dan 20 Bethlehems liggen
r de hele wereld verspreid
Meer
ove
fs>A^V.WS
De meeste zijn klein, maar één
ervan groeide tot 'n wereldstad
Gevederde patiënten worden
Eenpersoonskamers voor twistzieke vogels
De
vrijheid
als
afscheids
geschenk
met open armen ontvangen
DINSDAG 24 DECEMBER 1963
DE LEIDSE COURANT
''f'
LEVENDE KERST TRADITIE
Br zijn op de wereld drie Jericho's en vier Jeruza-
lems. Maar er zijn meer dan twintig Bethlehems. Hoe
vreemd het misschien ook een ogenblik klinkt: juist
dat grote aantal bewijst de unieke plaats die Bethle
hem in de wereld inneemt. Want natuurlijk zijn al
die Bethlehems genoemd naar het éne, dat miljoenen
mensen omstreeks het Kerstfeest gedenken.
Bethlehem-Nummer-Eén is een kleine stad in Pa
lestina, tien kilometer ten zuiden van Jeruzalem, ge
legen in een tamelijk vruchtbare streek waar vanouds
veel olijven groeien. Weinigen kennen de oorspronke
lijke betekenis van de naam. Bethlehem, eigenlijk
Beit-lahm, betekent „Huis des Broods". Koning Reha-
beam deed de stad verfraaien en versterken. De Ro-
meisnse keizer Hadrianus liet er een tempel bouwen
ter ere van Adonis. Helena, de moeder van Constan
ts n de Grote, gaf later opdracht, het beeld van Adonis
te vernietigen en in Bethlehem een grote kerk te bou
wen.
Veel eerder hadden de eerste christenen toen in het
stadje al een kapel gebouwd. Maar de roem van
Bethlehem steunde niet op stenen bouwsels, onheilige
of heilige. Het Palestijnse Bethlehem werd beroemd
als de geboorteplaats van David en van Christus.
Oud-Bethlehem in onze tijd.
In onze tijd heet Bethlehem „Bet-Lachm" en het
bestaat uit acht wijken. De bewoners houden zich be
zig met wijnbouw en olijfbouw. Ook worden er paar
lemoeren kruisbeelden en rozenkransen vervaardigd.
De stal waarin Christus geboren werd, is een grot die
zich volgens de overlevering in het oosten van de stad
bevindt.
Op deze plaats zijn drie kloosters gebouwd: een
Franciscaans, een Grieks en een Armeens. De eigen
lijke grot is ruim twaalf meter lang, vier meter breed
en drie meter hoog. Ze is niet meer zo kaal en armoe
dig als weleer. De vloer is nu van marmer en een zil
veren ster wijst er de plaats op aan, waar volgens de
kerkelijke traditie Christus ter wereld kwam. Ook de
wanden zijn met kostbaar marmer versierd.
Na het eigenlijke en „echte" Bethlehem is waar
schijnlijk de stad Bethlehem in Zuid-Afrika het meest
bekend. Toch is dit lang niet het grootste van de
twintig Bethlehems. Er wonen ongeveer tienduizend
mensen.
Dit Afrikaanse Bethlehem ligt in het oostelijke ge
deelte van Oranje-Vrij staat, hemelsbreed 150 km.
noordoostelijk van Bloemfontein. Het is een spoorweg-
knooppunt, op ruim 1600 m. boven de zeespiegel op
een hoogvlakte gelegen. En er is een levendige handel.
De gelovige Boeren, die dit Bethlehem in 1840 sticht
ten en het naar de geboorteplaats van Christus noem
den, doopten de kleine rivier die er langs stroomt:
Jordaan.
Poststempels zeer in trek.
In de Verenigde Staten zijn niet minder dan zeven
Bethlehems. De staten Georgia, Indiana, Kentucky,
Connecticut, Maryland en New-Hampshire hebben er
elk één. Stuk voor stuk zijn al die Bethlehems vooral
omstreeks het Kerstfeest heel trots op hun naam. Een
poststempel „Bethlehem" geeft aan een kerstkaart
bijzondere waarde en is bijzonder in trek. Uit nabu
rige steden reist men naar één der Bethlehems, om er
zijn kerstkaarten op de bus te doen.
