DE ZEVEN LEVENS VAN JOHN F. KENNEDY
Eén dag uit het leven van
een „rusteloze president
ZIJN SCHIP WERD OVERVAREN
DOOR EEN JAPANSE JAGER
BLOEMEN BIJ
PORTRET
VAN KENNEDY
Een moedig man is
ons ontvallen
ZATERDAG 23 NOVEMBER 1963
DE LEIDSE COURANT
PAG1K 10
De artiest, belast met het schilderen van het portret van president Kennedy in
opdracht van een tijdschrift, was wanhopig. De president bleek het moeilijkste
„model" te zijn, dat hij ooit voor zich had gehad. „Hij wil niet stilzitten",
zuchtte de schilder. „Om de paar minuten toont zijn gezicht 'n andere uitdruk
king". Dezelfde rusteloosheid maakt het hem onmogelijk rustig in een stoel te
zitten; voortdurend speelt hij met potloden, dassen of sigaren. Zij geeft echter
ook uitdrukking aan een geest, die zeer gemakkelijk van het ene onderwerp
naar het andere kan overspringen. Deagenda van een „gewone" dag in het
leven van de president toonde de volgende gespreksonderwerpen: wetsproble-
men, een komende Navo-conferentie. plannen voor een nieutv landbouwpro
gramma, tariefonderhandelingen met de EEG en een gesprek op het ministerie
van binnenlandse zaken. Hij sprak over zijn trip naar Zuid-Amerika met domi
nee Billy Graham, de laatste ontwikkelin gen rond Berlijn met Dean Rusk, een
politiek probleem met de republikeinse senator Walter, de Con go-politiek en
over enige benoemingen aan het ministerie van buitenlandse zaken.
s araP
IHra i
Diezelfde dag lunchte hij met een
groep radiomensen, deed een half uur
lang gymnastiek, liet zijn haar knip
pen, sprak met Henry Cabot Lodge
over het Atlantic Institute, accepteer
de de geloofsbrieven van "een nieuwe
diplomaat uit Roemenië, beëdigde
Chester Bowles als zijn bijzondere ad-
viseuren sprak met senator Spark-
man uit Alabama over een niet be
kend gemaakt onderwerp. Hij tekende
'n stapel papieren, las zijn post en dic
teerde zijn secretaresse een aantal
brieven, sprak zich uit over wat klei
nere stafproblemen, ging een half uur
zwemmen en keerde om half negen
naar zijn huis terug om samen met
zijn vrouw het diner te gebruiken.
Zijn stafleden zeggen, dat Kennedy
in staat is gemakkelijk over ie scha
kelen van een wereldprobleem naar
een onbelangrijke benoeming en van
daar weer naar een wereldprobleem.
Hij wil ook graag op de loogte blij
ven van alles wat er zo gebeurt.
Dikwijls zegt h\j tegen een staflid
iets in de geest van: ,,Ik heb de gang
van zaken in Indonesië de laatste tijd
niet al te best gevolgd. Ik wil graag
helemaal op de hoogte zijn. Wil je
me een overzichtgeven van wat er
zo al gaande is?"
Geen rust
Er was op dat moment niets, dat
hem aan Soekarno moest doen den
ken, maar zijn eigen „wekkertje"
waarschuwde hem, dat het tjjd was
om weer eens wat over Indonesië te
horen.
Maar net zo mir als zijn geest, kent
zjjn lichaam enige rust. Tijdens lange
conferenties of vergaderingen doet de
president niets anders dan heen en
weer schommelen in zjjn stoel, wrijft
over enkel of knie,vouwt zijn handen
samen en draait met zijn" duimen,
wrijft met een hand langs zijn kin,
laat een been op en neer schommelen
en speelt met een sigaar. Het sigaar
ritueel fascineert conferentiegenoten
soms zó, dat zij haast van het onder
werp afgeleid worden. Sommige bij
eenkomsten zijn soms „twee sigaren-
vergaderingen" en die zijn ook twee
maal zo intrigerend. Het ritueel gaat
gewoonlijk zó:
De president wacht totdat de discus
sie goed op gang is en haalt dan een
sigaar voor de dag, onveranderlijk
een klein, dun dingetje. Heel lang
zaam maar zeker verwijdert hij het
cellofaan en haalt zorgvuldig het band
je eraf; dan rolt hij de sigaar enige
malen gedachteloos langs zijn tong.
