S)e CöidAeSoiiAcmt KENNEDY DIENT ONTWAPENINGS PLAN IN Niet vasthouden aan vaste formule voor Berlijn De opvolging van Hammarskjoeld Nog altijd vluchtelingen uit 0. Duitsland De situatie in Katanga Veroordeelde Franse officieren ontsnapt Aan groot gevaar ontsnapt Vlaggenrel in Algiers DINSDAG 26 SEPTEMBER 1961 51ste JAARGANG No. 15433 BUREAUS: PAPENGBACHT 32 „U was goed in vorm", zei Gromyko Directeur: J. F. J. M. KOENS Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDETS ETS OMSTREKEN Telef. 2 0 9 3 5 Red. 20015, 25594 Advert. 2 0 8 2 6 Klachten bezorging 3 3 8 3 9 (tussen 17.30 en 19.00 u.) Giro 10 30 03 Abonn. 0,59 p. w., 2,55 p. mnd., 7,50 p. kw., Franco p.p. 8.-, Adv. 17 ct p. mm., Telefoontjes 1,50 TROIKA-SYSTEEM DEUGT NIET President Kennedy heeft maandagmorgen in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties nieuwe voorstellen gedaan voor een ontwapenings- programma. Kennedy zei te geloven, dat een vreedzame overeenkomst ten aanzien van Berlijn kan worden gesloten, waarbij de geallieerde toegangs rechten tot deze stad behouden blijven en de historische en wettelijke be langen van andere landen met het oog op de vrede in Europa zouden worden erkend. De president zei, dat vastbeslotenheid en redelijkheid tot een vreedzame oplossing van de kwestie-Berlijn kunnen leiden en dat de Verenigde Staten niet noodzakelijk vasthouden aan een vaste formule. Hij verwierp het Sowjet-Russische „troika-plan" en zei dat de Verenigde Naties gezamenlijk de samenstelling van de diverse organen van de V.N. moeten herzien. Kennedy stelde voor, het Handvest van de Verenigde Naties uit te breiden tot het onderzoek van de ruimte. Hierbij zou het verboden moeten worden vernietigingswapens de ruimte in te zenden of deze van hemellichamen af te vuren. Hij stelde tevens een wereldomvattend communicatiesysteem met behulp van kunstmanen voor. HET PROGRAMMA. Het ontwapeningsprogramma, dat president Kennedy de V.N. voorleg de omvat de volgende voorstellen: 1. Ondertekening door alle landen van een verdrag tot het verbod van kernproeven. 2. Het stopzetten van de produktie van splijtbaar materiaal voor mili taire doeleinden en het beletten van het overdragen hiervan aan ieder land dat nog geen kernwapens bezit. 3. Het verbod van overdracht van toezicht op kernwapens aan landen die deze nog niet bezitten. 4. Het verhinderen, dat kernwa pens nieuwe slagvelden veroorzaken in de ruimte buiten de atmosfeer. 5. Geleidelijke vernietiging van de bestaande kernwapens en- het ge bruiken van het daarin aanwezige splijtbaar materiaal voor vreedzame doeleinden. 6. Het stopzetten van ongelimi teerde proeven en van de produktie van strategische wapens met kern bommen en de geleidelijke vernieti ging hiervan. Het zwaard van Damocles. „Iedereen leeft onder de dreiging van het nucleaire zwaard van Damo cles, dat aan een zijden draad hangt, die ieder ogenblik per ongeluk kan worden doorgesneden, door een mis rekening of een dwaasheid. Deze wa pens moeten worden vernietigd voor wij er zelf door vernietigd worden", zo zei Kennedy. „Wij nodigen deSow jet-Unie uit tot een principe-akkoord te komen om een overeenstemming over praktische plannen te bereiken". Kennedy stelde voor, de onderhan delingen „onmiddellijk te hervatten en zonder onderbreking voort te zet ten totdat een algeheel en volledig ontwapeningsplan niet alleen wordt bereikt, maar in feite toegepast" Na verklaard te hebben, dat de V.S. verplicht waren hun kernproe ven te hervatten, nadat de Sow jet- Unie dit gedaan had, maar dat de Amerikaanse proeven de atmosfeer niet besmetten, stelde Kennedy voor, tegelijk met de vernietiging der wa pens, een interntaionaal recht op te bouwen en een strijdmacht van de V.N. te scheppen, waaraan ieder lid staat speciaal geoefende contingenten beschikbaar zal stellen. Tegen de troika. Om het Handvest te versterken is het op de eerste plaats nodig dat een functionaris „van het allerhoogste plan" gekozen wordt om de verant woordelijkheden van secrtaris-gene- raal