400 uren sneeuwval per winter
Moskou vecïit tegen de bierkaai
Particulier
t.v.-station
De inwoners van de Midden-
japanse stad Hachiman hebben
in een boeddhistische tempel
ter plaatse een televisie-station
gesticht, waarbij de beelden
per draad worden overgebracht.
De uitzendingen zijn bedoeld
voor de inwoners van Hachi
man. Er wordt niet gestreefd
naar het maken van winst.
Men is met de uitzendingen
in oktober 1962 begonnen. Het
besluit hiertoe is genomen om
dat de ontvangst van de Japan
se televisiestations in Hachi
man, een stad van ongeveer
22.000 inwoners, slecht is. De
2.300 televisèbezitters in Ha
chiman besloten toen, in juli
1962, een eigen televisiestation
te stichten.
De ontvangst is nu beter en
de betrokken televisiebezitters,
die ook de uitgezonden, in hun
stad opgenomen programma's
waarderen, zjjn hier voldaan
over.
Vi\iJpAG 14 FEBRUARI 1964
Toelichting op
wederinvoering
risico-clausules
Het ministerie van Volkshuisves
ting verstrekt de volgende toelichting
op de gistermiddag door de minis
ter in de Tweede Kamer bekend ge
maakte weder-invoering van de ri-
sicoclausules. Voor werken welke na
de nieuwe CAO (één maart 1964)
worden aanbesteed, en een contractu
ele looptijd hebben van minder dan
een jaar, kan geen risicoclausule wor
den aanvaard. Voor werken welke
na de nieuwe CAO (één maart 1964)
worden aanbesteed en die volgens
het op zulk een werk van toepassing
zijnde contract een looptijd hebben
van meer dan twee en een half jaar
kan een risicoberekeningselausule in
het contract worden opgenomen.
Daarbij zullen wijzigingen die plaats
vinden binnen een jaar na de prijs-
aanbieding uitgesloten zijn.
Voor werken welke na de nieuwe
CAO (één maart 1964) worden aan
besteed en die overeenkomstig
de bepalingen van het contract een
looptijd hebben van meer dan een
jaar en minder dan twee en een half
jaar, zal ad hoe door de betrokken
minister na overleg met het ministe
rie van Economische Zaken worden
beslist of een risicoberekeningselau
sule kan worden opgenomen. Richt
snoer voor een redelijke beoordeling
hiervan zal met name zijn het prijs
verschil tussen enerzijds een contract
zonder en anderzijds een contract
met risicoclausule.
Als bijzonder punt bij de aanvaar
ding van risicoregelingen in aanne
mingsovereenkomsten geldt dat aan
de gereedkomingstermijn en de boe
teregeling voor te late oplevering zo
als deze is omschreven in het „Al
gemeen voorschrift voor de uitvoe
ring en het onderhoud van werken
onder beheer van het departement
van Waterstaat" strenger de hand
zal moeten worden gehouden dan in
de laatste jaren gebruikelijk is ge
worden.
Wijziging in de prijzen van mate
rialen uiteraard beperkt tot de
wettelijk toegestane .zijn voor zo
ver betreft contracten waarop een ri-
sicoregelinig van toepassing is altijd
berekenbaar geweest. De mogelijk
heid tot het opnemen van een ver
rekeningsmogelijkheid blijft bestaan.
In dat verband zal ten behoeve van
bedrijven die zelf materialen ver
vaardigen in een eigen fabriek een
clausule worden opgesteld, waarin de
mogelijkheid is opgenomen de stij
ging van de prijzen van dae materia
len te berekenen alsof zij door der
den waren vervaardigd.
VG LRTDSR COURANT PAGINA 10
In verband met de hygiëne kunnen honden niet in alle winkels worden toegelaten. De heer Jimmy Gleeson,
een kruidenier in Blackpool heeft evenwel toch een op lossing voor zijn klanten gevonden. Voor zijn winkel
heeft hij namelijk een parkeerpaal voor honden geplaa tst.
Eind maart zullen in de
VS negentig miljoen
halve-dollar muntstuk
ken worden in omloop
gebracht met de beel
denaar van wijlen pre
sident Kennedy. Foto:
De keerzijde draagt het
zegel van de Ameri
kaanse president en de
waardeaanduiding.
