V/oor het u/erpen van vuil in de grachten
kwam men vroeger aan de schandpaal
Deze maand vijftig jaar
gemeentereiniging in Leiden
Dinsdag receptie
H
Oegstgeests „Doe" doet het weer goed
Rijswijk contra
Den Haag over
koopcentrum
Zwolsman
Postzegels gewijd
beroemd klooster
aan een zeer
ZATERDAG 11 JANUARI 1964
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 3
Deze maand bestaat de gemeentereiniging van Leiden, directeur de heer
H. Hoorn, 50 jaar. Het feit wordt dinsdag aanstaande met een receptie
gevierd. Dat de gemeentereiniging in een behoefte voorziet is duidelijk.
Ter illustratie zij vermeld, dat in het jaar 1635 de sterfte aan besmette
lijke ziekten (voornamelijk de pest) zo groot was, dat in iets minder dan
zes maanden 13.580 doden begraven werden, in een stad van 40.000 in
woners. Het ligt voor de hand, dat de vervuiling in vroeger eeuwen, waar
in vele ambachten op straten werden uitgeoefend nog veel groter was dan
thans. Vrachtenbloters, ververs, percamentmakers, volders etc. lieten het
afvalwater in de grachten lopen. Dit grachten water werd gebruikt als
was- en drinkwater.
De raad nam deze besluiten en
met ingang van 1 januari 1914 was de
oprichting van de Gemeentelijke Rei
nigingsdienst een feit geworden.
Het ligt voor de hand, dat de over
heid maatregelen moest nemen. De
heer H. Hoorn, directeur van de rei-
niging, vermeldt, dat een stroom van T
keuren in de loop der eeuwen is 016
verricht door het daarvoor in
tijd
worden geledigd. Zelfs een langere
stookduur gaf geen uitkomst: men
werd gedwongen om grote hoeveel
heden vuil op andere wijze te ver
werken.
T GESCHIEDDE door afvoer
naar stortplaatsen. Daarbij kwam
nog, dat de omwonenden ernstige
klachten hadden over de hinder, die
zij hadden van vliegas.
Het verbeteren en vergroten van
de capaciteit dreigden zulk een gro
te investering te vragen, dat reeds in
1928 15 jaar na de in gebruikne
ming door het college een com
missie werd benoemd, om te bestu
deren, hoe de vuilverwerking moest
gaan geschieden.
Het oordeel van deze commissie
luidde kort en bondig: „De vuilver
branding moet worden stopgezet; de
afvalstoffen moeten worden gebruikt
voor het ophogen van rietlanden en
het vruchtbaar maken van de grond."
Op 3 juni 1929 werd aldus beslo
ten en 18 november 1929 werd de
vuilverbrandingsinrichting stopgezet,
en werd met ingang van die datum
het vuil afgevoerd naar de gemeente
Nieuwkoop. Met deze jemeente werd
een overeenkomst gesloten, aanvan
kelijk voor 20 jaar.
Het transport van het ingezamelde
vuil, geschiedde per schuit, door een
particuliere ondernemer, vanaf de
,T «op deze avond viel de definitieve be-
Vuilnis-vlet in de Le.dse Vliet aan in de KJJC: „Doe mag weer
hut hoinn vin flP7P PPI1TO
centrale stortloods op het terrein van
het reinigingsbedrijf naar de rietlan
den in Nieuwkoop. De gemeente Lei
den had geen verantwoordelijkheid
meer voor het transport en de ver
werking.
In 1949 werd de overeenkomst voor
10 jaar verlengd.
Alhoewel de bovengeschetste me
thode goed functioneerde alleen
's winters bij ijsgang werden moei
lijkheden ondervonden, waardoor het
ingezamelde vuil dan moest worden
gestort op een terrein >ij de gemeen
te Leiden moest een blijvende op
lossing ernstig bestudeerd w or Sen,
daar te verwachten was, dat op een
bepaald moment, de verwerkings
methode niet meer kon worden toe-
uitgevaardigd eTAeT^T wTinï vuiluiswagS^enT» SL vennen". Het Hdni
nuttig effect.' omdat de stedelijke jS: door het in dienst stellen van een
Toen brak een nieuwe orkaan van
werkzaamheden los. In het redactie-
|>EEDS WERD vermeld, dat een bureau aan de Kerklaan verscheen
punt van het raadsvoorstel in een grote stencilmachine gevolgd
ff en ntet de indusrtrie inha^ uit- moderne mens- die ™^chien bin- paciteit aangeschaft, ook meer pas-
oefenine wilde beperken De boeten nenkort als het ware per motor ter senci voor de ruimgebouwde buiten-
od venoulina waren zmide^Ung Een wereld komt' was de gedachte over wijken van de stad.
