c IN DE KRANTENTUIN
Het knutselhoekje
DE SISSENDE SAMPAM!
ZATERDAG 10 AUGUSTUS 1963
DE LEIDSE COURANT
PAGtNA 5
VOLKSGEBRUIKEN
IN HET ZUIDEN
Zonder dat ik er iets mee ten na
dele van andere delen van Neder
land wil zeggen, mag ik toch wél
beweren, dat de zuiderlingen over
het algemeen meer saamhorigheid
aan de dag leggen dan de noorder
lingen. Het gevolg daarvan is, en
nu denk ik vooral aan het dorpsle
ven dat er een nauwere band be
staat tussen de dorps- en buurtge
noten- De belangstelling voor elkaar
heeft vanzelf een hartelijk medele-
ven met eikaars wel en wee doen
ontstaan, waaruit alweer allerlei bu-
rengebruiken, ja zelfs „heilige" bu-
renplichten zijn ontstaan. Het móóist
eü het bést uiten déze zich bij ge-
boórten, ziekte ongelukken, sterven
en bëgraven.
Wanneer b.v. een kind sterftj dan
komen al de jonge meisjes uit de
buurt bij elkaar om te „kransen",
d.w.z. kransen te vlechten voor het
gestorven kind. 't Krijgt een mooi
kransje om het hoofd en het kistje
en het grafje worden schier bedol
ven onder kransen en bloemstukjes.
Wanneer een grotere in stervens
gevaar verkeert en bediend moet
worden, dan waarschuwen de büren
dê priestër. Als die dan met Óns
Heer naar de zieke gaat, dan verge
zellen, behalve de misdienaars, min
stens een paar buren het Allerheilig
ste. De misdienaar laat dan af en toe
zijn schelletje horen, om de mensen
te waarschuwen, dat de Heer voor
bijkomt. Allen die voorbijkomen of
in de nabijheid op het land werken,
knielen dan neer, slaan een kruis en
blijven in die eerbiedige houding,
tot de kleine stoet voorbij is. Stefft
de buurtbewoner, dan luiden de 2
naaste büren drié maal daags de
doodsklok om het hele dorp op te
roepen tot een gebed voor dè over
ledene.
Is er een huismoeder ziek gewor
den en heeft zijzelf en haar gezin
hulp nódig, dan heeft ze zich daar
geen zorgen over te maken, want de
vrouwen en meisjes uit de buurt
staan ongevraagd klaar om té hel
pen. Stagneert (achtergeraken) het
werk op de boerderij, doordat de
„hospes" (baas) bedlegerig gewór
den, dan hoeft ook hij zich geen
te zware zorgen te maken, dat de
akker niet op tijd bewerkt zal wor
den of de oogst niet tijdig binnen
gehaald komt. De hulpvaardigheid
gaat soms zoVer, dat ze eerst hém
helpen en dan paS zich zelve.
Een leuk gebruik vond ik ook al
tijd het helpen bij het verhuizen van
de ene naar een andere boerderij.
Een broer van mij trók eens naar
een andere hofstee, die meer dan 12
uur van de zijne verwijderd lag. Hij
dacht bij zichzelf: ik ga mijn buren
zeggen, dat ze mij niet móeten hel
pen verhuizen, want het was net te
gen ploeg- en zaaitijd. Maar geen
enkele boer wenste zich aan zijn bu-
renplicht te onttrekken, terwijl er
toch voor elk meer dan één volle
dag mee gemoeid was» En zo reed op
de verhuisdag een karavaan van wel
12 karren, volgeladen met vee, meu
bels en landbouwvoorraden naar de
nieuwe „hof" van mijn broer. Op de
laatste kar, die netjes opgemaakt
was, kreeg het gezin gedurende dë
tocht gratis vervoer. En denk nu
maar niet, dat er ook maar een en
kele boer bij was, die ook maar een
cent wilde aannemen voor zijn moei
te en zijn tijdverlies. Ze werden na
tuurlijk onderweg goed verzorgd en
getracteerd en daarvoor werd het
maar wat een gezellige verhuizing.
