Voor het stelen van groente naar
Galgeveld aan de Lage Morsweg
MET ULTRA-WASWERKING,
WU WETEN HET..
Laten we wèl wezen
DE NIEUWE LEIDSCHE COURANT
EN DE OECUMENE
VRIJDAG 8 MEI 1964
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 18
BONT ALLERLEI IN LEIDS JAARBOEKJE 1964
Onder hoofdstuk:
Leidse fotografen
Het Leids Jaarboekje, dat deze week
van de pers gekomen is, bevat ook
dit jaar een verscheidenheid van ar
tikelen, die beslist niet alleen bepaald
is door „geschiedenis en oudheid
kunde". Een der eerste bijdragen na-
melijk, het Diaconessenhuis te Leiden
door prof. dr. J. N. Bakhuizen van
den Brink, werd afgesloten per 15
april 1964 op welke dag de officiële
opening van het nieuwe gebouw
plaats vond. De schrijver vertelt niet
alleen de geschiedenis van het Diaco
nessenhuis, maar ook over de doel
stelling ervan in het algemeen en de
ontwikkeling van het werk. Het slot
van de bijdrage wordt gevormd door
een beschrijving van het nieuwe ge
bouw aan de Houtlaan.
Daarentegen duikt F. J. A. Beumer
met het Leids Wonder terug tot in
de 14e eeuw, in welks eerste helft hij
de ontstaanstijd van de legende rond
de broodsteen (vroeger in de Pieters
kerk. nu in de Lakenhal) dateert,
met behulp van mineralogische en
astronomische gegevens.
Tussen deze uitersten in tijd staan
de overige bijdragen, die niet alleen
geschiedenis bevatten, maar in twee
gevallen zelfs vooruitgrijpen op de
toekomst.
Het ene In Memoriam, geschreven
door de oud-wethouder J. C. van
Schaik, is gewijd aan W. F. van der
Burch, de archivaris van het hoog
heemraadschap Rijnland.
Galgen.
De bijdragenreeks wordt geopend
met een vlot geschreven verhaal over
het Leidse galgeveld door dr. H. C.
Jelgersma, die daarin tevens een
boekje opendoet over de 17e-18e-
eeuwse rechtspleging.
De galg stond enige meters ten
westen van de aftakking van de Lage
Morsweg vlak aan de waterkant, op
de plaats waar thans het terrein van
Njord is. De plek van het Galgeveld
was met overleg gekozen: zicht vanaf
de Lage Morsweg en van de Mors-
dijk, evenals vanaf het water.
Een der vonnissen: een 61-jarige
warmoezier Cornelis Vinckesteyn
werd opgehangen wegens diefstal
van groente van andere tuinderijen,
flesjes bier uit tuinkoepels, twee fles
sen wijn en een stoffer en een blik.
Hij werd op het Gravensteen te
recht gesteld, waarna zijn lichaam
op het Galgeveld „tentoon werd ge
steld". Ook zijn vrouw, die mede
plichtig was, werd opgehangen. De
medeplichtige dochter kreeg na ge
seling 40 jaar tuchthuisstraf.
E. Pelinck beschrijft een zestal
ontwerptekeningen met voorstellin
gen van Leidens beleg en ontzet door
de Delftse schilder Leonard Bramer,
die waarschijnlijk bestemd waren
voor het stadhuis.
Dr. J. P. Duyverman behandelt de
contacten, die tussen de universiteit
en het gemeentebestuur bestaan heb
ben door de professoren, die sinds
de Franse tijd zitting hebben gehad
in de gemeenteraad. In het begin de
zer eeuw telde de raad 5 professoren
op een totaal van 27 leden.
Koepel.
Hoe de koepel van de Marekerk in
de afgelopen jaren werd gerestau
reerd en welke moeilijkheden zich
daarbij voordeden, vertelt de archi
tect P. van der Sterre.
