S)e CöidAeSoiiAcmt
KENNEDY DIENT ONTWAPENINGS
PLAN IN
Niet vasthouden aan vaste
formule voor Berlijn
De opvolging van
Hammarskjoeld
Nog altijd
vluchtelingen uit
0. Duitsland
De situatie in
Katanga
Veroordeelde Franse
officieren ontsnapt
Aan groot gevaar
ontsnapt
Vlaggenrel in
Algiers
DINSDAG 26 SEPTEMBER 1961
51ste JAARGANG No. 15433
BUREAUS: PAPENGBACHT 32
„U was goed in
vorm", zei Gromyko
Directeur: J. F. J. M. KOENS
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDETS ETS OMSTREKEN
Telef. 2 0 9 3 5 Red. 20015, 25594 Advert. 2 0 8 2 6 Klachten bezorging 3 3 8 3 9 (tussen 17.30 en 19.00 u.) Giro 10 30 03 Abonn. 0,59 p. w., 2,55 p. mnd., 7,50 p. kw., Franco p.p. 8.-, Adv. 17 ct p. mm., Telefoontjes 1,50
TROIKA-SYSTEEM DEUGT NIET
President Kennedy heeft maandagmorgen in de Algemene Vergadering
van de Verenigde Naties nieuwe voorstellen gedaan voor een ontwapenings-
programma. Kennedy zei te geloven, dat een vreedzame overeenkomst ten
aanzien van Berlijn kan worden gesloten, waarbij de geallieerde toegangs
rechten tot deze stad behouden blijven en de historische en wettelijke be
langen van andere landen met het oog op de vrede in Europa zouden
worden erkend.
De president zei, dat vastbeslotenheid en redelijkheid tot een vreedzame
oplossing van de kwestie-Berlijn kunnen leiden en dat de Verenigde Staten
niet noodzakelijk vasthouden aan een vaste formule.
Hij verwierp het Sowjet-Russische „troika-plan" en zei dat de Verenigde
Naties gezamenlijk de samenstelling van de diverse organen van de V.N.
moeten herzien.
Kennedy stelde voor, het Handvest van de Verenigde Naties uit te breiden
tot het onderzoek van de ruimte. Hierbij zou het verboden moeten worden
vernietigingswapens de ruimte in te zenden of deze van hemellichamen af
te vuren. Hij stelde tevens een wereldomvattend communicatiesysteem met
behulp van kunstmanen voor.
HET PROGRAMMA.
Het ontwapeningsprogramma, dat
president Kennedy de V.N. voorleg
de omvat de volgende voorstellen:
1. Ondertekening door alle landen
van een verdrag tot het verbod van
kernproeven.
2. Het stopzetten van de produktie
van splijtbaar materiaal voor mili
taire doeleinden en het beletten van
het overdragen hiervan aan ieder
land dat nog geen kernwapens bezit.
3. Het verbod van overdracht van
toezicht op kernwapens aan landen
die deze nog niet bezitten.
4. Het verhinderen, dat kernwa
pens nieuwe slagvelden veroorzaken
in de ruimte buiten de atmosfeer.
5. Geleidelijke vernietiging van
de bestaande kernwapens en- het ge
bruiken van het daarin aanwezige
splijtbaar materiaal voor vreedzame
doeleinden.
6. Het stopzetten van ongelimi
teerde proeven en van de produktie
van strategische wapens met kern
bommen en de geleidelijke vernieti
ging hiervan.
Het zwaard van Damocles.
„Iedereen leeft onder de dreiging
van het nucleaire zwaard van Damo
cles, dat aan een zijden draad hangt,
die ieder ogenblik per ongeluk kan
worden doorgesneden, door een mis
rekening of een dwaasheid. Deze wa
pens moeten worden vernietigd voor
wij er zelf door vernietigd worden",
zo zei Kennedy.
„Wij nodigen deSow jet-Unie uit
tot een principe-akkoord te komen om
een overeenstemming over praktische
plannen te bereiken".
