Duizenden Nederlanders
danken hun gezondheid
aan Herwonnen Levenskracht
VAN SANATORIUM TOT ZIEKENHUIS
Ariënsherdenking
in nieuw licht
DINSDAG 11 JUNI 1963
DE LEIDSCHE COURANT
PAGINA 10
SOCIALE INSTELLING BESTAAT HALVE EEUW
SLECHTS HET GIEREND GELUID van een straaljager - keerzijde
van de medaille, waarmee wij onze vrijheid behouden - verstoort
af en toe de rust in de bossen rond Bilthoven. Vobr het overige is
er de stilte, die weldadig aandoet. En de frisse lucht, die prikkelend
werkt in de neusgaten van een stadsmens.
In dit bijna paradijselijke stuk natuur ligt het sanatorium
„Berg en Bosch", bewijsstuk voor de theorie, dat door samenwer
king vrijwel niets onmogelijk is. Het herstellingsoord staat er nu
dertig jaar. Voor iedere katholieke Nederlander, of hij er nu recht
streeks mee verbonden is geweest dan wel zijdelings, is „Berg en
Bosch" een begrip geworden. In medische kringen is dit sanatorium
uitgegroeid tot een wereld-vermaard instituut op het gebied van
de tbc-bestrijding.
„Berg en Bosch" - vóór 1933 al dertien jaar als noodsanatorium
in Apeldoorn gevestigd - is ook het visitekaartje van Herwonnen
Levenskracht. Deze landelijke instelling van de Katholieke Arbei
ders Beweging, die dezer dagen 50 jaar bestaat, geniet zo mogelijk
nog meer bekendheid dan het sanatorium.
IN NOVEMBER 1918 - dat jaar van deze tbc-patiënten uitgegeven
stierven er meer dan dertien- fen bedrag van 5.33°.00° en werden
19.117 patiënten naar een sanatorium
duizend Nederlanders aan tuber- uitgezonden,
culose! - richtte het toenmalige
R.K. Vakbureau een adres aan de
regering, waarin werd aange
drongen op „krachtige steun door
ruime subsidiëring aan de tuber-
culoseverenigingen en de bouw
van nood-sanatoria". De regering
antwoordde met de opdracht aan
Herwonnen Levenskracht - deze
instelling was in 1913 opgericht
door het r.k. Vakbureau - met
spoed een noodsanatorium in te
richten. Op 28 juli 1920 reeds kon
minister Aalberse in Apeldoorn
het noodsanatorium „Berg en
Bosch" openen.
Spoedig waren de mogelijkheden
hier uitgeput en men besloot tot de
bouw van een nieuw en definitief
sanatorium „Berg en Bosch" te Bilt
hoven.
In 1933 werd dit nieuwe herstel
lingsoord - evenals in Apeldoorn naar
het paviljoensysteem gebouwd - ge
opend. Vele jaren heeft prof. Bronk-
horst de leiding gehad; later is zijn
taak overgenomen door dr. Hirdes.
Gedurende de oorlogsjaren werd na
tuurlijk de instelling Hérwonnen Le
venskracht door de bezetter ontbon
den, maar het sanatorium bleef zo
goed mogelijk draaien. Bovendien
was het een toevluchtsoord voor vele
voortvluchtigen.
Vele zijn de aktiviteiten van Her
wonnen Levenskracht. Wij noemen
daarvan de oprichting en instandhou
ding van rusthuizen voor vrouwen
en mannen, t.w. „Sonnehaert" en
„Ariënshof", het mede-oprichten en
mede instandhouden van een katho
liek astma-centrum „Willemijntje",
de bestrijding der kosten verbonden
aan het uitzenden van zwakke kinde
ren, voor een gezinsverzorgster en
voor andere volksziekten, zoals rheu-
ma, kanker, suikerziekte, epilepsie en
dergelijke.
„BERG EN BOSCH":
SANATORIUM MET
WERELDNAAM
IN HET JAAR 1913 stierven
in Nederland aan tuberculo
se bijna negenduizend mensen.
