De teelt van
in Nederland
kruiden
OUD-LEIDEN VERTELT VAN TOEN
DE LEIDSE COURANT
Uitwisselen van medicinale en
en aromatische kruiden
is zeer belangrijk
R/IISSCHIEN ZO OUD als de mens- bruikt wordt bij de bereiding van het buitenland verzonden. Rekenen
heid zelf is de wetenschap dat hartpreparaten. De knollen van Col- we daarbij nog peterselie, selderij,
bepaalde planten geneeskrachtige chinum autumnale, de herfsttijloos, karwij, enz., die reeds lang in Ne-
werking bezitten. De moderne mens, bevatten het eveneens zeer giftige derland in het groot worden geteeld,
die opgroeit met de kennis van colchicini. Uit de bladeren van de dan komen we zeker aan enige dui-
schimmels en bacteriën, van penici- munt wordt de pepermuntolie gewon- zenden hectaren,
hormon-pre- nen, die gebruikt wordt tegen maag-
chemische HIHHHV
paraten, weet in z'n algemeenheid en darmstoornissen en in geno tmid-
echter 20 goed als niets meer van de delen (het.pepermuntje!), maar ook genheld"- m'^de door dT^rg^fdig-
kruidenwetenschap af. Maar de mo- een grondstof is bij de bereiding van ^eid, die voor deze cultuur een eer- 1S voor de gecentraliseerde planning
Was de kruidenteelt reeds eeuwen
lang een echt Nederlandse aangele-
Er werden coöperties gesticht o.a.
te Doornspijk (Noord-Veluwe), in
Westergeest (Friesland), in Veghel
(Noord-Brabant) en in Ommen
(Overijssel). De coöperaties zijn
weer verenigd in de Verenigde Ne
derlandse Kruiden-Coöperaties (V.N.
K.), die haar zetel heeft in Oosten
dorp op de Veluwe en aansprakelijk
derne pharmacie benut naast de likeur en tandpasta. De laatste ja-
chemie nog steeds een groot terrein ren wordt aan de vitamine-A bevat-
van de botanie en daarom worden tende carotine, dat
peen voor-
kruiden nog heden ten dage ge- komt, een grote plaats toegekend als
teeld in een omvang waarvan de leek babyvoeding. Minder bekend is wei
geen voorstelling heeft. licht de z.g.n. witte wortel, de pas-
Nederland is reeds van oudsher tinaak, die practisch uit de cultuur
ste noodzaak is - van ouds waren de
Veluw e en Noordwijk centra van de
kruidencultuur. Hoewel in de jaren
voor de laatste oorlog de teelt nog
maar door enkelen werd beoefend,
is ze na de oorlog toch weer krach
tig ter hand genomen. De omstandig-
Zo goed als alle Nederlandse krui
dentelers zijn bij een der coöpera
ties aangesloten en leveren hun oog
sten af bij de coöperatie van het ei-
een kruidentelend land. Het noorde- is verdwenen. Het driekleurig viool- h^jen waren gunstig De Balkan £en district. Elke coöperatie heeft een
lijk deel van de Veluwe was er een tje (Viola tricolor), dat tot onze in- Pnipn pn dp Qowipt-TTnie traditionele werk - het gedroogde produkt wordt
centrum van en in de duinstreek heemse wilde flora behoort, wordt knüdenlanden waren uitgevallen De afgeleverd aan de V.N.K., die voor
stond Noordwijk lange tijd bekend om de bloedreinigende werking aan
als een kruidendorp van betekenis, kruidenthee-mengsels toegevoegd.
de uiteindelijke verkoop zorgt De
In deze laatste plaats worden ze ook
vraag naar planten voor de medici- t A
nale en levensmiddelenindustrie wk?ud* me
Tot de aromatische kruiden, de groeide. De Nederlandse tuinbouw marktonderzoek en stelt aan de
- - hand daarvan het teeltplan vast.
Hierdoor wordt bereikt, dat de teelt
zo veel mogelijk op de behoefte
thans nog wel gekweekt, maar de z.g.n. keukenkruiden, behoren onder zag en greep de kans.
bollen hebben de kruiden ver naar andere dragon mariolein mieriks- L1
het achterplan verwezen en de kwe- wortel thiim venkel anijs karwii bleek echter met eenvoudig de veei mogelijk
kerij en de drogerij wordt daar nog en komijnzaad, alsmede de meer be- LÏS2P2Ï«S wordt afgestemd-
maar door een enkeling beoefend.
r EN LANGE REEKS KRUIDEN,
*-• zowel geneeskrachtige als aro
matische, groeien in ons land
kende en bijna dagelijks gebruikte
peterselie en selderij.