Géén provinciale
subsidie voor de Passie
spelen te Tegelen
„Omdat Gedeputeerde Staten van
Limburg de Passiespelen van Tege
len als een specifiek Tegelse aange
legenheid en niet als een Limburgs
cultuurgoed zien, wil de provincie
geen subsidie verlenen aan de bouw
van een overkapping, waarvan de
kosten op 500.000 werden geraamd.
Wel verklaarde de gemeente Tegelen
zich bereid te participeren in een ge
wijzigd en eenvoudiger plan, mede
omdat b. en w. van Tegelen van oor
deel zijn dat de risicofactor van het
geheel wel eens een dusdanige afme
ting kan aannemen, dat daardoor een
groot cultuurgoed, als de Tegelse
Passiespelen zijn, bedreigd kan wor
den". Aldus de voorzitter der stich
ting „Passiespelen", de heer Jozef
Teeuwen, gisteravond op een bijeen
komst der Passiespelers in Tegelen.
De heer Teeuwen deelde mee, dat
de tekst der Passiespelen gewijzigd
zal worden. Men zal trachten deze
zoveel mogelijk aan te passen aan de
moderne exegese. Met verschillende
instanties en auteurs is reeds contact
opgenomen. Wie uiteindelijk zal wor-
en aangezocht is nog niet bekend.
Mede doordat de besprekingen met
de G.S. van Limburg meer tijd in be
slag namen dan werd verwacht, raak
te de stichting in tijdnood, temeer
omdat de bouwplannen gewijzigd
dienden te worden. Het plan om in
1965 te spelen moet men laten varen
en men streeft ernaar om in 1966 ten
minste de zitplaatsen overkapt te
hebben om dan zonder al te grote
risico's te kunnen spelen.
Grote ontwikkeling in verwarmde trottoirs
fspedaïe correspondentie)
Moskou (P P) - De hoofdstad van de sowjet-unie ondergaat zoals
elk jaar weer de winter, die hier met heel wat strenger hand
regeert dan wij in west-Europa gewend zijn. Blijkens schattingen
van experts duurt de winterperiode in Moskou in totaal ongeveer
4800 uur. Volgens de berekeningen zullen gemiddeld 400 uren
hiervan sneeuwval brengen. En in zo'n 400 uren kan er heel wat
sneeuw vallen, dat begrijpt iedereen wel.
De winter is altijd een moeilijke
tijd voor de stad. Het totale op
pervlak van de verkeersstrook
van Moskou die sneeuwvrij moet
worden gemaakt bedi - niet
minder dan 371/» miljoen vier
kante meter. Daarvoor worden
zo'n 1700 sneeuwruimmachines
ingezet, die gezamenlijk 221/» mil
joen kubieke meter sneeuw oprui
men. Er is 320.000 ton rivier
zand nodig om de straten en trot
toirs te bestrooien, zodat ze be
gaanbaar zijn. Dat zijn cijfers, die
duidelijk aantonen wat één win
ter in Moskou betekent.
Ondanks al deze maatregelen en
intensieve werkzaamheden ko
men er toch ongelukken voor. On
der de voeten van de voetgangers
gaat de sneeuw snel in ijs over
en daar schuilt het gevaar. In
de wintermaanden worden zieken
huizen en klinieken het meest
geconfronteerd met verschillen
de kwetsuren, lichte hersenschud
dingen er beenbreuken.
T rottoirverwarming
NATUURLIJK HEEFT men zich
reeds lang afgevraagd hoe men
bijvoorbeeld de trottoirs vrij van
sneeuw kan maken om daardoor
de voetgangers te beschermen te
gen ongevallen. Er wordt grote
aandacht aan dit probleem be
steed. Naast de constructie van
nieuwe machines voor het reini
gen van de straten en het oprui
men van de sneeuw hebben tech
nici en ingenieurs ziel de laat
ste jaren intensief bezig gehouden
met het probleem van de verwar
ming van de trottoirs. Aan deze
voor de gemeentedienst nieuwe
tak van openbare werken wordt
deelgenomen door de medewer
kers van drie verschillende Mos-
kouse instituten voor wegenaan
leg.
Ik had het genoegen een gesprek
over dit thema te kunnen voeren
met de hoofdingenieur bij cL we
genbouw, Anatoli Liwenski.
