GEPLUIMDEN VAN „HARE
MAJESTEITS OUDSTE" 95 JAAR
Symbool van strijdbare Alma Mater
Weerbericht
Militaire Willemsorde na 10-daagse
veldtocht ging op verzoek niet door
Twee 40-iariffe jubilea bij Electriciteits-
bedrijf H.L.S.
Het weer in Europa
1
3 NOVEMBER 1961
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 3
Taak Pro Patria:
Naast parades en ere
wachten
binding Student-Leger
pRO PATRIA viert vandaag haar
19e lustrum. Eigenlijk merk
waardig, dat men de jaren vóór 1866
niet meetelt. Natuurlijk, op 3 novem
ber 1866 greep een groepje studenten
naar de wapenen tegen de oorlogs
dreiging door Pruisen en werden de
statuten vastgesteld van de Leidsche
Studenten Vereeniging tot Vrijwilli
ge Oefening in den Wapenhandel
„Pro Patria". De roemrijke dagen
van het Corps lagen echter vóór die
datum.
De gewapende studenten treden
voor het eerst op in het jaar 1672,
voor vele beter bekend als het ramp
jaar en de tijd van reddeloos, rede
loos, radeloos. Maandenlang lag een
compagnie studenten, die hun dien
sten hadden aangeboden aan de
vroedschap voor een der stadspoorten
in de vestingwerken. Geen schot
werd echter gelost en geen Frans
man is in die dagen voor de Leidse
walletjes verschenen om de manhaf
tigheid van de studenten te beproe
ven. In 1673 wordt de compagnie op
tisch afgelopen en het is niet bekend
of aan te nemen, dat er tussen de
Fransen en de Leidsche Jagers scho
ten gewisseld zijn.
THOT HET 1830 hoort men niets
meer van de weerbare studenten
in Leiden. Misschien was de lust tot
exerceren er wel een beetje af na al
le stekelige gedichten, over de
„roemruchte" daden van de studen
ten bij., het handhaven van de orde
binnen de stad Leiden tijdens de pa
triottentijd of de „mosterd na de
maaltijd"-veldtocht in Frankrijk.
De Julie-revolutie in Parijs miste
ook haar uitwerking niet in de Ne
derlanden. In Brussel werd de op
voering van „La Muette de Portici"
het sein voor de Belgische opstand.
Het leger werd uitgebreid en in
Leiden wierpen de studenten zich
op als rustbewaarders. De kans om
voor de Nederlandse zaak te strijden
kreeg men na de bekende proclama
tie van Koning Willem I tot een al
gemene bewapening. Direct geven
zich 300 studenten op voor een eigen
vrijwilligecorps. Na keuring en se
lectie blijven er tenslotte 250 man
over, die op kosten van het Rijk be
wapend en uitgbrust worden. De
kwaliteit liet nog al wat te wensen
over. De vuursteengeweren waren
toen al uit de tijd en de kleding, die
gedeekt en verdwijnt voor langer dan
een eeuw in de vergetelheid. In de
patriottentijd gaan de studenten
evenwel marcheren in de Leidse
Theater onder de naam Pro Pallade
et Libertatex om ongeregeldheden te
bezweren. Twee dagen patrouilleer
den de studenten door de straten en
dit droeg er mede toe bij, dat er aan
de troebelen in Leiden een einde
kwam.
In 1813 gaat het er even op lijken,
dat de Leidenaars als de Leidsche
Jagers aan een veldsiag deel zullen
nemen. Een compagnie wordt ge
vormd, die wordt ingedeeld bij het
leger der bondgenoten om Napoleon,
die uit zijn ballingsoord in Frank
rijk geland is, tot staan te brengen.
Daags na de slag bij Waterloo kre
gen de Leidse Jagers van de Leid
sche Joffers - dochters van patri
ciërs - een vaandel. Het Corps was
dus nog in Leiden. Toen men de vol
gende dag afreisde naar België en
daar enige tijd later aankwam, viel
daar weinig roem meer te vergaren.
De gevechtshandelingen waren prac-
de Jagers zelf moesten bekostigen
was hoogst onpractisch.
Op 4 november vertrok het corps
onder aanvoering van kapitein
baron Van Boecop, nadat de
Leidsche Joffers- een witzijden vaan
del hadden aangeboden. (Dit vaan
del is tot heden bewaard gebleven
en berust bij de Academische Se
naat). Gesterkt met de woorden van
de toenmalige rector-magnificus,
prof. C. S. van Assen: „Gaat henen
geliefde vrienden, onder het geleide
des Allerhoogsten, onder de zegenin
gen uwer ouders, onder de heilbede
Uwer leraars, onder het gejuich van
allen, die het Vaderland en Oranje
getrouw zijn. Vaart wel!" vertrokken
de Leidenaars uit de Pieterskerk naar
Rotterdam - per trekschuit natuur
lijk.