Bij een sterfgeval legden de naaste
buurvrouwen het lijk af, behalve
wanneer zich op het dorp zusters
gevestigd hadden. Het lijk naar de
kerk brengen was de taak van de
naast-rechtse buurman. Er hoefd.e
niemand over een lijkwagen te pfak-
kizeren, daar zouden de buren zich
danig door beledigde gevoeld heb
ben.
Maar niet alleen bij ziekte en na
righeid bestond deze mooie buren-
band en buurtgeeSt. Als er een feest
té viéreh viel, het zij voor het hele
dorp of voor een gehucht, dan was
ook iedereen er bij betrokken, voor
al als een jonge priester zijn eerste
mis deed of als er een gouden brui
loft diende gevierd te worden. Dan
waren de jongelui al dagen van te
voren in de weer om erebogen op te
richten en de Wöriing van de jubila
ris of de feestelingen prachtig te
versieren,
Een van de grappigste feesten voor
de gehuwde vrouwen was het in
halen van een pasgetrouwd stel, dat
op het worp kWam wonen» Men
noemde dat vroeger in mijn geboor
testreek 't „heulen". Buiten de man
van het jonge vrouwtje kwam daar
„genne kaerel" aan te pas. Terwijl
„heure mins" vanuit een veilig
„heukske" alles alleen maar werke
loos mag gadeslaan, wordt 't groene
vrouwtje geleerd, hoe Ze zich tegen
over haar man moet gedragen en
later haar kinderen moet opvoeden.
Maar bij dat alles is geen wijs woord
bij: 't Jonge vröüwtje krijgt de kod-
digste opdrachten en moet zich daar
bij heel wat laten welgevallen. Maar
alles is alleen maar in 't grappige
bedoeld en blijft binnen de perken
van een prettige plagerij. Als de
mén wel eens tuSsen beide wil ko
men, Wordt hij terstond door een
paar vrouwen in de kraag gegrepen
en weer netjes naar zijn hoekje te
ruggevoerd. De pret eindigt met een
goedvoorziene koffietafel met brood
jes, krentebrood, vla en „Turkse
muts", èefl soort van hoog gebak.
Met eën gezellig dansje, gezang en
een lekker glaasje wordt daarna het
„heulen" afgesloten en is het nieuwe
vrouwtje ingehaald oftewel „inge
lijfd in het college van vrouwelijke
buurtgenoten.
EINDE.
Tot over 3 weken!
CORRESPONDENTIE
Er liggen nog <--;ge verhaaltjes op
een plaatsje te v iteh dUs daar be
ginnen we vandaag éérst mee en dan
gaan oöm Tooii en ik drie weken
op vakantie. Aid wij terugkomen
hoop ik, dat er een hele stapel brie
ven én verhaaltjes ligt, over een
heerlijke vakantie of iets anders. On
der de beste inzendingen verloten
we een paar möoie boeken. Dus, doe
je best!
Peter de Wit, Leiden stuurde ons:
BESSENSAP MAKEN
Het was op een dag in de vakantie.
Half negen ging de wëkker af, ik
sprong uit mijn béd, kleedde me aan
en ging naar beneden. Het ontbijt
9tond klaar, dus ik kon zo beginnen.
Opeens Zei móéder: „Ik heb nog ne
gen kisten met beSseh staan, laten
we eens beginnen1'.
Iedereen vond het goed, behalve
Paul, die begon té moppéren. Mama
luisterde er niet naar, dus had hij
er niets aan. 't Eten was op, ieder
pakte eén kistje eh begon. Mama en
Peter déden samen een kist en dat
vond Paul niet goéd. Hij begon weer
te sputteren en móeder deed weer
of ze doof Was. Even later kwam me
vrouw Pepèr met een paar kinderen
op bezoek, die begonnen ook te pel
len. Zó zouden we wel gauw klaar
zijn, dachten We, maar we hadden
verkeerd gedacht. De ellende begon,
toén we pannen Vol hadden gepeld.
