KATWIJK, FAMILIEBADPLAATS,
OORD VAN EENVOUD EN RUST
Aantal gasten neemt jaarlijks toe
De geschiedenis van
twee verdwenen molens
DONDERDAG 8 AUGUSTUS 1963
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Katwijk is in de zomermaanden, wanneer vele mensen de oude ver
trouwde huisdeuren achter zich dicht trekken en een vlucht in de va
kantie nemen, een recreatieoord van niet te onderschatten betekenis.
Het anders zo rustige vissersplaatsje wordt dan overspoeld door vrolijke
zomermensen, die onze voorouders, aanbidders van spaarkousen en be
leggingsfondsen als ze waren, zouden hebben doen huiveren, zo ze het
gemak hadden gezien, waarmee nu geld wordt besteed en de geneugten
des levens worden genoten.
Zon, zee en strand bieden velen alle gelegenheid tot het genieten van
een heerlijke zomervakantie.
Maar als de regen over het land slaat en de witgeschuimde golven over
het strand vloeien, ligt de boulevard verlaten en staan de strandstoelen
als biddende nonnetjes in grote groepen bijeen.
De grilligheid van ons klimaat ten spijt, is Katwijk jaarlijks een chaos
van nationaliteiten, die allen genieten van de bijzondere sfeer die dit
plaatsje uitademt.
concerten, taptoeparades en vuur
werk-shows gehouden.
Terugblik
De bevolking van Katwijk, voor
wie van oudsher de visserij het voor
naamste bestaansmiddel is geweest,
ziet de stroom badgasten graag ko
men. Reeds voor de oorlog werd Kat
wijk druk bezocht door ongeveer
20.000 badgasten per jaar, ongeacht
de vele duizenden dagbezoekers. De
badgasten gaven ongeveer een mil
joen gulden per jaar uit, hetgeen
toen een gemiddelde voor Katwijk
betekende van driehonderd gulden
per geziu. Voor een groot deel ver
tegenwoordigden deze inkomsten 'n
zuivere winst voor de bevolking
(huuropbrengst, winst op leveran
ties enz.). Voor de badgasten gold
toen de visserij voor een der aan
trekkelijkheden, veel vertier was er
niet.
De bezetters in de oorlog hebben-
in dit zo rustige dorp duizenden
panden verwoest en het Katwijkse
strandleven in hoge mate belemmerd
en ontsierd met de door de Duitsers
zo hooggeroemde „Atlantik Wall",
die na de oorlog onder het zand
begraven plaats heeft gemaakt
voor een brede boulevard.
Katwijk groeide uit na de oorlog.
(Op het ogenblik heeft Katwijk on
geveer 30.000 inwoners). Het aantal
vakantiegangers nam ook toe.
Seizoen
Het seizoen begint ongeveer tegen
Pasen. Dan beginnen de hotels en de
pensións zich eerst goed voor te be
reiden op de overstelpende drukte
van het zomerseizoen, dat bij mooi
weer tot half september blijft door
gaan. Maanden van te voren worden
er plaatsen in een hotel en pension
aangevraagd. De V.V.V. stuurt op
aanvraag een schat van gegevens
die de buitenlander precies op de
hoogte stellen van de hotels, pen
sions, kamers en bugalows, de prij
zen, ligging, etc.
De badgasten worden door de be-
Op een zonnige en drukke zomer
middag ziet men niet zelden dit ta
fereel.
volking met grote gastvrijheid ont
vangen en niet zelden ontstaat er
tussen pensionhouder en badgast eèn
hechte vriendschap, die in de volgen
de jaren wordt voortgezet. In de toe
komst, wanneer het saneringsplan
zijn voltooiing heeft bereikt zullen
er aan de boulevard achtverdiepings-
flats verrijzen. Katwijk bereidt zich
er op voor, dat het aantal toeristen
steeds zal blijven toenemen.
Winkels met lichtreclames en vlag
gen prijzen hun zomerse koopwaar
aan. Men kan van de handel den
ken wat men wilt, er bloeien ook
wondere bloemen op haar wegen.