Vervolgens begint het gesla op de zak
ken van pantalon en colbert. De pre-
OP HET
RODE PLEIN
Terwijl een sneeuwjacht door
de Moskouse straten joeg,
groepte een aantal Russen op
het Rode Plein nog na midder
nacht samen. Zij lieten hun
spijt horen over de dood van
president Kennedy.
Een van de schildwachten bij
het granieten Lenin-mauso-
leum, een kapitein van het
Rode leger, zei: „Zoals wij het
in Rusland zeggen: ieder land
heeft zijn schurken
Ondanks ideologische geschil
len bestond toch van beide
kanten het streven de betrek
kingen te verbeteren en Ken
nedy was van mening, dat er
nauwere banden moesten be
staan. Het is treurig, dat hij
door moordenaars werd over
vallen".
Ook de met een bontmuts
getooide politieman bij de
Spasskypoort van het Krem
lin, nabij het bureau van pre
mier Chroesjtsjow, sprak over
president Kennedy's pogingen
om de betrekkingen met Rus
land te verbeteren.
Een monteur met een breed
gerande hoed en een zware
overjas, die in de buurt stond,
zei: „Het hele Russische volk
vindt het jammerWij be
schouwden Kennedy als de
man die in staat was de zaken
in tijden van gevaar te rege
len".
sident schijnt nooit lucifers bij zich te
hebben, laat staan dat hij beschikt
over een gemakkelijk voorwerp als
een aansteker. Als hij alleen in zijn
kantoor is, dan roept hij zijn secre
taresse, die voor lucifers moet zor
gen. Maar tijdens de vergaderingen
van de nationale veiligheidsraad is de
deur naar het kantoor van de secreta
resse gesloten. Net als iedere minis
ter en generaal klaarzit om een aan
steker voor de dag te halen, legt de
president zijn sigaar neer. De discus
sie gaat dan verder en even later
brengt hij de sigaar weer naar zijn
mond.
Begint uieer
Het spel van zoeken naar lucifers
begint weer, maar eerst dan herin
nert de president zich, dat hij geen lu
cifers heeft. Tenslotte kijkt hij hoop
vol naar de man, die het dichtst by
hem zit en krijgt zijn vuurtje. Alle
men, die in de kamer zitten, kun
nen dan weer opgelucht ademhalen.
Maar ook na het „vuur" ritueel
blijft Kennedy met de sigaar spelen,
beweegt hem heen en weer, tipt er
as af en rolt hem over zijn handpalm.
President Kennedy gebruikt elke mid
dag ook een kop thee met wat ka-
neel-toastjes. Tijdens de eerste verga
dering van de „nationale veiligheids
raad" keek hij even rond e vroeg be
leefd of iemand ook thee wenste. Al
le aanwezige dertig mannen zeiden
„ja," tot verrassing van de president.
De keuken in het Witte Huis kreeg
toen een spoedorder te verwerken, die
een half uur tijd in beslag nam. Toen
alle 31 koppen thee en de toastjes
klaar waren, moest de vergadering
voor tien minuten onderbroken worden
vanwege het ronddienen van thee en
toast. Sindsdien vraagt de president
door
Marianne Means
Copyright Opera Mundi
nooit meer of iemand soms ook thee
wil. Wel 'krijSf hij zelf zijn portie, on
geacht wat er gaande is, om vier uur
Goede pokerspeler
De president hoe ongedurig hij ook
moge zijn,is een goede pokerspeler.