T^A Rotterdam, waar men met ge-
juich werd binnengehaald, be
gon de realiteit en het veldleven,
waaraan men nauwelijks gewend
was.
Tot augustus deed men dienst in
De gedenksteen in de Pieterskerk, die aangebracht is ter nagedachtenis
van de gevallen Leidsche Jager Beeckman, die in een eerlijk gevecht - in
tegenstelling met andere lezingen - tegen de rebellerende Belgen sneuvelde.
Foto's De Leidse Courant
verschillende Brabantse dorpen, niet
inspannend, want ver achter het front
organiseerde men concerten om de
tijd wat te doden. Het nietsdoen
bracht ook problemen met zich mee.
Een der Leidsche Jagers werd er
zelfs het slachtoffer van. Toen de
jager Schultz van Hagen namelijk
met een paar vrienden in een herberg
te Oisterwijk een biertje zat te drin
ken, keilde een Noordhollandsche
schutter, die het maar moeilijk kon
verdragen, dat de Leidenaars waren
aangewezen voor de handhaving van
de orde en rust in het kampement,
een steen door de ruit. De student
Schultz van Hagen werd zo ernstig
aan het hoofd getroffen, dat hij later
overleed.
f\P 2 augustus werd de dagorder
van de Prins van Oranje in Oir-
schot met gejuich ontvangen. De
Leidse Jagers zouden de voorronde
vormen van de derde divisie. Op 5
augustus marcheerde men af in de
richting Beeringen. Bij Oostham
stuitten de Leidenaars op een afde
ling Belgen - 800 schreef de Journal
de la Haye. Al schietend en dek
king zoekend trokken de studenten
het dorp Beeringen binnen. De jager
Beeckman werd bij deze actie ge
dood. 's Avonds toen het dorp geheel
ontruimd was door de Belgen be
groef men zijn lichaam op het dorps
kerkhof. Later is zijn lijk naar de
Pieterskerk overgebracht.
Het heeft er even naar uit gezien,
dat de Leidenaars onderscheiden
zouden worden met de Militaire Wil
lemsorde. Luitenant Den Beer Poor-
tugael kreeg de opdracht een lijst sa
men te stellen van lieden, die op
grond van betoonde heldhaftigheid
voorgedragen konden worden voor
de onderscheiding. Om geen uitzon
deringen te maken werd besloten, de
regering te verzoeken geen bepaalde
personen, te onderscheiden, omdat
anders de kans groot zou zijn,
dat de helden uit kameraad-
raadschappelijke gevoelens de me
daille zouden weigeren. Het laatste
gevecht, waaraan de Leidsche Jagers
deelnamen was dat bij Bautersem.
De vijand werd van hier tot achter
Leuven teruggedreven. De verdere
afloop van de 10-daagse veldtocht zal
wellicht bekend zijn. De grote mo
gendheden sprongen tussenbeide.
PRINS Willem moest het veroverde
gebied prijsgeven en de met roem
beladen Leidse studenten konden de
collegebanken weer op gaan zoeken.
De tocht van Eindhoven naar Leiden
was een grote triomftocht. Overal
werd men als helden begroet. De
faam snelde vooruit naar Leiden,
waar vroede vaderen en academische
gemeenschap zich opmaakten, de in
middels eervol uit 's Rijks dienst
ontslagen strijders te ontvangen. Het
welkom in de Pieterskerk was groots.
Lange redevoeringen van professo
ren, magistraten en gedichten van
Tollens weergalmden in de eeuwen
oude gewelven. De burgerij liep te
hoop bij vuurwerken, illuminaties en
versieringen. Met de opvoering van
Van Lenneps „Het dorp aan de
Grenzen" in de Leidse Schouwburg
werden de feestelijkheden besloten.
Hierna dutte de studentenweer
baarheid in tot 1866. Op 3 november
1866 besloot men met als achtergrond
de Pruisische oorlogsdreiging tot op
richting van de Leidsche Studenten-
Vereeniging tot Vrijwillige Oefening
in den Wapenhandel „Pro Patria".
