WENEN als muziekstad
BOKSENDE OFFICIER
SLOEG PRESIDENT DER VERENIGDE
STATEN EEN OOG GIT
PK LETOBE COCRANT
Roosevelt bewaarde het geheim 13 jaar
voor bijna iedereen
O EEN STAD ter wereld kan zich
er op beroemen de woonplaats
te zijn geweest van zoveel grote
komponisten als Wenen: van Gluck,
Mozart, Haydn, Beethoven, Schubert,
Brahms, Wolf, Bruckner, Mahler,
Schönberg, Berg, Pfitzner, Léhar en
Johan Strauss, om slechts de bekend-
sten te noemen. Twee van 's werelds
beste orkesten, die Wiener Philhar-
moniker en de Wiener Symphoniker,
wijden zich aan de taak om deze
reusachtige muzikale erfenis levend
te houden.
Daarnaast kan men nog vele an
dere Weense ensembles horen, zoals
het Tonkünstlerorchester, het Rund-
furtkorchester, het BarokorChester, 't
Barokensembie en die Solisten. Men
beperkt zich daarbij niet tot het ver
leden, maar brengt ook werk van
levende komponisten. Zo dirigeerde
de thans 68-jarige Paul Hindemith
onlangs dJe Phillharmoniiker bij de
eerste Europese opvoering van zijn
concert voor ongeil en orkest, dat hij
in 1962 in opdracht van de New York
Philharmonic Society komponeerde.
Het werk bestaat uit vier delen,
waarvan het laatste bestaat uit varia
ties op de Pinksterhymne Vend Crea
tor Spiritus. Het concert is een voort
durende afwisseling van orkest en
orgel, waarbij bedden beschikken over
eigen contrasterend thematisch ma
te laai.
Be bewondering voor de vaardig
heid van de kompondst waarmede hij
het hoofdthema verwerkt in de va
riaties verflauwt echter wanneer
men terstond daarop de geniale Va
riaties en Fuga op een thema van
Hiller, op. 100 van Max Reger, te
horen krijgt.
B
U DE traditionele repertoire, sahamdiaail hier dirigent en koor par-
waarbij de nadruk meer op de ten.
De opera heeft overigens besddits
geen gebrek aan dirigenten, want op
uitvoering valt, dient men allereerst
van Karajan te noemen.
Naast die Bohème-vertolking, die de Tschaikowsky^ Rafaello^ die Banfield
opmaat werd voor de Weense ope- l,Mnao
nes Mildred Miller in de rol van Ok-
tavian. Haar stem was te zwak en
haar akteentalent ten enenmale on-
T in-.^- ,v voldoende. Wanneer dan ook nog het
de balletavond, waarop werken van orkest te luid is en de regie door het
lange tijdsverloop verstapt is, ont-
en Sandor Veress werden gespeeld, 9taan middelmatige voorstellingen.
^"p.SV«biT SlSSTvSi Vol bewoog waagt „en zich
heeft hij d«? afgWn* maa^ vooral IMnz op, dia he- djurtj, Wen-ta^waarom«n.
ook de Troubadour van Verdi gediri
geerd. Ook de enscenering was daar
bij van zijn meesterhand. De voor-
halve de Rosenkavalier van Richard sen paar jaren een nieuwe enscene-
Strausz, ook Le nozze dd Figaro en ring maakt, die in allerlei opzichten
de Zauberflöte van Mozart dirigeer- mirudier is dan de voorganger.
stelling werd een groot succes omdat de. Het orkest heeft hij steeds vol- FIG,EN vaste solisten waarover
hij niet alleen de beschikking had ledl8 °nd'er Controle, zodat de zan- r\E EIGEN vaste solisten waarover
-m._jij._ctpme 7iinh nipit hpiho^vftn te over- de Weense opera beschikt zijn
Dit is het relaas van twee pre
sidentiële ontmoetingen: 1. met
een jong Amerikaans officier;
2. met de laatse keizer van
Duitsland. In beide gevallen
stond de president zijn mannetje
De naam Roosevelt heeft een grote
i,vr, ïii'i'QtP'kfiTTdip 73iT~i(P"fvrc! ptï aktpiiTO gers zioh met behoeven te over
als Ilva Ligabue Lilowa en Franco schreeuwen om boven het orkest uit nog steeds zowel talrijk (meer dan
Corelli maar ook ovw befaamde te komen, terwijl de inzetten in de 70) als ook van grote klasse. Naast
kunstenaars voor dekors als Teo Otto orkestbak en op het toneel duidelijk de oude garde van Erich Kunz, Hdide klank m de geschiedenis der Ver-
An voor de kostuums als Georges aangegeven worden. Guden en Leonie Rysanek-Groszmann enigde Staten, ja der gehele wereld.