Men merkt nooit aan hem, hetzij
aan woorden of gelaatsuitdrukking,
wat hij denkt wanneer er over een
probleem gediscussieerd wordt.
Wanneer iedereen zijn opmerkingen
te vragen: „Kunt u daar zelf voor
gemaakt heeft, begint de president
instaan?" als een lid van het kabi
net een bepaald voorstel doet.
„Wat gebeurt er ,alszal hg
een ander vragen.
Elke week krijgt president Kennedy
van zgn ministers een overzicht van
drie bladzijden, waarin alles staat
wat er op de diverse departementen
is gebeurd. De president blijft ook
van de bewegingen van zijn ministers
en hun staf op de hoogte door de dag
bladen. De secretaris van het kabinet,
Ted Reardon, staat steeds in contact
met de leden van het kabinet,met uit
zondering van de ministers van bui
tenlandse zaken en van defensie, die
dagelijks enige malen persoonlijk met
de president spreken.
Kennedy en zijn ministers spreken
dikwijls per telefoon met elkaar en tal
van stafleden fungeren als verbin
dingsdienst tussen het Witte Huis en
de verschillende ministeries. Over el
ke rede, die zg van plan zijn uit te
spreken, lichten de ministers de presi
dent in het kort in.
Zij gev-n hem geen inzage van de
rede, zoals die op papier staat, maar
spreken voordat zij de speech schry-
ven met de president over wat zg van
plan zyn te zeggen.
Drie voordelen
De préèïdent heeft meer kabinets-
en veiligheidsraadvergaderingen ge^
houden dan hij oorspronkelijk van
plan was. Ilij heeft drie zeer belang-
Tijdens zijn bezoek aan Amerika
bracht prins Bernhard ook een be
zoek aan Washington. Hij werd
daar ontvangen door president
Kennedy, met wie de prins een
aangenaam onderhoud hf,d.
rijke voordelen van dergelijke grote
re vergaderingen ontdekt:
—Zij zyn de beste en vlugste weg
om de departementen van elkaar te
laten weten, wat zij doen. Als regel
krijgt elk kabinetslid de gelegenheid
te spreken over de belangrijkste pro
blemen en de vorderingen op zijn de
partement.
De grote vergadering is een goed
forum voor de president om zijn be
slissingen bekend te maken. Hij kan
dan elke „laatste minuut" mening
van de heren horen en hun allemaal
tegelijk meedelen, wat hg heeft be
sloten.
Bovendie1 geeft de grote verga
dering gelegenheid over de betrekkin
gen met de volksvertegenwoordiging
te spreken en te bepalen hoe elk de
partement kan helpen met het door
drukken Van een programma, dat in
het congre-3 tegenstand ontmoet.
Toer hg zgn tweede ambtsjaar ini-
ging werd president Kennedy ge
vraagd welke zaken hem in het afge
lopen jaar het; meeste verbaasd had
den. Hij- schudde zij tl- jhoófö en ant
woordde: „Het, Js bijzonder moeilijk
ih.de geschiedenis-terug te gaan...../'
Overigens is het verschillende keren
gebeurd, dat de president wel voor
verrassingen werd gezet, in zyn eer
ste jaar op het Witte Huis. Nog niet
zo lang geleden kreeg hij er een voor
geschoteld.
Geïrriteerd
Ietwat geïrriteerd was hij met een
kabinetsvergadering begonnen en zei
tegen een minister: „Waarom bent u
verder gaan werken aan een plan,
waar ik niets voor voel?"
De minister protesteerde- „Mr.
President, in januari stuurde u be
richt, dat u er vóór was."
Kennedy fronste do wenkbrauwen,
liet alle correspondentie komen die op
het onderwerp betrekking had en
moest ontdekken, dat hij indertijd in
derdaad zijn goedkeuring had gege
ven. In het kader van nieuwe ont
wikkelingen was het echter niet ver
standig met het plan door te gaan.