Boven een stroom van goud en juwe
len wieken de molens en hangen de
klompen, een Gouds roomkaasje
staat naast een pop die haar armen
begerig uitstrekt naar de koper. Me
nigeen laat zich door zo'n uitstal
kast als het ware een soort hoge
school van overreding verleiden.
Sprakeloos
Op de boulevard is het rustig. Som
migen mensen staren naar de zee,
sprakeloos over diens oneindigheid,
terwijl de jongeren over de boule
vard wandelen: de jongens om te
Eigen sfeer
Maar ondanks de grote toestroom
bleef Katwijk zijn eigen gebonden
heid, zelfstandigheid en sfeer be
waren. Het is geen badplaats met
de grote tam-tam die andere bad
plaatsen zo kenmerkt en voor dege
nen die aan rust en eenvoud ook in
de ontspanningsdagen de voorkeur
geven, is het een aangewezen oord.
De bevolking heeft haar geluk ge
vonden en dat maakt het kostbaar
der. Op een zondag kregen wij dui
delijk een indruk van dit speciale
cachet, dat Katwijk biedt, ook in de
zomermaanden. In het zwart geklede
mensen trokken door de lege stra
ten naar de kerk. Er heerste overal
een doodse stilte in de ademloze stra
ten; 's middags hebben wij ons met
een zondags welbehagen tussen hen
gevoegd met de innerlijke stilte die
bij een zondag als deze past.
Moderniseringen waren echter niet
te vermijden; hotels en zonneterras
sen verschenen; op de boulevard
schitterden 's avonds enkele neon
lichten verlegen tegen de wande
laars
Men heeft wel eens van Katwijk
gezegd, dat het de badplaats was
voor minder gesitueerde Nederlan
ders en buitenlanders. Niets is min
der waar. Katwijk is een familie
badplaats, waar ouders en kinderen
hun zomervakantie komen genieten;
de onafzienbare Noordzee, haar
branding, 't brede zachte zandstrand
en het uitgestrekte duingebied ten
noorden van Katwijk bieden daar
ruime gelegenheid toe.
Tienduizenden trekken jaarlijks
naar deze badplaats, waarvan velen
niet voor de eerste keer komen. De
V.V.V. organiseert wandeltochten,
strandspelen en sportwedstrijden.
Geregeld worden lampionoptochten,
SCHIPPERSZOONTJE
VERDRONKEN
De Rotterdamse rivierpolitie heeft
gistermorgen in de Merwehaven het
lijkje gedregd van de 6-jarige schip
perszoon H. van Tilburg, die vrij
dagavond j'L verdronken moet zijn.
De jongen woonde met zijn ouders
aan boord van de sleepboot „Bin
nenvaart 27", die in de Merwehaven
ligt. Hij is vrijdag waarschijnlijk
door een slaapkamerraam gekropen
en in het water gevallen.
Winkeldievegge stal
voor 2000 gulden
Waren lagen te bederven
Honderden pakken thee, koffie,
suiker, verpakte kaas, bladaarde,
flessen slaolie en koffiemelk, dozen
met eieren en tientallen andere ar
tikelen, die in zelfbedieningswinkels
voor het grijpen zijn, liggen op het
ogenblik opgestapeld in het bureau
Bergsingel van de Rotterdamse po
litie.
Het is de buit van een lange reeks
van winkeldiefstallen, die de recher
che aantrof in de woning van de 56-
jarige mevrouw E. H. S. uit de Maas
stad. Zelf zegt zij, dat zij pas een
paar maanden „op pad" was, maar
de politie neemt aan dat de diefstal
len over een veel langere periode lo-
De strandpolitie Katwijk vaart uit
pen. De totale waarde is tweedui
zend gulden. De meeste artikelen zjjn
al niet meer geschikt voor de con
sumptie.
De winkeldievegge werd dinsdag
morgen betrapt door de cheffin van
een zelfbedieningszaak in het noor
delijk stadsdeel. Zij had toen voor
tien gulden aan gestolen goederen
bij zich.
REGIONALE WERKPLAATSEN
NU CENTRA VOOR
VAKOPLEIDING
De regionale werkplaatsen voor
vakopleiding van volwassenen, zijn
met ingang van deze maand van
naam veranderd en zullen voortaan
worden aangeduid als „centra voor
vakopleiding".
