15 JUNI MOETEN MAATSCHAPPIJEN
HEBBEN TOEGEGEVEN
Hongaarse regering blijft
onverzoenlijk tegenover Kerk
ACTIE TEGEN
GOUVERNEUR WALLAGE
S)e Cölclde
DINSDAG 28 MEI 1963
53e JAARGANG
Directeur J. F J. M. KOENS
Hoofdredakteur L. C. J. ROOZEN
BUREAUS: PAPENGRACHT 32
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Touwtrekken
om olierijkdom
Telet. 3 0 9 3 5 - Bed. 30015, 25594 - Advert. 2 0 8 2 6 - Klachten bezorging 33839 (tussen 17.30 en 19.00 u.) Giro 10.30.03 Abonn. 0,65 p. w., f 2,80 p mnd., 8,25 p kW., Franco p.p. 1 8,75, Adv 18 ct p mm.. Telefoontjes I 1.50
Strijd om de olie-hegemonie in Indonesië
ANDERS ZULLEN INDONESISCHE
„WENSEN" WORDEN OPGELEGD
Langzaam nadert in Indonesië de grote strijd om de olie-hegemonie tussen
de regering van de Republiek en de drie grote oliemaatschappijen Caltex,
Koninklijke Shell en de Stanvac Oil. Tot 15 juni is er nog tijd om tot
overeenstemming te komen, anders zullen aan de grote drie de wijzigingen
worden opgedrongen, die de Indonesische regering in de olie-exploitatie
wenst. De maatschappijen staan voor de keuze: aanvaarding van de Indo
nesische eis of likwidatie.
Saleh, de Indonesische minister van zware industrie en mijnwezen, is
in dit opzicht niet optimistisch. In een gesprek met Nederlandse journalis
ten over de mogelijkheden tot een oplossing van de geschillen verklaarde
hij namelijk te weten, dat bij de drie maatschappijen al plannen in de
maak zijn voor vertrek van het personeel. Weliswaar kan dit een routine
maatregel zijn, want op het ogenblik staat het gesprek stil wegens de reis
van Soekarno en enkele ministers, die ten nauwste bij deze zaak zijn
betrokken. Ondanks het door Saleh uitgesproken pessimisme wordt echter
een bepaalde (zij het wellicht: voorlopige) overeenstemming niet onmoge
lijk geacht. Er kunnen nog altijd contacten worden gelegd met de vertegen
woordigers van de oliemaatschappij en de in het buitenland vertoevende
Soekarno of zijn ministers, óf door een verschuiving van de streefdatum
tot na 15 juni.
De Indonesische
eisen
De Indonesische eisen, na het ver
vallen van de bestaande concessies
per 1 juni, komen in hoofdzaak neer
op de voiligende punten:
spitst op het overnemen door Indo
nesië van het binnenlandse distribu
tie-apparaat, met inbegrip van de
raffinaderijen. Hierover werd in be-
uitigekeerd en in het bijzonder het wordt geschapen voor het midden-
oosten, een voorname rol speelt bij
deze weigering.
Overigens zullen alle overdrach
ten hetzij door een overeenkomst
of door eenzijdige toepassing door
Indonesië met gesloten beurzen
geschieden en worden betaald met
de opbrengst van ruwe olie.
Foto's van
gezonken duikboot
gevonden?
AANBOD
aandeel, dat elk van de drie maat
schappijen moet ne/men in de bin
nenlandse olievoorz£^ing.
GEEN COMPROMIS
Terwijl voor de termijnen en de
hoogte van de schadevergoeding een
compromis wel mogelijk bleek, was
dit niet het geval voor een andere
Indonesische eis. De regering is ml.
van mening, dat voor een verbete
ring van het distributie-apparaat gro
te investeringen nodig zijn. Daarbij
wordt de steun verlangd van de
maatschappijen. „Dat de namen van
Shell en Stanvac van de pompen
zuilen verdwijnen, is ook in het be
lang van deze maatschappijen," zei
minister Ohairul Saleh. „Als de aan
voer stokt, komt de verantwoorde
lijkheid daarvoor neer op de rege
ring en kan de maatschappijen niet
meer worden verweten, dat zij de
olie van het volk uit de grond halen
zonder er voor te zorgen, dat 't volk
zelf er iets van krijgt".