In de staat Pennsylvania liggen zelfs twéé Bethle
hems. Het oudste is een kleine stad in de oostelijke
hoek van Pennsylvania, 75 km. ten noorden van Phi
ladelphia. Een ander, groter Bethlehem ligt in het
westen van dezelfde staat, aan de Red Bank Creek
die in de Allegheny-rivier uitstroomt. Ter onderschei
ding van het oudere stadje noemt men het New-
Bethlehem. Het is 75 km. ten noorden van Pittsburgh
te vinden, 150 km. van de zuidelijke oever van het
Eriemeer.
Ook Zwitserland heeft zijn Bethlehem. Dit is verre
weg het kleinste en onaanzienlijkste van alle. Toch
bevindt het zich nauwelijks 3 km. ten westen van
de stadskern van de Zwitserse hoofdstad Bern. Men
zou het zelfs een wijk van Bern kunnen noemen, als
het niet al een zelfstandig dorpje was geweest, lang
vóór de stadsuitbreiding van de hoofdstad er aan
raakte. Automobilisten die van Bern naar Neuchatel
rijden, komen door het Zwitserse Bethlehem, meestal
zonder het op te merken.
Met uitzondering van het Palestijnse en misschien
het Zuidafrikaanse Bethlehem zal men al deze Bethle
hems op de meeste atlassen vergeefs zoeken. Maar
het grootste der ruim twintig Bethlehems mag bijna
een wereldstad worden genoemd. Het ligt aan de brede
monding van de Para in Brazilië en telt ongeveer
270.000 inwoners.
Wolkenkrabbers tn Bethlehem.
Feller tegenstelling dan tussen dit Braziliaanse
Bethlehem en het Palestijnse kan men zich nauwelijks
denken. Het Braziliaanse Bethlehem is een hypermo
derne „Amerikaanse" stad, met geweldige wolken
krabbers en een intensief autoverkeer.
De stad is enorm gegroeid, sinds ze in de eerste
dagen van het jaar 1616 door Portugese schepelingen
onder leiding van Francisco Caldeira Branco werd ge
sticht. Deze schepelingen hadden aan boord, op de
Atlantische Oceaan, het Kerstfeest moeten vieren.
Daarom noemden ze hun nieuwe stad Belém, de Por
tugese schrijfwijze van Bethlehem.
Zouden wij alle Braziliaanse Beléms hebben mee
geteld, dan zouden wij tot heel veel méér dan twintig
Bethlehems gekomen zijn. Maar om aan de groeiende
verwarring tussen al die gelijknamige plaatsen te
ontkomen, heeft de regering van Brazilië al jaren
geleden gelast, er andere namen voor te kiezen. Belém
(Bethlehem) in de staat Pernambuco, Belém in de
staat Bahia en twee Beléms in de staat Paraiba behiel
den hun naam. De andere werden omgedoopt.
In Portugal draagt nog altijd de aan de Taag gele
gen westelijke voorstad van de hoofdstad Lissabon
de naam Belém (Bethlehem). En in de Spaans-spre
kende landen van Zuid-Amerika zijn verscheidene
steden die met de Spaanse vorm van Bethlehem, Belén
worden aangeduid. Er is een Belén in Argentinië, er is
een Belén in Paraguay, er is er een in Uruguay en
een in de Middenamerikaanse republiek Panama..
Ook Nederland telt mee.
Wat heel veel Nederlanders waarschijnlijk nog nooit
is opgevallen: wij hebben ook een Bethlehem binnen
onze eigen landsgrenzen. Het ligt in Friesland, minder
dan 10 km. ten noordnoordoosten van Leeuwarden.
Vreemdelingen komen er zelden of nooit. Het is bui
ten de grote verkeerswegen gelegen, midden in de
vork die gevormd wordt door de rijwegen van Leeu
warden naar Holwerd en van Leeuwarden naar Gro
ningen.
Een zelfstandige gemeente is het niet en niemand
behoeft er zijn kerstkaarten te gaan bussen in de hoop
op een poststempel met de naam Bethlehem. De roem
van het Friese Bethlehem hangt ten nauwste samen
met de Elfstedentocht, Het is bij deze plaats, dat de
schaatsenrijders de zijtak van de lange route, heen en
weer naar Dokkum, beginnen en eindigen.