Ook in Engeland en Frankrijk
spreekt men van vakopleidingscen
tra.
Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn
via deze scholingsinstellingen ruim
60.000 geschoolde werkkrachten aan
het Nederlandse bedrijfsleven toege
voegd.
De cursisten bestaan in hoofdzaak
uit ongeschoolden in de leeftijd van
18 tot 50 jaar. Ook geschoolde werk
krachten, die om de een of andere
reden van beroep wensen te veran
deren, kunnen voor een herscholing
bij deze centra terecht.
Op het ogenblik zijn er in ons land
24 van deze centra met in totaal
ruim 2000 cursisten.
zien, de meisjes om gezien te wor
den; op de terrassen zwijgen de men
sen of praten zachtjes: in een hoek
zit een overjarig paartje aan zijn
geluk te borduren.
En dan het strand, het uiteindelij
ke doel van de toeristen. Men neemt
er zon- en zeebaden, allerlei strand
spelen worden beoefend en kinderen
spelen er onder het waakzaam oog
van de strandpolitie en de reddings
brigades.
Strandpolitie
De onbetrouwbaarheid van de
Noordzee maakt een intensieve con
trole en een grote oplettendheid
noodzakelijk. Niet alleen bij ruw
weer kan de zee gevaarlijk zijn. Bij
landwind gaat er bovenstroom zee-
inwaarts, en wanneer daarbij nog
een ebstroom komt dan is het ge
vaar om af te drijven zeer groot.
Wanneer de zee gevaarlijk is, wordt
er bij de politiepost een blauwe vlag
uitgehangen al de zee zeer gevaarlijk
is, en dat zien de zwemmers zelf
wel, dan wordt er een rode vlag ge
hesen. Het is dan verboden te zwem
men. Wie het toch doet riskeert een
bekeuring.
De politie patrouilleert voortdu
rend met een speed-boot voor de
kust in voortdurende verbinding met
de hoofdpost en de surveillance op
het strand met behulp van kleine
transistor zenders en ontvangers. De
politie heeft bovendien ook nog toe
zicht te houden op de exploitanten
van de strandtenten, die verplicht
zijn op het hun verpachte stuk ook
toezicht te houden. Bovenal heeft de
strandpolitie een bijzonder drukke
taak met het terugbezorgen, bewa
ren en kalmeren van verloren kin
deren. Wanneer zich in de post ver
loren kinderen bevinden, wordt er
een witte vlag gehesen met een
blauw vraagteken er op.
Niet zelden hebben de politiefunc
tionarissen meer werk met de moe
der. Het is weieens voorgekomen, zo
vertelde ons Brigadier Brouwer van
de strandpolitie, dat móeders met
vlugzout bijgebracht moesten wor
den.
En toen wij later op een bank het
een en ander eens zaten te over
peinzen hoorden we iemand wiens
wieg waarschijnlijk niet ver van de
Westertoren heeft gestaan onvervalst
zeggen. „Ga rechtop zitten, man, je
bent hier niet om te legge maar om
te geniete". Waarop wij de sobere
intimiteit van Katwijk van streek
gebracht door zoveel levenswijsheid
zonder aarzelen de rug hebben
toegekeerd.
Westerling op de film
Hij wilde het eerst
niet geloven
Raymond „De Turk" Westerling,
de gezette 43-jarige voormalige ka
pitein van het Nederlands-Indische
leger, wilde het niet geloven, toen
verscheidene buren hem gisteren in
het Friese dorpje Marssum kwamen
vertellen dat Indonesië van plan is
een film over zijn optreden in Indo
nesië in 1946 te maken.
Toen hem gistermiddag het nieuws,
afkomstig van het persbureau „An-
tara" in een telefoongesprek met het
ANP bevestigd werd, barstte hij aan
de andere kant van de lijn uit in een
bulderend gelach. „Dit zal wel weer
een nieuwe poging zijn, om mij uit
m'n tent te lokken, maar ik beschouw
de hele zaak als een poppekast", was
daarna zijn commentaar.
