De strijd
tegen de
INSECTEN
Aktief onderzoek naar
nieuwe bestrijdingsmethoden
DONDERDAG 2 JANUARI 1964
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 10
PROGRAMMA EN STANDEN LSB
LEIDSE CLUBS HOOG GENOTEERD
Eerste klasse:
Leids Schaakgen. II 3 6 19»/*
Inter Nos I (Boskoop) 1 2 6!/t
Daniel Noteboom I Nirdw 2 2 11
Sassenheim I 2 2 10
Voorschoten I 3 2 14»/*
Leids Schaakgen. III 3 2 11
Bodegraven I 2 0 6V*
Wedstrijd Noordwijk-Boskoop uit
gesteld tot 14 jan.
Programma vierde ronde:
Noordwijk-LSG II 6 jan.; Bodegra-
ven-Sassenheim 14 jan.; Boskoop-
Voorschoten 21 jan.
Tweede klasse A:
Programma vierde ronde: 7 jan.:
LSG IV-Leithen III; 15 jan.: „Re
vanche"-„Utile Dulci" (R'veen); 13
jna.: Phiilidior VI-Voorschoten III; 13
jan.: Kudekerk I-SPW II.
Derde klasse C
Alphen IV
Boskoop II
Hazemswoude
Nieuwkoop
Koudekerk II
Leiderdorp II
Aarlandeirveen
3 6 22
3 4 17
12 9
2 2 10
3 2 9%
2 0 6%
2 0 6
Katwijk I
2
4
14»/*
Alphense Schaakclub I
2
4
13 K*
Rijnsburg I
3
3
19
Philidor IV
3
3
15
Philidor V
3
2
14
Leithen II
3
2
9»/*
Zwarte Pion (Lisse)
2
0
4»/*
Aanliamderveen II werd terugge
trokken.
Programma vierde ronde: 7 jan.:
koop-Hazerswoude; 14 jan.: Leider
dorp II-Aarlander veen
BIOSCOOPJOURNAAL DEELS
ZWART-WIT EN DEELS IN
KLEUREN
Het Nederlandse nieuws van Poly
goon Profilti zal met ingang van 2
januari in de bioscopen uitkomen in
een nieuwe vorm, zo heeft de direc
tie van deze filmonderneming mede
gedeeld. Het journaal zal voortaan
voor ongeveer drie kwart uit actua
liteiten in zwart-wit bestaan en voor
een kwart uit een onderwerp in kleu
ren. Met dit laatste zal aandacht wor
den geschonken aan streekonderwer-
pen en zaken van cultureel en/of
historisch belang.
De musical „Oliver" verdwijnt
nog niet. Gezien de onverwacht toe
genomen belangstelling in de laatste
dagen heeft de directie van de pro-
duktie in tegenstelling tot een eer
der gedane mededeling alsnog be
sloten de voorstellingenreeks in het
City-theater te Amsterdam tenmin
ste met een week te verlengen. De
ze verlenging is o.m. mogelijk ge
bleken nadat een Amsterdams dag
blad zich bereid had verklaard een
reduktie te geven op de plaatsen ten
behoeve van zijn abonnees.
Deze foto toont een plattegrond en een model van de speciaal ingerichte DC 8 waarin Z.H. Paus Paulus VI
zijn reis naar het Heilige Land zal maken. De pijl geeft aan waar de paus in het vliegtuig zal zitten.
phen I-Rijrisburg I 16 jan.
Tweede klasse B:
Philidor III
2
4
15
Leithen I
3
4
18»/*
Alphense Schaakclub II
3
4
18
Leiderdorp I
3
3
17
Bodegraven II
2
2
9*
Schaakclub Prof. wijk I
2
1
5»/*
Alphense Schaakclub III
3
0
6'/*
Programma vierde ronde:
Philidor IH-Leiderdorp
I
6
jan.;
Leithen I-Alphen n 8 jan.;
SPW I-
Bodegraven II 8 jan.