op zich te nemen, een man die tegelijkertijd de wijsheid en de macht heeft om betekenis te geven aan het morele gezag van de we reldgemeenschap. „De secretaris-generaal is in wer kelijkheid de dienaar van de Alge mene Vergadering. Het verminderen van zijn gezag staat gelijk met het verminderen van het gezag van het enige orgaan, waarin alle naties, on geacht hoe machtig zij zijn, gelijk en soeverein zijn. De Verenigde Naties zullen mee werken aan een spoedige herziening van de samenstelling van de organen van de Verenigde Naties. Maar, zo voegde Kennedy eraan toe, het „troika-systeem" zou de koude oorlog brengen in de zetel van de vrede. Somber merkte Kennedy op: „De gebeurtenissen en beslissingen van de komende tien maanden zullen beslis send zijn voor het lot van de mens in de komende tienduizend jaar. Deze gebeurtenissen kunnen niet worden vermeden. Op deze beslissingen kan niet worden teruggekomen. WEINIG DRAMATIEK. Er was weinig dramatiek in de rede van president Kennedy. Belangrijke nieuwe punten werden er niet in ge noemd. De delegaties luisterden oplet tend naar zijn vredesoproep en de al gehele afwijzing van het Sowjet-Rus sische „troika"-plan. De verklaring van de president dat, hoe moeilijk het ook zou mogen zijn om de plaats van Hammarskjoeld te vullen, „deze beter door één man dan door drie" bezet kan worden, werd met een uitbarsting van applaus begroet. Het voorstel van de president om de lid-staten te verzoeken gespecia liseerde eenheden gereed te houden om deze op verzoek van de V.N. bij het handhaven van de wereldorde in te zetten werd door diplomaten een belangrijke stap in de richting van het geven van nieuwe macht aan de organisatie geoordeeld. Het idee is echter niet nieuw, want na de Ko reaanse oorlog werd het eveneens voorgesteld. Er is toen weinig van terecht gekomen. De toon van president Kennedy was buitengewoon ernstig toen hij de enorme draagwijdte van de nu te ne men beslisingen schilderde. De diplomaitieke tribune, de pers en publieke tribune waren afgestampt vol toen president Kenedy in de zaal van de Algemene Vergadering verscheen, zes minuten voor het vastgestelde tijdstip. Alle aanwezigen brachten staande een langdurige ovatie. De Sowjet- Russische delegatie, met Andrei Gro myko aan het hoofd, klapte het langst. Tijdens de drukte na de zitting was de voornaamste indruk, dat Kenne dy de woorden gesproken heeft, die van hem verwacht werden. Alleen de Sowjet-Russische persattaché zei steeds weer: „Absoluut geen nieuws, helemaal niets Gromyko sprak ook nog even met Kennedy. Hij schudde zijn hand en zei: „U was goed in vorm". Een foto van president Kennedy van de Ver. Staten, gemaakt tijdens zijn toespraak tot de vergadering van de Verenigde Naties, gisteren in New York. (telefoto) HEENGAAN OF NIET? Er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan. De tijd van „komen" is gewoonlijk prettiger dan de tijd van „gaan" en sommige staats lieden kunnen het maar moeilijk aanvaarden, dat ook voor hen de tijd van gaan eens onherroepelijk aan breekt. Vaak is het ook zó, dat de kiezers dat ogenblik van gaan wat stimu leren en dat kan voor de betrokkene zeer teleurstellend zijn. Een dergelijke teleurstelling moet Adenauer wel ondervinden, nu de Westduitse kiezers te verstaan 0 hebben gegeven, dat „der Al- te" evenals de Moor van Bis marck zijn „Schuldigkeit" gedaan heeft en nu wel gaan kan. Dankbaar heid is geen kenmerkende eigenschap van het kiezersvolk. Bovendien heeft de leider van de liberale partij de vermoedelijke a.s. coalitiegenoot van de CDU al enige malen te kennen gegeven, dat hij wel met de CDU in zee wil gaan, .maar zonder Adenauer. Niettegenstaande al die aanwijzin gen, dat zijn tijd van heengaan is aangebroken, wil het besluit om zich definitief terug te trekken nog altijd niet over de lippen van de 85-jarige staatsman komen. Waarom wil hij met alle geweld aanblijven? Is het gewoon eigenzinnigheid van een oud man, die het regeren maar niet aan de „jonge snuiters van te