Kennedy stelde voor, de onderhan
delingen „onmiddellijk te hervatten
en zonder onderbreking voort te zet
ten totdat een algeheel en volledig
ontwapeningsplan niet alleen wordt
bereikt, maar in feite toegepast"
Na verklaard te hebben, dat de
V.S. verplicht waren hun kernproe
ven te hervatten, nadat de Sow jet-
Unie dit gedaan had, maar dat de
Amerikaanse proeven de atmosfeer
niet besmetten, stelde Kennedy voor,
tegelijk met de vernietiging der wa
pens, een interntaionaal recht op te
bouwen en een strijdmacht van de
V.N. te scheppen, waaraan ieder lid
staat speciaal geoefende contingenten
beschikbaar zal stellen.
Tegen de troika.
Om het Handvest te versterken is
het op de eerste plaats nodig dat een
functionaris „van het allerhoogste
plan" gekozen wordt om de verant
woordelijkheden van secrtaris-gene-
raal op zich te nemen, een man die
tegelijkertijd de wijsheid en de
macht heeft om betekenis te geven
aan het morele gezag van de we
reldgemeenschap.
„De secretaris-generaal is in wer
kelijkheid de dienaar van de Alge
mene Vergadering. Het verminderen
van zijn gezag staat gelijk met het
verminderen van het gezag van het
enige orgaan, waarin alle naties, on
geacht hoe machtig zij zijn, gelijk en
soeverein zijn.
De Verenigde Naties zullen mee
werken aan een spoedige herziening
van de samenstelling van de organen
van de Verenigde Naties. Maar, zo
voegde Kennedy eraan toe, het
„troika-systeem" zou de koude oorlog
brengen in de zetel van de vrede.
Somber merkte Kennedy op: „De
gebeurtenissen en beslissingen van de
komende tien maanden zullen beslis
send zijn voor het lot van de mens
in de komende tienduizend jaar. Deze
gebeurtenissen kunnen niet worden
vermeden. Op deze beslissingen kan
niet worden teruggekomen.
WEINIG DRAMATIEK.
Er was weinig dramatiek in de rede
van president Kennedy. Belangrijke
nieuwe punten werden er niet in ge
noemd. De delegaties luisterden oplet
tend naar zijn vredesoproep en de al
gehele afwijzing van het Sowjet-Rus
sische „troika"-plan. De verklaring
van de president dat, hoe moeilijk
het ook zou mogen zijn om de plaats
van Hammarskjoeld te vullen, „deze
beter door één man dan door drie"
bezet kan worden, werd met een
uitbarsting van applaus begroet.
Het voorstel van de president om
de lid-staten te verzoeken gespecia
liseerde eenheden gereed te houden
om deze op verzoek van de V.N. bij
het handhaven van de wereldorde in
te zetten werd door diplomaten een
belangrijke stap in de richting van
het geven van nieuwe macht aan de
organisatie geoordeeld. Het idee is
echter niet nieuw, want na de Ko
reaanse oorlog werd het eveneens
voorgesteld. Er is toen weinig van
terecht gekomen.
De toon van president Kennedy
was buitengewoon ernstig toen hij de
enorme draagwijdte van de nu te ne
men beslisingen schilderde.
De diplomaitieke tribune, de pers
en publieke tribune waren afgestampt
vol toen president Kenedy in de
zaal van de Algemene Vergadering
verscheen, zes minuten voor het
vastgestelde tijdstip.
Alle aanwezigen brachten staande
een langdurige ovatie. De Sowjet-
Russische delegatie, met Andrei Gro
myko aan het hoofd, klapte het
langst.
Tijdens de drukte na de zitting was
de voornaamste indruk, dat Kenne
dy de woorden gesproken heeft, die
van hem verwacht werden. Alleen de
Sowjet-Russische persattaché zei
steeds weer: „Absoluut geen nieuws,
helemaal niets
Gromyko sprak ook nog even met
Kennedy. Hij schudde zijn hand en
zei: „U was goed in vorm".