In de lange periode dat hij in
gemeentedienst is, heeft hij ui
teraard al met talrijke problemen
te maken gehad.
Wellicht is hem daarom de op
dracht gegeven onmiddellijk een
begin te maken met de werk
zaamheden die het mogelijk moe
ten maken de trottoirs ©n de on
dergrondse doorgangen in de stad
te verwarmen.
Evenals in alle grote steden van
de wereld, waar men te doen
krijgt met de snelle i intensie
ve ontwikkeling van het verkeer,
doet men ook in Moskou alles om
de wegen en ailles wat daarmee
samenhangt, te verbeteren. In
de nieuwe woonwijken, waar op
den duur honderdduizenden zul
len wonen, worden van het begin
af onder de drukke verkeerswegen
tunnels voor voetgangers aange
legd, zodat men geen probleem
krijgt met het oversteken.
In de oude stadswijken waar het
op de kruispunten bijzonder druk
is, worden straten rechtgetrokken
of verbreed, terwijl er eveneens
tunnels voor de voetgangers wor
den gemaakt. Er zijn kruispun
ten waar elk uur zo'n 6000 auto's
passeren. Logisch dat een voet
ganger hier geen kans krijgt om
over te steken, zonder dat er
verkeersopstoppingen ontstaan.
Daarom maakte men hier tun
nels voor de voetgangers, zodat
zij niets met het gemotoriseerde
verkeer te maken hebben.
Verwarmde trappen
TOEN DE DESKUNDIGEN van
de wegenbouw over gingen tot
de aanleg van deze ondergrond
se doorgangen stuitten zij Op de
vraag, hoe zij de trappen die toe
gang geven tot de tunnels voor
sneeuw en ij zei konden vrijwaren.
Er was maar één oplossing, de
treden van de trappen dienden
te worden verwarmd. Hiervoor
kozen zij elektrische verwarming.
Afgezien van enkele moeilijkhe
den betreffende de keuze van
materialen, zowel voor de treden
als voor de buizen was de oplos
sing eenvoudig. Men koos V-vor-
mige metalen buizen, waarin een
weerstandsdraad werd gemon
teerd. In de ruimte tussen de spi
raal en de wanden van de buis
wordt magnesium geperst. De
buizen worden vastgemaakt on
der de treden tot bijna vlak on
der de onderkant. Teneinde er
voor te zorgen dat de warmte ge
concentreerd wordt op de opper
vlakte van de trede en er geen
warmte in de grond verloren gaat,
wordt er onder die V-buizen
warmte-isolerend materiaal ge
legd.
De constructeurs hebben ook
rekening gehouden met de veilig
heid van de voetgangers. De bui
zen worden gevoed door het
stadsnet en de spanning daar
van wordt getransformeerd tot
36 Volt.
De eerste systemen voor elek
trische verwarming zijn zo ge
projecteerd, dat men aan de
oppervlakte van de treden 20 gra
den Celsius warmte verkrijgt. In
Moskou bestaan nu al 35 tunnels
voor voetgangers. In enkele van
deze zijn de genoemde buizen zo'n
5 jaar in gebruik. Bij het ge
bruik zijn de technici tot de con
clusie gekomen, dat bij het dooi
en van de sneeuw op de treden
een temperatuur van 1 graad Cel
sius voldoende is. Dit is een heel
belangrijke conclusie en in de
ontwerpen van toekomstige sy
stemen zullen dan ook correcties
worden aangebracht.
Anti-vries
IN PLAATS VAN 20 graden
warmte zal een temperatuur van
5 graden voldoende zijn. Dit heeft
de ontwerpers op een interessant
idee gebracht. Indien de tempe
ratuur zonder moeilijkheid op
een lager peil kan worden ge
bracht, waarom dan geen gebruik
gemaakt van bepaalde warmtege
leiders?
Zo zijn er dus systemen ontwik
keld, die op anti-vries, op water
af op lucht werken.
De gemeente is begonnen met
anti-vries dat zelfs niet bevriest
bij een temperatuur van 40 gra
den vorst. Onder de weersomstan
digheden van Moskou is dit ove
rigens geen overbodige voorzorg.
Het eerste systeem dat op anti
vries werkt wordt beproefd in
Koeznetski-Most.