„Wie heeft dit bericht eigenlek ge
schreven?" gromde hij binnensmonds.
Een staflid van het Witte Huis zei
toen: „Mogen wy u er aan herinne-
'rèn, dat een zeer hooggeplaatste rege
ringsfunctionaris de opdracht gaf de
ze boodschap te versturen De pre
sident begon plotseling te grinneken.
Niemand anders dan hy was er ver
antwoordelijk voor. „Wel, de man die
dit deed, had hier eigenlijk in decem
ber .(tijdens de regering Eisenhower,
red.) moeten ritten.'' zei hjj adrem.
KENNEDY ALS SCHEEPSCOMMANDANT IN LAATSTE OORLOG
Studie in Londen
Na het behalen van het einddiplo
ma der middelbare school, werd John
Kennedy door zijn vader naar Looi
den gezonden, waar hij de lessen zou
volgen aan de beroemde London
School of Economics, die destijds,
het was in 1935, nog al sterk onder
socialistische invloed stond.
Aanvankelijk had hij de lagere
school in zijn eerste woonplaats
Brookline bezocht, maar nadat de fa
milie in 1928 naar Bronxville bij
New York was verhuisd, genoot hij
onderricht aan particuliere scholen
te Riverdiale (New York) en Choate
in Connecticut.
Aan de London School was een
van zijn leraren prof. Harold Laski,
de geestelijke mentor van de Engelse
Labour Party. Door hem raakte
John Kennedy onder de indruk van
het socialisme, al moet gezegd wor
den dat hij in feite nimmer socialist
is geworden. Wel heeft Laski onge
twijfeld zijn later politiek en econo
misch denken beïnvloed.
Harvard
Na een jaar studie te Londen liet
John zich, zoals zijn vader en oud
ste broer voor hem (terwijl zijn
twee jongere broers zijn voorbeeld
zouden volgen), inschrijven aan de
meest vermaarde universiteit van de
Verenigde Staten, Harvard. In 1938
onderbrak hij zijn studie een half
jaar om weer naar Londen te gaan
waar zijn vader inmiddels gezant
was geworden. Tijdens deze vakantie
- die overigens tot in de herfst van
1939 werd gerekt - was John ruim
een jaar werkzaam als secretaris van
zijn vader op de ambassade.
Kort na het uitbreken van de
tweede Wereldoorlog keerde hy naar
Amerika terug, met het doel zijn stu
die aan de Harvard-universiteit
voort te zetten. Een jaar later deed
hij daar zjjn laatste examen, met als
hoofdvak economie.
Boek
Tijdens het verblijf te Londen
schreef John Kennedy zijn eerste
boek Why Engeland slept (Waarom
Engeland sliep), dat dank zij de wel-
wilende steun van de Amerikaanse
persmagnaat Henry Luce (Time, Li
fe, Fortune en andere bladen), die er
een voorrede voor schreef, een best
seller werd. Van de opbrengst, van de
Amerikaanse editie, waarvan om
streeks 55.000 exemplaren werden
verkocht, kocht de jonge Jhon zijn
eerste wagen, een Buick. De royalty's
vain de Engelse uitgave (hiervan
werden 35.000 exemplaren verkocht)
schonk hij aan de door bombarde
menten zwaar getroffen Zuidengelse
havenstad Plymouth.
Een week lang bleven zij op dat
onbewoonde eiland met niets te eten
dan wat kokosnoten en te drinken
dan de schaarse dauwdruppels, die
zij van de bladeren likten.
Redding
Sport
Natuurlijk deed hij, als iedere jon
ge Amerikaan, veel aan sport, maar
hij overdreef dikwijls. Tijdens een
voetbalwedstrijd viel hij en liep een
ruggegraatskwetsuur op, waarvan
hij zijn hele verdere leven last heeft
ondervonden.