Maar „de drie" bleken eensgezind
op het standpunt te staan, dat een
financieel aandeel in het distributie
net, waarvan de omvang niet valt te
voorzien, niet aanvaard is indien zij
daarin geen zeggenschap meer heb
ben.
TERMIJNEN
Wel hadden de maatschappijen een
ginsel overeenstemming bereikt, termijn van vijf jaar aanvaard voor
maar veel verder is men niet geko- het overdragen van het distributie-
men. Het knelpunt was hierbij niet net en van 10 tot 15 jaar voor de
alleen de termijn, waarbinnen het overdracht van de raffinaderijen,
distributienet aan Indonesië wordt Van Indonesische zijde wordt veron-
op ae vougenae punren: overgedragen, maar ook de hoogte densteld, dat ook de vrees, dat door
fin pwn van het bedr:ȕ. dat aan de maat- Se aanvaarding van het laatste Indo
pet ^k>? de schappijen daarvoor dient te worden nesisohe verlangen een precedent
2. Uitkering daarvan in buitenland
se valuta en niet in ontwaarde
rupiahs.
3. Overdracht aan de Indonesische
regering van het binnenlandse
distributieapparaat der maat
schappijen.
Door het teruglopen van de export
van rubber, kopra en vele andere
produkten is olie voor Indonesië be
langrijker dan ooit geworden. In het
acht-jarenplan voor de economische Amerikaanse marine heeft Inmiddels is de Indonesische rege-
opbouw wordt een verdere, grote gisteren meegedeeld, over foto's te rir*ë ingegaan op aanbiedingen van
verhoging van de olieproduktie voor- beschikken van wrakstukken, „die een andere (Amerikaanse) olieniaat-
zien tot 30 miljoen ton per jaar om afkomstig zouden kunnen zijn van schappij, de PAN AM, tot gezamen-
tal van plannen te kunnen financie- een duikboot, die door geweldig gro- Hjhe produktie van olievelden, waar-
ren. De huidige produktie is onige- te druk uit'elkaar is gesprongen". VOOT aanvankelijk de Caltex 'n com-
veer 20 miljoen ton per jaar, waar- oeze foto's vormden de beste aan- cessi6 had gevraagd en waarop reeds
van 12 miljoen ton wordt uitgevoerd wijzingen voor de plaats waar de een geologisch onderzoek was begon-
en 8 miljoen ton bestemd voor bin- gezonken Amerikaanse duikboot 11611 Als bonus stortte deze nieuw in
nenlandis gebruik. „Thresher" zich bevindt aldus de Indonesië optredende maatschappij
In de besprekingen van de afge- mededeling. ^n bedrag van vijf miljoen dollar,
lopen twee jaar heeft het conflict In hoeverre de grote ondernemin-
tussen de Indonesische regering en De°Pnamen zijn door diepzeeca- gen zich zullen laten dwingen is
de oliemaatschappijen zich toege- 1Tleras gemakt op 2.450 meter diep- moeilijk te voorspeUen. De minister
x?' ®nSavaer 320 km ten oosten van verzekerde, dat het niet de bedoeling
Nantucket. is tot nationalisatie over te gaan.
De „Thresher" kwam op 10 april Maar hoe en waarheen Indonesië zijn
niet meer boven water, nadat het olie zal moeten uitvoeren als 't in-
schip met 129 man een proef duik tot derdaad tot een vertrek van de „grote
De strijd om de olie-hegemonie 0p grote diepte had gemaakt in de drie" mocht komen is een vraag, die
tussen de Indonesische regering en Atlantische Oceaan. in Djakarta nog niet is beantwoord,
drie grote wereldconcerns, de Kon./
Shell, de Caltex en de Stanvac Oil,
is niet vandaag of gisteren. Wel bleef
de strijd de laatste jaren min of meer
onder de oppervlakte - waaraan poli
tieke overwegingen wel niet vreemd
zullen zijn geweest - maar na de
„overwinning" in de kwestie West-
Irian moet, aldus de regering van de
Republiek, met alle kracht worden
gewerkt aan de economische ople
ving van het grote rijk.
