin
den, dan zal hij van ons uit gezien
pal tegenover de zon moeten staan,
d.w.z. ondergaan als de zon opkomt.
Anders gezegd: maansverduisterin
gen (ook wel „eclipsen" genoemd)
treden slechts op bij volle maan. Im
mers alleen wanneer de maan, die
zelf geen licht geeft, recht tegenover
de zon aan de hemel staat, zien wij
hem vol verlicht.
Dat er niet bij iedere volle maan
een maansverduistering optreedt,
wordt veroorzaakt door het feit, dat
de baan van de maan om de aarde
en die van de aarde om de zon niet
precies in hetzelfde vlak liggen. De
maan gaat daarom meestal boven-
of onderlangs de aardschaduw en
slechts zelden erdoor.
DIT JAAR TWEE
Dit jaar, in 1964, zal dit laatste
toevallig tweemaal het geval zijn:
ook in de nacht van vrijdag 18 op
zaterdag 19 december a.s. zal de
maan totaal verduisterd worden en
deze verduistering is vanuit ons land
bij heldere hemel eveneens goed
waar te nemen. In tegenstelling met
de verduistering van 24/25 juni,
waarbij de maan laag aan de hemel
staat, zal tijdens de eclips van 18/19
december 1964 de maan zeer hoog
aan de hemel prijken. Ook dit is
geen toeval: de verduisterde maan,
die precies tegenover de zon aan de
hemel staat, gedraagt zich omtrent
midzomer (22 juni) als de mid win
terzon (laag aan de hemel) en om
trent midwinter (22 dec.) als de mid-
zomerzon (zeer hoog aan de hemel).
WETENSCHAP
Wetenschappelijk gezien is het be
lang van een maansverduistering niet
zo groot als dat van een zonsver
duistering. Maar toch is er bij een
maansverduistering een unieke ge
legenheid iets meer te weten te ko
men van de gesteldheid van de
maanbodem, wat van groot belang
kan zijn voor het welslagen van het
project Apollo (de tocht van 3 men
sen naar de maan omstreeks 1970).
Het blijkt nl. uit metingen, voor
het eerst in 1927 verricht door Pettit
en sindsdien voortdurend bevestigd,
dat tijdens een eclips de tempera
tuur van het maanoppervlak in korte
tijd honderden graden C daalt. Na
tuurlijk volgt hieruit, dat de maan
geen atmosfeer heeft dit was ove
rigens al veel eerder en langs an
dere wegen vastgesteld maar be
langrijker is, dat hiermee het grote
warmte-isolerend vermogen van de
maanbodem is aangetoond. Zou die
isolatie nl. niet zo perfect zijn, dan
zou er vanuit de dieper gelegen la
gen van de maan een warmtetoevoer
naar het oppervlak plaats vinden,
waardoor de daling van de tempera
tuur aldaar veel langzamer zou ge
schieden.
HOE DIK LIGT HET STOF
Wat moeten wij ons voorstellen
van de isolerende „deken", die over
de gehele maanbodem ligt uitge
spreid? Er wordt gedacht aan een
laag vulkanische as of meteoor-stof,
een poederachtige substantie dus.
Maar de schattingen van de dikte
van deze laag lopen nogal uiteen.
Sommigen menen, dat de dikte
slechts enkele millimeters kan bedra
gen, anderen spreken daarentegen
van een laag van enkele meters
dikte. In verband met de mogelijk
heid van het laatste heeft men be
sloten, het ruimteschip Apollo uit te
rusten met meterslange uitschuifbare
sprieten (een soort „insectenpoten"),
zodat de ruimtevaarders, die over
een jaar of vijf op de maan zullen
landen, niet onder het stof bedolven
zullen worden.
RODE KLEUR
Tijdens een totale maansverduis
tering wordt de maan meestal niet
volkomen onzichtbaar; hij verkrijgt
daarentegen een donkere dieprode
kleur, die wordt veroorzaakt door
een weinig licht, dat (in de aard
atmosfeer afgebogen) de maan „om
een hoekje" weet te bereiken. Hoe
wel de helderheid van de maan dan
afneemt tot ong. 0.01% van de nor
male waarde tijdens volle maan,
blijft er meestal toch duidelijk een
donkerrode schijf zichtbaar.
STOF
Meestal, want het stofgehalte van
onze dampkring bepaalt hoeveel
licht er precies op de maan valt. Zo
Tijdens de beweging van de maan
om de aarde en die van de aarde om
de zon wordt de volle maan bij A
niet verduisterd, bij B wel.
gebeurde het bij de laatste totale
maansverduistering op 30 december
1963 (die in Nederland helaas on
waarneembaar was), dat de maan
vrijwel geheel onzichtbaar werd. De
kleur van de maan was toen niet
donkerrood maar donkergrijs. Onge
twijfeld hing dit samen met de uit
barsting van de vulkaan Goenoeng
Agoeng op Bali in het voorjaar van
1963, waarbij een grote hoeveelheid
stof in onze atmosfeer werd geslin
gerd.