Derde klasse A
„Black and White". Leiden 3
6
22
Sassenheim II
2
4
13
VTL, Leiderdorp
3
4
19
Noordwijk II
3
4
17 H
Voorschoten II
3
2
13 K
Rijnsburg II
3
2
12
Valkenburg
2
0
5
Katwijk II
3
0
8
Koudekerk I
3
4
16 y,
Roelof arendsveen
3
4
15 y2
Leids Schaakgen. IV
3
4
15 y.
Voorschoten III
3
4
15 X
Schaakclub Prof.wijk II
3
4
15
Philidor VI
3
2
16
„Revanche"
3
2
12
Leithen III
3
0
13
Programma vierde ronde:
Zwarte Pion-Katwijk I 14 jan.;
Leithen II-Philidor IV 15 jan.; Al-
Sassenheim-Valken'burg, uitgesteld
tot 21 januari.
Programma vierde ronde: 13 jan.:
Katwijk II-„BLack and White"; 8 jan.:
Rijnsburg II-Valkenburg; 9 jan.:
Voorschoten II-Sassen!heim II; 13
jan.: Noordiwijk n-VTL.
Derde klasse B
KALENDERS 1964
Een fraaie kalender, met zes teke
ningen, die ieder een moment uit de
125-jarige geschiedenis van de Ne
derlandse spoorwegen weergeven.
Atlas1 Kalender, landen van
Europa, deel I.
Op de achterzijde van ieder van de
12 bladen een kaart van een deel
van Europa.
Genootschap „Sint Jozeph".
Praktische kalender. Bij iedere dag
zijn de kerkelijke feesten, die op
die dag worden gevierd, vermeld.
Flinke ruimte voor aantekeningen.
Kartro.
Een één-blads-kalender in fraai
glanspapier. Bij uitstek geschikt
voor het kantoor.
Nationale
Levensverzekeringsbank N.V.
Eenvoudig en doelmatig.
Boerenleenbank.
Een kunstzinnige kalender in kleu
rendruk. Een wandeling door de
geschiedenis in tekst en beeld.
Alitalia.
Kolossale kalender met fraaie kleu-
Pan American.
Leidse Onderwijs Instellingen.
Eén-blads-kalender. Uiterst een
voudig.
Ned. Lloyd Verzekeringen.
Brede kalander. Per pagina drie
maanden. Reproduktias van roman
tische schilderijen.
Nill Mij Kalender.
Reprodukties van werken van de
Haagse schilderes Margaritha Feuer-
Langs Europaden.
Esso-kalender met werk van Neder
landse fotografen.
Trans World Airlines.
Erg Amerikaanse kalender met
schitterende kleurenfoto's.
Nill Mij Verzekeringen.
Eenvoudige kantoorkalender.
Zijn wij bezig onszelf ie vernietigen?
Wageningen (-P P)
(van ooae verslaggever)
Velen zullen het misschien niet willen geloven, maar de grootste
vijand van de mens op aarde is het insekt. We hebben ongeveer
een miljoen verschillende insektensoorten als medeschepselen en
een groot deel van hen is zeer schadelik voor de gezondheid en
het voedsel van de mens. De nuttige insekten niet te na gesproken,
veroorzaken vele ziekten bij mens en dier, tasten onse cultures aan
of zijn op andere manieren schadelik. We mogen rustig stellen,
dat het insekt mensenvjjand nummer 1 is. Hun aantal is boven
dien bijzonder groot, want gemiddeld leven er op aarde per vier
kante kilometer, in gewicht gerekend, meer insekten dan mensen.
Zij zijn dikwijls oorzaak van epidemieën en hongersnoden in ver
schillende delen van de wereld en daarom is de bestrijding van
insekten een levensbelang van de mens.
Sinds enige tientallen jaren staan ons dankzij de ontwikkeling
der moderne wetenschap en techniek middelen ten dienste, die het
ons mogelijk maken de insekten effectief te bestrijden. Het be
langrijkst van deze bestrijdingsmiddelen zijn wel de insektieiden,
chemische middelen op toxische (vergif) basis. Over deze mid
delen is de laatste tijd nog al wat te doen geweest. Er verscheen
in Amerika het boek „Silent Spring" van juffrouw Rachel Carson,
waarin o.a. gewaarschuwd werd tegen het gebruik van dergelijke
insektieiden, aangezien hierdoor op den duur de cultuurgronden
van vergif doordrenkt zouden worden, welk vergif via de planten
wortels in de planten terecht zou komen en via deze planten
in de mens of in de dieren. Het gevolg van een en ander zou zijn,
dat wij ons langzaam vergiftigden.