Bebeurtenissen, die oude Leide-
naars nog wel door hun ouders kun
nen hebben horen vertellen: de gang
van zaken bij en de achtergronden
van de weversstakingen van 1395 in
de Leidse katoenfabriek werden be
sproken door dr. H. P. M. Goddijn.
Deze bijdrage is een deel van een
grote studie, door meerdere perso
nen uitgevoerd, onder auspiciën van
Het Sociologisch Instituut der uni
versiteit.
De plaatselijke beginperiode van
een bedrijf, dat met meer dan vijftig
van zijn producten uit de laatste hon
derd jaar in het jaarboekje vertegen
woordigd is. tfaat beschreven in het
Foto: Een opname van de bekende
Leidse fotograaf Goedelyde van ca.
1890: Koos met de postkar.
artikel van de gemeente-archivaris
mej. mr. A. J. Versprille: Leidse fo
tografen in de 19e eeuw. De bijbeho
rende foto's allen berustend in het
Gemeente-archief tonen Leiden in
een staat, die vele Leidenaren niet
meer uit eigen aanschouwing kennen.
Begrip.
Na een overzicht van de geschiede
nis van het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde brengt de directeur van
dit museum, dr P. H. Pott, vooral naar
voren hoe men daar probeert de ten
toongestelde voorwerpen op zo'n ma
nier te presenteren, dat de gemiddel
de bezoeker daardoor iets leert be
grijpen en doorvoelen van wat zijn
medemens in den vreemde denkt en
doet.
H. A, Höweler beschrijft het poli
tieke proces tegen Catharina van der
Meulen-Taan in 1784, gevoerd op
grond van een aanklacht dat zij be
trokken zou zijn in een samenzwering
tegen het leven van Willem V. Uit
eindelijk belandde de aanklager zélf
in de gevangenis, omdat zijn aan
klacht vals bleek te zijn.
Ir. J. C. H. Drost en prof. dr. J.
Winsemius wijden aandacht aan de
mogelijkheden die er voor Leiden
bestaan binnen de stedengroep Den
Haag-Leiden-Delft (ir. Drost), aan
de moeilijkheden waarmee Leiden
te kampen heeft bij de ontwikkeling
en sanering van de binnenstad (prof.
Winsemius) en aan de ontspannings
mogelijkheden voor de inwoners van
Leiden en de omliggende gemeente.
Duivenvoorde.
De geschiedenis van het kasteel
Duivenvoorde wordt verteld door E.
A. Canneman, die als architect van
de Rijksdienst voor de Monumenten
zorg nauw betrokken is geweest bij
de in 1963 voltooide restauratie van
het kasteel.
Verder zijn de omstreken van Lei
den nog vertegenwoordigd door een
beschrijving van het Delftse Schouw
aan de Vliet van de hand van E. Pe
linck, en door een korte biografie van
de Katwijkse reder Dirk Jansz van
Heijningen (1635-1738) door J. P. v.
Brakel, terwijl de serie Rijnlandse
Volksverhalen met een „leugenver
haal" uit Leimuiden werd voortgezet.
Het vaste bestanddeel over de mo
numenten in Leiden en omgeving is
weer van de hand van C. J. Bardet,
voor een gedeelte samen met A. Bic
ker Caarten.
LJA-speurtochten
door Leiden en
omstreken
Zowel op de fiets als te voet heeft
de Leidse jeugd van de speurtoch
ten, die dinsdag in het kader van de
5 mei-festiviteiten voor de negende
maal in successie onder auspiciën
van de Leidse Jeugd Actie en het
comité „Bevrijdingsdag 1945" wer
den gehouden, triomftochten ge
maakt. Mede dank zij de propagan
da, die steeds weer voor deze tochten
op scholen en jeugdverenigingen
wordt gemaakt, neemt het aantal
deelnemers(sters) ieder jaar toe. Er
waren ditmaal ruim 3200 (vorig jaar
ruim 3100) jongens en meisjes van
9 tot 16 jaar op pad om zowel in de
stad als in de omgeving een aantal
bezienswaardigheden op te sporen
en te noteren achter de vragen, die
in het boekje met de routebeschrij
ving stonden.
