TOEN ELTAX IN 1934 STADSVERKEER
OVERNAM WAS NZH AL KANDIDAAT
NZH NEEMT STADSDIENST ELTAX OVER MET
INGANG VAN ZOMERDIENST 1963
ELTAX TAXI-EN
TOERINGCARBEDRIJF BLIJFT
•IÉ i
I -
"ft «UI
BE
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1962
DE LETDSE COURANT
PAGINA 11
buslijn zonder verdere steun over te
nemen.
..Het is altijd buitengewoon sportief
van de gemeente geweest," aldus de
beer Van Ulden, „dat zij bij elke ge-
BUSDIENST STEEG TOT
2,5 MILJOEN PASSAGIERS P. J.
Het is een droeve omstandigheid, dat een van de vijf oprichters
van de Eltax te Leiden, de heer Herman van Ulden, dezer dagen
bij een auto-ongeluk op de Zuiderzeestraatweg vrij ernstig ge
wond is geraakt. Dit zet op de gebeurtenis van de overdracht aan
de N.Z.H., die op zichzelf droevignoch feestelijk, maar wel bijzon
der is, een domper. We praten over de Eltax met een van de pro
motoren de 59-jarige heer Aad van Ulden, die een zeer goed ge
heugen heeft over de feiten van de eerste dagen.
„Wij hebben altijd op de eerste plaats het gemeentebelang wil
len dienen met deze stadslijn. En dank zij de grote medewerking,
die we van het personeel hebben gehad, is dit ook gelukt. Want
het valt niet mee zonder subsidie een stadslijn draaiende te hou
den. Dit begrijp je direct als je ziet dat bij andere lijnen steeds
geld bij moet. Dat we het gefixd hebben, is dan ook mede te dan
ken aan het feit, dat we broers onder elkaar, de stadslijn steeds
hebben beschouwd als een liefhebberij, bijna als een hobby naast
ons andere werk. Het geld wat we er aan overhielden stopten we
weer in nieuwe materialen, om de maatschappij op peil te houden.
De heer Aad van Uldien is één van
de vijf, die in 1934 met de Eltax be
gonnen. Hij was het, die op het idee
kwam „Stadsverkeer" (autoboxen-
garage over te nemen. De andere
broers waren: Petrus. Hendricus,
Adriainius. Herman en Leo. In 1933
was dit vijftal met een taxibedrijf
begonnen. „We waren O pel-dealers
op het dieptepunt in de crisis. We
konden ze niet kwijtraken en beslo
ten met twaalf van die wagens een
taxibedrijf te beginnen. Dat liep zo
goed, dat we er al gauw twaalf bij
nodig hadden. Het merkwaardige
was, dat het publiek toen belangstel
ling voor de Opeltjes begon te krij
gen, zodat die ook gingen".
Buspioniers
Toen Aad van Ulden op het idee
kwam met een busdienst te begin
nen waren er in Leiden al verschil
lende diensten geboren en weer ter
ziele gegaan. In 1922 al was het de
Leidise „buspionier" Jan v. d. Kroft,
die samen met Meershoek met een
vierkant busje T-ford?) een dienst
in Leiden begon tussen station en
Koninginnelaan. Dit ijverige tweetal
had de beschikking over één bus. De
taak was goed verdeeld. De één- reed
overdag, de ander repareerde des
nachts. Op die manier wisten zij het
vehikel en de zaak enige tijd draai
end te houden. In diezelfde période
reed De Haas met een rode bus op de
Kooi. Schrijvers en Werkhoven reden
daarna met een T-ford op dezelfde
route als die van Van der Kroft. De
gebroeders Van Ulden hebben de
stadslijn overgenomen van „Stads
verkeer". die het eigendom was van
de autoboxengarage.
Toen al NZH candidaat!
Fijn trekje is, dat de gemeente Lei
den voor da licentie van „Stadsver
keer" twee gegadigden had, nl. nie
mand minder dan de Noord-Zuidhol-
landse Vervoersmaatschappij, die nu
de Eltax koopt, en de gebroeders Van
Ulden. De NZH stelde als voorwaarde»
dat de gemeente zou bijdragen in te
korten van de exploitatie, de gebr.
Van Ulden waren echter bereid de
legenheid, dat er van overname van
onze lijn door d'e NZH werd gespro
ken, dit werd opgehaald". De heer
Van Uldien spreekt trouwens in het
algemeen zeer prijzend over de mede
werking, die de Eltax steeds van de
gemeente (en van de politie) heeft
ondervonden. De eerste lijn van Eltax
was Station-Kondnginnelaan en sta-
tio-De Kooi. Pas toen in 1937 de Ko
ninginnelaan en de Zeemanlaan óver
de tramlijn werden verbonden, werd
de dienst tot aan de Laat de Kanter
straat doorgetrokken. Niet lang daar
na ontstond de ringlijn via de singels,
op de duur met uitlopers naar de bui
tenwijken, die de beste oplossing is
gebleken en het meeste rendement
heeft opgeleverd.