varen telers waren er zo goed als niet
meer en naar de goede methoden
van droging en verdere bewerking
moest wederom proefondervindelijk
EVENALS BIJ ZO GOED ALS AL
LE andere takken van land- en
H
'ET MOGE DAN ZIJN dat de ?vorden ^e^oc^lt" Daarbij kwam dat tuinbouw en sierteelt gaan ook bij
het moeilijk was eeJ\ overzicht te ki-uidenteelt wetenschap en prak-
matische, groeien m ons land in wetenschap der medicinale krui- irrüppn Van de marktsituatie Om Kruiaenieeii weienscnap en PraK~
het wild of worden er gekweekt Ie- den tegenwoordig geen gemeengoed ^Nederiand eeTpLats op de w™ tyk **nd \n h**d- Aajn d® telfs
der kent wel de kamille, waarvan meer is, toch neemt Nederland de ..pjfj 0f althans de Europese markt wordt regelmatig voorlichting goge-
de „thee" een zuiverende en trekken- in »)s tn-ni^nrnHnrp. 0l_ 1™ de ven door de Tuinbouw-Voorlich-
de „thee" een zuiverende en trekken
de werking heeft. Bekend is natuur
lijk ook de paardebloem. Van vlier
bessen en de bottels van de wilde
roos kent men de rijkdom aan vita- nale en aromatische kruiden beplant; "door* prof W C de" Graaf" én D0uwjjewass.en l.® wagemngen en na zorwuldiee "analvse
95 de opbrengst wordt naar ZSSSSS hMSS
rendeiMdaS Wert-E^lTngevelr ""E'"Sdf ^dienst die de gegevens ontleent Voor de export bestemde par-
25° ha ven onze tuingrond was enkele voor en tijdens de oorlog waren op TlriS- tijen moeten aan zeer hoge kwali-
di' «e.bled onderzoekingen gedaan, bouwgewassen te Wageningen en teitseisen voldoen. Voldoet een partij
Stokroos
Digitalis (Vingerhoedskruid).
valeriaan met z'n bloeischermen,
waarvan de wortels zenuwstillende
bestandsdelen bevatten.
In de gedroogde bladeren van het
vingerhoedskruid (Digitalis) be- Werkzaamheden
vindt zich een giftige stof, die ge- Va
deze
zegel van
plaats inneemt op het gebied van de
ze bijzondere cultuur.
met het weer erkende vakmanschap «én Ae voorlichting 'is^door^verant^ de bevoegde Nederlandse controle-in- B
van onze kruidentelers, heeft er w^rde soortkeuze M curtuumetho- slant,e (het Uitvoer-Controle-Bure- ™or een klem deel door de binnen
voer gezorgd dat Nederland thans in deTïlt 1?halte aan WCTk^Tof- au - U.C.B.), zoals dat bv. Ook met de neemt
ln een veld met West-Europa onbetwist de eerste len zo hoog mogeUjk op te voeren, zaden gebeurt door de N.A.K.. nog sleeds toe'
Hier springt het nut en de nood- De Nederlandse kruidenteelt heeft
Het eindprodukt wordt geleverd in zaak van een V.N.K. duidelijk in het zich de oude goede naam weer waar-
gedroogde toestand, al of niet in oog. Doordat dit instituut uiteinde- dig getoond en gaat nog steeds op
poedervorm, ook wel vloeibaar als lijk alles in de hand krijgt is het de (moderne) goede weg voort. Op
EERTIJDS werden in de kruiden- b.v. de pepermuntolie. Vroeger wer- mogelijk een gestandaardiseerde eigen wijze draagt ze bij tot de uit-
producerende landen de planten den de planten in de openlucht ge- kwaliteit te bereiken. Zij zoekt voor stekende naam van Nederland als
in het wild gezocht In ons land is droo^d; thans gebeurt dat in de eigen de produkten de beste teler met de kweekbodem van kwaliteitsproduk-
dat niet meer mogelijk, omdat er drogerijen van de coöperaties met de beste grond, heeft regelmatig con- ten.
geen belangrijke natuurlijke vind- modernste apparatuur. Een goede takt met de kwekers en oefent ge- W. PRINS
gebieden meer zijn en bovendien het temperatuurbehandeling is een eer- regeld controle op de cultuur uit.
zoeken te duur wordt; daarom wor
den hier de kruiden geteeld. Hier-
ste vereiste, want hierdoor wordt De gehele jaarlijkse oogst wordt Foto's: Nederl. Inst. voor de Ver-
beslist over het behoud van de kleur opgenomen door de industrie; het edeling van Tuinb. gewassen te
door was tevens selectie mogelijk, en de inhoud aan werkzame bestand- merendeel door de buitenlandse, Wageningen).