Voor 20.kon men bij de prae-
ses zijn uniform gaan halen. Doch
ters van Leidse hoogleraren richtten
zich hierna met het verzoek tot het
bestuur van „Pro Patria" het vaan
del te mogen aanbieden. Het verzoek
werd ingewilligd en na de rectorale
oratie dat jaar werd het vaandel
door mej. Pruys van der Hoeven aan
de praeses, de heer Cort van der Lin
den voor het Academiegebouw over
handigd.
TPIJDENS de maskeradeweek in
1880 kwam dit vaandel in de
vlammen om, maar nog hetzelfde jaar
boden de dochters van de hooglera
ren een nieuw vaandel aan, dat nog
steeds door Pro Patria gevoerd wordt.
Evenmin als de studenten-weer
baarheid van vóór 1866 heeft „Pro
Patria" zich aan periodes van verval
kunnen onttrekken. „Pro Patria"
heeft de normale ups en downs te
verwerken gekregen van iedere ver
eniging. Er waren tijden, dat Pro
Patria gevreesd was op alle schut-
tersconcoursen, er zijn in het verle
den ook stemmen opgegaan „Pro Pa
tria" maar op te doeken wegens ge
brek aan leden. Om schietwedstrij
den te animeren werd eens in een
slappe tijd het voorstel' gedaan, de
geweren, die Koning Willem I ten
geschenke gegeven had als prijs be
schikbaar te stellen. Misschien zou
er dan enige opkomst zijn. Het be
stuur waagde zich echter niet aan een
dergelijk experiment, omdat dit
geenszins de intentie geweest kon
zijn van Zijne Majesteit.
r\E jaarlijkse Groenendag in de
Katwijkse duinen stamt uit 1883.
Deze groenendag is nog steeds naast
de officiële parades en erewachten
het evenement van het jaar en tal
rijk zijn dan ook de anecdoten en
legenden, die zich rond deze jaarlijk
se gebeurtenis hebben gevormd.
In de eerste wereldoorlog heeft het
Corps voor de tweede maal buiten
Leiden geopereerd. Tijdens het beleg
en de val van Antwerpen deden de
Leidse vrijwilligers dienst bij de in
ternering, voedselvoorziening en het
transport van de ontheemde Belgen.
Tijdens de rumoerige dagen van
1918 is ook een niet onaanzienlijk
detachement Leidenaars gelegerd ge
weest in de koninklijke stallen, be
reid om zonodig bloed te offeren
voor koningshuis en vaderland.
„Pro Patria" is na de eerste wereld
oorlog steeds meer schietvereniging
geworden, die behalve de veelvuldi
ge schietoefeningen in Katwijk met
eer meewerkte aan verschillende
erewachten voor het koninklijk huis
of belangrijke buitenlandse bezoe
kers.
Toch zijn de wapenfeiten niet be
perkt gebleven tot de 10-daagse
veldtocht of mobilisaties tijdens de
eerste wereldoorlog. In de tweede
oorlog is „Pro Patria" in niet gerin
ge mate in actie geweest als het Stu
denten-Commando. Met succes heeft
men in Leiden en omgeving deelge
nomen aan enkele acties o.a. bij het
opblazen van de spoorburg te War-
met vers
gebrande
hazelnoten
(Advertentie)
mond en verschillende overvallen op
Duitse voertuigen en voorraden. In
de parade van de Leidse B.S. op 7
mei 1945 marcheerde dan ook een af
zonderlijk onderdeel mee van de
Studenten Commando.
Het jubilerende „Pro Patria"" is
een mengeling van ernst en scherts.
De ernst komt wel het meest tot uit
drukking in de verbeten wijze, waar
op men zich op parades en erewach
ten voorbereid. Hoewel de feitelijke
strijdbaarheid - militair gezien - mi
niem is, (het korps is ongeveer 120
man sterk) schuilt achter „Pro Pa
tria de liefde van het Studenten
Corps van Hare Majesteits Oudste
voor het Huis van Oranje en de Ne
derlandse zaak.
Prins Bernhard de beschermheer
van het Corps zegt in het voorwoord
van het onlangs verschenen boek
„Weerbaar en Student" over de Stu
dentenweerbaarheid, dat het Corps
een taak heeft, namelijk het dichter
bij elkaar brengen van student en
gewapende macht.