Deze toen wel meest gevreesde
volksziekte sloeg vooral toe in
de arbeiderskringen, waar de
toestanden verre van rooskleu
rig waren: lage lonen, lange ar
beidstijden, slechte behuizing,
kinderarbeid, gebrek aan hy
giëne in werkplaatsen; oorza
ken te over, die de versprei
ding van de tuberculose in de
hand werkten.
Het was dan ook geen won
der, dat door het toenmalige
R.K. Vakbureau in dat jaar de
instelling Herwonnen Levens
kracht werd opgericht. Er heer
ste grote nood onder de arbei
ders en in deze kringen begreep
men zelf, dat slechts door bun
deling van krachten ook me
disch iets gedaan kon worden
tot verheffing van de werkne
mer.
Nu na een halve eeuw jubi
leert Herwonnen Levenskracht.
Vele duizenden Nederlanders
hebben voor een groot deel
dank zij deze instelling van de
Katholieke Arbeiders Beweging
hun gezondheid teruggekre
gen. In vijftig jaar heeft Her
wonnen Levenskracht een stuk
sociaal werk verricht, waarop
met trots gewezen mag worden.
In bijgaand artikel schrijft
een onzer redakteuren over dit
werk van de K.A.B., over de
toekomstige ontwikkeling van
de instelling en over de wijze,
waarop het gouden jubileum 15
juni a.s. gevierd zal worden.
VELE TERREINEN
Door het snel afnemen van het
aantal tuberculose-patiënten kon Her
wonnen Levenskracht in de na-oor-
logse jaren de aktiviteiten ook gaan
verleggen naar andere gebieden van
de volksgezondheid. Van vereniging
tot bestrijding der tuberculose is zij
uitgegroeid tot een vereniging ter
bevordering van de volksgezondheid
en bestrijding van volksziekten. Hoe
belangrijk voor Herwonnen Levens
kracht evenwel de bestrijding van de
tuberculose is geweest, blijkt wel uit
de volgende cijfers. In de periode
van 1945 tot 1963 werd ten behoeve
Het hoofdgebouw „Berg en Bosch"
in Bilthoven.
PIJLERS
den dan ook wel genoemd de pijlers
waarop het werk van Herwonnen Le
venskracht steunt. Zij vormen het
keurkorps van de KAB, dat uit be
wogenheid met het lot van de zieke
medemens het dikwijls moeilijke
werk uit onbaatzuchtige naasten
liefde verricht.
Deze veelheid van aktiviteiten wordt
financieel mogelijk gemaakt door
de louter vrijwillige medewerking
van ongeveer 12.000 mensen, verdeeld
over 1.400 plaatselijke en parochiële
comité's.
Deze vrijwillige medewerkers wor-
PIJNSTILLER
Fijn op vakantiel Maar neem voor
de zekerheid WITTE KRUIS mee.
In 3 vormen verkrijgbaarj(poeders,
tabletten of cachets). Salicyl-vrij,
en daardoor geen maagklachten.
WITTE KRUIS
(Advertentie).
Bouwbedrijvigheid rond het sanato
rium „Berg en Bosch". Voor de (ge
deeltelijke) omschakeling van sana
torium tot algemeen ziekenhuis is
een flinke uitbreiding nodig. Van
het paviljoensysteem is daarbij niet
afgeweken.
(foto's: „Leidse Courant")
Bij werkzaamheden bij Plana -
bouw te Leerdam is gisteren de 52-
jarige A. van Steenis uit Leerdam
door een dakraam gevallen. Hij kwaim
op een tien meter lager gelegen be
tonnen vloer terecht en was op slag
dood. Het slachtoffer was gehuwd en
had drie kinderen.
Voor duizenden Nederlanders is deze
poort naar „Berg en Bosch" een be
kend beeld. In dit herstellingsoord
van „Herwonnen Levenskracht" heb
ben zij hun gezondheid teruggekre
gen.
De districten Utrecht en Laren van
de KAB hebben zaterdag de lande
lijke actie van een Katholiek Vak
verbond om de Ariënsherdenking
meer in de belangstelling te brengen
ingezet met een massaal bezoek aan
het graf van Ariëns te Maarssen. De
belangstelling van de Ariënsdag op
de eerste zondag in augustus neemt
nl. elk jaar af, ook al omdat de jon
geren hem niet persoonlijk hebben
gekend en zijn strijd voor de sociale
verbeteringen niet meer zo aan
spreekt.