nr fwi _*..j„i_ het voorkomen van hinder bij het Gekozen werden draaitrommelau- -een kiuic sieutumacumc kcvuiju
«LsSTZJÏÏfSZZSi door een vouwmachine^ Men had ge-
i«v, oow Ac Irunir u J een hiervoor te bouwen vuilverbran- kozen voor het „elektronisch sten-
dingsinncthing. Alhoewel er nog ge- procédé hetgeen 'n prachtig stuk -
1 overheen ging, voordat het K 6
len aan de kaak.
Van wie werd bewezen, dat hij
emmer en de stofvrije belading van gebruikt voor het vuilophalen.
het voertuig. De invoering stuitte
- IlOh VUC1T.U1K. lIlVVCULliK
„drec of() vulms uit schoongemaakte echter op het financiële bezwaar
privaten m het water geworpen de bevolking, om een soortgelijke em
elf tot een uur op de mor fx, mnotori nan«Aliaff»n dn nn Hf
had, werd van elf
ET ONTBREKEN van het gevoel
besluit genomen was Leidens vroe- je drukwerk garandeert. Rond
v.. ??nhaA openbaarde zich vnd|rsn
grote schandpaal op^het blauwe steen ^hi^heTnv^maakthe'id van de af- de gi^chten
(Breestraat) gesteld.
Het ophalen van vuil door parti-
mor te mSrttn aalichaSen en op de ~~k ITiJden M hrt gebru* van de vadsren «?«en 'n d« ftegen niet Kerstdagen herverscheen het maand-
°OK iaeDIJ Se01™* over ijs van één nacht kon toch de
de grachten als vuilstortplaats Zeer vuUveJrbrandmigsinrichtfa£ op 18 de. blad „Doe" m de nieuwe lijn.
bepaaldelijk beperkt zich deze ge- cember 1913 bij wijze van proef in Nummer 1 van de vierde jaargang.
P TiroT-ki n cr wrxrH#>n ffA.qt.p1d.
sluiting van de wagens.
- T - - Niettegenstaande deze onvolkomen- woonte niet tot wat men pleegt te
culieren. die dit deden als het werk heden functioneerde de vuüophaal- noemen de mindere buurten. Huis- werking woraen gesteia. Een werkstukje waar veel „Doe-
hun goed uitkwam, gebeurde erg djenst goed met deze paardenwagens raad, matrassen, kortom vrjjwel al- De reinigingsdienst was eigenaar transpiratie" aan te pas is gekomen
gebrekkig. Het werk is ook wel ge- gedurende een kleine twintig jaren, les, dat niet in de normale emmer van de inrichting. De Stedelijke rw,aptie van deren™ die het
gund aan de meesteren van de huis- Toen werd het paard voorgoed op paste, werd overal welwillende aan Lichtfabrieken exploiteerden haar van ae reaacue, van negenen aie nei
armen (diaconie) die het op hun stal gezet en deed de huisvuilauto de grachten afgestaan. evenwel. In den begmne verliep al- stencilwerk uitvoerden en van al de
baurt weer verpachten om een bate haar intree. Verrichtten oorspronkelijk een les uitstekend; het vuil werd ver- meisjes vaa Huiie Duinzicht die het
viertal werklieden, waterschuimers brand en met de vrijkomende warmte
Een bijzonderheid voor Leiden was geheten, elk voorzien van roeiboot en werd stoom geproduceerd die dan brocheerwerk verzorgd nebben,
dat, gezien de zeer nauwe straten, handschepnet, het schoonmaken der werd verwerkt door de exploitant. Vooral dit laatste was een enorme
wagens, die waren omhangen door deZ€ huisvuilauto's betrekkelijk klein grachten, alras werd de behoefte ge- Storingen in de vuilverbrandings- „nnr de Ferar Zusters van
grote zakken, waarin uitgesorteörde moesten worden uitgevoerd, om goed voeld om ook dit werk te mechani- ovens, die zich reeds na enkele jaren
waardevolle stoffen als lompen, te kunnen manoeuvreren. Van deze seren. Dit geschiedde dan ook in die gingen voordoen, desorganiseerden en Huize Duinzicht een woord van har
beenderen e.d. worden geborgen. De kleine wagens met een nuttig laad- periode, waarop de dienst a.h.w. een stagneerden de vuilophaaldienst, om- telijke past. Ook het bezorgen
inkomsten bij de verkoop van deze vermogen van ongeveer 6 m3 zijn er mechanisatie-hergeboorte onderging, dat de voertuigen niet op tijd konden
stoffen en het vuil moesten dan fvan de totale oplage is een maande
lijks weerkerend groots werk. Er
lééft iets in de parochie van de H.