Eerst, emmers te kort en ruimte,
maar met veel moeite kwamen we
er toch.
De pannen wérden op hët gas ge
zet en de bessen lieten we koken
tot bessensap.
Even later kwam de melkboer, die
de melk bracht en gelijk kwam Ook
tante Ger. Ze kwam ééns even neu
zen hoe we het maakten. Ze trof het,
't was juist koffietijd en de hele fa
milie ging aan de koffie. Papa kwam
beneden, ook voor de koffie en ook
om te vragen of Peter even voor
hem sigaretten kon halen. Mama zei:
„Neë hóór, hij is mijn beste peller,
die kan Ik niet missen".
Maar och, tante Ger was er nog
en die wist een oplossing: „Laat mij
ze maar halen, de auto staat toch
mee, die had toch niets te doen.
M'n moeder was zó druk in ge
sprek, dat ze de bessensap vergat en
opeens op een holletje naar de keu
ken liep: „O, m'n bessen!"
't Was al te laat. Het rode sap liep
schuimend over de rand van de pan
nen, en verder met dikke rode stre
pen langs het förhuis, de vloer op.
Vlug hët gas uitgedaan en dé ergste
vuile boel opgeruimd. NieUwe pan
nen werden opgezet. We gingen weef
verder met pellen.
't Was weer rüstig tot Fons weer
terugkwam, die een echte kwebbe
laar is. Hij begon weer te praten,
maar nog harder te eten en pellen
ho maar!
Tegen half één hadden we geen
zin meer. We begonnen met de bes
sen te gooien. Mama werd een beetje
boos en riep: „Peter ga jij de tafel
dekken dan kunnen Paul en Sam nog
even doorgaan".
Toen papa beneden kwam, moes
ten we onze handen gaan wassen en
we gingen eten. Moeder had weer
bessen op het gas gezet én we gin
gen akn tafel. Fons had weer het
hoogste woord. We lachten en had-
t plezier. Opeens riep mama:
„O, mijn bessen!"
Ze holde weer naar de keuken en
ja hoof, alles er Weer overheen.
Jammer! Weer moest er een hoe
veelheid opgedweild worden. We wa
ren er zo van geschrokken, dat we
weer gauw doorgingen met de bes
sen. Sam deed nu ook zijn best. Paul
moest eerst aardappelen schillen en
toen een boodschap doen in Rotter
dam.
Eindelijk waren de kisten leeg en
gingen we de lege kisten wegbren
gen. Natuurlijk brak onderweg mijn
snelbinder, zodat we de hele zaak
opnieuw moesten opladen. Sam moest
flessen klaar zetten, vond op tafel
twee sigaretten, stak ze in zijn zak
en op de terugweg rookten we ieder
een sigaret op.
Moeder had f 25 meegegeven, de
groenteman kon ze niet wisselen, dus
Sam ging er mee naar een andere
winkel. Hij keek niet Uit en botste
tegen een bromfiets aan. De brom
mer zei iets, dat ik niet op kan schrij
ven. Bij de groenteman kregen we
ieder een koekje. Fluitend en bel
lend fietsten we naar huis, langs
tante Ger. Die is doof, zodat ze ons
niet hoorde. We zwaaiden uit alle
macht tot ze ons eindelijk zag. We
kregen ieder twee chocolaatjes.
Toen we thuis waren zei moeder:
„Eerst loon halen bij de baas" en we
kregen ieder een paar kwartjes.
„Kom we gaan naar de speeltuin",
zei Sam.
We gingen, maar tóen we er kwa
men was er niemand. Dat was ook
niet leuk, dus we gingen weer terug.
Het Was inmiddels 5 uur. Eerst T.V.
kijken, toen- moeder nog helpen af
wassen en om half zeven zaten we
weer aan tafel. Later weer helpen
afdrogen, eventjes T.V. kijken en
toen heb ik dit opstelletje zitten"
schrijven. Móéder weet er niets van,
maar ik was pas half elf klaar.