genwoordig" wil toevertrouwen? De gedachte, dat hij het alleen kan, mag inderdaad een rol spelen, maar dan is die gedachte toch niet zonder grond. De leidende kringen van de CDU en zeker Adenauer zelf hadden er reeds lang de lucht van dat er een zwenking in aantocht was bij de Wes telijke geallieerden wat betreft het Oostduitse vraagstuk en de kwestie Berlijn. Generaal Lucius Clay, de persoonlijke vertegenwoordiger van Kennedy, heeft dezer dagen zijn mond voorbij gepraat en gezegd, dat de Westduitsers het bestaan van een apart Oost-Duitsland maar als een „realiteit" moesten aanvaarden. Dat gaf een hele deining in het Weste lijke kamp en speciaal in West-Duits- land. Men vroeg zich af, of Amerika overstag zou gaan en van plan was de vrede te kopen door Chroesjtsjov toe te werpen wat hij wilde hebben. Daarop volgde een halve tegenspraak dat de Amerikaanse politiek niet ver anderd was, maar men zei er niet bij, of deze politiek binnenkort ook niet veranderd zou worden. Volgens allerlei uitlatingen van Amerikaanse zijde schijnt Kennedy van plan te zijn, de Amerikaanse politiek ten aanzien van Berlijn, Oost-Duitsland, de Navo-bondgeno- ten en Sowjet-Rusland onder de lou pe te nemen en grondig te wijzigen. Uit zijn jongste redevoering in de Ver. Naties blijkt daar nog niet veel van, slechts zijn opmerking, dat Ame rika bij de benadering van de kwes tie-Berlijn niet van een vaste for mule zal uitgaan, wijst erop, dat Ken nedy zich de vrije hand voorbehoudt. Reeds eerder heeft men van Ame rikaanse zijde verklaard, dat men de essentiële kwesties van de bijkom stigheden moet scheiden; wat de eer ste betreft moet men beginselvast zijn, maar wat de bijkomstigheden betreft kan men soepel zijn. Zo zou den de vrijheid van Berlijn, de vrije toegang tot West-Berlijn en de aan wezigheid van Westelijke troepen in West-Berlijn tot de essentiële dingen behoren, maar de status van Oost- Duitsland, het Berlijn-vrijstad-idee e.d. zouden bijkomstigheden zijn, waarin men Chroesjtsjov tegemoet kan komen. Dat dit alles niet naar de zin van de Duitsers is, is te begrijpen. Ge deeltelijk zullen zij de gang der ont wikkeling toch niet kunnen tegen houden, maar voor een deel mis schien wel. En als er één man is, die door zijn persoonlijk gezag en door zijn politiek verleden althans iets voor de Duitsers kan redden, dan is het ongetwijfeld Adenauer. Dat ziet hij zelf en dat zien velen van zijn aanhangers in de CDU zeer wel in. Vandaar dat Adenauer het roer nog niet uit handen wil geven. C/ Hoogstraat-Leiden „Het is mogelijk tot een akkoord over een voorlopig regeling van de opvolging van de secretaris-generaal der V.N. te komen, maar dan op ba sis van de Troika", zo heeft de Rus sische minister van buitenlandse za ken, Gromyko, maandag in New York verklaard. „Deze Troika zou kunnen worden gevormd door drie adjunct-secretarissen-generaal en zij zou kunnen dienen om te zien, of dit stelsel kan functioneren". De drie adjunct-secretarissen-ge- r.eraal met interimbevoegdheden zouden het, volgen;. Gromyko, eens moeten worden over „de voornaam ste kwesties". Overeenstemming over „elk klein punt" achtte hij on nodig. Waarnemers merkten op, dat dit denkbeeld impliceert ,dat er één voorlopig administratief hoofd van het secretariaat zou komen. Gromy ko weidde echter over dit punt niet uit. De suggestie van de Amerikaanse senator Mike Mansfeld om premier Nehroe te benoemen als opvolger van secretaris-generaal Hammars kjoeld, wordt door niemand in Nieuw Delhi ernstig opgevat. In be paalde kringen m de Indiase hoofd stad wordt de suggestie zelfs bela chelijk genoemd. Twee vrouwen en twee mannen uit de Oostduitse grensplaats Linde- werra in Thüringen zijn maandag naar de Westduitse bondsrepubliek uitgeweken door de rivier de Werra over te zwemmen. Toen zij aan de overkant waren, trokken zij met touwen him bagage naar zich toe. De Oostduitse volkspolitie had niets van de goedvoorbereide vlucht ge merkt. Een Oostberlijnse politieman heeft maandagmiddag met een machine