Willibrord. „Doe" vormt er een van
die sprekende bewijzen van.
voor de armen. In 1684 ging het
stadsbestuur zelf tot verpachten over.
Het vuil werd opgehaald in hand
naast de aan de gemeente te ver
pachten som nog een winst opleve
ren.
dien duur overgaan tot het be
talen van een jaarlijkse som aan de
pachter, welke soms constant toe
nam, omdat de kosten van het opha
len en verwerken van het vuil de
baten meer en meer gingen over
schrijden.
VEEL GEESTDRIFT EN TOEWIJDING
VAN ALLE KANTEN
- Eén van de aktiviteiten van de ter niet bij zitten en zij begonnen
Daarbij moest nog voor ogen war- stichting Katholieke Jeugd en Jon- overal in de parochie contacten te
den gehouden, dat het maken van gej-cncommissie te Oegstgeest is de maken met enthousiaste jonge men-
winst voor de pachter primair was verspreiding van het blad „doe"
en dat in feite een schone stad voor
hem maar bijzaak was.
dat^n'he^beffin va'n S°«uw^de noeg®?. Var' vniw"eI 8)16 °egstgeester komen. En uiteindlejjk waren het "k^™ln"b«eTn ten "taS *>et Hervormde Jeugdwerk „Fan-
aai in nei pegin van oasse eeuw ae Darochianen vele winkeliers die met hun adver- tacmn
loos stond. Er moesten gordijnen, 'n redactie heeft vele Dlannen en
goede verlichting, verwarming en grootte wens il Doe" te ma-
vloerbedekking komen! Het kwam haar grootste wens is. ..iJoe te ma
er dank zij de huip van velen, welke kfff1
geheel belangeloos werd aangeboden, beeriyk is voor een goed, onderling
B 6 contact met het gehele parochieleven
Het schilderen werd door een fir- en ZÜ dat iederf Parochiaan
ma ter hand genomen; er kwamen f1 ?ef feb™k van 281 maken z«n
prachtige houten wandtafels, kort- ha£,t k ,^'11
- Ten besluite willen wy gaarne nog
euwuvxucti ujMttoa, xxx inn. ,cl- één facet vermelden: Uitwisselen van
het een maandelijks terugkerend ge- de middenstand er wel aan te pas derd -d(Tm^ewerksters en"mede- artikelen met het maandblad van
nmannri ven imiiinxl ollza riadctaoactar Irnmnn TT.n ilifoinHloiilr nraron Tipt Kipt TTpr\7r»T*mHp -Tpil crH WP-rlr Fari-
- sen die graag aan het project wilden 0 het gebouw gonsde van „Doe"-
Gedurende een drietal jaren was meewerken. Financieel gezien moest ^^6^. intussen werd er druk ver
gedachte veld won, dat het ophalen
van mevr. A. Meyknecht-v. d. Berg.
vuil en de verwerking "ervan /iCI' tenties het maandblad dat steuntje Men maak^e kennis met elkaar, de Het houdt allemaal een schone be-
■dc de reiniging van straten en' men pennevruchten voor het easte num- lotte voor de toekomst in, en met
tósmede de reiniging van rtraten ujj l| JU
gi achten moesten behoren tot de di- oügpun^ van binding met het paro-
recte taak van de overheid om to chieleven uitermate belangrijk.
de verwezenlijking van het ideaal
„een schone sleutelstad" te komen.
te zetten. Ook was het uit mate nodig had. mer werden bestudeerd, de lay-out „DOE" zal het dan ook waarachtig
„Goed", zei toen de KJJC, „jullie werd besproken, er werd gediscus- wel gaan. De volledige staf van me
mogen het weer gaan proberen". sieerd alsof alles al in kannen en dewerkers(sters), het zijn er wei-
En daar verscheen de heer n. C. kruiken was, maar gelukkigjuist geteld 46, staaf hier borg voor.
Reizevoort, die met zijn pure enthou-
Door middel van „Doe" kwamen
contacten tot stand waar het jeugd-
INMIDDELS is een uitgewerkt plan
voor de te stichten vuilverbran
dingsinrichting gekomen; welk plan
geheel voldoet aan de gestelde eisen
en garanties.