Dat dit stof in enkele maanden
door luchtstromen de gehele aarde
was rondgevoerd, blijkt wel uit het
feit, dat wij hier in Nederland even
als overal ter wereld in de afgelopen
herfst konden genieten van buiten
gewoon fraaie, zeer kleurrijke avond
en ochtendschemeringen. Vooral in
oktober 1963 was de hemel elke
avond een half uur na zonsondergang
opvallend helder rood getint, door
dat een stoflaag op ruim 20 km.
hoogte het licht van de voor ons
reeds ondergegane zon terugkaatste.
PLANETARIUM
In het Zeiss-Planetarium (Den
Haag) is het o.m. mogelijk de ver
schijnselen, die zich bij de komende
eclips zullen voordoen in versneld
tempo zeer nauwkeurig te demon
streren. Het Planetarium wil echter
ook zijn bezoekers de ogen openen
voor de schoonheid van de sterren
hemel en doet dit op de volgende
wijze.
GEEN RISICO
Om het risico van bewolking, die
te dikwijls reeds het met eigen ogen
aanschouwen van een verduistering
onmogelijk heeft gemaakt, uit te
sluiten, zal er na een inleidende de
monstratie die om 22.30 begint, ge
legenheid zijn, deel te nemen aan
een vliegtocht van een uur per Fok
ker Friendship, die op initiatief van
het Planetarium vanaf het vliegveld
Zestienhoven tot 6000 meter hoogte
zal opstijgen. Tijdens de vlucht zal
er een deskundige uitleg worden ge
geven.
Deze serie foto's geeft een beeld
van de gedeeltelijk verduisterde
maan, zoals deze te tien zal zijn om
resp. 00.33, 00.47 en 01.12 uur Mid-
den-Europese (de in Nederland ge
bruikte) tijd.
Ook bij heldere hemel zal dit in
verband met de lage stand van de
maan een groot voordeel opleveren:
op deze hoogte bevindt zich n.l. reeds
de helft van de atmosfeer onder ons,
de helft die meestal zeer ondoorzich
tig is door rook, stof, waterdamp en
industriegassen.
VLIEGTOCHT 1
Van 00.45 tot 01.45 zal het toestel
in de lucht zijn, zodat de deelnemers
aan deze „maanvlucht" het laatste
half uur van de gedeeltelijke ver
duistering en het eerste half uur van
de totaliteit kunnen gadeslaan. Een
dergelijke vlucht zou bij de verduis
tering van 18/19 december op grote
bezwaren stuiten: er is in die tijd
grote kans op mist en de maan staat
zeer hoog aan de hemel, zodat waar
neming vanuit een vliegtuig bijzon
der moeilijk wordt. Verder zou de
tocht op een zeer ongunstig tijdstip
(omstreeks drie uur 's nachts) moe
ten plaatsvinden. Bij de komende
verduistering zal ons daarom tot 1975
de laatste gelegenheid worden gebo
den om een volledige maansverduis
tering te aanschouwen.
Voor nadere inlichtingen over de
demonstratie en de vliegtocht kan
men zich in verbinding stellen met
het Zeiss-Planetarium, Wagenstraat
37, Den Haag, tel. 070-184466.
Korporaal verdronken
De 27-jarige korporaal-cmaahinist
P. H. J. Clerx uit Vlissingen, die
vorige week in de nacht van woens
dag op donderdag aan boord van Hr
Ms jager „Rotterdam" in de haven
van Lissabon werd vermist, is inder
daad, zoals men al vermoedde, veron
gelukt. Zijn stoffelijk overschot is
nabij Lissabon aangespoeld. Vermoe
delijk is de korporaal-machinist door
het nachtelijk duister misleid en
overboord gevallen. De heer Clerx
was gehuwd en vader van drie kin
deren.
Pastoor P. A. Tweehuysen (Roelofarendsv.)
gaat zilveren priesterfeest vieren
De gemeente Ailkemade kent, zo
als algemeen bekend geacht mag
worden, zes dorpsgemeenschappen.
Een daarvan Roelofarendsveen, ook-
wel residentie van Alkemade ge
noemd, heeft twee parochies nl. de
oude parochie „St. Petrus Banden"
en de nieuwe parochie „Maria Pre
sentatie" Alkemade. Van deze laat
ste is pastoor P. A. Tweehuysen de
parochieherder en al is hij de jong
ste pastoor in dit gebied, toch mag hij
zich de enige pastoor noemen die aan
zijn parochie de benaming Alkemade
mag toevoegen. En al is pastoor P. A.