Twee-en-half miljoen passagiers
per jaar
Als men met een globale schatting
het aantal passagiers per jaar in de
eerste jaren op 50.000 stelt, staat
daartegenover het respectabele getal
van het afgelopen boekjaar (juli 1961
juni 1962) van ruim twee en een
half miljoen passagiers. Van liever
lee is de dienst naar behoefte verder
uitgebreid. Nog niet zo lang geleden
kwam diaar de lijn tot de Garenmarkt
bij. Ook de types van de bussen, die
door de Eltax werden gebruikt, ver
tegenwoordigen een stuk geschiede
nis. Voor de oorlog waren het onder
meer de Opel-diesels, die de Leide-
naar in zijn stad vervoerden. Van na
de oorlog zullen vele Leidenaars zich
de Dennis-wagens uit 't Engelse le
ger herinneren, dumpmateriaal, dat
tot 1952 gereden heeft. Toen kwamen
de „oliestellen", de wagens die zo
heerlijk konden ruiken, maar naar de
getuigenis van de heer Van Ulden
prima liepen: de lage Ford-tram bus
sen. Sinds 1957 is het wagenpark ge
heel vernieuwd met de prachtige uit
België afkomstige bussen van Van
Hooi. Eltax is thans in het bezit van
elf van deze bussen.
Garage in de fietsschool
Wat de garages betreft, tot 1939
werden de bussen mét de taxi's ge
propt in de garage aan de Hoge Rijn
dijk. In dat jaar kochten de Van Ul-
dens de oude „school voor wielrij
ders" aan de Haarlemmerstraat van
Straatsburg, welke school volgens de
heer Van Ulden nog de naam heeft
geschonken aan het populaire fiets-
lied van die dagen „Daisey-Daisey".
Daisey was nl. de dochter van de
Leidienaar Juta, die tot verbazing van
jonig mannelijk Leiden leerde fietsen.
Ook de garage aan de Haarlemmer
straat werd te klein en in 1952 liet
men het mooie pand aan de Zoeter-
woudseweg plaatsen, waar de heer
Leo van Ulden de laatste jaren de
directie voerde, daarbij bijgestaan
door onder meer mej. C. van Halde
ren, die sinds 1935 in dienst van de
Eltax is en het bedrijf dan ook tot in
de finesses kent.
Voor geheel het personeel was het
besluit van de overdracht een harde
slag. „Het viel me moeilijk het te
vertellen", alduds de heer Van Ulden.
vertellen", aldus de heer Van Ulden.
leiden, maar er heerste een zeer goe
de geest in ons bedrijf"
Licentie liep af
Over de hoogte van het bedrag van
de verkoop aan de NZH wil hij zich
(onbescheiden vraag van onbeschei
den journalist) niet uitlaten, maar
wel zegt hij„als de gemeente het ons
toestond zouden we graag gewoon
verder draaien. Maar we moesten re
kening houden met het feit, dat vol
gend jaar onze licentie niet verlengd
zou kunnen worden, dat de gemeente
het in het belang van het stadsver
voer nodig zou vinden deze aan de
NZH te geven en als dit werkelijk
zou gebeuren zit je met „een lege
dop". En misschien is het zo ook wel
het beste, we hebben altijd het alge
meen belang willen dienen, dus waar
om ook nu ndet. „Zet er dan maar
bij", wijst ons de heer Van Ulden,
„dat we blij zijn, diat niet de gemeen
te de dienst in handen neemt, maar
toevertrouwt aan een maatschappij,
die bekwame mensen heeft. Ik heb er
vertrouwen in dat ze het goed zullen
doen".
EEN VAN DE VIJF
Karakteristieke foto van een
van de vijf broers Van Ulden,
de heer Aad van Ulden, die 27
jaar geleden op het idee kwam
een busdienst in Leiden te be
ginnen. Het gezin Van Ulden
vanwaar de broers kwamen,
had vijftien kinderen. Vader
Van Ulden was scheepsbouwer
en aannemer van de stadsreini
gingMisschien dat oude Lei
denaars zich nog de boten her-
innneren met de letters S. P. v.
U., stadspachter Van Ulden.
Veertig jaar heeft de oude heer
Van Ülden de stadsreiniging
gepacht. Mét de Eltax mee is
de familie Van Ulden dus al
zo'n kleine zeventig jaar werk
zaam in het belang van de ge
meente.