Het principe is als volgt. Stelt
u zich twee buizen voor van ver
Vierhonderd uren sneeuwval betekent massa's
het in Moskou heel gewoon, toch blijft sneeuw
kleine kinderen.
sneeuw. Maar ook ai is
altijd aantrekkelijk voor
Een voetgangerstunnel te Moskou met verwarmde treden, waarop dus
geen sneeuw te zien is. Het vergemakkelijkt het trappenlopen en
voorkomt ongelukken.
WiSff m wf&mê "J: WSWMÉKÉSS
schillende middellijn, waarbij de
een in de andere is geplaatst.
Uit d,e centrale wordt warm wa
ter tussen de buiswanden gedre
ven. Tegelijkertijd wordt door
een centrifugale pomp anti-vries
aangevoerd. Nadat het anti-vries
door een warmteregelaar is ge
leid en op een temperatuur van
35-45 graden is gebracht, komt
het in een buis onder het trottoir.
Hoe moet men nu de buizen leg
gen om de grootst mogelijke
warmte te kunnen overbrengen?
Hiervoor werden verschillende
varianten beproefd.
De wegenbouw
OP EEN ONDERLAAG van puin
wordt zand aangebracht, hierop
komen de buizen en alles wordt
bedekt met beton en asfalt. Een
dergelijke methode heeft 't voor
deel dat bet beton niet blootge
steld wordt aan temperatuursver
anderingen.
Maar toch is een dergelijk sche
ma voor warmte-overdracht niet
ideaal. Onderzoekingen hebben
aangetoond, dat het beter is de
buizen stevig vast te leggen op
een onderlaag van gruis op spe
ciale onderleggers en er daar
na beton op te storten. Met een
vibrator moet het beton zorgvul
dig worden verdicht om te voor
komen dat er luchtgaatjes ont
staan, waardoor warmte zou kun
nen ontsnappen.
Berekeningen hebben aangetoond,
dat voor een vierkante meter
wegdek 5 strekkende meter buis
nodig is van duims diameter. De
afstand tussen de buizen mag
niet groter zijn dan 30 cm.
Na het leggen van de buizen in
het beton worden er op afstanden
van 6-9 meter van elkaar naden
gemaakt en pas daarna wordt
over het geheel asfalt gelegd.
De ervaring heeft geleerd, dat
bij dit systeem de sneeuw da
delijk smelt als ze op het trottoir
valt en indien de sneewval niet
al - te bar is, blijft het trottoir
droeg.
Zonder brandstof
ER IS NOG een ander voor
stel voor verwarming afkomstig
van het Instituut voor Techniek
en Bouw. In plaats van anti
vries wordt hierbij gebruik ge
maakt van het afgewerkte water
van de elektrische centrale.
Dit levert een dubbel voordeel
op. In de eerste plaats wordt hier
dan gebruik gemaakt van af
gewerkt water, dat zijn warmte
reeds aan de huizen afstond, maar
waarvan de rest-tëmperatuur toch
nog vrij hoog is en varieert tus
sen de 30 en 70 graden. Bovendien
is het voor de centrale zelf van
belang, dat het water dat naar
de centrale terugkomt een zo
laag mogelijke temperatuur heeft
en dat kan wanneer het ook nog
wordt gebruikt voor trottoirver
warming.
Men heeft uitgerekend, dat de
aanlegkosten van een systeem, of
het nu werkt op elektriciteit of
vloeistof, even hoog is. In het ge
bruik is het systeem dat op vloei
stof werkt het voordeligst en de
helft goedkoper dan elektriciteit.
Ook experimenteert men nog met
een systeem dat werkt met
warme lucht en de eerste erva
ringen daarmee hebben de be
trouwbaarheid van het systeem
wel aangetoond. Momenteel wor
den er ook proeven genomen met
verwarming door hete lucht op
een open taxi-standplaats.
Specialisten menen dat de 120
wagens die hier normaal verblij
ven, ook bij nachtvorst rustig kun
nen blijven staan. De luchtkana-
len gaan onder de wagens door,
terwijl twee zijden van het ter
rein door 1 meter hoge muren
zijn afgesloten.
In de naaste toekomst zullen ver
warmde trottoirs een even ge
woon verschijnsel zijn als ver
keerslichten bij de kruispunten,
Dmitri Sasarow.
J