De start op het Veemarktterrein
vergde veel tijd, want in verband
met het drukke verkeer mochten
niet meer dan 50 deelnemers (sters)
tegelijk vertrekken.
Tot het welslagen van de tochten
en wel in het bijzonder de fiets
tocht leverde de radiogroep van
de Van der Werffstam (Ewout Jop-
penzsgroep NPV) niet alleen een at
tractieve doch tevens nuttige bij
drage. peze groep had namelijk on
derweg enkele vaste radioposten in
gericht, terwijl in de „bezemwagen"
geleverd door de brandweer
een radiozender was geplaatst, die
in doorlopend contact stond met de
centrale post (op het Veemarktter
rein) en de andere posten. Het
kwam voor, dat enkele fietsspeur-
ders, die onderweg pech kregen,
binnen enkele minuten de bezem
wagen zagen komen opdagen, waar-
Sunil
'tj. v>
Advertentie)
vrijstelling 10% van het inkomen,
naar hetwelk de ouders over het
voorafgaande jaar in de inkomstenbe
lasting zijn aangeslagen, doch hoogs
tens 5000. Het recht is slechts over
het meerdere verschuldigd en wel
als volgt: over de eerste 1000 3%,
over de volgende 1000 4%, over de
volgende 30.000 5% en zo verder op
lopend.
Slaolievlek. Th. S. vraagt hoe
een slaolievlek udt een mahonie hou
ten bureautje te krijgen is.
Antwoord. Wij adviseren u hier
voor een vakman in de arm te ne
men. Het ligt er nog aan of het ma
honiehout gebeitst of gepolitoerd is,
maar het valt in elk geval niet mee.
slaolievlekken uit hout te verwijde
ren, omdat olie in de regel diep in
het hout doordringt en daardoor het
hout geen beits meer kan opnemen.
Het beste lijkt ons het hout af te
nemen met water, waaraan een flinke
scheut ammoniak is toegevoegd. Hier
na de vlek zo goed mogelijk weg
schuren en daarna bijwerken. In de
regel is het nog wel mogelijk het
hout te politoeren, doch dit is een
tijdrovende bezigheid en in hoeverre
de vlek hinderlijk zichtbaar zal blij
ven zal van de aard van de olie af
hangen en in hoeverre deze in het
hout is getrokken en zich heeft ver
deeld.
Levensbeschrijvingen. A. R.
vraagt om de levensbeschrijvingen
van Willy Walden en van gouverneur
Nelson Rockefeller.
Antwoord. Willy Walden heet
eigenlijk Jan Jacob Kaldewaay. Hij
werd geboren op 30 maart 1905 in
Amsterdam in een pand aan de 2de
Jan Steenstraat. Werkte aanvanke
lijk op een effectenkantoor. In zijn
vrije tijd deed hij aan cabaret, o.a.
bij het amateurgezelschap „The pret
ty Follies". In 1927 werd hij be
roepsartiest. Walden trad toen op
in de revue „Hallo Parijs", waarin
Louis Davids de hoofdrol vervulde.
Daarna trad hij in verschillende an
dere revues op, o.a. met Lou Bandy.
In 1935 werd Walden medewerker
van Buziau's revue. In 1937 kwam hij
na de padvindersreparatieploeg aan naar de goede route geleid,
het werk kon gaan. Een groepje Na afloop ontvingen alle speur-
wandelende speurders (sters), dat een ders en speursters een bevrijdings- JPPM
verkeerde weg was ingeslagen, werd wimpel, welke massale uitreiking évënals~MuyseIaar bh* Sleêsw'ijk's re-
als gevolg van een „SOS"-sein door muzikaal werd opgeluisterd door de vuegezelschap Zij debuteerden als
de bezemwagen achterhaald en weer St. Franciscus Drumband. Snip en Snap' In hetzei£de jaar fJad
Walden voor de eerste keer in het
huwelijk met het danseresje Rensje
Bos, van wie hij later scheidde, waar
na hij in het huwelijk trad met de
Deense Aase Rasmussen. Sedert 1937
werkt Walden bij de Sleeswijkrevue.
