VIER EEUWEN GELEDEN
STIERF MICHEL ANGELO
HUIBERS
ZIEKEN VRAGEN GENEZING
AUTO TE WATER
ONDANKS TEGENSLAG EN TELEURSTELLING EEN VAN
DE GROOTSTE KUNSTENAARS ALLER TIJDEN
IEDERE DAG WORDT ALARMERENDER
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1964
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 10
18 FEBRUARI 1564
KOUDEKERK
Inzittenden gered
Gisteravond omstreeks vijf uur
i raakte de heer T. Vergunst, toen hij
met een personenauto reed over de
Lagewaard, het spoor bijster. Na en-
kele bermpaaltjes te hebben geraakt,
reed hij de Lagewaardsewatering in.
I De bestuurder en een mede-inzitten-
de konden de wagen ongedeerd ver-
laten. De auto is later door 'n kraan-
wagen op het droge gebracht.
Religieuze Kunsthandel
Haarlemmerstraat 123
Leiden Tel 01710-22889
Ook uw adres voor
Geboorte-aankondigingen
Beeldhouwer van
aard schilderde
Sixtijnse kapel
BIJ CAPRESE, een klein dorp in de
landstreek Toscane, vindt de Tiber
de rivier waaraan Rome, de eeuwige
stad ligt, haar oorsprong. Daar in Ca-
prese zag op 1 maart 1475 Michel An-
gelo als tweede zoon van Ludovico Buo-
narotti en Francesca het levenslicht.
Ludovico Buonarotti zou in de verste
verte niet vermoeden, dat hij een zoon
had gekregen die zijn naam over geheel
Italië en door Rome over geheel de
wereld bekendheid zou geven.
Michel Angelo's vader was van adel,
zeer gestreng en vaak zonder betrek
king, alhoewel hij burgemeester, wel
iswaar voor zeer korte tijd, van Caprese
was. Hij was vaak zeer slecht gehu
meurd en bijzonder hard voor zijn zoons,
die helaas hun moeder jong verloren
en daarmee het tegenwicht tegen vaders
methoden misten. Toen Michel Angelo
blijk gaf dat hij schilder wilde worden,
werd hij door zijn vader en broers uit
gelachen en beschimpt Ludovico zag
dit als een vernedering van hun adel
lijke afkomst. Zijn zoons, dus ook Mi
chel, zouden door handel veel geld en
daardoor veel macht gaan bezitten. Was
dat ook niet zo met de De Medici's, de
Strozzi's en de Pitti's gegaan? Waren
zij niet door handel rijk. vermogend en
machtig geworden?
Maar echt kunstenaarsschap verloo
chent zich toch niet! En de kleine jon
gen zette door. ondanks bespottingen en
slaag van de kant van. zijn vader.
Het wantrouwen geboren
r)EN MICHEL ANGELO dertien jaar
geworden was werd hij geplaatst bij
de leermeester Domenico Ghirlandajo
te Santa Maria Novella, Voorlopig zou
hij hier een drietal jaren in de leer
blijven.
Reeds in zijn prille jeugd had hij blijk
gegeven over een uitzonderlijk talent
te beschikken. Nu onderscheidde hij
zich ook hier door zijn bijzondere kwa
liteiten, die bij zijn medeleerlingen en
later ook bij zijn meester afgunst wek
ten, zo erg zelfs, dat zij hem gingen te
genwerken en zijn meester hem be
droog. Hij verbeterde en corrigeerde
immers zijn leraar en dit was te erg
voor Ghirlandajo die bijzonder jaloers
en bekrompen was. Michel Angelo, die
in zijn prille en latere jeugd niets als
hardheid, bespotting, afgunst en jaloe
zie ondervond, werd hierdoor zeer wan
trouwig tegenover zijn medemens; de
wantrouwigheid zou hij zijn verdere le
ven blijven behouden, niet helemaal
ten onrechte.
De knaap was juist 15 jaar geworden
toen Bertholde, de beeldhouwer van
Lorenzo Magnifico de Medici, de kunst
zinnige vorst van Florence, die te oud
was zelf nog een beitel te hanteren, op
zoek toog naar nieuw, fris, jong talent.
Hij informeerde ook bij Ghirlandajo. En
deze was allang blij, dat hij de prikkel
bare Michel Angelo, die hem in alle
opzichten de baas bleek, op zo'n goed
kope wijze kon lozen.