Dit plan werd voorgelegd aan de
raad der gemeente Leiden, en op 13
mei 1963 werd het plan aanvaard en
werd krediet verleend om tot de
bouw aan de Voorschoterweg over te
gaan.
Mgr. dr. J. A. E. van Dode-
waard, bisschop van Haarlem zal
woensdag 15 januari geen audiëntie
verlenen.
Drs. A. Th. Bogaardt, burgemeester
van Rijswijk, heeft in zijn Nieuwjaars
rede voor de raad een scherpe aanval
gedaan op mr. H. A. M. Th. Kolfschoten,
de burgemeester van Den Haag, die be
gin deze week ernstige kritiek uitte op
het EMS-concern (Zwolsman). Mr. Kolf
schoten had zijn kritiek voornamelijk
gericht op het winkelcentrum ,Jn da
Bogaard" dat door de EMS te Rijswijk
is gesticht en waarvan de Haagse bur
gemeester het commercieel succes sterk
in twijfel trok.
„Het is mij niet duidelijk", aldus drs.
Bogaardt, „waarom personen buiten
Rijswijk al menen zich een oordeel te
kunnen aanmatigen, nu de eerste fase
van het Zwolsman-koopcentrum nog
geen half jaar met succes in exploitatie
is genomen". Mr. Kolfschoten had o.m.
gezegd: „Een Bogaard bloeit maar één
seizoen". Drs. Bogaardt merkte over
deze zinsnede op: „In een streek welke
als de tuin van Holland wordt geken
schetst, moet het toch algemeen bekend
zijn, dat een goed geplante en goed
onderhouden Bogaard elk jaar opnieuw
bloeit".
KORFBAL
DIT WEEKEINDE GEEN KORFBAL
Ook de Koninklijke Nederlandse
Korfbalbond heeft besloten, in ver
band met de toestand van de terrei
nen, alle wedstrijden, vastgesteld
voor zaterdag en zondag af te gelas
ten. Ook de wedstrijden van de zgn.
onderbonden zul'len dnit weekeinde
niet doorgaan.
Verscheidene raadszittingen wer- k h van proliteerde. eeTed'24n'Jkwt'am'' TOrtteï-
den gewijd, aldus de heer Hoorn, Vorig jaar stuitte de KJJC echter
aan het al dan niet verpachten, eens- moeilijkheden van organisatori- d^rschan"oD"*zlch" zou gaan nêmèn
deels omdat de te betalen pachtsom financiële aard aersonap op zien zou gaan nemen.
en het algemeen en zakelijke lei-
hoog werd gevonden en ander
deels, omdat de hygiënische en so-
sche en financiële aard.
Nu kon de herverschijniing vamhet
,^®tvmaandelijk3e maandblad niet lang meer uitblijven,
cialeverzorging vai de lieden die brievenbussen waarm het blad hert jeugld,huis aan de Kerklaan
de vS^amheden waren werd een tokaal gevonden dat als
belast, door de pachter maar b.tter to^en "e^tdte maar S^XSt ÜfÏÏÏÏ ten Hei
plecht werden behartigd. En wat dan waarHpiwi Het izinff hun bii- "eCmreau me™\ a?r, gaa" (£>ei -
tevunvachtonvandezorgen toewb- ^«5^- ^T^SnM kw°^
gave tot de onmogelijkheden zou w; M maaJ het Aoademisoh zie-
gaan behoren. Dit lag niet m de lijn kenikuis, waar het „gevaarte" rente-
A Q t.tol iian v.g.4 KI oH 7n nïttlOT
ding van deze lieden aan hun werk. tot
Er moest en er zou een definitieve °QQn v~v
oplossing komen!
de titel van het blad. Zij namen
contakt op met de ex-hoofdredacteur
Na de bestudering van de velerlei (thanfi de* heer H. Pee- Bij de foto: Drukte in de „DOE"-
„zotvI m 1011 rs drukkerij. Stencillen, vouwen en bro-
Hun voorstel „Waarom gaan wij cheren onder het toeziend oog van
niet zelf „DOE" drukken, brocheren de algemeen en zakelijk leider, de
en uitgeven" klonk zelfs de heer heer N. C. Reizevoort (staande naast
9telcilmachine (met bril) 2e van
plannen werd in juni 1911 voorgesteld ^rs
aan de raad, om te besluiten de vuil-
verzameling en de reinigingswerk
zaamheden in eigen beheer te doen
geschieden en het ingezamelde huis- Peeters nogal sterk de men,
houdelijke afval te verbranden in Het kwam ter de rechts).