Beide machtige partijen houden in
de thans weer opgelaaide strijd de De Amerikaanse federale politie is het document ter hand van een ne-
strengen stijf. Soekarno's regering er maandag niet in geslaagd, aan gou- gerbediende met het verzoek er voor
lonkt met begerig oog naar de zwa- verneur Wallace van de staat Ala- te zorgen, dat de gouverneur de op-
re oliewinsten. „De olie is van het bama een oproep te overhandigen roep in handen zou krijgen,
volk van Indonesië en de winst, die om voor het gerecht te verschijnen,
het volk toekomt, gaat naar de En- Zoals gemeld is tegen hem een actie
gels/Nederlandse/Amerikaanse olie- begonnen wegens zijn dreigement,
magnaten". dat hij persoonlijk zal verhinderen
De strijd zal zwaar zijn. Voorlopig dat twee negerstudenten zich op de
heeft Indonesië de sterkste troeven staatsuniversiteit laten inschrijven,
in handen met het oog op de reeds Volgens de wet moet een derge-
afgelopen of binnenkort aflopende lijke oproep aan de betrokkene ter
concessies. Bovendien zijn er (Ame- hand worden gesteld. De officier van
rikaanse) kapers op de kust, die in de federale politie, die met de over-
dit troebele water trachten te vissen, handiging belast was, wachtte enkele
De afloop valt moeilijk te voorspel- uren op de gouverneur, die in een enigde Staten heeft gisteren een eis
len, want de olieconcerns zijn mach- hotel te Montgomery een bespreking van gouverneur Wallace van Alaba-
tig, zeer machtig. En de Indonesische had. Toen Wallace niet verscheen, ma verworpen tot het terugtrekken
regenten zijn realistisch genoeg om begaf de politie-officier zich naar het Van federale troepen uit Alabama,
dat niet uit het oog te verliezen. paleis van de gouverneur en stelde die tot taak hebben zo nodig de orde
in Birmingham te herstellen.
Gouverneur Wallace had betoogd,
dat de regering in Washington mis
bruik van haar macht gemaakt had
door federale troepen naar een van
de staten van de unie te zenden, zon
der dat de regering of het parlement
van de desbetreffende staat hierom
verzocht had.
Het Amerikaanse hooggerechtshof
heeft gisteren beslist, dat de rassen
scheiding in parken, sportvelden en
andere dergelijke openbare ontspan
ningsgelegenheden in de stad Mem
phis, in de zuidelijke Amerikaanse
staat Tennessee, wordt opgeheven.
Verwacht wordt, dat deze uitspraak
verstrekkende gevolgen zal hebben
voor de zuidelijke staten der V.S.,
waar voor het merendeel van ge
noemde terreinen en gelegenheden
de rassenscheiding van toepassing is.
33 leden van de Amerikaanse
senaat 27 democraten en zes re
publikeinen hebben een motie op
gesteld, waarin wordt aanbevolen
aan de Sowjet-Unie de sluiting van
een verdrag voor te stellen, dat het
w nemen van kernproeven in de atmos-
In de tuin van het kasteel Laeken hebben koning Boudewijn der Belgen feer en jn <je oceaan verbiedt. Over
en koningin Fabiola een ontvangst voor jongeren gehouden, welke in een proeven onder de grond en in de
ongedwongen sfeer verliep. ruimte wordt niet gesproken.
De lijfarts van de Paus, prof. Antonio Gasbarrini, in gesprek met een
verslaggeefster, voordat hij zich naar het Vatikaan begeeft.
Geen toestemming
voor bisschops
wijdingen
OLIE
De rassenstrijd in Amerika
Eis van Wallace
verworpen door
hooggerechtshof
Het hooggerechtshof van de Ver-
De Hongaarse regering heeft gewei,
gerd toestemming te verlenen dat de
door de H. Stoel benoemde wijbis-
sohop van Szombathely, mgr. Jos-
zef Winkler, en de apostolisch admi
nistrator van Pecs, mgr. Gelbert Bel-
lon, tot bisschop worden gewijd. Het
Vatikaan had bij de laatste bespre
kingen, die mgr. Casaroli in Boeda
pest gevoerd heeft ter verkrijging
van een modus vivendi in Honga
rije, de regering nadrukkelijk ver
zocht in deze wijdingen toe te stem
men.
Mgr. Bellon is nu gedwongen als
gewoon pastoor ergens in het bisdom
Kaloosa te blijven. Hetzelfde geldt
voor mgr. Jozsef Winkler.