Marie-José van Leeuwen, Leiden.
EEN VERJAARDAG
Het was de dag voor vaders ver
jaardag. Moedèr, Marijke, Els en ik
waren naar de stad om cadeautjes te
kopén. Vader was alleen thuis. We
waren al ruim een uur wëg, tóen hij
dacht, nu zullen ze wel gauw thuis
komen en hij begon voor het eten
te zorgen. Moeder had van te voren
het vlees al gebraden en de soep
klaargemaakt. De spinazie was ook
al gewassen en nu zou vader de aard
appelen schillen en de rest verzor
gen. Toen wë thuiskwamen was va
der net klaar. We gingen .aan tafel,
moèdér schépte op, maar tóen we
het eten proefden, was alles aange
brand. We zeiden niets, maar lach
ten allemaal heel hard én vader nog
wel het. hardst.
De volgende morgen feliciteerden
we Vader en gaven hem de cadeau
tjes. Hij vond alles even leuk. We
kregen die dag veel visite en we
mochten 's avonds heel lang opblij-
Chris Witte, Leiden. Fijn Chris, dat
je het boek zo möoi vindt en dat je
i'uist dat nummer nog niet had. Hier
;omt je opstelletje.
ONZE DUIVEN
We hebben thuis twee duiven, die
zitten in een hok in de achtertuin.
Het zijn koerduiven, die niet, zoals
postduiven, in de lucht vrij mogen
rondvliegen. Ze hebben dit jaar al
zes eieren gelegd en ze zijn bijna
allemaal mislukt. Eén ei was al uit
gebroed en het ging allemaal goed,
maar toen Marja (die zorgt voor de
duiven) in het hok keek, was het
duifje dood. Dat duifje werd gevoe
derd door de moeder. De moeder at
eerst het eten en dan duwt de jonge
duif zijn snaveltje in die van de moe
der en eet dan het eten op.
Mijn vader heeft het hok getimmerd
maar we krijgen éen groter hok. Nu
zit het vrouwtje op twee eieren en
als zij gaat eten, gaat het mannétje
op de eieren zitten. We hopen dat
het nu lukt. 's Morgens om zeven
uur horen we ze al koeren.
Henneke en Cobie Mioch, Lange-
brug 52A, Leiden. Deze twee meis
jes willen zo graag corresponderen
met twëe meisjes van gelijke leef
tijd. Ze worden gauw 12 en 13 jaar.
En dan het liefst bij hen in de buurt.
Kom, wie heeft er zin in? Het adres
weet je, schrijf dan een gauw een
briefje.
Jullie vragen of er eens een foto
van ons in de krant komt, omdat
jullie zo graag willen weten hoe
we er uit zien. Maar dat gaat zo
maar niet. Dan moet er eens een
feest zijn, b.v. als we 100 jaar wor
den. Samen zijn we al honderd, maar
meer verklap ik niet. Daaaag. Pret
tige vakantie!
Jan en Nico Zwetsloot, Hazers-
woude, Jan Koot, Hoogmade en Riek
van Ruiten Noordwijkerhout, hebben
de raadsels ook goed opgelost.
Blokjes rapen
Voor dit spel hebben we wat meer
ruimte nodig, b.v. op de stoep voor
het huis. In het midden van het
speelterrein wordt een cirkel getrok
ken, waarin we b.v. 20 grote blok
ken neerleggen. Op e«n flinke af
stand van deze cirkel worden 4 klei
ne cirkels getrokken. In elk staat
een kind. Op een gegeven sein gaan
de kinderen blokken halen en bren
gen ze in hun éigen cirkel, maar
nooit meer dan 1 blok tegelijk. Wie
de meeste blokken heeft, is ae win
naar.
