zakken vol bankpapier fes
VILLA'S OP WIELEN
en
DE LEIDSE COURANT
TEVREDEN ZIGEUNERS OP
DE PAARDENMARKT
Iedere herfst trekken zigeuners naar Brough
Hill, naar de zelfde eenzame en woeste plek,
waar hun voorzaten elkaar reeds eeuwen ge
leden troffen. Brough Hill is nog steeds een
vaste plaats van samenkomst voor die schilder
achtige mensen, in wier aderen het bloed
stroomt van de zigeuners, die daar in het begin
der 14e eeuw hun eerste veemarkt hielden.
Als een bewoner van het graaf
schap Westmorland zegt, dat het
„echt Brough Hill weertje" is, kunt
u er zeker van zijn, dat hij daarbij
denkt aan het koude, natte, gure
weer, dat nu al zes eeuwen hoort bij
de zigeunermarkt, die ook in onze
tijd nog ieder jaar wordt gehouden.
Trouwens, wie de streek kent, weet,
dat Brough Hill een guur, woest,
verwaaid stuk land is. Het ligt ter
zijde van de hoofdweg, die over de
Pennine bergen loopt en zijn hoog
tepunt bereikt in de Stainmoor Pas.
Daarboven verheffen zich enige van
de wildste en hoogste Pennine-top-
pen.
Brough Hill is allesbehalve 'n „ge
wone" markt, zoals er zoveel ten
plattelande worden gehouden. Im
mers, Brough Hill is een markt van
koninklijke huize. Kort na 1320 te
kende koning Eduardll een oorkon
de, waarbij hij de zigeuners het
recht gaf, telken jare in de herfst
een markt te houden op de Brough
Hill, op een der wildste en eenzaam
ste plekken van Noord-Engeland. Se
dertdien is èf geen markt overge
slagen. Sedetldien komen er ieder
jaar tegen eind september zigeuners,
marskramers en anderen, wier woon
plaats en werkplaats „de weg" is,
«amen. Begin oktober verspreiden zij
zich dan weer naar alle windstreken.
Aanvankelijk veemarkt
Waarom koos men in die oude tijden
zo'n wilde, onherbergzame plek uit?
Het antwoord op deze vraag is niet
moeilijk. In het begin der veertiende
eeuw was er, waar nu de hoofdweg
loopt, een gras-spoor. Hierlangs
brachten de veedrijvers hun troepen
half-wilde koeien en „kylo's" (Schot
se runderen), alsmede hun kudden
niet minder wilde schapen en paar
den uit Schotland en de Engels-
Schotse grenslanden naar de vee
markten in het noorden van Enge
land.
Brough Hill was in dié dagen een
van dié vrij talrijke veemarkten, die
men in Noord-Enigeland „buiten"
hield, in de regel op plateaux of
berghellingen. De meeste dier mark
ten verdwenen in de loop der tijden.
Die van Brough Hill bleef bestaan,
ook al kwamen er geleidelijk aan
minder koeien en schapen ter markt.
Thans is het vee er geheel verdwe
nen, doch paarden komen er nog
trouw. Brough Hill is thans 'n echte
paardenmarkt. Als „nieuw produkt"
deed de luxe-woonwagen of „cara
van" zijn intrede. Hierover aanstonds
meer. Zwarte paarden uit de bergen
worden er aangevoerd, koe-paarden
uit Schotland en zware dieren Uit
Ierland.
Pas op!
Toen ik op de anders zo eenzame
„markthelling" aankwam, stonden er
dozijnen tenten en woonwagens.
Mannen en vrouwen zaten en hurk
ten groepsgewijs bij rokende hout
vuren en openluchtkeukens. Allen
deden in dat koude, gure weer in de
buitenlucht alsof ze zich in een goed
gestookte kamer bevonden.' Zij volg
den met belangstelling het gedoe op
het marktterrein, dat gelegen is in
de open ruimte tussen de tenten en
woonwagens. Daar werden de paar
den verkocht. Een veilingmeester of
afslager kwam er niet aan te pas.
Zigeuner dreef handel met zigeuner,
rechtstreeks. Paarden werden voor-
gedraafd. Kennersorgen volgden en
keurende blikken vergezelden de
dieren.