Onmogelijke verkeerssituatie
De heer Van Ulden, die nu al jaren
met dit bijltje hakt, heeft uiteraard
ook afgeronde ideeën over de ver
keersproblemen. Het is verwonder
lijk, dat ze het maar niet aandurven
een parallelweg aan de Breestraat te
maken via Aalmarkt. Vismarkt. Bo
termarkt etc.; een stad stikt tóch an
ders in zijn eigen verkeer. In Rotter
dam, Den Haag en Amsterdam heb
ben ze allang die radicale oplossing
gekozen met demping van Coolsingel,
Spui en Rokin. En dat waren toch
ook wateren die historisch genoemd
konden worden. Ik ben zelf lid van
Oud Leiden en houd van tradities,
maar hier is geen keus meer.
Enige foto's van de oudere
en oudste bussen van de El
tax. We herinneren ons alle
maal nog de rokende, naar
olie ruikende Ford-busjes van
na de oorlog, die echter pri
ma waren wat rijkwaliteiten
en levensduur betreft. Op de
foto staan zij in rij voor de
Eltax-garage.
De foto van de bus voor het
station geeft een beeld van
een der oudste vehikels, waar
op nog de naam „Stadsver
keer" voorkomt. De andere,
gemerkt met S., was van wat
latere datum. De grote foto
is van een bus die uit de
hooiberg kwam en aldus de
oorlog heeft overleefd. Mede
daaraan was het te danken,
dat de Eltax al gauw na de
oorlog weer met de lijndienst
kon voortgaan. Het merk van
al deze oude bussen is Opel.
De vertrouwde blauwe Eltax-bussen gaan uit het Leidse stads
beeld verdwijnen. Het Leidse stadsvervoer zal met ingang van
de zomerdienstregeling 1963 geheel worden verzorgd door de
Noord-Zuid-Hollandse Vervoer Maatschappij n.v. Wat reeds
geruime tijd werd voorzien wordt dus thans tot uitvoer ge
bracht. De n.v. Eltax en de NZH zijn na langdurige besprekin
gen, welke overigens in een prettige geest verliepen, tot over
eenstemming gekomen. Er is geen prijs genoemd, maar het
spreekt vanzelf, dat de som, die door de NZH moet worden
neergeteld, vele miljoenen guldens bedraagt.
De direktie van de Eltax, die zich gedurende een lange reeks
mnmm Religieuze Kunsthandel
Haarlemmerstraat 123
P^S^I Leiden Tel. 01710-22889
Ook uw adres voor
Geboorte-aankondigingen
van jaren vaak grote offers heeft getroost om enige Leidse
buitenwijken een zo goed mogelijke verbinding met het cen
trum en het station te verschaffen heeft getoond een open oog
te hebben voor het feit, dat het publiek het best gediend kan
worden met een door één onderneming geëxploiteerd lokaal
vervoer. Dank zij deze medewerking van de Eltax acht de
NZH zich thans in de gelegenheid haar interlokale diensten
beter dan voorheen te co-ordineren met de plaatselijke ver
voersbehoeften. Natuurlijk geldt hier de restrictie, dat de hui
dige verkeerssituatie in Leiden een en ander zal gedogen.
Met deze co-ordinatie wordt voldaan aan een steeds sterker
gehoorde wens van de Leidse bevolking welke reeds herhaal
de malen - onder meer in raadsvergaderingen - tot uitdrukking
kwam. Ook het Nederlands Verkeersinstituut kwam enige
jaren geleden in een aan het Leidse gemeentebestuur uitge
bracht rapport tot de conclusie, dat de NZH de aangewezen
vervoermaatschappij zou zijn om het gehele openbare ver
voer in Leiden op zich te nemen, waarmee dit vervoer het
best gediend zou zijn.
Het gemeentebestuur van Leiden is inmiddels van de voor
genomen wijziging omtrent de maand mei van het volgend
jaar op de hoogte gesteld.
Voorzover daartoe de wens bestaat, zal het personeel van
de Eltax kunnen overgaan in dienst van de NZHVM. Deze
laatste maatschappij neemt ook een deel van het materiaal
over en wel de stadsbussen.
Voor het overige blijft alles bij het oude. De Eltax blijft met
haar taxibedrijf en touringcars het publiek haar diensten ver
lenen. Leiden zal de vertrouwde Eltax dus niet behoeven te
missen. Ook de Eltax-garage aan de Zoetorwoudseweg blijft
normaal in gebruik.
Tot aan de datum van overname van de Eltax-stadsdienst
door de NZH komt ook in de busroutes geen verandering. De
voorgenomen verlegging van de lijn door Zuid-West via Cor-
nelis Schuytlaan en Sweelincklaan gaat, als de bestrating hier
gereed is, gewoon door. De NZH heeft inmiddels wel de vorm
van het toekomstige Leidse stadsnet in studie genomen, zodat
in de toekomst op dit gebied nog wel wat te verwachten is,
zoals een eventueel opvoeren van de frekwentie van de dienst.
Het woord is nu verder aan de NZH. We hopen evenwel, dat
de NZH dezelfde stiptheid in haar stadsdiensten in Leiden
aan de dag zal leggen als waarmee de Eltax de jaren door haar
dienst heeft verricht.