Tweede manier:
Weer liggen in het midden een
flink aantal blokken, maar hU staat
er een schatbewaarder bij en er om
heen zoveel hokjes als er kinderen
zijn. Op een bepaald teken trachten
de kinderen blokken te halen, ook
weer één tegelijk, maar de schat be
waarder bewaakt ze en tracht bij 't
weghalen de kinderen te tikken. Wie
getikt is, moet zijn blok laten val
len in zijn eigen cirkel teruggaan en
wachten tot het einde van het spél.
Derde i
Vier cirkels worden getrokken, die
aan twee gelijk tegenover elkaar
staan, op een zo groot mogelijke af
stand. In twee cirkels legt men b.v.
6 of 8 blokken ert in elk van de le
ge cirkels staat een kind. Op een ge
geven ogenblik lopen ze naar de
bolkken en moeten nu trachten zo
shel mogelijk alle blokken, één voor
één naar hun eigen cirkel te bren
gen. Wie het eerst klaar is, heeft ge
wonnen. Later kunneh we dê Win
naars nog eens tegen elkaar laten
lopen.
Nogmaals een prettige vakantie en
tot over drie weken.
TANTE JO en OOM TOON.
Wilt U iets weten?
A. de B. te Voorschoten. Route
per fiets van Voorschoten naar Hil
versum: Voorschoten, Leiden, Hoog
made, Tér Aar, Nieuwveen, Uithoorn,
Vinkeveen, Kortenhoef, Hilversum.
Totaal ongeveer 55 kilometer.
deze luchttrillingen bereiken ons oor.
De honingbij beweegt haar vleugels
meêr dan 400 maal per seconde op
en neer dikwijls haalt zij wel
26.000 vleugelslagen per minuut. En
omdat het zo snel gaat, horen we 'n
regelmatige toon die aparte vleu
gelslagen kunnen we n.l. niet on
derscheiden,
DE KLEINE VOGELS EN DE
OPGEZETTE KOEKOEK
JE EIGEN WEERSTATION
Wannéér je je voo£ het weer in
teresseert, kun je zelf een klein
weerstation in elkaar knutselen en
iedere dag 'n kaartje over de weers-
toestand maken. Dan moet je een
groot blad papier in velden verdelen,
zoals op de tekening is aangegeven.
Helemaal bovenaan schrijf je op:
weerkaart voor de maand ge
maakt door en dan je eigen
naam". Boven de lange kolommen
schrijf je van links naar rechts:
datum, temperatuur, luchtdruk, wol
kendek, windkracht, neerslag en
eventueel ook nog zonnestanden.
Voor je berekeningen heb je een
clrukmeter nodig, die je ook zelf
kunt maken: afbeelding 1 toont de
drukmeter. Daarvoor heb je nodig
een lege fles en één kurk, die daar
precies óp past. Vérder nog 'n dunne
gebogen buis van plastic en Wat
koord. Maak eerst de houder voor de
fles. Snij daarvoor 4 stukken koord
van één meter elk af. Leg de stuk
ken koord dubbel en bindt de mid
delste vast om de hals van de fles.
Dan moet je verder binden en let
er op dat de uiteinden van de koor
den gelijkmatig zijn verdeeld. Zie
figuur 2. Maak een knoop uit hèt
ene eind en het links daarvan lig
gende eind (een kruisknoop), zo dat
hij ongeveer 2 centimeter van de bo
venkant van de fles verwijderd ligt.
Maak nog vier van zulke knopen in
de eerste ronde (fig. 3). Vervolgens
bind je het ene eind van de ene
knoop met het eind van de knoop
daarnaast vast. Ga hiermee door, tot
je de onderkant van de fles hebt be
reikt. Knoop vervolgens de vier dub
bele koorden tot een knoop samen
(dan kan de fles ook hangen; zie fig.