waardoor het gehalte aan werkzame
stoffen belangrijk kon worden opge
voerd. Het geteelde Nederlandse pro
dukt steekt dan ook in zeer gunstige
zin af tegen de wildgroei. Ook de
keuze van de juiste grond voor de
verschillende gewassen en de bestrij
ding van ziekten en parasieten spelen
een grote rol en daarbij komt dan
„Vertel mij hoe uw stadhuis is en Emeritus-typograaf Janssen schrijft gezicht op de stadhuistoren, gezien
nog de eeuwenlange ervaring van de ik zal zeggen wie ge zijt", durf ik ons hierover:
met een variant op het spreekwoord
vanaf de Nieuwe Rijn. Op de voor-
Voorheen liep dit steegje tot aan grond ziet men de fontein, die er
be zeggen. Het raadhuis drukt een een poort, die toegang gaf tot een nog staat en in vroeger jaren des
NTna hovinHt rfp Npdprland- stempel op de stad. De zakelijke binnenplaats van het stadhuis. Het woensdags en zaterdags 's morgens
,p k^,idpntpplt 7ich in een neriode elektronische sfeer van Hilversum steegje was hoofdzakelijk in gebruik van 10-11 uur zijn stralen in het
van aroei en worden nieuwe afzet- wordt weerspiegeld in het bouwwerk als aanvoerplaats voor goederen, luchtruim spoot. Rechts van deze
uP7nnht pn opvnnHpn Ook van Dudok, de kaarsen, pijpen en voor winkeliers, die daar een ach- fontein en onder de kastanjeboom
TWirrara f ol c iron CaiiHq 7lir, ale Ka! tioritiifrranff KaH/iart AA ct ViorKnuur nro TVin onifiQ wicKanlxan fcfanAn fa.
in het buitenland heeft men de be
tekenis van de Nederlandse kruiden- T
teelt onderkend. Tien jaar geleden
stroopwafels van Gouda zijn als het teruitgang hadden. Met de herbouw waren enige visbanken (stenen ta-
ware in de gevels van het stadhuis van het afgebrande stadhuis zijn in fels) geplaatst, waar dagelijks Sche-
op de markt gebakken. Ook Leiden deze omgeving veie zeer bekende veningse vissersvrouwen hun waren
heeft het stadhuis dat het verdient, winkelpanden gesloopt om plaats te koop aanboden. In die tijd werd
zocht een grote Engelse pharmaceu-
tische industrie contakt met Neder-
hp pTi00pnd6f(p^Hrnpinp tiende en achttiende eeuwse zuinig- staat. Ben paar van deze winkeliers terdags in de Van der Werffstraat
daarvan. Vele teeltcontracten werden heid' maar doehnati« en zeer schoon- hif o.a. slagerij Duin- en duurde wel tot 11 uur 's avonds,
een huis met twee gezichten, wat te maken voor de nieuwe bouw van daar ter plaatse nog geen markt ge-
langgerekt in verband met zeven- het uitgebreide complex dat er thans houden. Deze was in die tijd 'sza-
met de Engelse maatschappij afge
sloten en het contakt is sindsdien uit
gegroeid tot een intense samenwer
king.
DE
NEDERLANDSE KRUIDEN-
dam in de Korenbrugsteeg, de firma maar had niet zo'n grote omvang
Eerste plaatje biedt een fraai uit- Bernard in huish. artikelen en ka- als de tegenwoordige markt. Op de
zacht op de oude stadhuistoren via chels, hoek Korenbrugsteeg en een achtergrond, naast het stadhuispoort-
de Dwarskorenbrugsteeg, gelegen paar panden op de Vismarkt, ,,De je rechts, ziet men een van de twee
tussen de Breestraat en de Boter- Faam" afzonderlijk voor heren en etalages voor het damesmodemaga-
markt, vanaf de Choorlammersteeg voor dames. In de mobilisatie 1914- zijn „De Faam" (Schlatmann) met
Driessen 1918 was in een verlaten pand van de daarnaast jammer genoeg niet
firma Buizemaker een distributie- zichtbaar de Stadsapotheek, waar
Korenbrugsteeg.
7 o schrijft, dat deze steeg dwars op de
TELERS begiepen al spoedig Knm,h,^p9tew w verlens.
y.pf „an ppn hechte nrt*nni<!atip Awiwwugareog gcic-ec" «cv vciicivg- vovi «cv ttiudiei
«WK» irLtanHia' de v01"!?1 van de aan de overzijde ge- van bonkaarten. Deze en nog meerde-
Koornbrugsteeg gelegen het verleng- kantoor ingericht voor het afhalen men een vijf treden hoge blauwstenen
trapje op moest om binnen te komen.
Tot zo ver onze medewerker.
Kan iemand mij iets over het
Haagsche Schouw vertéllen?
legen Torensteeg.
re gebouwen hebben alle plaats moe
zonder dat daarbij de zelfstandig
heid van de kweker zelf al te zeer
in het geding kwam. Zij hebben
U,,„ CXI «X *1C xwp VtXXX UJ IIC UOl UUU» CtX IC XVI Cl II Xö OlXl C
line» ,l£ Heekstóegh, later Hekkestraat- meervtedienrten te herbergen.
Beide stegen heetten vroeger To- ten maken voor het nieuwe stadhuis,
rensteeg en in de loop van dg 17e dat thans al te klein is om alle ge-
linge samenwerking met uitsluiting
van de onderlinge concurrentie.
Marjolein of Majoraan, een veel ge
vraagd keukenkruid.
Het tweede plaatje geeft ook een
„SHEfRLOCK"