- 6 zijn nieuwe sterren gekomen als Gra- Immers, tot tweemaal toe is 'n dra-
DE GEWONE repertoire-opvoerim- ziella Sciutti (glansrol: Suzanmia) en ger van die naam President der Ver-
J L»» 4 gen krijgen vaak in de hoofd- Lucia Popp (een prachtige Koningin enigde Staten geweest,
zelfs afgezaagde stukken weer levend rollen voor één of twee keer een bui- der Nacht). Hieruat blijkt duidelijk herinnering aa,n Franklin D.
en wordt men niet gestoord door de tenlanriis-e gast, die dan kan tonen wat dat de Weense opera ook op de zan- R00sevelt, president tijdens de twee-
onwaarschijnJlijkheden. Het enige dat bij waard is, maar zo iets kan een te- gers nog steeds voldoende aan re - dg -wereldoorlog, ligt vele onzer nog
- - lieurstelling warden. Zo trad m de kmgskraoht oefent om voor die toe- verg in het geheugen Hij was een
Fliegende Hbllander van Wagner de komst de vooraanstaande plaats van der staatsiieden, die zoals dat
ns Anidiersson in de titelrol Wenen te handhaven. heet geschiedenis maaktei
op en in die Rosenkavalier van -
Strausz de Noordamerikaanse zange- H. DRIESSEN
Wakhewitsoh.
Bij zulk een uitvoering Worden
PRESIDENT THEODORE
(„Teddy") Roosevelt
SPORTIEF, MAAR
NIET OP Z'N
MONDJE GEVALLEN
opviel bij deze modeküifcvoening, is
dat koor en orkest enige malen een
kleine fraktie van een seconde uit Noor Frans Anidiersson
elkaar lagen. Waarschijnlijk speelde
de opwinding rondom het Bohème-
Mev-rouw Faune, woonachtig
Sydney, heeft een veiligheidscape of out at night wear something white"
veiligheidssohoudermantel voor be
jaarde voetgangers ontworpen.
De kleur is wit. De Australische
autoriteiten zijn van mening, dat de-
„Draag 's avonds
wits").
Honderdtwintig van die
bij wijze van proef uitge-
Heel wat minder mensen zullen
zich herinneren, wie Theodore Roo
sevelt was. Deze Roosevelt werd in
1904 gekozen tot President van de
grote Noordamerikaanse Republiek.
In de wandeling heette hij „Teddy
Roosevelt" of kortweg „Teddy". Ted
dy was een bijzonder sportief man.
Hij was dol op het buitenleven en op
jagen. Verscheidene malen is hij
doorgedrongen tot diep in de binnen
landen van Afrika om er leeuwen,
buffels, en andere grootwild neer te
leggen. Teddy was niet slechts 'n ver
woed jager, ook meer „huiselijke
sporten" genoten zijn belangstelling.
De bokssport beoefende hij geruime
tijd en hij was beslist een beetje
trots op zijn „stootkracht",
derdaad veel bejaarde voetgangers ^at ondervond een jong Ameri-
kaans officier, die op een goede dag
VEILTGHEIDSCAPE
voor bejaarde voetgangers
PRIJS 0.80 PER STUK
verkeer gebruikte leuze „When De statistiek wijst uit, dat er in-
straat iets in Nieuw-Zuid-Wales omkomen bij -
verkeersongelukken. In 1962 verloren aan de Prejmtent werd voorgesteld
heeft in die staat 296 voetgangers bij ver- J0v°r0n ha? men Teddy v0rtlldt d?'
keersongelukken het leven. H.erby £*«^«££1 JÏÏJS?