Directeur Henkus ridder van Oranje Nassau
Het Electriciteitsbedrijf Hillegom-Lisse-Sassenheim, het enige interge
meentelijk bedrijf in de bollenstreek, vond men gisteren bijeen in de
Lissese Nachtegaal - van de president-commissaris en de directeur tot de
jongste bediende. En daifr was alle reden toe. De „top" van het bedrijf,
de heer J. M. J. G. Henkus en de hoofdboekhouder, de heer J. Dekker,
jubileerde: beiden waren veertig jaar aan het bedrijf verbonden en deze
mijlpaal werd uiteraard niet onopgemerkt gepasseerd. De jubilarissen
werden hartelijk gehuldigd en Lisse's eerste burger, mr. Th. M. J. de Graaf,
kon de heer Henkus meedelen, dat het H.M. de Koningin had behaagd hem
- en in hem ook de heer Dekker - te benoemen tot Ridder in de Orde van
Oranje Nassau.
De president-commissaris en Sas-
senheims burgemeester, de heer Kno-
belsdorf, opende de bijeenkomst met
de mededeling dat het een vijf en
vijftig-minuten-huldiging zou wor
den, niet meer maar ook niet minder.
Beide jubilarissen hadden n.l. ver
zocht „zo kort mogelijk pijn te moe
ten lijden".
Lisse's burgemeester, mr. Th. M. J.
de Graaf, wees er o.m. op dat de
HLS weliswaar een bedrijf is met de
uiterlijke constructie van een N.V.,
die werkt met gemeentelijk
kapitaal, maar aan de andere kant
heeft de N.V. toch ook iets aparts: de
leiding heeft niet alleen met zakelijke
maar ook met sociale aspecten te ma
ken. Zich richtend tot de jubilaris
sen zei mr. De Graaf o.m., dat zij hun
taak op voortreffelijke wijze hebben
verricht. U hebt als het ware een
twee-eenheid gevormd, de heer Hen
kus kon men niet los denken van de
heer Dekker en omgekeerd ook niet.
Spr. meende dat beide jubilarissen
te bescheiden waren geweest om te
vragen zo kort mogelijk onder het
mes te mogen. Er wordt nu terecht
feest gevierd.
Hierna deelde de burgemeester
mede dat het H.M. de Koningin had
behaagd de heer Henkus te benoemen
tot Ridder in de Orde van Oranje
Nassau. Spr. wilde er met veel na
druk op wijzen dat in de heer Hen
kus ook de heer Dekker wordt ge-
eerd.
De heer Van Knobelsdorf legde
de nadruk op het feit, dat de jubi
larissen met tact, wijsheid en vriend
schap het bedrijf hebben geleid. Uw
mensen waren nooit gereedschappen
maar medewerkers, die hielpen het
bedrijf te doen floreren. Nu u uw
veertigjarig ambtsjubileum viert, ko
men er donkere wolken aan de an
ders zo wolkeloze HLS-hemel. De
tijd nadert, snel, dat u afscheid gaat
nemen. Hij sprak de hoop uit op een
„voorspoedig uiteinde". Spreker over
handigde de jubilarissen een enve
loppe met inhoud. De heer Henkus
ontving verder een radiotoestel en de
heer Dekker een schilderij.
De burgemeester van Lisse wenst de
heer Dekker geluk. In het midden
de heer Henkus. De burgemeester
heeft hem zo juist de onderschei
ding opgespeld.
Bont gezelschap.
Namens het personeel sprak de heer
J. Brauckman woorden van geluk
wens. U hebt moeten optrekken met
een bont gezelschap, met medewer
kers van diverse pluimage. Dat geeft
wel eens zorgen. U hebt gestaan als
chef tegenover minderen, maar altijd
als mens tegenover mens. U bent het
personeel altijd welwillend tege
moet getreden. Spr. overhandigde als
tastbaar bewijs van waardering de
heer Henkus een electrisch scheer-
apparaat plus een kist sigaren.
De heer A. Kaptein, die het groot
ste aantal dienstjaren bij de HLS
heeft hoopt na de jubilarissen
over drie jaar veertig jaar in dienst
te zijn sprak speciaal de heer
Dekker toe. Hij memoreerde nog de
primitieve huisvesting veertig jaar
geleden in het kantoortje in de Wa
genstraat. De HLS is klein begonnen
maar is nu een groot distributiebe
drijf geworden met uitstekende be
drijfsresultaten. Namens het tech
nisch en administratief personeel
overhandigde hij een electrische klok.
Aan het slot spraken de heren
Henkus en Dekker een dankwoord.
De heer Henkus stipte vooral het
saamhorigheidsgevoel en de prettige
sfeer bij de HLS aan en de heer
Dekker haalde enkele grappige voor
vallen uit de „oertijd" van de HLS
op. De laatste spreker noemde de
HLS een „monument van prachtige
intergemeentelijke samenwerking in
de wereldberoemde bollenstreek".