De basis gelegd
I ORENZO DE MEDICI, zeer zeker
niet ongevoelig voor goede kunst,
werd Michel Angelo's beschermer. Hoe
meer werkstukken hü van hem zag, des
te meer ging hij van deze jonge knaap
houden. Hij nam hem zelfs op in de
huiselijke kring. Angelo Buonarotti
kreeg een maandgeld van 5 gouden du
katen en als eerbewijs ontving hij de
paarse mantel van de vorst
Hier op Palazzo Medici leerde Michel
Angelo bijzonder veel. Hij sprak er
dagelijks, zo niet dan»toch in elk geval
wekelijks Ficino, de wereldse monnik,
mysticus en musicus. Ook ontmoette hij
hier vaak Pico della Mirandola, de filo
soof en astroloog. Verder Poliziano,
huispoëet in de volkstaal en in het latijn,
producent van preken, maskerades en
serenades. Hij kwam in contact met
Grieken, noordelingen en Spanjaarden.
Zijn geest werd rijk vervuld en verza
digd van velerlei heerlijkheden van
kunst, geestelijk voedsel en geleerd
heid.
Het was voor de jonge kunstenaar
een zware slag toen Lorenzo stierf. Mi
chel had slechts twee jaar kunnen ge
nieten van wijsgeren, geleerden, schrij
vers en dichters. Diep teleurgesteld ver
trok de kunstenaar eerst naar zijn va
derlijke woning, vervolgens vluchtte hij
naar Venetië, vond hier echter geen
emplooi en trok verder naar Bologna.
Door zijn trots kwam hij in nieuwe ver
wikkelingen, doordat hij weigerde zijn
duimnagel met rode was te laten ver
zegelen, zoals dit bij alle vreemdelingen
die Bologna binnenkwamen gebruike
lijk was. De kunstenaar werd vastgezet
maar later toch weer vrij gekocht door
een edelman, die hem meenam naar zijn
paleis.
Een eigen stijl
HIJ BEGON weer te werken en al
gauw werd hij een bekendheid in
de stad. Men verdrong zich om zijn wer
ken, men prees hem en achtte zijn kunst
bijzonder hoog. Maar ook nu weer moest
hij de jaloezie en wrok van zijn mede
kunstenaars tegen hem, die hem als
een indringer beschouwden, ontvluch
ten Ten tweeden male ervoer de jonge
kunstenaar de nijd van zijn kameraden,
slechts alleen omdat zijn handen ge
zegend waren.
Zijn naam begon al enige bekendheid
te krijgen. Hij kreeg hoe langer hoe
meer opdrachten, die hij zoals zijn tijd
genoten die geheel op de klassieken ge
oriënteerd waren, maar met een geheel
eigen stijl uitvoerde. Hij was pas 21 jaar
toen hij naar Rome werd ontboden. Hier
maakte hij de ene beeldengroep na de
andere, hakte en beitelde dat het een
lieve lust was, maar hij werkte voor
anderen en op die vele mooie beelden
werd de naam Michel Angelo niet ge
noemd. Anderen gingen strijken met de
Op 26-jarige leeftijd reisde hij weer
terug naar Florence. De Medici's waren
verdreven, zijn vader was zijn betrek
king kwijt, maar Michel Angelo hielp
hem zo goed als hij kon. Ondanks zijn
beroerde jeugd bleef zijn familie voor
hem heilig. Later zou hij dit nog meer
malen bewijzen, toen zijn vader was
overleden en zijn broers achter bleven
en steeds^weer een beroep op hem de
den.
Michel Angelo werd wel eens verge
leken met de geniale Leonardo da Vinei,
die ongeveer tegelijkertijd in Rome
werkte. Dit is echter volkomen ten on
rechte. Zij mogen dan in hun werk vele
overeenkomsten hebben, maar eigenlijk
waren het twee grote tegenstellingen.
Michel Angelo trok zich steeds terug,
leefde sober terwijl Leonardo da Vinei
zich omringde met pracht en praal en
alles wat wereldlijk was.