Nelson A. Rockefeller werd in 1908
in Bar Harbor, Haine geboren. Hij
doorliep eerst de Lincoln School of
Teachers, studeerde daarna economie
in Dartmouth. Deze kleinzoon van de
grote John Rockefeller begon zijn
politieke carrière als coördinator van
Interamerikaanse zaken (1940-1944).
Daarna bekleedde hij leidende func
ties in allerlei gouvernementsinstel
lingen. In 1958 werd hij gouverneur
van de staat New York. Al szodanig
werd hij in 1962 gekozen. Reeds in
1960 werd zijn naam genoemd als
een der kandidaten voor het presi-
deritschdp van de republikeinse par-
Vooral niet knijpen of wringen. Goed Raad van Arbeid en de werkgever ^'otg Ook diT "i LÏwordtzij naam
nasTvnelen in ruim watpr Pn k-lotsnat ic woroiiohi hiornr. «zpL-pIüVc Pfln 9-p. aroeë- air jaar worar zijn naam
genoemd m dit verband. Rockefeller
WILT IJ IETS WETEN
Velours gordijnen. Abonné me- CAO's die er in ons land zijn, zeker
vrouw v. R. vraagt hoe kan ik gele niet na de jongste wijzigingen, ver-
velours gordijnen wassen? wijzen wij u hiervoor naar zijn werk-
Antwoord. U kunt deze gordij- gever, vakorganisatie of eventueel
n^n zelf wassen in een handlauw de Looncontroledienst in 's-Graven-
wasmiddel hage. U bent inderdaad verplicht zelf dentsc-hdp van de republikeinse par-
als b.v. Echfalon, Dreft of dergelijke, een rentekaart aan te vragen bij de tii ---
Vooral niet knijpen of wringen. Goed Raad van Arbeid en de werkgei
naspoelen in ruim water en kletsnat is verplicht hierop wekelijks een
ophangen. Gedurende het droogproces gel te plakken. Het bedrag is afhan-
de gordijnen vaak opborstelen met de kelijk van de leeftijd van de werk-
haren mee, met een schone kleer- nemer en staat vermeld op de rente
borstel en als zo droog zijn nog eens kaart,
borstelen. U behoeft ze dan niet te
striken.
Dezer dagen moest ik aan het Leidse postkantoor in de Breestraat
enkele zaken afhandelen. Ik moest daartoe aan twee verschillende
loketten zijn. Het was op een druk uur, maar niet iedereen die
z'n werk heeft kan nu eenmaal op stille uren komen.
Aan het eerste loket duurde het een kwartier voor ik aan de beurt
was. Aan het tweede stond ik reeds twintig minuten eer ikbijna
aan de beurt was. En toen gebeurde het.
Er kwam een beambte bij de ambtenaar aan het loket (let op het
hiërarchische verschil) met een aantal formulieren, een bundeltje
bankbiljetten en een boekje met een rijtje cijfers. Dat alles moest de
beambte aan de ambtenaar overdragen. Dat overdragen was gauw
gedaan, maar toen ging de ambtenaar de formulieren nog op lijsten
schrijven en het rijtje cijfers in het boekje natellen. Toen hij daarmee
klaar was, waren de wijzers van de klok in de hal weer tien minuten
verder vooruitgeschoven en liep het al aardig naar het sluitingsuur
van het loket. En wij (er stonden nog een tiental ongeduldig wordende
lieden achter mij) maar wachten.
Ik vraag me in gemoede af of het nodig is, dat voor een interne dienst
zaak de beambte moest vóórgaan bij het al zo lang wachtende pu
bliek. Kunnen zulke zaken niet wachten tot het loket voor het pu
bliek is gesloten, vooral als de tijd daarvoor zo dicht in zicht is.