•en hiervoor te bouwen vuilverbran- KJJC en ook daar fronste men de Inzet. A. Schlatmann Jr.,- hoofdre-
diihgsinrichting.
wenkbrauwen. De heren Schlatmann dacteur: „Het moet vooral pittig
Jr. en Van Velzen lieten het er ech- zijn."
POSTE RESTANTE
verzameling, die ik ondanks de noodgedwongen verkoop
na de „Tweede Wereldoorlog" waardoor zjj in alle wind
streken ls verstrooid, In mijn hart nog bij me draag. Hoewel
ik geen Oostenrijk-verzameling meer heb, is de liefde voor
dat verzamelgebied één van de allermooiste gebleven,
hetgeen wederom een bewijs is voor de juistheid van het ge
zegde: „oude liefde roest niet!"
Dat ondervond ik heel sterk, toen Ik deze zomer in Oostenrijk
op een postkantoortje van een klein plaatsje in Tirol
enkele nieuw-verschenen zegels zag en kocht.
Eén daarvan is de hierbij afgebeelde hoogste waarde van de
normale thans koersende frankeerserie. Op deze 20 schilling
(illustratie) staat het Benedictijner klooster Melk (het „Stift
Melk" zoals de Oostenrijkers zeggen) afgebeeld, dat door de
Oostenrijkse PTT ook reeds in 1923, 1947 en 1954 op postzegels
werd vastgelegd (illustratie). De schoonheid van deze zegel was
tevens het bewijs, dat er né een Moser en Schirnböck, né
een Junk, Renner en Dachau, er nu ook nog grote postzegel
ontwerpers en -graveurs in dit land vertoeven en dat de sedert
1804 bestaande Weense (Hof- und) Staatsdruckerei nog altijd
een wereldvermaarde postzegeldrukkerij is. Het ontwerp van
deze 20 schilling-zegel is afkomstig van Adalbert Pilch, de
gravure verzorgde Rudolf Toth. Dit tweemanschap heeft Oos
tenrijk de laatste jaren tal van uiterst fraaie zegels geschonken.
De geschiedenis van het klooster Melk gaat terug tot diep
in de Middeleeuwen. Toen vestigde Leopold 1 één van de
markgraven, later hertogen van Oostenrijk na de slag op
het Lechfeld een burcht en stichtte er tevens een kerk. (De
slag op het Lechfeld 955 werd 1000 jaar later door de
Westduitse PTT met een zegel tegelijk met het 1000-jarig
Augsburg herdacht (Illustratie).
De kerk schonk Leopold II in 1089 aan de Benédictijnen.
Toen Leopold in zijn residentie naar Wenen verlegde, schonk
hij de burcht eveneens aan de Benedictijnen met alle daaraan
toebehorende grondbezit.
In 1683 woedde er in dit klooster
een hevige brand, die zoveel ver
nietigde, dat 't voor de toenmalige
abt Berthold Dietmayer een ge
rede aanleiding was, niemand min
der dan Jacob Prandtauer (1660
1726) de herbouw op te dragen.
De 300e geboortedag van deze
grootmeester van de „hoge barok"
werd in 1960 door de Oostenrijkse
PTT met een fraaie zegel herdacht:
zijn portret met op de achtergrond
zijn grote schepping (illustratie).
Zijn portret was de filatelisten
reeds bekend van één van de ze
gels van de in 1934 verschenen
serie „beroemde Oostenrijkse
bouwmeesters".
Prandtauer ontving deze op
dracht in 1702 en samen met de
keizerlijke ingenieur Beduzzi ont
wierp hij zijn „Stift", zoals het
thans staat. Hij bouwde het zoveel
mogelijk op de oude grondvesten
van de kloosterburcht van eertijds.
Na Prandtauer's dood in 1726 werd
het verder gebouwd en in 1745
voltooid. Het geheel is één van de
fraaiste monumenten van de „hoge
barok", een stijl die niet alleen
uitmunt als ruimtekunst, maar ook
als massawerking, die hij weet te
bereiken.
Ook andere voor een deel Oos
tenrijkse kunstenaars hebben
aan de schoonheid van „Stift Melk"
meegewerkt, o.a. Johann Michael
Rottmayr van Rosenbrunn (1654
1730), waarvoor de Oostenrijkse
PTT t.g.v. zijn 300e geboortedag
eveneens een postzegel uitgaf (il
lustratie). K. E. KöNIG