Het deed hem deugd, dat het le
gendarische dodencijfer van 40.000
volgens dit laatste bericht inmiddels
was ingekrompen tot 4.000, „maar
het zijn er alles 'bij elkaar nog geen
500 Indonesiërs geweest, van wie er
een aantal tijdens gevechten is ge
dood en de rest door middel van
standrechtelijke executies wegens be
gane misdrijven", zo meende hij.
De heer Westerling, die zich on
langs een rijksstudiebeurs van 2000
gulden per jaar zag ontgaan, omdat
zijn vorderingen in de studie voor
tenor daar niet langer aanleiding toe
zouden geven, verklaarde zijn stu
die voor het einde van dit jaar te
willen voltooien, om daarna in Duits
land te gaan optreden. Hij begon zijn
zangstudies eind 1956.
PRIJS BACONVARKENS
VERHOOGD
Met het oog op de ontwikkeling
van de varkensmarkt heeft het be
stuur van het produktschap voor vee
en vlees besloteij de prijs voor ba-
convarkens ingaande maandag 12
augustus met f 0,05 te verhogen.
Dientengevolge zal met ingang van
die datum voor baconvarkens in de
kwaliteitsklassen 1 t/m 4 een prijs
gelden van respectievelijk f 2,46, f
2,40, f 2,37 en f 2,34 per kg koud
geslacht gewicht.
Opbrengst kleinfruit
in Zeeland gedaald
De teelt van aardbeien, frambozen
en bessen heeft dit jaar voor de te
lers in Kapelle en omgeving, het be
langrijkste Zeeuwse produktie-cen-
trum van deze gewassen, heel wat
minder opgebracht dan het voor
gaande jaar.
Uit een overzicht, verstrekt door
de veiling in Kapelle-Biezelinge,
blijkt, dat deze kleinfrudtprodukten
bij genoemde veiling in 1963 op
brachten 2.260.585 tegen het voor
gaande jaar 3.000.863.04. De kg-op-
brengst daalde van 2.2 min kg tot
1.9 min kg. Deze opbrengstdaling
van 0.75 min gulden komt in hoofd
zaak voor rekening van de aardbeien
min gulden), waarvan de oogst
mislukte tengevolge van vruchtrot.
De frambozenoogst was iets groter
dan het vorig aar (604 ton) en de
opbrengst kwam even boven een
miljoen gulden tegen het vorig jaar
918.000. Teleurstellend was de prijs
ontwikkeling bij zwarte ën rode bes-
De boulevard in de late middagzon
Meisje door zeven man
lastig gevallen
Een zestienjarig Schevenings meis
je is gistermiddag om half drie in
een stille straat in Scheveningen
door een aantal mannen in een volks
wagenbusje gesleurd en drie uur
lang door Den Haag en Scheveningen
gereden. Om kwart voor vijf werd
ze volkomen overstuur op het Rijs-
wijkseplein afgezet. Het meisje is
toen met de tram naar huis gegaan
en heeft later op de avond met haar
ouders aangifte gedaan bij de politie.
In het grijsgroene busje zaten ze
ven man-nen, twee in de bestuur-
dienscabine en vijf in de laadruimte.
Tij dens de rit pleegden zij tal van
haruditas>telijkheden. Het meisje heeft
van vier man een signalement kun
nen opgeven. De mannen in de laad
bak waren allen ongeveer twintig
jaar. Een van hen had éen rossige
ringbaard. Een andere zou uitslui
tend Duits hebben gesproken. De be
stuurder van de wagen was volgens
het meisje een man van ongeveer
vijftig jaar. De Haagse zedenpolitie
heeft de zaak in onderzoek.
De zevenjarige J. H. Engelsman
is gisteren met zijn fietsje op de au
toweg in Borger gegrepen door een
trekker met oplegger. Het kind werd
zeer ernstig gewond naar het Wilhel-
minaziekenhuis in Assen overge
bracht, waar het na aankomst is
overleden.
In een ziekenhuis in Arnihem is de
58-jarige heer A. Regelink uit Arn
hem aan die verwondingen overle
den, die hij opliep toen hij j.L zater
dagavond bij het oversteken van een
straat werd aangereden door een
personenauto.
De automobilist zou ondier de in
vloed van alcohol hebben verkeerd.