Nu wij dit hebben verteld, gaat waarschijnlijk vele
schaatsenliefhebbers een licht op. En misschien roe
pen zij: „Maar die plaats heet niet Bethlehem, maar
Bartlehiem!" Inderdaad is Bartlehiem de Friese naam.
Maar deze naam hangt, naar velen aannemen, samen
met een oud klooster, dat hier vroeger moet hebben
gestaan en dat de naam „Bethlehem" droeg. Wij zei
den: naar velen aannemen. Want er is een andere
verklaring, die er de aandach't op vestigt, dat „hiem"
zoveel betekent als „huis" of „boerenhofstede". Volgens
hen zou Bartlehiem oorspronkelijk niet anders zijn
geweest dan „de boerderij van Bartels".
Er is een goede kans, dat die laatste verklaring de
meest juiste van de twee is. Maar ze zou Nederland
beroven van een echt, eigen Bethlehem. En is dat niet
eigenlijk een beetje jammer?
Amerika's „Kerststad" Bethlehem In de Staat Pennsylvanië, naar een schets uit 't jaar 1830.
iggi 'ül' 'lil1 'iü4 i
5% ij?.* r7*T«tT.t rüTi iT^i »7*T« »!*!i»7ST« »üT« »T5T« »!5!i r75T« r!*Tir!üi »7ï!« rTSTi »!«7i »!»!i »!5Ti »7*!i »!»!i »7ïTi r!»!i »!üi r!»% »!ïTi »!*Ii r!*7» r7*!i »!ïïi i!ïT« »!?Ti »!?i i
Jong on oud in Delhi kent de stedelijke vogel
dokter. Daarom is deze dierenarts altijd verze
kerd van veel patieniten op zijn spreekuur en
in zijn hospitaal.
Een kleine, tamelijk haveloos geklede jongen baande zich een weg door
een drukke straat in Delhi. Afwerend en beschermend hield hij zijn linker
hand voor zicht uit. Beschermend, want op zijn rechterarm droeg hij een
duif. Zijn lievelingsduif, vertelde hij mij later, toen ik 'n gesprek met hem
aanknoopte. Het diertje was al een paar dagen ziek. Nu ging hij met zijn
vogel naar de „Vogel-dokter". Belangstelling en ndeuwsgierighedd deden
mij besluiten, met het tweetal mee te gaan.
We liepen naar Chandnd Chowk. Daar woont de heer Jadn Mandir, een
rijke ingezetene van de stad. Trouwens, de Jain's zijn als geslacht zeer
gefortuneerd. Op de terreinen van de heer Jain staat een hospitaal, dat
enig is in zijn soort in India. Het vogelhospitaal. Dit was het doel van onze
tocht.
Ongeveer een kwart eeuw geleden werd het opgericht door het Delhi-
aanse Jain Genootschap met geld van de Jain's. De opzet was en nog
steeds wordrt dit in ere gehouden om gratis medische hulp te verlenen
aan zieke en gewonde vogels, ongeacht of het in het wild levende vogels
dan wei huisdieren betreft De behandeling en de verpleging der dieren
kosten dus niets, mits hij, die ze aan de zorgen van het hospitaal toever
trouwd, er akkoord mee gaat, dat de dokter van het hospitaal het recht
verkrijgt om de dieren na hun genezing in vrijheid te stellen. Iedere vogel
kan dus de vrijheid als afscheidsgeschenk verwerven, indien de dokter
dit in het belang van het beest achit.
DE PATIËNTEN. m
De „vrijheidsbepaling" weerhoudt de Délhianen niet om veelvuldig en
dankbaar gebruik te maken van de diensten van de dokter en het hospi
taal, ook al lopen zij dan het gevaar, hun huisdieren kwijt te raken. Dag in
dag uit arriveren de duiven, pauwen, papegaaien, hennen, vechthanen en
andere tamme, doch ook wilde vogels bij het hospitaal. Behalve de „Vo
gel-dokter" die als dierenarts van het hospitaal een volledige betrek
king heeft zijn er steeds zes man in de weer om het hospitaal te laten
draaien. Vier hunner verzorgen en verplegen de gevederde patiënten. De
beide anderen zijn voortdurend bezig met de reiniging en desinfectering
der „ziekenzalen". De „Vogel-dokter" is een groot dierenvriend, die zijn
leven in dienst heeft gesteld van de zieke vogels. Geen moeite is hem te
te groot, als, het er om gaat, een vogelleven te redden.