pistool geschoten op drie vrouwen, die met een baby van negen maan den naar* West-Berlijn trachtten uit te wijken. De vluchtelingen slaag den er in over een prikkeldraadver sperring te klimmen en ongedeerd Westberlijns gebied te bereiken. De Oostduitse politie heeft maan dag ook geschoten op vijf Oostber- lijners, die van de tweede verdie ping van een huis aan de sector grens naar beneden sprongen. Nie mand werd gewond. Het huis lag aan de grens van de Amerikaanse sector. Hierdoor is het aantal men sen, dat maandag uit Oost-Duits land is gevlucht, tot 15 gestegen. De Oostberlijnse politie heeft maandag traangasgranaten gegooid naar Westberlijners, die een schut ting met prikkeldraad tussen de Franse sector en Oost-Berlijn omver wilden halen. De Verenigde Naties trachten nog steeds de kwestie Katanga vreed zaam te regelen door een overeen komst tussen premier Tsjombe en de centrale regering. Maar de aanhan gers van vice-premier Gizenga in Stanleystad dringen, naar verluidt, aan op onmiddellijk militair optre den tegen Katanga. Het Kongolese leger heeft moei lijkheden met het overbrengen van troepen van Leopoldstad en andere Kongolese garnizoenen naar Loeloea- bung, het garnizoen dat het dichtst bjj Katanga ligt. De V.N. kunnen niet tussenbeide komen, indien de Kongolese rege ring besluit „het huis op orde te brengen", daar de V.N. de territo riale onschendbaarheid van de Kon golese republiek, welke Katanga omvat, erkennen. Sinds vrijdag zijn 431 Europeanen uit Katanga in Noord-Rhodesië aan gekomen, aldus heeft een woord voerder van de federale regering maandag meegedeeld. Dinsdag worden circa 230 vluch telingen verwacht. De regering van de federatie van Rhodesië en Njas- saland heeft maatregelen genomen om in geval van een massale uit tocht uit Katanga vluchtelingen over te brengen naar Salisbury en Zuid- Rhodesië, om een opeènhoping te vermijden. DE VERONGELUKTEN VAN NDOLA De lijken van de zestien slachtof fers van het vliegtuigongeluk bij Ndola, w.o. dat van Hammarskjoeld, zijn maandagavond aan boord van een transportvliegtuig gebracht. Het toestel zou vandaag naar Salisbury vertrekken. Het transport geschiedde met twee vrachtwagens. Niemand werd op het vliegveld toegelaten en de lichten bij het stationsgebouw waren ge doofd, evenals de straatverlichting langs de route die de wagens volg den. Kolonel Roland Vaudrey en kapi tein Philipe de Saint Rémy, die vo rige week resp. tot tien en vijf jaar gevangenisstraf werden veroordeeld, zijn maandag ontsnapt. In doorgaans welingelichte krin gen verklaarde men, dat de officie ren, die in een gevangenis ten zui den van Parijs zaten, om een me disch onderzoek in een militair hos pitaal hadden verzocht. Zij werden daarheen overgebracht maar sinds dien waren zij verdwenen. De offi cieren waren schuldig bevonden aan samenzwering tegen Frankrijk tij dens de mislukte opstand van april in Algiers. De geneesheer-directeur van het hospitaal, generaal Henrion, de ge neesheer-directeur van een ander hospitaal, kolonel Hubert, en de di recteur van de gevangenis te Fresnes, Marty, zijn voorlopig uit hun func ties geschorst. Voorts is generaal Rouvillois, directeur van een bureau van het leger in Parijs, van zijn func tie ontheven. Twee Franse duikboten zijn maan dag in een droogdok te Toulon op genomen, nadat zij in het weekeinde bij oefeningen langs de kust van de Rieviera onder water met elkaar in aanvaring waren gekomen. De twee duikboten, de zeer mo derne „Lespadon" van 1200 ton, die 51 man aan boord had, en de 510 ton metende voormalige Duitse duikboot „Laubie", die een even grote beman ning had, liepen zware schade op, maar zij slaagden er in veilig naar de oppervlakte terug te keren. Zij moes ten naar de vlootbasis Toulon worden gesleept. Men verwacht dat de her stelwerkzaamheden drie maanden zullen vergen. KORTE GOLF Uit een villa in de buitenwijken van Palermo (Sicilië) zijn 23 schil derijen, antiek zilverwerk en kera miek ter waarde van ongeveer drie miljoen gulden