(Doop W. van Rhijn, molenaar van De Valk)
De korenmolen ,,'t Fortuyn", hoe
wel niet voorkomend bij Blaeu stond
volgens „het Molenboek", aanwezig
in het Gemeentearchief, reeds in 1645
achter de Zandstraat. Op de kaart
van C. Hagen uit 1675 komt de molen
voor als bovenkruier met stelling.
Volgens Dienstboek le fol. 256 in
het Gemeentearchief van het jaar
1673 moesten de molens borgtocht
stellen van 50.— volgens art. 2.
Dit waren o.a. de molens ,,'t For
tuyn" en de „Vroegop". In 1741 is
consent verleend om de korenmolen
,,'t Fortuyn" op de Vest wal aan de
Zandstraat van steen te vernieuwen.
Op de hierbij gevoegde afbeelding
van de Marepoort staan ten Oosten
daarvan twee stellingmolens. De af
beelding is een kopergravure van
1762, door Abr. Delfos naar een te
kening van J. de Beyer, aanwezig in
het Gemeentearchief.
De eerste molen is ,,'t Fortuyn', de
tweede zal de molen „de Stier" ge
weest zijn. In 1751 werd als mole
naar van ,,'t Fortuyn" genoemd Ger-
rit van der Meulen, deken van het
Molenaarsgilde.
De eigenaars van de korenmolens
„de Valk", „de Korenbloem", „de
Lely", ,,d'Oranjeboom", het Lam" en
„de Stier" wendden zich tot de Heren
van de Gerechte van Leiden in ver
band met de slechte uitkomsten van
hun bedrijven, om toestemming de
korenmolen ,,'t Fortuyn" te mogen
slopen met bepaling, dat in de plaats
hiervoor geen korenmolen weer zou
worden gebouwd. Deze molen had
den de zes molenaars gezamenlijk
aangekocht op 8 januari 1786 voor
30.555. Het verzoek werd afgewe
zen en gelast werd om de molen in
staat te brengen om te kunnen ma
len, teneinde bij langdurige wind
stilte voor de burgerij te kunnen
blijven werken, volgens acte van 18
januari 1787.
Later, na 1790, is de molen ,,'t Lam"
genoemd. Hij stond tegenover de
Stadsmolensloot, thans terrein van
de Lichtfabrieken en is in 1850 af
gebroken. Naar mededeling van mijn
moeder was het een zeer hoge mo
len.
Toen in 1813 de gezamenlijke "mo
lenaars de molen „de Korenbloem"
bij de Morspoort aankochten, namen
zij te hunnen laste de verbintenis,
door hen aangegaan - gepasseerd
28 oct. 1775 - groot per reste 4000.-
gevestigd op de korenmolen ge
naamd geweest ,,'t Fortuyn" en nu
genaamd ,,'t Lam", staande op de
Vestwal, tegenover de Zandstraat.
Op een oude kaart komt nog voor
molen „de Heer" tussen „de Vroeg
op" en „de Stier", nabij de Heren
poort.
Deze wordt niet vermeld in het
Leids Jaarboekje van 1926, blz. 79.
De molen „de Vroegop", staande
op het bolwerk, komt op de grote
kaart van C. Hagen van 1675 voor als
gesloten standaardmolen en is in 1731
gesloopt.
Een verzoek van de Deken en de
Hoofdlieden van het Molenaarsgilde
om de korenmolen „de Koe" (bij de
Koepoort) en „de Vroegop" af te
breken, werd door die van de Ge
rechte op 11 oct. 1731 ingewilligd.*
Zie gerechtsdagboek vvv, fol. 94
en 2e register, vervattende de molen
op de wallen fol. 5. Gem.-archief.
Minimummaat voor
peren verlaagd
Het produktschap voor Groenten
en Fruit heeft besloten tot een ver
laging van de minimummaat voor
peren. In de periode 7 augustus tot 9
september 1963 zullen peren in de
maat 3540 mm voor consumptie
verkocht mogen worden. Na 9 sep
tember wordt de minimummaat weer
40 mm. Ook in voorgaande jaren
werd hiertoe besloten in verband
met de kleine maat van enkele ras
sen zomerperen, die overigens van
goede kwaliteit rijn.