De erkenning
EINDELIJK kreeg de volleerde kuns
tenaar een serieuze oproep uit Ro
me. San Gallo, de pauselijke architect,
had de nieuwe paus Julius II op het
uitzonderlijke talent van Michel Angelo,
nu dertig jaar, attent gemaakt Julius II
wilde reeds tijdens zijn leven een mau-
Ooooooooooooooooooocoooooooooooooooooooooooooooocooojooooooooooocoococ
soleum van twee verdiepingen voor zich
laten bouwen. Veertig levensgrote beel
den zouden het graf moeten flankeren,
EERSTE RONDE VAN VASTENAKTIE 1964:
DE EERSTE TWEE WEKEN gedurende deze veertigdaagse vasten
wordt onze daadwerkelijke belangstelling gevraagd voor de zieken
in noodlijdende gebieden van Azië, Latijns Amerika, maar vooral
in het reusachtige kontinent Afrika. Localiseren wij de .aanvragen'
dan zijn dit in Azië, India (Kerala), Indonesië (Ambon), en Pakis
tan. In Latijns Amerika: Puerto Rico, de Nederlandse Antillen,
Ecuador en Argentinië. En in Afrika: Burundi, Kameroen, Kenya,
Kongo en Tanganyika. Wij zullen proberen allereerst een globale
indruk te geven van de nood die daar heerst op sanitair terrein.
KETEN VAN OORZAKEN
EN GEVOLGEN
WANNEER WIJ SPREKEN over de
zieken in deze gebieden dan heb
ben wij een ander soort zieken op het
oog dan wij in onze welvaartsstaten
kennen. Deze zieken zijn in de regel
tevens de hongerigen, de armen, de
analfabeten. Zij zitten gevangen in
een noodlottig gesloten cirkel van an-
alfabetisme-armoede-honger-ziekte.
We kunnen dus niet over ziekte
spreken zonder het probleem van de
honger in de wereld, de armoede en
het analfabetisme erbij te betrekken.
Statistieken laten ons zien, dat er op
vooral de onhygiënische
omstandigheden zijn er oor
zaak van, dat in bijna alle ont
wikkelingslanden zeer velen
lijden aan oogziekten.
dit ogenblik meer mensen honger lij
den dan ooit in de gehele geschiede
nis der mensheid Drie tot vijf hon
derd miljoen mensen op de drie mil
jard (1/6 deel van de mensheid) lij
den honger. Terwijl 1/3 deel van de
mensheid ondervoed is. De toename
van de wereldbevolking wordt iedere
dag alarmerender onder het opzicht
van arbeidsverdeling, voedselvoor
ziening, huisvesting ehz. Deskundigen
hebben bekend dat aan het einde van
deze eeuw - over 36 jaar - de wereld
bevolking zich zal hebben verdubbeld
en dan 6 miljard mensen zal tellen.
ZONDER WEERSTAND
Honger heerste er in de oudheid, in
de middeleeuwen en tot in onze da
gen. Ook al verdween de honger
kwantitatief, kwalitatief zijn tot op
de dag van vandaag Zuid-Italië, de
IN WERELDNOOD
ONSVASTENOFFER
giro 5850
ten name van
Bisschoppelijke Vastenactie
Utrecht
de geestelijke (analfabetisme) en
materiële (armoede) nood in zijn de
sastreuze gevolgen van honger en
ondervoeding.
|"\EZE MENSEN TE HELPEN is on-
ze plicht, maar tegelijk een zeer
moeilijke zaak. Staat in West-Europa
één arts ter beschikking van 530 tot
800 inwoners, in Afrika zijn het er
9000, in Azie gemiddeld 7000. Boven
dien, wie is er arts? Een man, opge
leid in een Europees, kostbaar, we
tenschappelijk milieu. Zelfs met zijn
eigen maatschappij is hij nauwelijks
in kontakt geweest. Maar ook het ge
neeskundig onderwijs dat de Afri
kaanse of Aziatische student in zijn
land ontvangt is een kind van de wes
terse geneeskunde. Het is de genees
kunde van de gebaande wegen en niet
van de jungle. Daarom is het niet te
verwonderen dat sommige tropen-
landen 50-90 van alle beschikbare
artsen in de hoofdstad te vinden is.
Wil de arts meer dan het handjevol
fortuinlijken van dienst zijn, dan zal
hij in de ontwikkelingsgebieden met
anderen vraagstukken, technieken en
middelen overweg moeten kunnen,
wil hij gezondheid brengen.
(Advertentie)
Italiaanse en Franse eilanden in de
Middellandse Zee, Zuid-Spanje en
zelfs delen van Èuid-Frankrijk, grote
gebieden in de Balkan, vooral Grie
kenland en Europees Turkije nog
steeds ondervoed. In 1930 was in En
geland nog 30 van de bevolking,
ongeveer 15 miljoen mensen, onder
voed.