Het KNP verneemt voorts uit Boe.
dapest, dat mgr. Joszef Petery, resi
derend bisschop van Vac, ondanks
zijn vrijlating verhinderd blijft naar
zijn bisdom terug te keren. Mgr. Pe
tery heeft in gesprekken verklaard,
dat hij, zolang hem niet wordit toe
gestaan naar zijn bisdom terug te
keren, in zijn verbanningsoord Hejec
wil blijven.
De in het kader van de algemene
amnestie vrijgelaten priesters mogen
tot nu toe evenmin naar hun paro
chies terug keren. Tot op heden heb
ben pas vier van de vrijgelaten gees
telijken toestemming verkregen hun
zielzorgelijke arbeid in hun vroege
re parochies te hervatten. De overige
priesters zijn deels naar familie en
bekenden gegaan.
Het merendeel der ongeveer 70
vrijgelaten priesters leeft in armelij
ke omstandigheden. De meeste pries
ters ontvangen geen enkele onder
steuning of jaargeld.
Ruimtevluchten
niet mislukt
zeggen Russen
De Russen hebben maandag be
richten in de Amerikaanse pers te
gengesproken volgens welke ver
scheidene Sowjet-ruimtevaarders se
dert 1959 bij ruimtevluchten het le
ven hadden verloren.
De tegenspraak is vervat in een
„open brief" in het Sowjet-regerings-
blad „Izwestia", van de hand van
hoofdredacteur Alexei Adzjoebei.
Volgens Radio-Moskou is de brief
een antwoord op een „routine-ver
zinsel" in de „New York Journal
American". Dit blad had geschre
ven, dat vijf Sowjet-ruimtevaarders
in de ruimte waren omgekomen. De
radio verklaart, dat in de brief vele
feiten worden vermeld, welke aan
tonen dat de betrokken berichten
vals zijn.
De algemene vergadering van de
kerk van Schotland heeft maandag
met grote meerderheid een decreet
van het Vatikaan veroordeeld, dat
bepaalt, dat in gemengde huwelijken
tussen een rooms-katholiek en een
niet-katholiek de kinderen een r.k.
opvoeding moeten krijgen. Aanbevo
len werd met andere kerken van de
Britse raad van kerken er bij de
regering op aan te dringen, dat bij 't
Vatikaan stappen worden gedaafi om
intrekking van het decreet te be
werkstelligen.
DE FOUT IN
RUIMTECABINE
VAN COOPER
Op Cape Canaveral is maandag
avond bekendgemaakt, dat majoor
Gordon Cooper voor de landing na
zijn ruimtereis gedwongen werd op
handbesturing over te gaan, omdat
een elektrische versterker door kort
sluiting was uitgevallen. De verster
ker moest de signalen van de aarde
doorgeven aan het automatische con
trolesysteem, waarmee de retrora-
ketten werden bediend.
Volgens de technici is de kortslui
ting ontstaan aan een soldeerplaats
door vochtigheid van de lucht, ver
oorzaakt door transpiratie van Coo
per.
AMERIKAANSE
HELIKOPTER
VIEL OP KERK
Een Amerikaans hefschroefvlieg-
tuig is maandag verongelukt bij het
plaatsen van een 400 kg zwaar kruis
op een kerktoren in de Westduitse
stad Göppingen, op 50 km ten oosten
van Stuttgart.
De bemanning van de helikopter
was er al in geslaagd het kruis op
zijn plaats te zetten, toen het toe
stel-door een sterke windstoot werd
getroffen. Doordat de machine nog
met een kabel aan het kruis vastzat,
stortte het toestel in de nog open
kerkruimte. Van de drie inzittenden
overleden er twee aan hun verwon
dingen, de derde verkeert in levens
gevaar.
Met het Nederlandse schip Oran
jestad zijn meer dan honderd man
nen, vrouwen en kinderen uit Brits
Guyana naar Suriname vertrokken,
waar zij per vliegtuig verder zullen
reizen naa de VS, Canada en Europa.
In Brits Guyana wordt reeds 37 dagen
gestaakt uit protest tegen een re-
geringswet op de arbeidsverhoudin
gen. Als gevolg van de staking laten
de scheepvaart en het luchtverkeer
Brits Guyana links liggen.