De KAB will hier in landelijk ver
band verandering in brengen. Er
wordt o.m. gestreefd naar de stich
ting van een kapel ter nagedachtenis
van mgr. Alfons Ariëns welke, in
overeenstemming met de wens van
kardinaal Alfrink, in Maarssen zal
komen. De componist Matthieu Dij
ker is opdracht verstrekt een Ariëns-
mis te componeren, welke voor het
eerst tijdens de pontificale hoogmis
op 4 augustus a.s. door de kardinaal
in Maarssen zal worden gecelebreerd.
De KRO zal opnamen maken voor
een rechtstreekse televisie-uitzending
vanuit Maarssen. Tevens streeft de
KAB naar oprichting van Ariëns-
oomité's binnen alle afdelingen,
waarbij ook de Katholieke Vrouwen
beweging zal worden betrokken. Aan
vooraanstaande katholieken in het
land is verzocht mee te wiülen wer
ken aan de propagering van de jaar
lijkse Ariënsgedenkdag. O.a. kardi
naal Alfrink, prof. Rogier en deken
Jansen van Maarssen zullen maan
delijks een schrijven richten aan de
KAB-af delingen om het leven en
werken van dr. Alfons Ariëns nader
tot vooral de jongere leden te bren
gen.
DOOR BLIKSEM
GEDOOD
Tijdens werkzaamheden op het
hooiland is gistermiddag de 28-jarige
ongehuwde boerenzoon H. Boldetn,
door de bliksem getroffen en daarna
vrij spoedig overleden. Ook het
paard, waarmee hij werkte, werd do
delijk getroffen.
R.K. Hoger Agrarisch
Onderwijs in Den Bosch in
een complex bijeen
De KNBTB, de Katholieke Neder
landse Boeren- en Tuinders Bond,
gaat het katholiek hoger agrarisch
onderwijs in de nabije toekomst in
één complex concentreren en heeft
als plaats van vestiging voor dit
complex Den Bosch uitgekozen. Het
zal omvatten de thans in Roermond
gevestigde Hogere Landbouwschool,
de in Den Bosch gevestigde Hogere
Zuivelschool, die om practische rede
nen zal worden uitgebreid tot een
Hogere Technologische School voor
de voedingsmiddelenindustrie en de
vorig jaar in Den Bosch gestarte
Hogere Tuinbouwschool. De plannen
voor het gebouwencomplex zijn in
opdracht van het bestuur ontworpen
door prof. J. Froger, en diens assis
tent ingenieur A. Groothuis. Zij wach
ten thans op de vereiste goedkeurin
gen. De gebouwen zullen worden
gevestigd op het „Vliert"-terrein te
Den Bocsh naast het Prins Hendrik
park. De bouwkosten worden ge
raamd op 3 tot 3 Vt miljoen gulden.
SUBSIDIëRING GODSDIENST
ONDERWIJS IN DEN HAAG.
Van 1 september af zal in Den
Haag het godsdienstonderwijs op de
openbare lagere scholen worden ge
subsidieerd. Aan kerkelijke gemeen
ten, plaatselijke kerken en verenigin
gen, als bedoeld is artikel 26 van de
L.O.-wet 1920, zal een subsidie van
ƒ200.per jaar voor elk op de les
rooster uitgetrokken lesuur voor
godsdienstonderwijs worden ver
leend.
Deze subsidiëring zal jaarlijks van
de gemeente een uitgave vergen van
circa 55.000.Voor het thans lo
pende jaar werd hiervoor door de ge
meenteraad een bedrag van 18.500
beschikbaar gesteld.
Oude boerderij door de
bliksem getroffen
Tij diens een onweersbui is gister
avond de bliksem ingeslagen in een
oude boerderij aan de Langstraat te
Nistelrode, bewoond door de gemeen
tearbeider M. van Dijk, zijn vrouw en
twee kinderen en zijn broer P. van
Dijk. De woning is afgebrand, terwijl
de gehele inboedel verloren is ge
gaan. De schade wordt geraamd op
30.000. De brandweer kon voorko
men dat het vuur de boerderij om
ringende bos en hei aantastte.