Een foto van president Kennedy van de Ver. Staten, gemaakt tijdens zijn toespraak tot de vergadering van
de Verenigde Naties, gisteren in New York. (telefoto)
HEENGAAN
OF NIET?
Er is een tijd van komen en er is
een tijd van gaan. De tijd van
„komen" is gewoonlijk prettiger dan
de tijd van „gaan" en sommige staats
lieden kunnen het maar moeilijk
aanvaarden, dat ook voor hen de tijd
van gaan eens onherroepelijk aan
breekt.
Vaak is het ook zó, dat de kiezers
dat ogenblik van gaan wat stimu
leren en dat kan voor de betrokkene
zeer teleurstellend zijn.
Een dergelijke teleurstelling moet
Adenauer wel ondervinden, nu de
Westduitse kiezers te verstaan
0 hebben gegeven, dat „der Al-
te" evenals de Moor van Bis
marck zijn „Schuldigkeit" gedaan
heeft en nu wel gaan kan. Dankbaar
heid is geen kenmerkende eigenschap
van het kiezersvolk.
Bovendien heeft de leider van de
liberale partij de vermoedelijke
a.s. coalitiegenoot van de CDU al
enige malen te kennen gegeven, dat
hij wel met de CDU in zee wil gaan,
.maar zonder Adenauer.
Niettegenstaande al die aanwijzin
gen, dat zijn tijd van heengaan is
aangebroken, wil het besluit om zich
definitief terug te trekken nog altijd
niet over de lippen van de 85-jarige
staatsman komen. Waarom wil hij
met alle geweld aanblijven?
Is het gewoon eigenzinnigheid van
een oud man, die het regeren maar
niet aan de „jonge snuiters van te
genwoordig" wil toevertrouwen? De
gedachte, dat hij het alleen kan, mag
inderdaad een rol spelen, maar dan
is die gedachte toch niet zonder
grond.
De leidende kringen van de CDU
en zeker Adenauer zelf hadden er
reeds lang de lucht van dat er een
zwenking in aantocht was bij de Wes
telijke geallieerden wat betreft het
Oostduitse vraagstuk en de kwestie
Berlijn. Generaal Lucius Clay, de
persoonlijke vertegenwoordiger van
Kennedy, heeft dezer dagen zijn
mond voorbij gepraat en gezegd, dat
de Westduitsers het bestaan van een
apart Oost-Duitsland maar als een
„realiteit" moesten aanvaarden. Dat
gaf een hele deining in het Weste
lijke kamp en speciaal in West-Duits-
land. Men vroeg zich af, of Amerika
overstag zou gaan en van plan was
de vrede te kopen door Chroesjtsjov
toe te werpen wat hij wilde hebben.
Daarop volgde een halve tegenspraak
dat de Amerikaanse politiek niet ver
anderd was, maar men zei er niet
bij, of deze politiek binnenkort ook
niet veranderd zou worden.
Volgens allerlei uitlatingen van
Amerikaanse zijde schijnt Kennedy
van plan te zijn, de Amerikaanse
politiek ten aanzien van Berlijn,
Oost-Duitsland, de Navo-bondgeno-
ten en Sowjet-Rusland onder de lou
pe te nemen en grondig te wijzigen.
Uit zijn jongste redevoering in de
Ver. Naties blijkt daar nog niet veel
van, slechts zijn opmerking, dat Ame
rika bij de benadering van de kwes
tie-Berlijn niet van een vaste for
mule zal uitgaan, wijst erop, dat Ken
nedy zich de vrije hand voorbehoudt.
Reeds eerder heeft men van Ame
rikaanse zijde verklaard, dat men de
essentiële kwesties van de bijkom
stigheden moet scheiden; wat de eer
ste betreft moet men beginselvast
zijn, maar wat de bijkomstigheden
betreft kan men soepel zijn. Zo zou
den de vrijheid van Berlijn, de vrije
toegang tot West-Berlijn en de aan
wezigheid van Westelijke troepen in
West-Berlijn tot de essentiële dingen
behoren, maar de status van Oost-
Duitsland, het Berlijn-vrijstad-idee
e.d. zouden bijkomstigheden zijn,
waarin men Chroesjtsjov tegemoet
kan komen.