Laten we wèl wezenin de meeste gevallen is de tijd van het pu
bliek minstens zó kostbaar (en in zeer veel gevallen kostbaarder)
dan die van een dienstdoend ambtenaar of beambte. Als het hun tijd
is, gaan die tóch naar huis.
Snipperdagen. Abonné P. M. J.
vraagt: Mijn vrouw werk 4 dagen
per week, donderdags is ze vrij. Nu
valt Koninginnedag en Hemelvaarts-
Schenkingsrecht. J. v. d. M.
vraagt hoeveel belasting verschul
digd is bij een schenking van vader
aan kinderen van f 5000, 10.000 en
15.000.
Antwoord. Een vader kan zijn
van, iv-uiunguuicuog cu iicmcivaaiii- AUlWUUru. CAill VclUei K.èlIJ ZIJI1 Irin/lorViiieloa
dag allebei op donderdag. Krijgt zij kinderen 2000 per kalenderjaar be- p K,nae DJsias-
huwde in 1930 met Mary Todhunter
Clark, van wie hij tot verbazing
van velen - in 1960 scheidde, waarna
hij in het huwelijk trad met Marga-
retta Fitler Murphy.
Kinderbijslag. Q. v. K. vraagt
of een jongen die eind december
1963 16 jaar is geworden over het
eerste kwartaal '64 nog recht heeft
nu die dagen uitbetaald of niet, aan- lastingvrij schenken. In het jaar van
gezien het allebei verplichte snipper
dagen zijn.
Antwoord. Aangenomen dat de
vader in loondienst is, heeft deze nog
het huwelijk van een kind is dit be
drag 10.000. Is de schenking hoger, recht op kinderbijslag over het hele
Antwoord. Helaas schrijft u niet dan geldt voor een gehuwd kind als jaar 1964.
wat voor werk uw vrouw verricht.
Overigens begrijpen wij uw vraag
niet goed. Waarom zou uw vrouw da
gen uitbetaald moeten hebben, die ze
normaal niet werkt? U bedoelt wel
licht of uw vrouw nu nog recht heeft
op 2 snipperdagen. Wij zouden zeg
gen van wel, want uw vrouw kan
moeilijk verplicht worden 2 snipper-
Nadat de Nieuwe Leidsche Courant
Mag ik u enkele vragen stellen?
dagen waaróp zij recht"heeft"orTte deze dagen een verslag had gepubli- 1. Paapse mis is bedriegelijke af-
nemen op dagen dat ze normaal niet over een bijeenkomst in de goderjj. Hoe moet mijn houding zijn
werkt. Dit is echter een kwestie van Marekerk waar ds. J. M. v. d Berg ten aanzien van de mis in de Oud-
onderling overleg met de directie en ds- Lagerwey zeer afwijzende ge- katholieke Kerk? Daar wordt ook een
luiden hadden laten horen over de mis opgedragen. Alleen geen Paapse
oecumene, gepubliceerde dezelfde mis.
krant een brief van de heer G. Rob- 2. Durft u werkelijk voor de volle
beregt, Irenestraat 3 te Warmond, 100% te stellen, dat de weg van Rome
die belangwekkend genoeg is om uitloopt op de heerlijkheid van het
over te nemen. Vatikaan in plaats van de heerlijk-
De heer Robberegt schrijft aan ds. heid van Christus? Ik geloof, dat dit
eventueel met behulp van een vakor
ganisatie. J
Vakantie- en rentezegels. Abon
né C. L. H. vraagt of zijn zoon van
17 jaar die sedert 1963 bij een kwe
ker werkzaam is, recht op vakantie
en vrije dagen heeft en of er zegels g
te scherp en te liefdeloos jegens
de R.K. medemens door u is uitge-
Met belangstelling las ik het ver- sproken,
slag over de bijeenkomst in de Mare- 3. U bent huiverig van de oecu-
kerk. Ik heb me verbaasd over de mene. Mag u, Bijbels gezien, huiverig
dagen. Hoeveel dit er zullen zijn, scherpte, waarmede u en uw collega zijn? Zijn alle voorstanders van de
hangt af van de CAO of dwingende Lagerweij meenden zich te moeten oecumene bij u mensen, die het met
arbeidsovereenkomst waaronder uw uiten. Als men scherp is, zegt men de waarheid op een akkoordje gooi-
zoon werkt. Aangezien wij niet in gauw teveel en dit lijkt mij in dit en? Enkele overgangen aanhalen is
en vrije dagen heeft en of er zegels
geplakt moeten worden.