Ook uit het publiek en uit medische kringen doken bedenkingen
op, die wezen naar verschijnselen, zoals buikloop na het gebruik
van sla en dergelijke. Dit laatste is overigens niet wetenschap
pelijk vastgesteld, doch bepaalt zich tot klachten van het publiek
bij artsen. Een en ander leek ons dermate actueel en interessant,
dat wij ons in verbinding stelden met een deskundige op dit ge
bied, de directeur van het Laboratorium voor Insekficidenonder-
zoek te Wageningen.
MEDISCH TOEZICHT
Dr. D. Dresden, die dagelijks
met deze materie te maken heeft,
hoorde cms belangstellend aan.
Overigens had hij toch wel enke
le bedenkingen.
Primair betwijfelde Mj of de
in ons land gebruikte insektiei
den onder normale omtancLLghe-
den oorzaak zouden kunnen zijn
van klachten op medisch terein.
In alle rbeschaafde landen bestaan
er zeer strenge voorschriften met
betrekking tot het gebruik van
insektieiden. Wanneer er 'n nieuw
imsektenbestrij dings-middel is ge
vonden, bepalen medici hoe groot
de concentratie vergif mag zijn,
terwijl tevens wordt vastgesteld
in welke frekwentie van dit gif
gebruik mag worden gemaakt
en wat de uiterste termijn is van
het gebruik: vóór de oogst.
Bij t stellen van deze norm wordt
door deze deskundigen slechts
rekening gehouden met eventu
eel gevaar voor de gezondheid
van de mens.
Het feit, dat de te bestrijden in
sekten evt. ongevoelig voor 't ver
gif zouden kunnen worden, waar
door een grotere dosis gewenst
zou aijn, apeeèt in het geheel geen
Men houdt afieen rekening met
de menselijke gezondheid, waarbij
de norm soms zo laag wordt ge
steld, dat een insekticide nauwe
lijks of niet te gebruiken is.
Bovendien is er strenge controle
op naleving ven deze voorschrif
ten, waarbij oa. de keuringsdien
sten van Wrren zijn ingescha
keld. Het ziet er dus niet naar
uit, dat dit tot moeilijkheden zou
kunnen leiden.
Uit het voorgaeinde wordt dus
tevens duidelijk, dat het niet zo
is, als veel leken veronderstellen,
dat de insektenbestrijders maar
steeds de toegediende dosis gif
vergroten, wanneer de te bestrij
den insekten resistent worden.
Dit kan eenvoudig niet, aangezien
de voorschriften hierin nadrukke
lijk voorzien. Bovendien zitten
daar ook nog economische konse-
kwenties aan vast Veelvuldig er
spuiten of spuiten met een hogere
concentratie, betekent voor boer
of tuinder aanmerkelijk hogere
IN DAT GEVAL won* ai heef
snel de hulp ven de wetenschap
ingeroepen om een ander effec
tiever mèddei te vinden, waar-
tnerblad zette, dit diertje
gehele blad vrij hield van
schadelijke mijt. Bij proefnemin-
in komkommerkassen zette
1 deze roofmijten in vrij grote
_:.iie uit en de resultaten waren
uitstekend. De schadelijke mijt
werd door de roofmijt verdelgd
en de komkommers deden het uit
stekend. Bestrijding met natuur
lijke vijanden kan dus ook
belangrijke methode zijn, die
eveneens momenteel ernstig on
der de loupe wordt genomen
Voorts
rein
hét
heden
paalde
Voor diverse onderzoekingen "Maakt -men gebruik van verschillende
i die gekweekt worden m trommels en potten.
Dan bestaat ook nog de mo
gelijkheid. tot het gebruiken van
afstotende middelen, veelal reuk
stoffen, die insekten kunnen ver
jagen of die beletten dat ze hun
voedselplant herkennen, waardoor
de culturen met rust worden ge
laten.