Dat dit alles niet naar de zin van
de Duitsers is, is te begrijpen. Ge
deeltelijk zullen zij de gang der ont
wikkeling toch niet kunnen tegen
houden, maar voor een deel mis
schien wel. En als er één man is, die
door zijn persoonlijk gezag en door
zijn politiek verleden althans iets
voor de Duitsers kan redden, dan is
het ongetwijfeld Adenauer. Dat ziet
hij zelf en dat zien velen van zijn
aanhangers in de CDU zeer wel in.
Vandaar dat Adenauer het roer nog
niet uit handen wil geven.
C/ Hoogstraat-Leiden
„Het is mogelijk tot een akkoord
over een voorlopig regeling van de
opvolging van de secretaris-generaal
der V.N. te komen, maar dan op ba
sis van de Troika", zo heeft de Rus
sische minister van buitenlandse za
ken, Gromyko, maandag in New
York verklaard. „Deze Troika zou
kunnen worden gevormd door drie
adjunct-secretarissen-generaal en zij
zou kunnen dienen om te zien, of dit
stelsel kan functioneren".
De drie adjunct-secretarissen-ge-
r.eraal met interimbevoegdheden
zouden het, volgen;. Gromyko, eens
moeten worden over „de voornaam
ste kwesties". Overeenstemming
over „elk klein punt" achtte hij on
nodig.
Waarnemers merkten op, dat dit
denkbeeld impliceert ,dat er één
voorlopig administratief hoofd van
het secretariaat zou komen. Gromy
ko weidde echter over dit punt niet
uit.
De suggestie van de Amerikaanse
senator Mike Mansfeld om premier
Nehroe te benoemen als opvolger
van secretaris-generaal Hammars
kjoeld, wordt door niemand in
Nieuw Delhi ernstig opgevat. In be
paalde kringen m de Indiase hoofd
stad wordt de suggestie zelfs bela
chelijk genoemd.
Twee vrouwen en twee mannen
uit de Oostduitse grensplaats Linde-
werra in Thüringen zijn maandag
naar de Westduitse bondsrepubliek
uitgeweken door de rivier de Werra
over te zwemmen. Toen zij aan de
overkant waren, trokken zij met
touwen him bagage naar zich toe.
De Oostduitse volkspolitie had niets
van de goedvoorbereide vlucht ge
merkt.
Een Oostberlijnse politieman heeft
maandagmiddag met een machine
pistool geschoten op drie vrouwen,
die met een baby van negen maan
den naar* West-Berlijn trachtten uit
te wijken. De vluchtelingen slaag
den er in over een prikkeldraadver
sperring te klimmen en ongedeerd
Westberlijns gebied te bereiken.
De Oostduitse politie heeft maan
dag ook geschoten op vijf Oostber-
lijners, die van de tweede verdie
ping van een huis aan de sector
grens naar beneden sprongen. Nie
mand werd gewond. Het huis lag
aan de grens van de Amerikaanse
sector. Hierdoor is het aantal men
sen, dat maandag uit Oost-Duits
land is gevlucht, tot 15 gestegen.
De Oostberlijnse politie heeft
maandag traangasgranaten gegooid
naar Westberlijners, die een schut
ting met prikkeldraad tussen de
Franse sector en Oost-Berlijn omver
wilden halen.
De Verenigde Naties trachten nog
steeds de kwestie Katanga vreed
zaam te regelen door een overeen
komst tussen premier Tsjombe en de
centrale regering. Maar de aanhan
gers van vice-premier Gizenga in
Stanleystad dringen, naar verluidt,
aan op onmiddellijk militair optre
den tegen Katanga.
Het Kongolese leger heeft moei
lijkheden met het overbrengen van
troepen van Leopoldstad en andere
Kongolese garnizoenen naar Loeloea-
bung, het garnizoen dat het dichtst
bjj Katanga ligt.