De teruggang van de tuberculose
schiep echter voor „Berg en Bosch"
economische problemen, die om een
oplossing vroegen. In 1957 waren nog
dagelijks 530 tbc-patiënten in verple
ging, maar in 1962 was dit aantal
reeds gedaald tot 250. Er werd een
diepgaande studie gemaakt van dit
- in wezen verheugende - probleem.
Men besloot tot de oprichting van
een algemeen ziekenhuis, met een
afdeling voor tuberculose-behande-
ling. Vorig jaar waren er per dag al
130 ziekenhuispatiënten in verple
ging.
De verdere ombouw van sanatorium
naar ziekenhuis is een proces, dat
vele en moeilijke problemen met zich
brengt, die niet alleen de technische
verbouwingen en aanbouw betreffen,
maar die ook van organisatorische
aard zijn.
AKTIES VOOR ZIEKEN
Bij de a.s. jubileumviering worden
allereerst de zieken betrokken. Men
besloot vooral die leden van de KAB
te laten delen in de vreugde van het
jubileum, waarvoor men tot nog wei
nig of niets kon doen. Een drietal
akties werden voorbereid, die nu via
de plaatselijke afdelingen worden
uitgevoerd:
Vakantie-aktie gebrekkige kin
deren of langdurig zieke kinderen
Gedurende acht weken (half juli tot
begin september) zal aan een groep
van 40 van deze kinderen de gele
genheid worden geboden gedurende
twee weken op vakantie te gaan in
„Berg en Bosch". In totaal dus 160
kinderen.
Televisie-aktie
Ten behoeve van de volwassen inva
lide en langdurige zieke leden van
de KAB en hun gezinsleden worden
bij gelegenheid van het jubileum 100
televisietoestellen ter beschikking
gesteld, die onder deze zieken wor
den verloot.
Het ligt in de bedoeling deze aktie
ook daarna voort te zetten.
Bloemenaktie
Aan de overige zieken zal op de
jubileumdag een attentie worden
aangeboden.
JUBILEUMVIERING
Op de dag van het jubileum (15
juni a.s.) zal voor een beperkt aan
tal genodigden in de kapel van het
sanatorium een H. Mis worden op
gedragen door rektor J. Doesburg,
de g.a. van Herwonnen Levenskracht.
H.H. Missen zullen ook worden op
gedragen in alle plaatsen in Neder
land, waar een comité is gevestigd.
In de namiddag zal in gebouw Ti-
voli te Utrecht een feestelijke bij
eenkomst worden gehouden, waarop
worden uitgenodigd vertegenwoordi
gers van kerkelijke en wereldlijke
overheid, van de KAB en haar vak
bonden en tevens een vertegen
woordiger van ieder oomité.
Miljoenpoten-invasie
voorspelt mooie zomer
Waren het kort geleden de libelles,
die, naar het zeggen van Schouwers
en Duivelanders, een warme en dro
ge zomer aankondigden, gisteren
waren het de miljoenpoten. Met een
enorme zwerm waren zij neergestre
ken op het strand bij Renesse, waar
zij zich behaaglijk nestelden in de
badhokjes, die in groten getale het
strand ter plaatse bevolken. Toen
de badgasten bezit wilden nemen van
hun kleedhokjes, werden zij daar
weer hals over kop uitgejaagd door
de zoemende insecten. De eilandbe
woners zijn ervan overtuigd, dat ook
deze invasie duidt op een goede zo
mer.
Verkiezingsmededeling
in gemeenteblad
In een door de gemeente Ootmar-
sum uitgegeven en verspreid mede
delingenblad dat aan de inwoners
van die gemeente werd toegezonden,
stond onlangs een verkiezingsmede
deling van de KVP. Minister Toxo-
pepus, hierover schriftelijk geïnter
pelleerd door het Tweede-Kamerlid
drs. G. M. Nederhorst, zegt dat de
gemeentesecretaris er „de hand in
heeft gehad'*.
Het gemeentebestuur van Ootmar-
sum heeft echter al zijn afkeuring
over een en ander uitgesproken en
daarom meent de bewindsman dat
„nadere stappen" achterwege kun
nen blijven.