De gezondheidstoestand
van de Paus
De gezondheidtoestand Paus Johan
nes werd dinsdagochtend van Vati
caanse zijde „stationair" genoemd,
hetgeen volgens functionarissen in
het Vaticaan betekende dat zijn her
stel niet zo snel vorderde als giste
ren.
Paus Johannes werd dinsdagoch
tend onderzocht door zijn lijfarts en
professor Mazzini. Hij was wederom
niet in staat een ochtendmis in zijn
kapel te celebreren. De Paus verliet
slechts korte tijd het bed om enige
lichte werkzaamheden te doen. Zijn
omgeving was geïmponeerd door de
helderheid van geest die de zieke
toont. Men schijnt zich echter geen
illusies te maken over een belang
rijke verbetering in de gezondheids
toestand van de Paus en inen vreest
dat een nieuwe crisis een noodlottige
afloop zal hebben.
Een beroemde Italiaanse chirurg,
professor Pietro Valdoni, is vandaag
voor consult naar het Vatikaan ge
roepen., aldus kringen in het Vati
kaan. Prof. Valdoni bracht ook op
zondag een bezoek aan de paus.
PREMIER VAN MALAKKA
AANVAARDT UITNODIGING VAN
SOEKARNO
Premier Toenlkoe Abdoöl Rachman
van Malakka heeft het parlement
laten weten, diat hij de uitnodiging
van president Soekarno van Indone
sië, elkaar voor 2 juni te Tokio te
ontmoeten, heeft aanvaard.
De Toernkoe zei dat d'e ambassa
deur van Malakka in Japan op 25
mei de Indonesische minister van
buitenlandse zaken had ontmoet. De
ze vertelaarde tijdens deze ontmoe
ting, dat Indonesië de betrekkingen
met Malakka weer wilde verstevigen.
De ministers van buitenlandse za
ken van Indonesië, Malakka en de
Philippijnen zijn, zoals gemeld, reeds
overeengekomen op 7 juni in Manilla
een gesprek te houden om de weg tif
effenen voor een topconferentie tus
sen president Soekarno van Indone
sië, de premier van Maftakka en de
president van de Philippijnen, Dios-
dado Macapagal.
DE DOOD VAN
LAMBRAKIS
WAS HET MOORD?
De 35-jarige Spy ros Kotzamanis,
die woensdag jl. in Saloniki met een
motorrijwiel de linkse afgevaardigde
Lambrakis aanreed, waardoor deze
gisteren aan de bekomen verwondin
gen overleed, is beschuldigd van
moord. Aanvankelijk was hij aange
klaagd wegens poging tot doodslag.
Lambrakis werd aangereden, nadat
hij gesproken had op een vredesbe-
toging. Een zekere Emmanuilides, die
bij Kotzamanis achterop zat, is van
medeplichtigheid beschuldigd. Hij be
vindt zich wegens hartklachten in
een ziekenhuis.
Het stoffelijk overschot van Lam
brakis is maandag met een speciale
trein naar Athene overgebracht. On
geveer tweeduizend politieke mede
standers waren naar het station ge
komen om getuige te zijn van het
overbrengen van de overledene naar
de Metropoliskerk, waar het lijk
wordt opgebaard.
Bij het voorbijtrekken van de ka
tafalk zongen de toeschouwers langs
de route zachtjes het Griekse volks
lied.
Lambrakis wordt vandaag, dins--
dagmiddag, vier uur plaatselijke tijd
begraven.
Dit nummer bestaat uit 16 pagina's
IFeinïg verandering
Van Noord-Rusland via de Noord
zee tot zeegebied bij de Azoren hand
haaft zich een zone van hogedruk.
Storingen van de oceaan kunnen
hierdoor niet tot het Europese vas
teland doordringen. Een zwakke sto
ring, die nog boven Denemarken en
Duitsland aanwezig was, komt heel
langzaam dichterbij ons land.
De buiïgheid rond deze storing is
echter afgenomen. Wel gaat hij ver
gezeld van zeer vochtige lucht. Voor
al 's nachts kómt hierin veel bewol
king voor en plaatselijk mist, maar
overdag breekt plaatselijk de zon
door. In de temperatuur komt niet
veel verandering.
ZON- EN MAANSTANDEN
29 Mei: zon op 04.30, onder 20.45;
maan op 11.03, onder 01.30.
Hoogwaterstanden
KORRELTJE
Spreken zonder denken is schieten
zander miikken. (Sophocles).