Veel succes heeft men op het
ogenblik in de Verenigde Staten
met een nieuw middel. De vee
stapel heeft daar zeer veel last
van 'n bepaald soort vlieg, waar
van de larve parasiteert bij het
vee en daar zeer schadelijk is.
Onderzoekingen wezen uit, dat
dit insekt slechts éénmaal in haar
leven paart. In speciale institu
ten kweekt men deze insekten in
grote aantallen, waarna men de
volwassen dieren door bestraling
steriel maakt. Wanneer men in
een bepaalde streek veel last heeft
van dit soort vliegen, dan laat
men er een zeer groot aantal ste
riele insekten los, waarbij men re
kening houdt, dat de hoeveelheid
losgelaten dieren het aantal na
tuurlijk aanwezige zoveel moge
lijk overtreft. De kans is dan heel
groot, dat een natuurlijk wijfje co-
overtreft. De kaïns is dan heel
pul eert met een steriel mannetje,
waardoor uit dit huwelijk geen
nakomelingen worden geboren.
Dit betekent dat de wijfjes geen
bevruchte eitjes onder de huid
van het vee kunnen deponeren,
zodat de gevreesde larve niet te
voorschijn komt. Met deze nieuwe
methode heeft men vooral in Tex
as en andere zuidelijke staten bij
zonder veel succes, dank zij de
daar opgerichte "vliegenfabriek"
met een produktie van ongeveer
75.000.000 vliegen per week!
Jj»etoc methode is wellicht ook
^oor andere insekten bruikbaar,
aangezien ex* meer soorten zijn
die slechts eenmaal paren in hun
leven. Toch is hier ook weer een
moeilijkheid, omdat sommige
soorten niet bestand zijn tegen de
noodzakelijke stralingsdosis en
aan dode insekten heeft men in dit
geval niets. Ook op dit gebied
wordèn de onderzoekingen zo in
tensief mogelijk voortgezet.
l*e natuurlijke vijanden
Dan is er nog ue bestrijdings-
methode dor middel van het ge
bruik van natuurlijke vijanden.
In Nederland is dit i*eeds met suc
ces toegepast in' de komkommer
teelt, zij het nog in 'n experimen
teel stadium.
Op k«*«rkomraerpiaim K$mt een
mijt voor, die door zijn aktivi-
tedte,. de plant schade berokkent.
Men ondekt eohtei, dat ©r ook
een mijt bestaat, die Lu weizen een
xoofdier is en die de plant niet be
schadigt, doch leeft van deze scha
delijke mijten. Het bleek dat wan.
a-eei >«ó»i ao'n roofmijt op 'n kom-
het gehee ET A E TA ETA ETA
door men goedkoper uitkomt. En
hiermede belanden we midden
in de vele problemen die samen
hangen met de imsektenbestrij -
ding. Onze gastheer weet ons
daarover ven alles te vertellen.
Het aantal te gebruiken vergif
ten is betrekkelijk klein en boven
dien is gebleken dat de resistentie
van insekten tegen een bepaald
vergif dikwijls inhoudt dat ze
resistentie zijn tegen de meeste in
sektieiden die op een overeenkom
stige chemische basis werden ver
vaardigd.
Hierdoor is me
steeds naar geheel andere
gelijkheden om te zien-
Het gevoig ie echter, dat in een
niet ver verwijderde toekomst de
mogelijkheden in dit vlak drei
gen te worden uitgeput. Iets der
gelijks doet zich reeds voor in Bel
gië, waar op bepaalde plaatsen
de druivencultuur praktisch on
mogelijk is geworden, aangezien
de bestrijdingsmiddelen tegen een
bepaald insekt (eigenlijk 'n soort
mijt), dat de druiven aantastte,
niet meer voldeden,
was uitgeput om de telers moeeten
capituleren voor de insekten.
Het arsenaal wiac uitgeput en de
telers moesten capituleren voor de
insekten.
Met dit beeld voor ogen en zich
de mogelijke gevolgen reali
serend, zijn de onderzoekers naar
andere mogelijkheden gaan zoe
ken. Over de gehele wereld is
er momenteel in toenemende
mate onderzoek gaande naar an
dere methoden om de kwekten
te bestrijden.