1"\E VERKLARING van deze voor-
T' uitgang ligt in de grotere land-
bouwproduktie, mogelijk gemaakt
door de machine. Door een lange evo
lutie is Europa nu in staat te profite
ren van zijn natuurlijke rijkdommen.
Maar vergeten we ook niet het voor
delig handel drijven met de huidige
nood-gebieden!
Het ontbreekt deze landen aan ka
pitaal om de noodtoestand te boven
te komen. Er moet van buitenaf geld
in worden gestoken. Dit gebeurt,
maar nog steeds onvoldoende. Ware
het mogelijk dat alle bewapenings
uitgaven en ruimtevaartprojekten in
geheel de wereld voor één jaar stop
zouden worden gezet, en het vrijge
komen kapitaal doeltreffend worden
besteed aan ontwikkelingshulp, dan
zou de wereld er heel anders üit gaan
zien. Zolang dit op grote schaal nog
niet mogelijk blijkt te zijn, is het on
ze plicht op kleinere schaal iedere
bijdrage te leveren, waartoe wij in
staat zijn.
ARTSEN TE KORT
De zieken in de ontwikkelingslan
den zijn misschien wel het meest
aangrijpende beeld en exponent van
N
Dankbrief uit Afrika
Boerderij om voedsel
te kunnen geven
„Wij lijden hier al vier jaar
lang aan droogte en een grote
ramp bedreigt ons". Deze nood
kreet werd vorig jaar opgevan
gen uit Marien tal (Z.W. Afri
ka). Pater G. v. d. Voort had
een kleine boerderij op schul
den gekocht om zo hopelijk zelf
de kinderen te kunnen voeden,
die bij hem kwamen. Ongeveer
twee hectaren grond konden
onder besproeiing worden ge
bracht.
De Vastenactie 1963 was in
staat hier doeltreffend in te
grijpen.
„Mijn oprechte en hartelijke
dank voor deze prachtige bij
drage uit de vastenactie! Te
vens kan ik u in kennis stel
len, dat ik nu 4 hektaren bouw
grond onder besproeiing kan
brengen en zo bijna geheel voor
de 300 kinderen kan zorgen, die
op de missie verblijven. Water
is er sinds een hailf jaar volop,
daar de regering een grote dam
nabij onze boerderij heeft ge
bouwd. U kunt begrijpen hoe
dankbaar ik ben voor deze
unieke gift".
Hij was zeer vereerd met deze op
dracht en toog dadelijk naar Carrara om
voor duizend scudi's marmer uit te zoe
ken, Maandenlang bleef hij aan de ar
beid. Er ging steeds meer marmer naar
Rome. De Sint Pieter bleek echter te
klein voor de machtige scheppingen van
Michel Angelo's hand. Er werden plan
nen voor verbouw en zelfs nieuwbouw
gemaakt!
Maar ook nu weer stak de afgunst van
zijn medekunstenaars de kop op. De
bouwmeester van de paus, Bramante,
wist met zijn helpen Rafael van Urbino
tenslotte de paus te overreden met de
bouw van het graf te stoppen, omdat
dit eigenlijk niet hoorde tijdens het le
ven, het zou wel eens slechte gevolgen
kunnen hebben.
Michel Angqlo werd diep teleurge
steld en zeker zoveel beledigd. Hij ging
'weer weg uit Rome ondanks smeek
beden van pauselijke zijde, hoe vaak
ook geuit, ondanks aanlokkelijke voor
stellen. De kunstenaar dacht er niet
aan nog voor de paus te werken. Deze
grote teleurstelling verduisterde Michel
Angelo's halve leven. Steeds weer zou
hij hieraan moeten terugdenken. Dit
zelfbewuste genie, met de trots van een
mensenhater, die op zijn vrijheid van
edelman en van zijn rang stond, trot
seerde de paus, toch één van de zeer
grote machthebbers van die tijd. Pas in
november 1506 liet de grote kunstenaar
zich overhalen, de paus in Bologna te
ontmoeten. Beide partijen verzoenden
zich en er kwam een nieuwe opdracht;
het vervaardigen van een groot bronzen
beeld dat in 1508 werd voltooid, maar
later door oorlogsgeweld verloren is ge
gaan.