In september 1941 meldde hij zich
voor de vloot, nog voor de Verenigde
Staten in de oorlog betrokken wer
den. Door zijn rugletsel kostte het
hem moeite om goedgekeurd te
worden, maar toen hij eindelijk zijn
zin kreeg, klom hij al spoedig op tot
luitenant ter zee 2e klasse. Hij kreeg
het commando over een kleirt oor
logsschip, de patrouilleboot 109, dat
in de Stille Oceaan opereerde.
Op 2 augustus 1943 werd de 109
bij de Salomoneilanden door een Ja
panse jager geramd waardoor de
boot letterlijk in tweeën werd ge
sneden.
48 Uur op een half schip
Twee dagen en nachten dreven
John en vijf andere overlevenden op
een half schip in zee, maar slaagden
er tenslotte in naar een eilandje te
zwemmen, over een afstand van vijf
kilometer.
Ondanks zijn rugletsel, dat hem
steeds last bleef bezorgen, bereikte
hij het eiland, waarbij hij nog een
der zwaargewonde manschappen van
zijn schip meetrok aan een tussen
zijn tanden vastgehouden lijn van
een reddingsboei
Elke kilometer afstand veVgde een
uur en na vijf uur zwemmen werd
het reddende strand bereikt, waar
elf andere overlevenden inmiddels
al vaste grond hadden bereikt.
Nadat zij de hoop, door een in
Straat Blacket kruisend Amerikaans
oorlogschip opgemerkt te worden
hadden opgegeven, troffen de elf
uitgeputte mannen voorbereidingen
om op het dichtstbij liggende grotere
eiland redding te zoeken. Nog eens
worstelden zij drie uur in de golven
en ook nu trok Kennedy de gewonde,
die nog niet zwemmen kon, met zich
mee.
Het grotere eiland was Kennedy
en zijn bemanning gunstig gezind.
Allereerst vonden zij in een door de
Japanners verlaten schuilplaats wat
water en ook een aantal nog bruik
bare noodrantsoenen. Daarna ont
moetten zij inheemsen, die zich be
reid verklaarden per roeiboot een
bêricht naar het dichtstbijzijnde Ame-
ri' anse steunpunt over te brengen,
namelijk naar het eiland Rendova bij
New Georgia. Kennedy gaf hun een
kokosschaal mee naderhand sierde
deze zijn bureau in het senaatsge
bouw te Washington waarop hij
de boodschap had gekerfd: „Inheem
se kent positie. Kan de weg wijzen
Elf overlevenden vragen klein vaar
tuig. Kennedy".
Al spoedig kwam er hulp opda
gen. De uitzonderlijke doortastend
heid en moed die hij bij het redden
van een gewonde makker had be
toond, was voor zijn bevelvoerende
officier aanleiding Kennedy met een
hoge marine-orde te onderscheiden.
Ontmoeting
Jaren later zou het avontuur in
Straat Blacket voor enkele betrok
kenen nog een merkwaardige poli
tieke nasleep hebben. Tijdens de ver
kiezingsstrijd in 1960 ontmoette Ken
nedy te Charlottesville in Virginia
een vroegere strijdmakker uit die
tijd, William Battle. Het was een
verheugend maar toch ook ontroe
rend weerzien, daar Kennedy in de
vooraanstaande Democratische politi
cus Battle van dat ogenblik de jonge
kapitein herkende, die zeventien jaar
-tevoren het bevel had gevoerd over
de kleine afdeling, die de elf schip
breukelingen van de PT-109 van het
afgelegen Salomons-eiland kwam ha-
.len. Kennedy belastte Battle hierna
1 1-' met de leiding van zijn
verkiezingscampagne in Virginia.
Journalist en politicus
Na afloop van de oorlog was Ken
nedy enige tijd in de journalistiek
werkzaam. Als speciaal verslaggever
van het persbureau I.N.S. woonde hij
in 1945 de oprichting van de Ver
enigde Naties te San Francisco en de
conferentie te Potsdam bij. Daarna
begaf hij zich op aandringen van zijn
vader op politiek terrein.