Hierna was er gelegenheid beide
jubilarissen geluk te wensen en
daarvan hebben velen gebruik ge
maakt.
(Meegedeeld door het KNMI.
Geldig van vrijdagavond tot
zaterdagavond. Opgemaakt te
11.15 uur)
ENKELE BUIEN
Wisselend bewolkt met plaat
selijk enkele regen- of hagel
buien. In het binnenland zwak
ke tot matige, aan de kust aan
vankelijk nog stormachtige tot
krachtige noordwestelijke wind.
Koudere nacht, morgen overdag
ongeveer dezelfde temperaturen
als vandaag.
HELSINKI
STOCKHOLM
OSLO
ABERDEEN
LONDEN
AMSTERDAM
BRUSSEL
LUXEMBURG
PARUS
BORDEAUX
NICE
BERLIJN
FRANKFORT
MüNCHEN
WENEN
ATHENE
ROME
MADRID
regen
zw- bew.
geh. bew.
regenbui
onbew.
regenbui
regen
regen
zw. bew.
z.w bew.
1. bew.
zw. bew.
zw. bew.
zw. bew.
mist
onbew.
onbew.
1. bew.
PAUZE
Morgen: Carolus Borromeus, 1 1584.
EEN VERKEERDE BENOEMING,
DIE GOED UITPAKTE.
Een van de kerkelijke misstanden
van vroeger was, dat de pausen hun
naaste familie-leden tot kardinaal
verhieven (het z.g. nepotisme). Pius
IV had een neef, schatrijke zoon van
de graaf van Arona, en benoemde
deze 22-jarige bloedverwant tot kar
dinaal en tot aartsbisschop van Mi
laan! Er werd algemeen schande van
gesproken. Het pakte echter andera
uit. Niet alleen was neef Karei een
schrander en goed-onderlegd man, hij
bleek ook een ondernemend bestuur
der. Wat echter het voornaamste was:
al de glans en glorie van positie ver
sterkten zfin nederigheid. Hij gaf zijn
gehele vermogen weg, ja zelfs zijn
huisraad om tijdens een hongersnood
in 1570 de bevolking te hulp te ko
men. Tijdens een ontzettende pest in
1576 ging neef-kardinaal overal de
pestlijders opzoeken en gaf zijn bed
weg voor een zieke. Sindsdien sliep
hij op een paar planken. Die wareil
zijn sterfbed op 4 november 1584,
toen hij op 46-jarige leeftijd heen
ging.
PUZZEL
^■1
2
13
4
5
6
9
'0
li
12
*1
U
15
ib
17
18
19
20
21
22
23
2u
25
Oplossing no. 514. Horizontaal: 1.
ba, 3. Daan, 7. berk, 9. Oss, 11. sté,
12. Tarn, 14. dier, 16. ia, 18. does, 20.
iets, 22. A.P., 23. Edam, 25". Eire, 27.
man, 29. one, 30. elan, 32. pils, 33. si.
Verticaal: 2. abt, 3. dr, 4. akte, 5.
nor, 6. es, Eede, 10. snit, 11. soda, 13.
aria, 15. Iser, 17. Asen, 19. open, 21.
Emma, 24. deel, 26. iep, 28. Ans, 29.
of, 31. L.S.
No. 515. Horizontaal: 1. schot
schrift, 6. insekteneter, 7. voertuig,
9. vervoeging van van een hulp-
werkw., 10. gem. in N. Brab., 12. fa
milielid, 13. kan men uit drinken,
15. gem. in Gelderl. 16. kan men iets
in bewaren, 17. opschrift ener enve
loppe, 19. water in N. Brab., 21. bier
soort, 22. muzieknoot, 23. tussenzet-
sel, 25. duinvallei, 26. verslag.
Vertikaal: 1. visje, 2. telwoord, 3.
bedehuis, 4. pers. voornaamw., 5.
stuk stof, 6. koude en droge N W.
wind in het Z.O. van Frankrijk, 8.
grote katuil, 10. gem. in Drente, 11.
bode aan een universiteit, 13. meis
jesnaam, 14. roodachtig, 18. hoepel,
20. bloei wijze. 22. voorzetsel, 24. wel-
in, 25. titel (afk.).
Oplossing morgenavond.
PUIST
.Verdraaid, wat wilde ik ook weer
zeggen..7"