Zijn levenswerk
HET KUNSTWERK waar Michel An
gelo zijn grote bekendheid aan te
danken heeft, is op de allereerste plaats
de schildering in de Sixtijnse kapel. Hier
werkte Michel Angelo vier en een half
jaar aan, weliswaar met zeer weinig"
arbeidsvreugde. Hij voelde zich meer
beeldhouwer dan schilder en bovendien
zat hem nog steeds het onvoltooide mau
soleum dwars. Hierin had hij zich kun
nen uitleven en volledig geven.
Niemand mocht de Sixtijnse kapel be
treden. Slechts een oude verfwrijver
was hem behulpzaam. Ook de paus wei
gerde hij lange tijd de toegang.
Toen de kunstenaar 63 jaar was, kwam
er voor het eerst een vrouw in zijn le
ven, die meer dan een dienares voor
hem betekende. Hij gaf haar de hoogste
titel die hij ooit had gegeven; hij noem
de haar Vittoria Colonna, van wie wij
maar zeer weinig weten, zijn* vriend.
Michel Angelo was 73 tóen de paus
hem vroeg de koepel voor de St. Pieter
te bouwen. De schilder-beeldhouwer-
dichter-filosoof weigerde, en zei dat hij
geen bouwer en geen architect was. De
paus beval het hem tenslotte en Buona
rotti moest nu een ontwerp maken. Tij
dens zijn leven werden zijn visioenen
en tekeningen van deze koepel, de hoog
ste ter wereld, niet uitgevoerd, maar 26
De Lybische
sibylle, een van
de schilderingen
van Michel
Angelo in de
Sixtijnse Kapel.
Uit de gehele
opzet van deze
schilderingen
blijkt, dat
Michel Angelo
ook schilderend
als beeldouwer
dacht.
jaar later kwam dit grootse plan toch
tot stand.
Uit waardering voor zijn werk ver
wierf Michel Angelo op 80-jarige leef
tijd het burgerrecht van Rome. Hij werd
voor zijn verdere leven als bouwmees
ter benoemd.
De 14de februari 1564 werd Michel
Angelo plotseling ernstig ziek. Op 16
februari maakte hij bekend dat zijn lijk
naar Florence moest en op de 18de
stierf dit grote genie.
Enkele doctoren en kunstenaars ston
den om zijn sterfbed; mensen die af
scheid namen van een man zoals er zel
den een geleefd heeft, en nog zelden zal
leven. Als een vorst werd hij te Florence
begraven.
(Nadruk verboden)
GUILLAUME D'HOSSON
Gezusters Zwolsman
richten N.V. op
De gezusters Anna en Tineke
Zwolsman hebben, blijkens het bij
voegsel van de Staatscourant, opge
richt schoonheidsinstituut „Neferte-
te" N.V. te Rijswijk (Z.-H.) ten doel
hebbende de uitoefening van kap-
persbedrijf en sohoonheidsbehande-
delingsinstituut, de handel in o.m.
parfumerie-artikelen, cosmetica, enz.
Het maatschappelijke kapitaal be
draagt 150.000, waarin de beide
oprichters elk voor 20.000 deelne
men. Haar aandelen luiden op naam
en zijn in contanten volgestort. De
gezusters (dochters van de heer R.
Zwolsman) zullen als commissarissen
deel uitmaken van het bestuur.
Bejaarde vrouw aan
brandwonden overleden
Gisteren zag een melkbezorger de
67-jarige mejuffrouw H. Bosman, die
in het hofje van Heythuyzen op de
Kleine Houtweg te Haarlem woonde,
met brandende kleding op de grond
van. haar kamertje liggen. Nadat hij
de vlammen gedoofd had, werd de
vrouw in zorgwekkende toestand
naar een ziekenhuis overgebracht,
waar zij in de loop van de avond
is overleden. Vermoed wordt, dat
haar kleding in aanraking is geko
men met een gaskomfoor. Daar zij
slecht ter been was, heeft zij ver
moedelijk getracht door op de
grond te gaan liggen de vlammen
te doven, eohter zonder resultaat.
WEER NIEUW TYPE
BOGAERSWONING
Aan de z.g. Bogaerswoningen, be
neden de prijs van 14.000 is dezer
dagen een nieuw type toegevoegd.
Fort Montagebouw te Woudrichem
kan voor 13.950 een bungalow le
veren, die in een week kant en klaar
is. De woning heeft een inhoud van
200 m3. De woonkamer is 5.44 meter
bij 3.63. Verder zijn er drie slaap
kamers, keuken, badkamer met lavet,
een ruime hal, WC en bergruimte.