De V.N. kunnen niet tussenbeide
komen, indien de Kongolese rege
ring besluit „het huis op orde te
brengen", daar de V.N. de territo
riale onschendbaarheid van de Kon
golese republiek, welke Katanga
omvat, erkennen.
Sinds vrijdag zijn 431 Europeanen
uit Katanga in Noord-Rhodesië aan
gekomen, aldus heeft een woord
voerder van de federale regering
maandag meegedeeld.
Dinsdag worden circa 230 vluch
telingen verwacht. De regering van
de federatie van Rhodesië en Njas-
saland heeft maatregelen genomen
om in geval van een massale uit
tocht uit Katanga vluchtelingen over
te brengen naar Salisbury en Zuid-
Rhodesië, om een opeènhoping te
vermijden.
DE VERONGELUKTEN VAN
NDOLA
De lijken van de zestien slachtof
fers van het vliegtuigongeluk bij
Ndola, w.o. dat van Hammarskjoeld,
zijn maandagavond aan boord van
een transportvliegtuig gebracht. Het
toestel zou vandaag naar Salisbury
vertrekken.
Het transport geschiedde met twee
vrachtwagens. Niemand werd op het
vliegveld toegelaten en de lichten
bij het stationsgebouw waren ge
doofd, evenals de straatverlichting
langs de route die de wagens volg
den.
Kolonel Roland Vaudrey en kapi
tein Philipe de Saint Rémy, die vo
rige week resp. tot tien en vijf jaar
gevangenisstraf werden veroordeeld,
zijn maandag ontsnapt.
In doorgaans welingelichte krin
gen verklaarde men, dat de officie
ren, die in een gevangenis ten zui
den van Parijs zaten, om een me
disch onderzoek in een militair hos
pitaal hadden verzocht. Zij werden
daarheen overgebracht maar sinds
dien waren zij verdwenen. De offi
cieren waren schuldig bevonden aan
samenzwering tegen Frankrijk tij
dens de mislukte opstand van april
in Algiers.
De geneesheer-directeur van het
hospitaal, generaal Henrion, de ge
neesheer-directeur van een ander
hospitaal, kolonel Hubert, en de di
recteur van de gevangenis te Fresnes,
Marty, zijn voorlopig uit hun func
ties geschorst. Voorts is generaal
Rouvillois, directeur van een bureau
van het leger in Parijs, van zijn func
tie ontheven.
Twee Franse duikboten zijn maan
dag in een droogdok te Toulon op
genomen, nadat zij in het weekeinde
bij oefeningen langs de kust van de
Rieviera onder water met elkaar in
aanvaring waren gekomen.
De twee duikboten, de zeer mo
derne „Lespadon" van 1200 ton, die
51 man aan boord had, en de 510 ton
metende voormalige Duitse duikboot
„Laubie", die een even grote beman
ning had, liepen zware schade op,
maar zij slaagden er in veilig naar de
oppervlakte terug te keren. Zij moes
ten naar de vlootbasis Toulon worden
gesleept. Men verwacht dat de her
stelwerkzaamheden drie maanden
zullen vergen.
KORTE GOLF
Uit een villa in de buitenwijken
van Palermo (Sicilië) zijn 23 schil
derijen, antiek zilverwerk en kera
miek ter waarde van ongeveer drie
miljoen gulden gestolen. Bij de schil
derijen zijn werken van Titian, van
Dyck en andere Vlaamse meesters.
Dieven hebben maandag een in
val gedaan in een juwelierszaak in
Monte Carlo. Zij maakten zich met
juwelen ter waarde van naar schat
ting andehalf miljoen gulden uit de
voeten.
Een groep Engelsen wil de ver
ouderde Dartmoor-gevangenis kopen
om deze, wanneer zij over drie of
vier jaar wordt gesloten, onveranderd
voor het nageslacht te bewaren. De
initiatiefnemer, de televisieschrijver
Leslie Watkins, wil de gevangenis
voor toeristen openstellen. Deze kun
nen dan een nacht vrijwillig in een
der cellen doorbrengen.