Tweehuysen nog maar een jaar in
deze parochie werkzaam, toch is diit
voldoende geweest om zich bij zijn
paroohianen bemind te maken. Wij
weten dat wij hem geen dienst be
wijzen als wij tot vermelding van
zijn kwaliteit overgaan, die hier
toe geleid hebben. Wij zijn er echter
van overtuigd dat dit voldoende uit
de verf zal komen bij de viering van
zijn zilveren priesterfeest op zater
dag en zondag a.s.
Pastoor Tweehuysen, geboren te
Overveen, was achtereenvolgens ka
pelaan te Monster, Langeraar, Am
sterdam, Berkel en Lisse, waarna hij
tot pastoor benoemd werd in de pa
rochie Maria Presentatie te Roelof
arendsveen.
Het programma voor de viering
van zijn zilveren priesterfeest is als
volgt: zaterdag 13 juni te 18.45 uur
blijde inkomst op het Pastoor Onel-
plein, verwelkoming door de burge
meester, défilé van de sportvereni
gingen, bruidjes, schoolkinderen en
andere parochianen. 19.00 Welkomst
lof en 19.30 in de aula van de Sint
Jozefschool aanbieding van het pa-
rochiegeschenk door de leden van
het parochieel feestcomité.
Zondag 14 juni': 10.00 Plechtige
Hoogmis uit dankbaarheid, om 11.30
tot 13.00 uur receptie in de aula van
de St. Jozefschool, om 19.00 uur
plechtig Danklof.
DR. VONDELING
STELT VRAGEN
OVER BANKFUSIES
De socialistische fractieleider in de
Tweede Kamer, dr. ir. A. Vondeling,
9telt zich voor de volgende week
mondelinge vragen te stellen aan de
minister van Financiën, prof. dr. H.
J. Witteveen, over de voorgenomen
fusies van de handelsbanken. Het be
treft hier de voorgenomen samen
smeltingen van de Ned. Handel Mij
en de Twentse Bank en die van de
Amsterdamse Bank en de Rotterdam
se Bank.
Zaterdag en zondag is het feest
voor katholiek Lisse. Pastoor G. W.
J. van Dijk, de herder van de Maria-
parochie, viert dan zijn veertigjarig
priesterfeest. De jubilaris zelf zou
het allemaal veel liever zo maar stil
letjes laten passeren, maar daar voe
len zijn parochianen niets voor. Pas
toor Van Dijk is bijzonder gezien in
Lisse. Ook bij de niet-katholieken.
Het is dan ook een man, die met
iedereen kan opschieten en wars is
van alle gewichtigdoenerij. En dat hij
een opgeruimd karakter heeft, dat
behoeft men niet te vertellen. Dat
kan men onmiddellijk aan hem zien.
Zaterdagmiddag zal hij aan de
grens der gemeente feestelijk worden
ingehaald en naar het parochiecen
trum worden gereden. Daar zal hij
o.m. worden toegesproken namens
het gemeentebestuur. Zondagmorgen
is er een plechtige Hoogmis met een
feestpredikatie, 's Middags is er re
ceptie.
KAPELAAN
De jubilerende pastoor is thans 63
jaar. Hij werd geboren in Poeldijk.
In 1924 werd hij priester gewijd in
de St. Bavo-kathedraal te Haarlem
en werd vervolgens benoemd tot ka
pelaan in Nederhorst den Berg, twee
jaar later volgde zijn benoeming tot
kapelaan te Overveen en in 1929
trok hij naar Rotterdam als kapelaan
van de St. Laurentius-parochie. In
september 1933 werd hij geroepen
om te gaan arbeiden in de parochie
van O.L. Vrouw van de H. Rozen
krans te Haarlem en vervolgens in
de H. Hart-parochie te Amsterdam.
Daar was hij enige tijd waarnemend
pastoor en had hij tevens de zorg
voor het geestelijk welzijn van de
katholieken, die opgenomen waren
in het Wilhelminagasthuis.
PASTOOR
Op 21 juli 1945 volgde zijn benoe
ming tot pastoor in Cocksdorp op het
eiland Texel. De kerk was door oor
logshandelingen zwaar beschadigd.
De pastoor van Cocksdorp ondervond
trouwens nog meer naweeën van de
oorlog: hij vond in zijn parochie ook
het kamp van gedetineerden. Vijf
jaar bleef hij op het eiland. Toen
kreeg hij bericht dat zijn arbeids
terrein in het vervolg in Waddinx-
veen zou liggen.