Hij is een sterk voorstander van natuurgeneeswijze voor dieren. De na
tuur zei hij is de beste heelmeester. Heeft een vogel deugdelijk en
met overleg gekozen voer en een goede verpleging, dat geneest hij meestal
tamelijk snel, als hij maar niet is blootgesteld aan de gevaren van het
leven op het erf of in de natuur. En deze „veiligheid" biedt ons hospitaal
het dier.
Zodra een zieke of gekwetste vogel bij ons wordt binnengebracht ver
telde de dokter dienen we hem eerst een licht laxeermiddel' toe. Dit is
nodig, want vogels zijn lang niet altijd even kieskeurig en slikken soms
dingen in keisteentjes bijvoorbeeld die wel eens wat zwaar op de
maag liggen. Vervolgens inspecteren en reinigen wij de vleugels met zorg.
Soms is het nodig om een kleine operatie uit te voeren. Welnu, dat baart
geen bijzondere moeilijkheden. De vogels komen vrijwel allemaal in ge
zamenlijke „Zieken-Volières", worden dus „zaal-patienten". Maar is zo'n
gevederd patientje werkelijk ernstig ziek, dan krijgt het een „eenper
soonskamer", een aparte kooi. Trouwens, we zijn ook genoodzaakt om ge
vederde lawaaischoppers en twistzoekers „eenpersoonskamer" te geven
om de rust „op zaal" niet al te zeer te laten verstoren.
Ondanks de „eenpersoonskamers" was het toch een levendig gedoe in de
„zieken-volière", maar e^n gedoe, waarnaar men met plezier kon kijken.
Dat vond mijn vriendje met de zieke duif ook. Ja, hij was zelfs opge
togen.
DIEET
Een werkelijk ernstig zieke vogel krijgt soms geruimte tijd uitsluitend
vloeibaar voedsel. Later volgt dan een behandeling tegen wormen, vreem
de voorwerpen in maag of ingewanden, of tegen andere kwalen, die de
dokter vaststelt. Aan de keuze van het voer, van het dieet dus, wordt erg
veel aandacht besteed. In de meeste gevallen krijgen de vogels gedroogd
graan, gekookte rijst, groen gras of koolblad, al naar gelang van de ziekte
en de aard der patiënten. Het komt natuurlijk voor, dat een vogel alle
voedsel weigert. Dan tracht men hem te verleiden of te dwingen om te
eten, dan aarzelt de dokter niet om, als hij voedering beslist noodzakelijk
acht, tot kunstmatige voeding zijn toevlucht te nemen, want het voer is
een heel belangrijk element in de genezing van vele vogelkwalen!
r
Rechts: De „Grote Zie
kenzaal". Hier worden
zieke en gewonde vo
gels (duiven, papegaai
en, pauwen en andere
gevederde dieren) be
handeld en verpleegd.
Zij leven vredig met el
kaar, doch er is ook
een rij kleine „verblij
ven" voor bijzonder
lawaaierige, twistzieke
of zieke vogels in de
zaal.
Links: Delhi's „Vogel-
Ziekenhuis" tegen
over de hoofdingang
van het „Rode Fort"
is enig in zijn soort.
In vele wijken van Deh-
li zijn verzamelpunten
voor zieke en gewonde
vogels, vanwaar de die
ren naar het ziekenhuis
worden gebracht.
Op enige plaatsen in Delhi zyn „opvangstations", waar de bevolking de
zieke eigen of gevangen vogels kan inleveren. Van hier gaan ze naar het
hospitaal en komen daar „op zaal". Reeds een kwart eeuw gaat dit dag in
dag uit zo. Duizenden vogels vinden ieder jaar een toevlucht in het hos
pitaal en de meesten herkrijgen of verkrijgen na hun genezing de vrij
heid, dit ook voor vogels zo kostbare goed.
Een wilde vogel krijgt medicijn toegediend door de „Vogeldokter". Een
van de eisen, die het hospitaal stelt, is, dat de leiding de genezen vogels
huisdieren zowel als wilde vogels in vrijheid mag stellen.