De 85-jarige Belgische koningin
moeder Elisabeth is maandagmiddag
met haar dochter, ex-koningin Ma
rie Josée van Italië, in Peking aan
gekomen, waar haar een hartelijke
ontvangst ten deel viel.
Dewaterstand van de Rijn
daalt de laatste tijd voortdurend en
het is reeds zover gekomen, dat de
capaciteit van de Rijnschepen niet
meer tenvolle kan worden benut,
daar anders het gevaar bestaat, dat
de schepen aan de grond lopen.
Met een valscherm zijn zondag
drie Fransen uit een hefschroef-
vliegtuig op de Mont Blanc geland.
Zij sprongen uit het toestel, toen dit
300 meter boven de top van Euro
pa's hoogste berg vloog.
In Algiers heeft zich maandagmid
dag weer een incident voorgedaan,
toen gendarmes een zwarte vlag met
de initialen van de organisatie van
het geheime leger (OAS) wilden
weghalen van het gebouw van de
Algerijnse spoorwegen aan de boule
vard Saint Saens. Soldaten sloten
de boulevard af. Honderden mensen
schreeuwden: „Algerië Frangaise".
Toen de menigte bleef opdringen,
maakten de gendarmes gebruik van
brandspuiten. Daarna werd de vlag
verwijderd. Acht mensen werden ge
arresteerd.
In antwoord op het appel van de
organisatie van het gehele leger zijn
maandagmorgen op talrijke gebou
wen in Oran, waaronder het stad
huis, vlaggen en wimpels geplaatst
met de initialen van het OAS. Op
muren en wegen waren slagzinnen
zoals „OAS - Algerië Frangaise" ge
schilderd. Sterke politie-eenheden
werden ingezet om de vlaggen en
slagzinnen te verwijderen. Ook in
Bone waren de vlaggen van de OAS
uitgestoken. Vele Europese winkels
waren hier gesloten.
Volgens de Franse autoriteiten
heeft de OAS in Algiers weinig suc
ces gehad met haar oproep voor een
massale demonstratie met zwarte
vlaggen. Op het hek voor het univer
siteitsgebouw wapperde zelfs een
enorme Franse driekleur met het
Lotharingse kruis. Boven de vlag
stond: „De OAS zal niet slagen".
Jeugdige voorbijgangers haalden de
ze vlag weg.
In de Rue de Michelet, een van de
hoofdstraten van Algiers, kwam het
tot een gevecht tussen de politie en
jonge Europeanen. Zij gooiden ste
nen naar de politiemannen en vie
len hen aan met stukken ijzer. Met
behulp van een pantserwagen joeg
de politie de Europeanen uiteen.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's
Meer wind
De Bilt, dinsdag 10 uur.
Het KNMI deelt mede:
Een groot deel van West-Europa
werd vanmorgen bedekt door een
hogedrukgebied, waarin rustig weer
heerste en plaatselijk mist voor
kwam. Bij IJsland lag een d;epe de
pressie, waaromheen polaire lucht
met stormachtige winden over de
Oceaan in de richting van de Britse
eilanden werd gevoerd. Het front,
dat deze lucht begrenst, bereikte
vanmorgen de westkust van Ierland
en Schotland, voorafgegaan door
luchtdrukdalingen en vergezeld van
een regenzone. Dit front zal morgen
ons land naderen" Onder invloed
hiervan zal de wind aanwakkeren
uit zuidelijke richting, de bewolking
zal toenemen en later zal er wel
licht ook enige regen vallen. De
mistkansen nemen in verbanc met
het toenemen van de wind af. Van
nacht zal het minder koud zijn dan
de afgelopen nacht. Overigens zal er
in de temperatuur niet veel veran
dering komen.
ZON- EN MAANSTANDEN
27 Sept.: zan op 06.33; onder 18.28;
maan op 20.22; onder 10.03.
Hoogwaterstanden
27 Sept.: v.m. 5.06; n.m. 5.27.
KORRELTJE
Als U het niet durft schrijven en
ondertekenen, mag U het ook niet
zeggen.