Zo éoatki. Mien aan middelen die
de insekten aantrekken, 'Tok-
mkjdeskan", waardoor de dieren
naar bepaalde plaatsen zouden
worden getrokken, zodat zij de
cultures met rust laten, terwijl ze
op die bewuste plekken in hun ge
heel kunnen worden vernietigd
(b.v. door vergif, door een val of
iets dergelijks).
- is er nog een ander ter-
waarop men aktief is en wel
onderzoek naar de moge,:-k-
van de teelt van voor be-
schadelijke insekten e-
voelige planten. Ook dit o—'-r-
zoek heeft veel voetange's °n
klemmen, doch men laat niet af te
trachten deze te omzeilen.
Zo wordt ar in de gehele wereld
door de mannen van de weten
schap hard gewerkt om mensen
vijand nummer één, het insekt,
met succes te kunnen bestriideni
niet alleen nu, maar ook in de
verre toekomst. In het schitteren
de nieuwe laboratorium van net
instituut te Wageningen werkt ie
staf van dr. Dresden met su es
mede aan deze nieuwe ontwikke
lingen.
Moderne snufjes
VOL TROTS toont onze gast
heer het fraaie complex, dat be
schikt over alle snufjes die in een
go©d geoutilleerd laboratorium
noodzakelijk zijn. Bij de bouw en
het ontwerp heeft men getracht
met alles rekening te houden,
vooral met die dingen, die men
inde voorgaande jaren uit onder
vinding opdeed als beslist noodza
kelijk of zeer gewenst. Veel van
die dingen konden nu bij de bouw
zonder veel extra kosten worden
gerealiseerd.
Zoals bijvoorbeeld een speciale
ruimte met een groot stalen aan
recht voor het schoonmaken van
glaswerk. Hoewel het labor:.c j-
rium betrekkelijk klein is: (1200
m2 vloeroppervlak) is de schoon
maak van glaswerk toch zo belang
rijk, dat er een aparte voorzien? ng
voor getroffen moest worden, lit
hangt samen met het veelvuldig
gebruik van vergiften bij het on
derzoek.
De laboratoria beschikken over
moderne zuurkasten, 'n perslucht
leiding, een warmwaterleidin en
een automatisch werkende
conditioning. De lucht wordt ,n
de dakopbouw voorgewarmd
('s winters) of gekoeld( 's zomers)
en daarna via een kanalensysteem
bij de borstweringen uitgeblazen.
Daarbij strijkt de lucht langs
speciale radiatoren die verder
voor de juiste temperatuur zor
gen. De installatie werkt volledig
automatisch.
Men kan in bepaalde ruimten
niet alleen d^ temperatuur, d~"h
ook de vochtigheidsgraad en 'e
belichting regelen. Er is 'n p- ï-
tige bibliotheek en diverse s'u-
d eer ruimten, alles zo gegroept o-d,
dat de grootste efficiëntie wordt
bereikt.
Met een blik op de toekomst
werd het gebouw zodanig gecon
strueerd dat een latere uitlei
ding t.z.t. zonder veel extra pro
blemen mogelijk is.
Een bijzonderheid is nog, dat een
kleine doch zeer speciale planten
kas aan het gebouw is verbonden.
In deze kas kan de temperatuur,
de vochtigheid en de belicM'og
geregeld warden op diverse v/~ "•••-
den, hetgeen vooral van belann is
voor het kweken van bep?ride
insekten op hum voedselplant.
In de oorlog tegen de insekten
mag men het laboratorium in Wa
geningen zien als een hoofdkwar
tier van de inlichtingendienst,
die tracht zoveel mogelijk
inlichtingen te verzamelen nvsr
de vijand. Men tracht hie?- te ont
dekken, hoe de tegenstanders ge
organiseerd zijn, hoe zij leven en
vooral hoe hun lichaamsfuncties
zijn, hoe ze reageren op onze wa
pens (de insektieiden), kortom
men wil als het even kan alles
van ze weten.
Deze inlichtingen worden doorge
geven aan de frontstrijders, de
wetenschapsmensen van de che
mische fabrieken, de boeren en
tuinders, die hierdoor in staat zijn
de strijd tegen de insekten op een
effectieve wijze te voeren, tot
heil van ons alten.