gestolen. Bij de schil derijen zijn werken van Titian, van Dyck en andere Vlaamse meesters. Dieven hebben maandag een in val gedaan in een juwelierszaak in Monte Carlo. Zij maakten zich met juwelen ter waarde van naar schat ting andehalf miljoen gulden uit de voeten. Een groep Engelsen wil de ver ouderde Dartmoor-gevangenis kopen om deze, wanneer zij over drie of vier jaar wordt gesloten, onveranderd voor het nageslacht te bewaren. De initiatiefnemer, de televisieschrijver Leslie Watkins, wil de gevangenis voor toeristen openstellen. Deze kun nen dan een nacht vrijwillig in een der cellen doorbrengen. De 85-jarige Belgische koningin moeder Elisabeth is maandagmiddag met haar dochter, ex-koningin Ma rie Josée van Italië, in Peking aan gekomen, waar haar een hartelijke ontvangst ten deel viel. Dewaterstand van de Rijn daalt de laatste tijd voortdurend en het is reeds zover gekomen, dat de capaciteit van de Rijnschepen niet meer tenvolle kan worden benut, daar anders het gevaar bestaat, dat de schepen aan de grond lopen. Met een valscherm zijn zondag drie Fransen uit een hefschroef- vliegtuig op de Mont Blanc geland. Zij sprongen uit het toestel, toen dit 300 meter boven de top van Euro pa's hoogste berg vloog. In Algiers heeft zich maandagmid dag weer een incident voorgedaan, toen gendarmes een zwarte vlag met de initialen van de organisatie van het geheime leger (OAS) wilden weghalen van het gebouw van de Algerijnse spoorwegen aan de boule vard Saint Saens. Soldaten sloten de boulevard af. Honderden mensen schreeuwden: „Algerië Frangaise". Toen de menigte bleef opdringen, maakten de gendarmes gebruik van brandspuiten. Daarna werd de vlag verwijderd. Acht mensen werden ge arresteerd. In antwoord op het appel van de organisatie van het gehele leger zijn maandagmorgen op talrijke gebou wen in Oran, waaronder het stad huis, vlaggen en wimpels geplaatst met de initialen van het OAS. Op muren en wegen waren slagzinnen zoals „OAS - Algerië Frangaise" ge schilderd. Sterke politie-eenheden werden ingezet om de vlaggen en slagzinnen te verwijderen. Ook in Bone waren de vlaggen van de OAS uitgestoken. Vele Europese winkels waren hier gesloten. Volgens de Franse autoriteiten heeft de OAS in Algiers weinig suc ces gehad met haar oproep voor een massale demonstratie met zwarte vlaggen. Op het hek voor het univer siteitsgebouw wapperde zelfs een enorme Franse driekleur met het Lotharingse kruis. Boven de vlag stond: „De OAS zal niet slagen". Jeugdige voorbijgangers haalden de ze vlag weg. In de Rue de Michelet, een van de hoofdstraten van Algiers, kwam het tot een gevecht tussen de politie en jonge Europeanen. Zij gooiden ste nen naar de politiemannen en vie len hen aan met stukken ijzer. Met behulp van een pantserwagen joeg de politie de Europeanen uiteen. Dit nummer bestaat uit 10 pagina's Meer wind De Bilt, dinsdag 10 uur. Het KNMI deelt mede: Een groot deel van West-Europa werd vanmorgen bedekt door een hogedrukgebied, waarin rustig weer heerste en plaatselijk mist voor kwam. Bij IJsland lag een d;epe de pressie, waaromheen polaire lucht met stormachtige winden over de Oceaan in de richting van de Britse eilanden werd gevoerd. Het front, dat deze lucht begrenst, bereikte vanmorgen de westkust van Ierland en Schotland, voorafgegaan door luchtdrukdalingen en vergezeld van een regenzone. Dit front zal morgen ons land naderen" Onder invloed hiervan zal de wind aanwakkeren uit zuidelijke richting, de bewolking zal toenemen en later zal er wel licht ook enige regen vallen. De mistkansen nemen in verbanc met het toenemen van de wind af. Van nacht zal het minder koud zijn dan de afgelopen nacht. Overigens zal er in de temperatuur niet veel veran dering komen. ZON- EN MAANSTANDEN 27 Sept.: zan op 06.33; onder 18.28; maan op 20.22; onder 10.03. Hoogwaterstanden 27 Sept.: v.m. 5.06; n.m. 5.27. KORRELTJE Als U het niet durft schrijven en ondertekenen, mag U het ook niet zeggen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1961 | | pagina 1