/*\OK DE JEUGD wordt in Wenen
nauw bij 'het muziekleven be
trokken. Niet alillèen de elite, die,
afkomstig uit alle delen van de we
reld, aan de Akaderpie voor Muziek
studeert, maar allen tot de leeftijd
van 26 jaar kunnen de concerten be
zoeken, die de Vereniging der „Musi-
kalische Jugen-d" organiseert. In het
seizoen 1963/4 staan niet minder dan
211 concerten op het programma,
waarbij ook werken voor koor en ka-
mermuziekuitvoeringen zijn. Daarbij
is ook een cyclus voor nieuwe mu
ziek en avant-garde, en een jazz-
cyclus.
Het gewone publiek is in Wenen
traditioneel ingesteld, wat men voor
al bij de opera kan merken. Daar
zijn steeds dagen van te voren de
voorstellingen uitverkocht, maar bij
een eigentijds werk als Oedipus der
Tyrann van Carl Orff is de zaal leeg.
Orff noemt zijn werk bewust geen
opera maar een treurspel van Sopho-
kles, vertaald door Höderlin, waarbij
hij muziek heeft gesohreven. De'mu
ziek wordt door een omkest gespeeld
dat voornamelijk uit slagwerk be
staat, terwijl van de overige instru
menten ook nog een belangrijk deel,
n.l. de negen bassen en zes piano's
als ritmisch instrument gebruikt
worden.
De indrukwekkende afmetingen
van het dekor, de maskers en de kos
tuums, alles ontworpen door Caspar
Neher, veroorzaken bij de toeschou
wers het gevoel aanwezig te zijn bij
een tijdloos drama waarbij niet de
enkele mens een roll speelt, terwijl
de muziek dooa- een interval de
monotone deklamatie onderbreekt, de
toeschouwer weer de individuele
mens bewust doet worden.
De verstaanbaarheid van de prach
tige tekst vermindert evenwel door
•de muziek en vooral de half-gezon-
gen monologen zijn slecht te ver
staan, waarvoor niet alleen de diri
gent Ferdinant Leitner en de regis
seur Rennert verantwoordelijk te
stelilen' zdjm.
ze cape een waardevol middel kr<i deeld aan evenveel bejaarden. Enige waren 146 mensen van boven de
blijken te zijn om het aantal ver- organisaties van ouden van dagen An
k-eersongelukken, dat bejaarde voet- hebben er gezamenlijk vijfhonderd
gangers het leven kost, kleiner te besteld.
bokser. Teddy informeerde belang-
ouden van dagen tig en 47 van tassen de vijftig en de atele?d ,naar d? boksprestaties van
- W Van de 26 in juni 1963 op de de o"l01er- Hy ontving correcte en
eg omgekomen voetgangers wïren bescheiden antwoorden. Pas toen de
18 van boven die zestig! President hem de gelegenheid bood,
iets te zeggen over de bokssport in
Het is dus zeer begrijpelijk, dat de ^et ^wam de^ luitenant in
„Wij vertrouwen, dat wij bet aan-
De cape is vervaardigd van nyleje, tal verkeersongelukken na zonsoai-
Des daags kan men hem gemakken dergang, waarbij bejaarden betrok- Lx*, 10 Ba® ouoi ^cgx-xj-pcajj^
lijk in de zak meedragen. De prijs ken zijn, geringer kunnen maken, autoriteiten in Nieuw-Zuid-Wales en vuur- ieaay sportier, waardeerde dit
is zeer laag, te weten ongeveer tach- als de bejaarde voetgangers die capes elders in Australië voorstanders zijn g^^okst had Hij keek de°officier eens
de aan en vroeg hem toen, of de luite-
tig cent. Mevrouw Faune kwam op gaan dragen. De capes zijn zeer goed van de nieuwe veiligheidscape.
het denkbeeld van die veiligheids- te zien bij het licht
net, u-ciin.uCX3J.U. van uic vcmgiiciuo- tc /.icii l»xj uci xauixi. van ouaouau— Het verdient aanbeveling,
capje, toen haar aandacht viel op de taarns en auto-lampen," zei een ver- bruikbaarheid van die cape ook voor f13111 n®m genoegen wilde doen,
in Australië in het streven naaf vei- keersauitoriteit.