Het „marktterrein" was geen plek
om eens op je gemak naar de paar
denhandel te gaan kijken. Ik begon
zo wel. Doch ik was nog maar nau
welijks aangekomen, of een „Hé, jij
daar, pas op! Kijk uit!" deed mij 'n
sprong maken. Een fractie van een
seconde later draafde een vurig
paard over de plaats, waar ik had
gestaan. Een donkere jongeman, met
het woord „zigeuner" dwars over
zijn gezicht geschreven, hield het dier
aan de lijn en draafde mee. Zó ver
tonen ze hun paarden in Brough Hill.
Het viel mij op, dat sommige die
ren uitstekend gedresseerd waren.
Toen ik dit ei tegen een oude, vér-
weerde zigeuner, liet hij mij enige
staaltjes van dressuur zien, waarop
menige circus-directeur jaloers zou
zijn!
Iedereen zorgt er voof zichzelf.
Wie zich niet tijdig Uit de voeten
maakt, loopt gevaar, onder de voet
te worden gelopen. Een andere keu
ze is er niet. Vroeger, toen ook de
halfwilde runderen en stieren op le
markt van Brough Hill kwamen, ge
beurde er wel eens ernstige onge
lukken. De laatste jaren is daar ge
lukkig geen sprake van geweest.
De ganse lieve dag door was de
lucht vervuld van hoefgetrappel, ge
hinnik en ander lawaai. Menig paard
verwisselde van eigenaar. De prijzen
lagen tussen de 200,- en 350,-.
Alle betalingen geschiedden in bank
papier. Chèques worden in de regel
niet aanvaard.
Kinderen en caravans
Zo'n zigeuner met zijn zakken '-ol
bankpapier is een tevreden en gul
man. De kinderen wisten dit en pro
fiteerden ervan. Gestoken in hun
paasbeste kledij trokken zij langs de
kraampjes en stalletjes. De heerlijke
zoetigheder en het grappige speel
goed namen hen geheel in beslag.
Papa of oom betaalde graag.
Soms keek zo'n zigeuner-met-veel
geld wel eens ontevreden naar zijn
oude houten woonwagenen ver-
Volgens verlangend naar de spik
splinternieuwe glimmende luxe-ca
ravan van een vriend of bloedver
want. Het resultaat van zo'n keu
ring was vaak, dat voor eigen' ge
bruik zo'n moderne „villa-op-wie
len" werd aangeschaft. Deze cara
vans worden de laatste jaren druk
verhandeld op de markt van Brough
Hill. Ik zag een prachtige caravan
staan en was er een kwartiertje la
ter getuige van, dat een zigeuner
hem kocht voor 2.500, dat was
voor meer dan vijf-en-twintig-dui
zend Nederlandse guldens. Zo'n luxe-
landhuis-op-wielen zou menig goed-
gesitueerd middenstander zich niet
kunnen veroorloven, doch de laatste
jaren verschijnen er steeds meer zi
geuners ter markt in die mooie rij
dende huizen.
Zelfs als het paard geheel zou
verdwijnen uit het marktbeeld van
Brough Hill, zou de markt iedere
herfst worden gehouden. Eeuwenlang
reeds ontmeten de „Zwervende Ede
len van de Weg" elkaar in Brough
Hill. En of het weer en de handel
nu goed of slecht zijn, Brough Hill
zit dé zigeuners zo in het bloed, dat
de samenkomsten van Brough Hïll
pas een einde zullen nemen als er
geen zigeuners meer zijn.
NIVANO.
KINDERVREUGDE BIJ DE KRAAMPJES
'JUpr -elwww
a I.' W
V r>-r
tamp
I
m f&t&v
Bpfi t&aéit Tri*- (4 S
:>«r* V'
Linksboven: Nadat men zijn stel paarden
verkocht heeft, betaalt men in bankbil
jetten, zelden met cheques. Menigeen
komt vanuit Ierland om op deze markt
zijn handel te drijven.
Linksonder: De kinderen vinden vele
mogelijkheden om zich te vermaken bij
de tentjes en stalletjes.
Rechtsonder: De nieuwe geeet ie merk
baar in de komst van de verplaatsbare
caravan en er wordt veel in gehandeld.
Deze bijv. veranderde voor 2.500 van
eigenaar (menig zigeuner trekt in stijl
langs de weg!)
Rechtsboven: De eeuwenoude Brough
Hill Fair op de winderige vlakten, waar
de zigeuners hun jaarlijkse paardenmarkt
houden. Op de voorgrond een galop voor
een belangstellende toeecho uwer.