Antwoord. Uw zoon heeft uiter
aard recht op vakantie- en snipper
het bezit zijn van de vele honderden geval gebeurd te zijn.
Brigadier
Piet
en de
semi-prof
74. Het is in deze wereld nu eenmaal
jammer genoeg zo, dat een booswicht
nog wel eens slaagt, waar een recht
schapen mens faalt. Daaraan is het
vermoedelijk dan ook te danken, dat
Angelico en Diavolo er werkelijk in
slaagden de koelwagen snel op dat
ongebruikte 9poor te duwen. Nu hielp
het toeval hun ook een handje. Een
flinke hand, mag men wel zeggen,
want de bodem helde hier behoorlijk,
toch geen bewijs tegen de oecumene.
Dat is wat al te simpel gesteld. Men
mag van een academisch gevormd
iemand wel verwachten dat hij be
ter weet.
4. De eenheid is voor Rome alleen
maar mogelijk rond het altaar van
de mis en de stoel van Petrus (Paus)
heeft u gezegd. Kardinaal Alfrink
zegt in zijn brief aan het moderamen
der N.H. Kerk: „Slechts in een ge
zamenlijk zoeken van alle Kerken,
die de Christus belijden, naar de ene.
heilige Kerk, zoals door Christus is
bedoeld, zal de verloren eenheid her
vonden kunnen worden".
Hoe legt u deze uitspraak uit? Men
mag verwachten, dat uw antwoord
niet alleen door negatieve motieven
wordt ingegeven.
Aalmoezenier Groenendijk heeft in
een epiloog voor de televisie gezegd,
dat het niet de bedoeling van de
zodat alles aanzienlijk gemakkelijker
ging dan ze aanvankelijk gedacht
hadden.
„Qui non audeto, eo esto nulla
Victoria!" lachte blokjas, en aan zijn
verdorven gelaatstrekken is wel te
zien, dat hij zoveel wilde zeggen als:
wie niet waagt, die niet wint.
„Pas op!" riep Angelico toen. „De
wagen gaat vanzelf al rijden! Spring
er opl"
Toen sprong de dikke Diavolo voor donkere tunnel in. Mn de andere
op de koelwagen, waar hy de rem- kant van die tunnel lag Italië,
installatie beetgreep. Het angstzweet doodstille grensplaatsje Campanella.
brak hem uit en hij dacht: „Daar Angstig bilkten de zwarte kraaloog-
het wordt- Vindt u, dat zo iemand
liegt? Verklaart u zich eens nader.
5. Bent u niet met mij van me
ning, dat over het algemeen de Ne-
moet ik aan draaien, als het te hard jes van de twee Italianen in de derlandse Katholieken niet gelukkig
gaat!" Egyptische duisternis, die hen om- zijn met het optreden van het Vati-
rutgde. Stel je eens voor, dat er er- kaan in de kwestie prinses Irene. Zij
Intussen wipte Angelico gewoon gens een versperring op di oude rails denken beslist anders (zie o.a de
naar binnen om een oogje te houden lag of dat die rails eens waren op- kwestie „Nieuwe Linie"). Er zijn na-
op die kostbare Karei Kleuntjes. En gebroken. tuurlijk papisten, net zo goed als er
toen denderde die koelwagen de stik- bij ons anti-papisten zijn!