Nederland te onderzoeken.
tegen hem, de President, te boksen.
„Het is een uitdaging, mijnheer", be
sloot Teddy.
De luitenant was een ogenblik ver
bouwereerd. Zei toen correct: „All
right, Mr. President".
Het gevecht werd gesteld op enige
dagen na dat gesprek. Te yastgestel-
der ure liet de officier zich bij de
President aandienen. De heren bega
ven zich naar een kleine zaal. Zij
staken zich in bokskledij en trokken
de handschoenen aan. Teddy was een
tamelijk goed bokser en stond zijn
mannetje, maar al gauw bleek toch,
dat de officier meer gedreven was
in de bokskunst. Teddy gaf zich ech
ter niet gewonnen. Vuiststoten wer
den gewisseld. Beide boksers wisten
wat slaan en wat incasseren was.
Het was natuurlijk een vriend
schappelijk gevecht, maar de prijs,
die Teddy betaalde, was niettemin
zeer hoog. Op een kwaad ogenblik
namelijk plaatste de luitenant een
stoot op het gelaat van de President.
Deze weerde onvoldoende af met het
noodlottige gevolg, dat Teddy's oog
door de slag wérd getroffen.
De slag was zó hard aangekomen,
dat de President het gevecht onmid-
delijk moest staken. Ijlings werden
enige geneesheren ontboden. Zij de
den wat zij konden, maar slaagden er
niet in, het presidentiële oog te red
den. Teddy moest verder als eenogige
door het leven gaan.
De Amerikaanse pers, die toeh heel
sterk meeleeft met alles, wat er met
de President der Verenigde Staten en,
ruimer, op het Witte Huis gebeurt,
publiceerde natuurlijk, d^t Teddy een
oog verloren had, maar de oorzaak
van dat verlies kwam niet in de
kranten te staan. Zó sportief was Ted
dy, dat hij het „Geheim van zijn Ene
Oog" dertien jaren lang verborgen
hield.vSlechts in de allernaaste vrien
den - familiekring wist men, wat er
gebeurd was tijdens de bokswedstrijd.
De jonge officier, die die natuurlijk
zeer ontdaan was over het gebeurde,
ondervond op geen enkele wijze scha
de in zijn carrière door zijn onge
lukkige stoot op Teddy's oog.
LIK OP STUK
PRESIDENT Theodore Roosevelt
had dus in een eerlijke en sportief
gevecht zijn ene oog verloren. Zijn
tong had echter beslist niet geleden
onder de harde stoten van de jonge
officier, die hij in een onberaden
ogenblik had uitgedaagd tot een
boksgevecht. Teddy bleef even slag
vaardig „op de tong" als vóór het ver
lies van zijn oog. Dat hebben velen
ondervonden, hoog- zowel als laag
geplaatsten. Onder die hooggeplaat-
sten was ook Wilhelm II, de laatste
keizer van Duitsland.
In 1910 stierf koning Edward VII
var. Engeland. De begrafenis vond
plaats in Londen. Tal van prominen
ten waren uitgenodigd voor die droe
ve plechtigheid. Onder hen bevonden
zich keizer Wilhelm II van Duits
land en President Theodore Roose
velt.
Natuurlijk ontmoetten beide staats
hoofden elkaar. Na een kort onder
houd zei de keizer. „Herr Prasident,
ik zou gaarne zien, dat U mij mor
gen een bezoek brengt. Ik reken op
uw komst om drie-uur in de middag
precies. Ik zal dan veertig minuten
voor U reserveren".
Roosevelt antwoordde: „Majesteit,
ik zal om klokslag drie uur bij u ko
men. Tot mijn leedwezen kan ik U
echter niet meer dan vijfentwintig
minuten van mijn tijd geven".
Dat was lik op stuk. Een diplo
maat, die dit gesprek hoorde, zei la
ter, dat Roosevelt hem met zijn ene
oog een knipoogje had gegeven, toen
hij zag, hoe de keizer moeite had om
zijn driftige ontstemming niet te to
nen.
Maar misschien heeft die diplomaat
dat knipoogje pas later uitgevonden,
toen hij het verhaal aan zijn vrien
den vertelde.