1. Bóót een gat in de kurk trek daar
het plastic-buisje doorheen. Lijm het
een beetje vast om glijden te ver
mijden. Vul de fles nu tot aan het
begin van de hals met water, dat
je als je wilt met een paar
druppeltjes Oostindische of rode inkt
kunt kleuren. Steek de kurk met de
buis er in en draai de fles om (de
kurk moet natuurlijk goed vast zit
ten). Bij goed Weer wordt de lucht
druk hoog en dan zal de waterstand
in het buisje laag zijn. Wordt de
druk minder, dan stijgt het water;
misschien zal het zelfs uit het buisje
gaan druppélèn en dan wordt het
bijna Zeker slecht weer.
WAAROM ZOEMT DE BIJ?
Vriendelijk kleine vogeltjes kun-
üén soms wild warden, wanneer zij
vreemde vogels, b.v. koekoek, uit
het nest willen jagen in tijden, dat
Zij daar zelf hun jongen in hebben
Zij vallen de rustverstoorder mét
toornig gekrijs aan, slaan met hun
vleugels en hakken met hun snavel.
Een Engelse natuurondezöèkèr Wilde
de verdedegingstechniek van de
kleinste vogels wel eens goed bestu
deren, Hij zette een opgezette koe
koek in de buurt van verschillende
nesten en verborg zich met zijn foto
apparaat in de onmiddellijke omge
ving tussen de struiken, en wel zo,
dat hij de gebeurtenissen goed kon
volgen.
Een van zijn foto's toont een paar
nachtegalen, die de kop van de koe
koek aanvallen; later gaan andere
kleine vogels moedig op zijn rug
zitten en een heel woedend vogel
tje pikt hem zelfs een paar veren uit.
Ten slotte viel de opgezette koekoek
helemaal uit elkaar; maar toen de
onderzoeker alleen nog maar z'n kop
aan een tak van een boöm hing, vlo
gen de woedende vogeltje nog steeds
om hem heen, schreeuwden en pik
ten.
VISSEN DIE OP
BOMEN KLIMMEN
De bij „Zóémt" met zijn vleugels.
Die bewegen zich heel snel, Wan
neer de bij vliegt. De bewegingen
veroorzaken trillingen in de lucht en
Dit lijkt erg ongeloofwaardig, maar
toch bestaan er heus vissen, die in
bomen klimmen n.l. een soort baar
zen, die voorkomen in Irtdië, op Cey
lon, in Birma en op de Philippijnen.
Ze zijn niet erg groot, ongeveer
15 cm. Ze leven in een klimaat, dat
zo warm is, dat de meren helemaal
opdrogen. De vissen zouden dus alle
sterven, wanneer ze niet met vinnen
en staart in struiken en bomen kon
den klauteren, waar zij in de blade
ren Wat vloeistof vinden (vocht). Zo
dra dé regentijd inzet, keren Ze Weer
naar 't water terug, waar ze ten
slotte toch in hun ware element zijn.
SCHOENLAPPER MARUF
17. Toen de Sultan hoorde, dat
verschillende van de kostbaarste pa
rels zich onder de waren, die Maruf
met de karavaan verwachtte, bevon
den stuurde hij de andere kooplie
den weer weg met het bevel rustig
op het geld te wachteh, dat Maruf
hun schuldig was. Maar zelfs dat
Was de Sultan niet genoeg. Hij wilde
Maruf zijn enige dochter tot vrouw
geven. „Op die manier kan ik in
ieder geval aan zijn kostbaarheden
komen", dacht die Sultan in stilte.
18. Hij gaf zijn grootvizier de op
dracht Maruf mee te delen, dat hij
hem als schoonzoon wenste. Maar
Maruf meende, dat hij niet in het
huwelijk kon tredeh, voordat zijn ka
ravaan er was; hij had veel geld no
dig voor de geschenken aan zijn
bruid, vervolgens voor de uitdeling
onder de armen naar aanleiding van
zijn bruiloft en tenslotte wilqle hij
de Sultan zelf nog honderd parels
schenken en aan diens vrouw even-
zovele edelstenen. Maar over al de
ze dingen kon hij pas beschikken, als
zijn karavaan zou zijn aangekomen.
(wordt vervolgd)