In het jaar 1946 werd John Ken
nedy voor het eerst als afgevaardig
de van de staat Massachusetts naar
het Congres te Washington gekozen.
Merkwaardigerwijs was het een van
de armste kiesdistricten van Boston,
die de miljonair naar het Huis van
Afgevaardigden stuurde en hem
daarna nog tweemaal herkoos.
Nadat Kennedy op deze wijze in
zes jaar noeste arbeid .in het Lager
huis van het Congres de basis had
gelegd voor een veelbelovende poli
tieke loopbaan, bond hij iri de herfst
van 1952 de strijd aan tegen de in
vloedrijke Republikeinse senator
Henry Cabot Lodge uit Massachu
setts, wie hij zijn zetel te Washington
wilde betwisten. Lodge, stond in de
verkiezingsstrijd van 1960 opnieuw
tegenover Kenriedy, nu als kandidaat
voor het vice-presidentschap van de
Republikeinse partij.
Drie presidenten
reeds eerder
het slachtoffer
van aanslagen
In dé afgelopén honderd jaar
zijn drie Amerikaanse presi
denten doodgeschoten en op
een aantal andere zijn aan
slagen gepleegd.
President Abraham Lincoln
wex-d op14 april 1865 in een
schouwburg in Washington
door een kogel van een tegen
stander uit de zuidelijke staten
getroffen. Hij stierf de volgen
de dag.
President James Garfield
werd op 2 juli 1881 in Was
hington neergeschoten en stierf
op 19 september van dat jaar.
President William McKüxley
werd op 6 september 1901 in
Buffalo, New York, door een
kogel gewond en stierf op 14
IN AMSTERDAM
Bij het meer dan levensgrote por
tret van Kennedy op de Amerikaanse
voedsel- en landbouwtentoonstelling
in het RAI-gebouw te Amsterdam
hebben de Amerikaanse medewer-,
kers, voordat de expositie werd ge
sloten, de bloemen van hun bureaus
gehaald en bij het portret neerge
legd. Er naast hangt het portret van
de nieuwe president van de VS, Lyn
don B. Johnson, die als vice-presi
dent op donderdag 7 november de
expositie heeft geopend. De Ameri
kaanse tentoonstelling zal morgen,
zondag, die de slotdag zou zijn, niet
geopend zijn.
MINISTER MARIJNEN
De minister-president mr. V. G. M.
Marijnen heeft gisteravond voor ra
dio en televisie de Amerikaanse pre
sident Kennedy herdacht. De minis
ter-president noemde hem een moe
dig man, moedig als marine-officier
in de oorlogsjaren, moedig ook, toen
hij ondanks een lichamelijke handi
cap zich als president volledig gaf
voor het algemeen welzijn, dat hij
Wilde dienen. Het getuigt van een
grote mate van moec' van Kennedy,
dat hij de immense verantwoordelijk
heid op zich heeft willen nemen.
Met de grootste bewondering heb
ik president Kennedy in zijn woor
den en daden gevolgd, aldus mr Ma-
rijnen. Hij was een inspirerende fi
guur, die opkwam voor de vrijheid
van de volkeren.
De minister president bewonderde
ook de houding van Kennedy in het
Cuba-conflict en nog onlangs bij de
affaire Barghoorn. President Kenne
dy kwam ook op voor een onderdruk
te minderheid in zijn eigen land, die
hij poogde vrijheid en een gelijk
waardige positie te geven.
Niet enkel met moed, ook met
voorzichtigheid en met scherp in
zicht bepaalde Kennedy zijn beleid.
Deze Amerikaanse president is in
dienst van de vrije wereld gesneu
veld. Amerika heeft een grote presi
dent moeten afstaan. Kennedy gaf
bezieling aan allen, Amerikanen. Eu
ropeanen en wie ter wereld ook, die
vrijheid liefhebben.
Moge God, op wie hij vertrouwde,
hem de eeuwige rust schenken.