Op 1 november 1958 begon hij zijn
werk in de toen enkele jaren oude
Maria-parochie, met een geheel nieuw
centrum: kerk, kleuterschool, lagere
school, ULO, enz. Een parochie met
een snel groeiend aantal gelovigen.
Pastoor Van Dijk heeft zijn ver
antwoordelijke taak in Lisse met
vreugde aanvaard en verricht. Hij
toonde zich een herder pur sang en
het eerste kwade woord moet van
pastoor Van Dijk nog gesproken wor
den. Ondanks zijn 63 jaren, heeft hij
altijd nog iets van het vrolijke, van
het jongensachtige zouden we haast
zeggen, dat iedereen zo aantrekt.
RONDRIT
Zoals gezegd zal de jubilerende
priester zaterdagmiddag een rondrit
door een deel van het dorp maken.
Zijn parochie reikt over de gemeen
tegrenzen heen, de Lisserbroekers
(gemeente Haarlemmermeer) komen
n.l. in Lisse ter kerke. Daarom be
gint de rondrit in de Lisserbroek.
Om kwart voor zes zal hij op de
hoek van de Lisserdijk-Lisserweg
welkom worden geheten door een
comité, dat de feestelijkheden orga
niseert. De heer H. P. Akerboom zal
de woordvoerder zijn. Men zal daar
echter meer Lissers zien dan alleen
de comitéleden. Aan de rijtoer ver
lenen n.l. ook vele jeugd- en sport
verenigingen hun medewerking, on
der meer de atletiekvereniging „De
Spartaan", de KAJ, de gymnastiek
vereniging Klimop, ruiters van „St.
Hubertus", verkenners, gidsen, ka
bouters, enz.
De rondrit zal ongeveer een uur
in beslag nemen. De aankomst in het
Nassaupark is gepland op kwart voor
zeven. Hier zal de jubilerende pries
ter welkom worden geheten namens
het gemeentebestuur.
Door een haag van bruidjes zal
pastoor Van Dijk de kerk betreden.
Kapelaan v. d. Beek zal hem hier
namens alle parochianen van harte
gelukwensen met zijn veertigjarig
jubileum. Hierna volgt een kort Lof.
Zondagmorgen om tien uur wordt
een plechtige Hoogmis opgedragen.
De feestpredikatie zal worden ge
houden door de zeergel. weleerwaar
de heer J. Bergen. Diaken is pater
A. v. d. Berg en subdiaken pater A.
Schoone.
De receptie voor genodigden wordt
's middags van twee tot kwart voor
drie gehouden en daarna zullen alle
parochianen men verwacht dan
ook de jongeren gelegenheid krij
gen hun herder te complimenteren.
Om vijf uur is er een plechtig Lof;
de pastoor zal dan een dankwoord
spreken.
Vervoerders tegen
maandagsluiting
De NOB Wegtransport, waarin he
merendeel van de Nederlandse weg
vervoerondernemers is georgani
seerd, volgt met verontrusting het
streven van bepaalde branches in de
detailhandel (o.a. de textielzaken)
tot sluiting op Maandag. In brieven
aan de verschillende middenstandsor
ganisaties, aan de EVO en aan het
hoofdbedrijfschap detailhandel, heeft
de NOB Wegtransport gewezen op de
grote moeilijkheden, die voor de
vrachtautodiensten (lijndiensten, bo
dediensten) ontstaan als de maan
dagsluiting inderdaad doorgang
vindt.
Komt er een maandagsluiting in
een belangrijk deel van de detailhan
delszaken, dan zal dit tot gevolg
hebben, dat de diensten willen zij
dezelfde hoeveelheden goederen
kunnen verwerken als vroeger, ver-
voermateriaal en personeelsbestand
moeten uitbreiden. De exploitatie
kosten worden daardoor nog ongun
stiger beïnvloed. De vrachtauto-
dienstondernemers hebben reeds te
maken met ochtend- en middagslui
tingen van allerlei bedrijven en za
ken op verschillende dagen van de
week.
De NOB Wegtransport vraagt aan
de organisaties, de EVO en het
hoofdbedrijfschap om hierover ge
zamenlijk overleg te plegen.
Op een onbewaakte overgang
in Ruurlo is gisteravond de 7-jarige
Jan Halfman uit deze plaats tegè:i
de trein gereden. De jongen was op
slag dood. De trein had enige vertra
ging.
voor perfekte foto's
gaarne nog
^^anonët"
I junioTBI
Imp. N.V. BORSUMIJ-WEHRY OEN HAAS
(Advertentie)
